امام مهدی(عج) در احادیث متواتر
حدیث ثقلین
پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله در حدیثی که به حدیث ثقلین معروف شد، فرمود: « همانا من دو جانشین را در میان شما می گذارم: کتاب خدا، ریسمان کشیده شد ما بین آسمان و زمین یا ما بین آسمان تا زمین، و عترتم اهل بیتم، و همانا این دو از یکدیگر جدا نمی شوند تا در کنار حوض بر من وارد شوند». (1)
نکنه مهم و اساسی سخن پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله در این حدیث این است که حضرت فرمود:« کتاب و عترت تا قیامت از یکدیگر جدا نمی شوند»؛ بنا بر این گفتار اگر زمانی عدلِ کتاب که همان عترت است، در روی زمین نباشد؛ یعنی این دو از یکدیگر جدا شده اند که این، با ظاهر حدیث مخالف است.
ابن حجر مکی می نویسد: « در احادیثی که سفارش به اهل بیت شده، به این نکته اشاره دارد که تا روز قیامت زمین خالی از اهل بیتی که اهلیت هدایت دارند نخواهد بود، همان گونه که کتاب عزیز چنین است و از این رو اهل بیت امان برای اهل زمین معرفی شده اند. همچنین در روایات آمده است: " در هر قوم و دسته ای عدولی از اهل بیت من است"».(2)
حافظ سمهودی نیز نوشته است: «از این حدیث(ثقلین) استفاده می شود که هر زمان باید فردی از اهل بیت که سزاوار تمسک به اوست تا روز قیامت موجود باشد، تا امر به تمسکی که در روایت به آن ها شده معنا پیدا کند، همانگونه که کتاب عزیز چنین است؛و لذا اهل‌بیت امان اهل زمین معرفی شده اند که هرگاه از روی زمین بروند، زمین نیز نابود خواهد شد.»(3)
نکنه مهم و اساسی سخن پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله در این حدیث این است که حضرت فرمود:« کتاب و عترت تا قیامت از یکدیگر جدا نمی شوند»؛ بنا بر این گفتار اگر زمانی عدلِ کتاب که همان عترت است، در روی زمین نباشد؛ یعنی این دو از یکدیگر جدا شده اند که این، با ظاهر حدیث مخالف است
علامه مناوی نیز در شرح جامع الصغیر سیوطی به همین معنا اشاره کرده است.(4) بنابراین از حدیث ثقلین که مورد اتفاق بین شیعه و سنی بوده و از احادیث متواتر به شمار می رود، می توان به خوبی استفاده کرد که در هر زمان، امام معصومی از عترت پیامبر صلی الله علیه و آله و اهل بیت معصوم او باید موجود باشد؛ امامی که اهلیت برای اقتدا و تمسک را داشته باشد؛ کسی که خود به هدایت مطلق رسیده و از ضلالت به دور است؛ بنابراین می تواند دیگران را نیز به هدایت مطلق رسانده و از مطلق ضلالت و گمراهی دور کند. چنین شخصی در این زمان غیر از حضرت مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف، فرد دیگری نیست.
حدیث امان
مطابق روایات فریقین، اهل بیت پیامبر صلی الله علیه و آله به عنوان امان اهل زمین معرفی شده اند. ابن حجر از پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله نقل کرده که حضرت فرمود: « اهل بیت من امان برای اهل زمین هستند؛ پس هرگاه اهل بیتم هلاک شوند، اهل زمین را آنچه خداوند وعده داده، خواهد رسید».(5)
سمهودی نیز بعد از نقل این حدیث، می نویسد: « محتمل است که مراد از اهل بیتی که امان امت هستند، همان علمای از آن ها باشند که مردم را هدایت می نمایند؛ آن گونه که مردم به ستارگان هدایت می یابند».(6)
این حدیث به خوبی بر این نکته دلالت دارد که بایستی در هر زمان فردی از اهل بیت عصمت و طهارت علیهم السلام که اهلیت برای تمسک دارد، وجود داشته باشد که او غیر از معصوم نیست و نمی تواند باشد. در این زمان نیز غیر از امام مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف کس دیگری نیست؛ پس باید موجود باشد، و گر نه زمین و آنچه در آن است، نابود خواهد شد.
حدیث سفینه
بنا بر روایات فریقین، پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله از اهل بیت خود، به کشتی نوح علیه السلام تعبیر کرده است. ابن حجر مکی از رسول خدا صلی الله علیه و آله نقل کرده که حضرت فرمود: « همانا مثل اهل بیتم، همانند کشتی نوح است؛ هر کس بر آن سوار شود، نجات یافته است».(7)
با تأمل در این این حدیث که به طرق مختلف و تعبیرات گوناگونی از رسول خدا صلی الله علیه و آله نقل شده است، به خوبی می تواند دریافت که لازم است در هر زمانی تا روز قیامت، امام معصومی از اهل بیت عصمت و طهارت علیهم السلام وجود داشته باشد تا برای امت اسلامی امکان داشته باشد که با سوار شدن بر کشتی نجات او، از غرق شدن در منجلاب فساد و تباهی نجات یافته و به ساحل نجات و بهشت رضوان رهنمون شوند.
حدیث عدم خلو زمان از امام قرشی
علمای اهل سنت همچون بخاری، مسلم و دیگران به سندهای خود از رسول خدا صلی الله علیه و آله چنین نقل کرده اند که حضرت فرمود: « این امر خلافت در قریش ثابت است، مادامی که دو نفر از مردم باقی باشد».(8)
این حدیث رسول خدا صلی الله علیه و آله از واقعیتی خارجی خبر می دهد که واجب است تحقق یابد و وظیفه مسلمین است که خلافت رسول خدا صلی الله علیه و آله را در هر زمان به دست یک نفر شایسته از قریش قرار دهند. مقصود از عبارت «این مر خلافت (هذا الامر)»، همان امری است که در آیه «اولی الامر» به آن اشاره شده است: « اطِیعُوا اللَّهَ وَ اطِیعُوا الرَّسُولَ وَ اولِی الامْرِ مِنْکُمْ», « اطاعت کنید خدا را و اطاعت کنید پیامبر خدا و اولو الأمر [اوصیای پیامبر] را».(9) فخر رازی و بسیاری دیگر از مفسران مقصود از (اولی الامر) را در این آیه، معصومین علیهم السلام دانسته اند.(10)
بنابراین باید در هر زمان و تا مادامی که عمر دنیا به سر نیامده و از مردم روی زمین، حتی دو نفر باقی مانده است، امام معصومی از قریش باشد که اکنون غیر از حضرت مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف فرد دیگری نیست.
ابن حجر عسقلانی در این زمینه می نویسد: نماز خواندن عیسی پشت سر مردی از این امت در آخرالزمان و نزدیک به برپایی قیامت، دلالت صحیح بر این قول دارد که زمین هیچ گاه از حجتی که قائم باللَّه است، خالی نخواهد بود
بنابراین می توان گفت مقصود از (الامر) در روایت و آیه، امر زعامت، ولایت و رهبری ظاهری و باطنی و نیز هدایت مطلق مردم به حق و حقیقت است؛ شخصی که به تمام معنا دارای صفات و خصوصیات پیامبر است تا بتواند امر خلافت و جانشینی او را در تمام شؤونات به جز وحی ادامه دهد. چنین شخصی در هر زمان باید موجود باشد و اکنون نیز کسی جز حضرت مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف نیست.
ابن حجر عسقلانی در این زمینه می نویسد: « نماز خواندن عیسی پشت سر مردی از این امت در آخرالزمان و نزدیک به برپایی قیامت، دلالت صحیح بر این قول دارد که زمین هیچ گاه از حجتی که قائم باللَّه است، خالی نخواهد بود».(11)
احادیث دوازده خلیفه
از جمله احادیث متواتر و صحیح نزد شیعه و اهل سنت، احادیث دوازده خلیفه است؛ روایاتی که پیامبر صلی الله علیه و آله امامان و جانشینان پس از خود را دوازده نفر تعیین کرده است.
جابر بن سمره از رسول خدا صلی الله علیه و آله نقل کرده که حضرت فرمود: « دائماً اسلام عزیز است تا اینکه دوازده خلیفه بر آن ها حاکم گردد. آن گاه کلمه ای گفت که من آن را نفهمیدم. به پدرم گفتم: پیامبر چه فرمود؟ پدرم گفت: فرمود همه آن ها از قریشند».(12)
این حدیث که با مضامین مختلفی به صورت متواتر نقل شده است، بر امامت، خلافت و حکومت ائمه اطهار علیهم السلام دلالت دارد و اکنون نیز امامت، خلافت و حکومت امام مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف را اثبات می کند؛ زیرا در بسیاری از روایات کلمه «بعدی» به کار رفته است که ظهور در اتصال و پیاپی آمدن دوازده امام بلافاصله بعد از رسول خدا صلی الله علیه و آله دارد.
همچنین مطابق حدیث صحیح مسلم و دیگران(13)، این دوازده نفر کسانی هستند که قیام و قوام دین به آن ها بستگی دارد و اسلام نیز به وجود آن ها عزیز است. حال اگر دین پابرجا و عزیز است، به وجود این دوازده امام است که یکی از آن ها باقی مانده و حافظ دین و شریعت می باشد.(14)
پی نوشت:
1. مسند احمد، ج 5، ص 181.
2. ابن حجر هیثمی، صواعق المحرقه، ص 90.
3. سمهودی، جواهر العقدین.
4. عبدالروؤف المناوی، فیض القدیر، ج 3، ص 15.
5. صواعق المحرقه، ص 150.
6. علوی، رشفة الصادی، ص 78.
7. صواعق المحرقه، ص 234.
8. صحیح مسلم، ج 3، ص 1452؛ مسند احمد، ج 2، ص 29
9. نساء: 59.
10. تفسیر فخر رازی، ج 10، ص 144؛ تفسیر المیزان، ج 4، ص 401-387.
11. فتح الباری، ج 6، ص 385.
12. صحیح مسلم، ج 6، ص 3.
13. همان.
14. ر.ک: رضوانی، موعود شناسی و پاسخ به شبهات، ص 251 ـ 238.
