والدین، معلمان، دوستان و رسانه هاى جمعى، اصلى ترین منابع خبرى كودكان به شمار مى آیند. كودك از طریق همین منابع خبرى با دنیاى پیرامونش آشنا مى شود. هر چند كه اخبار تلویزیون، رادیو و اینترنت مى تواند تجربه آموزشى مفیدى براى كودك تلقى شود، اما ممكن است به نسبت محتواى خبر یا تصویر، مشكلاتى هم براى كودك به وجود بیاید. گزارش هاى مربوط به بلایاى طبیعى، آدم ربایى، كودك آزارى، كشتار، فعالیت هاى تروریستى و مسایل جنسى سبب مى شوند تا دنیا در نگاه كودك چهره اى خصمانه، تهدیدآمیز و گیج كننده به خود بگیرد.
چطور مى شود در رویارویى با چنین اخبار و تصاویرى به كودك كمك كرد؟ محققان معتقدند كه اگر در رابطه با چنین اخبارى با فرزندتان گفت وگو كنید، به او كمك كرده اید تا درك واقع بینانه تر و متعادل ترى از دنیا داشته باشد، كودكان از اخبار چه مى فهمند؟
خبرها، برخلاف فیلم و دیگر انواع برنامه هاى سرگرم كننده، واقعیت دارند، اما چه بسا كودك به نسبت سن و سال و میزان بلوغش قادر به تشخیص دادن خیال از واقعیت نباشد. تا قبل از هفت یا هشت سالگى، كودك احساس مى كند هر چه در تلویزیون مى بیند، عین واقعیت است.
بعضى از كودكان در این سن و سال ممكن است به سبب صراحت موجود در بعضى خبرهاى پر سر و صدا و جنجالى، آن رویداد را «درونى سازى» كنند و آن را در ذهنشان تبدیل به چیزى كنند كه ممكن است براى خودشان اتفاق بیفتد.
كودكى كه خبرى را در مورد كودك ربایى یا بمب گذارى مى شنود، ممكن است از خودش بپرسد: «نكند من نفر بعدى باشم؟ نكند این اتفاق براى من هم بیفتد؟» بلایاى طبیعى و داستان هاى مربوط به دیگر انواع ویرانى و خرابى نیز به همین روش مى تواند «شخصى سازى» شود. كودكى كه در تلویزیون شاهد ویرانى خانه اى در روند یك زلزله در آن سوى دنیا بوده است، ممكن است شب خوابش نبرد و دایم نگران باشد كه آیا ساختمان خانه آن ها از استحكام لازم در برابر زلزله برخوردار است یا نه؟! تلویزیون این قابلیت را دارد كه دنیا را كوچك كند به خانه هاى مان بیاورد. پزشكان مى گویند تلویزیون هاى جهانى با اصرار بیش از حد بر پخش اخبار خشونت آمیز ممكن است سبب بروز نشانگان «دنیاى خبیث» در كودكان شود: در این نشانگان، كودك تصویر و تصور نادرستى از واقعیت هاى دنیا و جامعه در ذهن خودش مى سازد.
با كودك درباره اخبار صحبت كنید
براى این كه ترس و اضطراب ناشى از اخبار را در كودكانتان كاهش دهید، باید آمادگى داشته باشید تا آنچه را كه روان شناسان، اطلاعات صریح اما محدود مى نامند، به فرزندتان منتقل كنید. یعنى حقیقت را به كودك بگویید، اما نه همه حقیقت را، بلكه فقط تا حدى كه مورد نیاز است. با كودك باید صادق باشید، اما تا حد امكان بكوشید تا وارد جزییات نشوید. اگر چه بعضى چیزها مانند بلایاى طبیعى خارج از كنترل ماست، اما پدر و مادرها باید سعى كنند به كودكانشان مجالى بدهند تا ترس خود را ابراز كنند. آن ها را تشویق كنید تا آزادانه در رابطه با آنچه آن ها را مى ترساند با شما صحبت كنند. آن ها گاهى توضیحات سطحى شما را نمى پذیرند. شك و تردیدى كه آن ها در سنین بالاتر، نسبت به اخبار از خودشان نشان مى دهند، مقتضاى سنشان است و ممكن است ترس و اضطراب آن ها را از دید والدین پنهان نگه دارد.
اگر متوجه اضطراب فرزند بزرگ ترتان شدید، باید به او كمك كنید تا بر ترسش غلبه كند. اشتیاق بزرگ ترهاى خانه براى گوش دادن به نگرانى هاى كودك، بسیار موثر است. با نوجوانانتان مى توانید حتى چنین بحثى را مطرح كنید كه اصلاً لزوم پخش چنین خبر وحشت انگیز و آزاردهنده اى چیست؟ اصلاً آیا فلان خبر واقعاً ارزش اطلاع رسانى را داشته است یا فقط به صرف جنجالى بودن مورد توجه یك شبكه قرار گرفته است؟ بدین ترتیب، یك داستان ترسناك تبدیل به یك بحث مفید در رابطه با نقش خبر و جنبه هاى مختلف اطلاع رسانى خواهد شد.
