تبیان، دستیار زندگی

جنگل ابر شاهرود قسمتی از قدیمی‌ترین و زیباترین جنگلهای هیرکانی است که با گونه‌های گیاهی و جانوری نادر، یکی از منحصر به فردترین زیست‌بوم‌های ایران محسوب می‌شود. این جنگل با ۳۵ هزار هکتار وسعت در ادامه جنگل‌های سرسبز شمال کشوربه دلیل این که در اغلب مواقع فضای این جنگل را اقیانوسی از ابر فراگرفته به این نام مشهور است. در این جنگل ابرها آنقدر به درخت‌ها نزدیکند که به‌نظر می‌رسد جنگل بر روی ابرها سوار است و می‌توان در میان ابرها گشت و گذار کرد و به باور بسیاری از گردشگران یکی از زیباترین چشم‌اندازهای طبیعت ایران محسوب می‌شود.

طرح جنگل كاری احیا و غنی سازی جنگل های مخروبه ابر و قطری از سال ۱۳۷۰ به اجرا در آمده است كه وسعتی برابر ۱۱۲۱۶ هكتار از دامنه های شمالی را شامل می شود. همچنین بیش از ۲۰۰ هكتار از مناطق فوق قرق و عملیات نهال كاری با كاشت گونه هایی مانند بلوط، افرا، شیردار، توسكا، ون، اقاقیا، گلابی وحشی، ممرز وتعدادی سوزنی برگ از جنس لاریكس و كاج جنگلی و بذركاری با گونه های ون، ممرز، بلوط، گلابی وحشی انجام شده و عملیات فوق همچنان ا دامه دارد.

قدمت

قدمت این جنگل مربوط به جنگل‌های هیرکانی است که جزو بقایای دوران سوم زمین‌شناسی می باشد.

موقعیت جغرافیایی

.این جنگل زیبا در 45 كیلومتری شمال شاهرود در مسیر جاده شاهرود به علی آباد با مختصات جغرافیایی 57 و 54 تا 12 و 55 شرقی و 42و 36 تا 50 و 36 عرض شمالی قرار داشته ، از خاور به منطقه اولنگ، از جنوب به كوه قاسم و كوه ابر و قطری و از باختر به كوه یخام و تكیانو محدوداست.

مشخصات طبیعی

ارتفاع زیاد جنگل از سطح دریا، پایین بودن دما در فصل گرما و وجود چشمه‌سارهای فراوان و پوشش جنگلی متنوع از شاخصه‌های این جنگل است.میزان بارندگی در این منطقه بین ۴۰۰ تا ۵۰۰ میلی‌متر و متوسط حداکثر دما ۲۰ و حداقل دما شش درجه سانتی‌گراد است.از چشمه های دایمی منطقه می توان به چشمه آلوچال، آب شرش و آبشار اشاره كرد.

اهمیت

جنگل ابر به سه دلیل برای دنیا اهمیت دارد:

• 
  
  قسمتی از جنگل‌های باستانی هیرکانی است و گیاهان دارویی کم نظیری دارد.
  
  

• 
  
  اکوتن این ناحیه دارای اهمیت است؛ یعنی مرز میان‌بند بین دو اکوسیستم منطقه نیمه بیابانی و جنگلی است. به‌طوریکه می‌توان در جنگل‌های این ناحیه درختان سوزنی‌برگ را در کنار درختان پهن‌برگ دید که این امر در گونه‌های جانوری هم تاثیرگذار بوده است.
  
  

• 
  
  جغرافیای خاص منطقه که دو منطقه کم ارتفاع و بلند را در کنار هم قرار داده است دارای اهمیت است؛ به‌طوری که شاهد تشکیل اقیانوس ابر در این منطقه هستیم که پدیده کم نظیری در دنیا محسوب می‌شود.افزون بر زیبایی طبیعی، مشخصات کم‌نظیری مانند وجود گونه‌های متفاوت گیاهان چوبی به همراه گونه‌های گیاهی بسیار نادری مانند راش، بلوط، توسکا، نارون، گیلاس وحشی، بارانک، سرخدار، نمدار و مانند آن‌ها این قابلیت را پدید آورده که این اراضی همچون موزه‌ای زنده برای جذب گردشگران داخلی و خارجی مورد استفاده قرار بگیرد. بخشی از گردشگران خارجی این منطقه، گیاه‌شناسانی هستند که برای دیدن گونه‌های نادر گیاهی موجود در جنگل‌های هیرکانی به ایران می‌آیند و دسته دوم، گردشگران عمومی هستند که اغلب از کشورهای آسیای میانه و خاورمیانه می‌آیند.
  
  

جنگل ابر درمحلی واقع است که از ضخامت کوه‌های البرز کاسته می‌شود و ابرهای گرفتار در پشت این دیواره از لابه‌لای دره‌ها به سمت جنوب سرازیر می‌شوند؛ به همین خاطر تقریباً از بعدازظهر تا نیمه‌های شب با سرد شدن هوا چنان می‌نماید که جنگل به روی ابرها سوار شده است.مجاورت دو ناحیه کم فشار و پرفشار (دشت گرگان و منطقه ابر) باعث شده هر وقت زمین انرژی می‌گیرد ابرها جابه‌جا شوند و به‌نظر برسد که ابرها از آسمان به زمین می‌آیند. این اتفاق منطقه ابر را دگرگون کرد.

پوشش گیاهی

وجود ۸۵ نوع گونه گیاه مانند راش، بلوط، ممرز افرا، شیردار، توسكا، آزاد داغداغان، گونه های كلاه میر حسن ، چوبک، اسپرس، دم روباهی، آویشن و شبدر ‌به همراه گونه‌های گیاهی نادر مانند نارون، بارانک، سرخدار و مانند آنها جنگل ابر را به موزه‌ای طبیعی تبدیل کرده است. آب و هوای خاص این جنگل، درختان متفاوتی را در خود پرورش داده که برخی از این درخت‌ها با شکل خاص خود روی زمین خزیده‌اند و منظره زیبایی پدید آورده‌اند. جنگل ابر یکی از بانک‌های گیاهان دارویی سرشار در کشور شناسایی شده است، که همه ساله مشتاقان و علاقه مندان را از گوشه کنار جهان به سوی خود دعوت می‌کند.

در قسمت‌های جنوبی جنگل، یعنی قسمتی که به روستاها نزدیک‌تر است پوشش گیاهی تنک دیده می‌شود. در عمق جنگلٰ تپه‌های پرشیبی وجود دارد که سراسر پوشیده از درختان بلند است. مشهورترین درخت منطقه اورس است. درختی با ریشه‌های بلند که روی زمین می‌خزد. مناطق ابتدایی جنگل ابر ییلاق چوپانان گلستانی است، اما در عمق جنگل اثری از انسان دیده نمی‌شود.                                                                                                                        

گونه های جانوری .

از جانوران موذی این منطقه می توان خرس قهوه‌ای، گرگ، پلنگ، خوک وحشی، شغال، روباه، خرگوش كل و بز ،شوكا و مار و از پرندگان كبك، كبوتر جنگلی، بلدرچین، عقاب جنگلی، كركس، شاهین، فاخته و قرقاول را نام‌برد.

جاده ابر و منطقه حفاظت شده

درسال‌های گذشته طرحی برای احداث جاده‌ای از روستای ابر به شیرین آباد موسوم به جاده ابر از سوی وزارت راه و ترابری مطرح شده و در مواردی اقداماتی نیز برای ساخت این جاده صورت گرفته است که با مخالفت جدی دوستداران و کارشناسان محیط زیست و منابع طبیعی، خبرنگاران و مطبوعات مختلف و همچنین نمایندگان مجلس، سازمان محیط زیست و وزیر جهاد کشاورزی روبرو شده است. کارشناسان این جنگل را لایه حفاظتی زمین و سپری برای حفاظت از منطقه ابر می‌داند و معتقدند احداث این جاده به جنگل زیبای ابر و اکوسیستم منطقه آسیب جدی میرساند. و می‌تواند این جنگل را که بدون شک یکی از منحصر به فردترین و زیباترین زیست‌بوم‌های ایران محسوب می‌شود با ادامه عملیات راهسازی در این منطقه برای همیشه محو کند.
همچنین مستقل از مسئله جاده ابر، طرحی برای ارتقای جنگل ابر به منطقه حفاظت شده از سوی سازمان حفاظت محیط زیست ایران به طور جدی درحال پیگیری است.لازم به ذکر است که قبلا سه جاده به منظور لوله انتقال نفت جاده ای برای لوله گاز وجاده ای برای خطوط انتقال برق فشار قوی ایجاد شده است. امید است مردم دوستدار محیط زیست شاهرود و هموطنان عزیر به حفاظت بیشتر از این جنگل همت نموده و اجازه عبور جاده دگر را ندهند.