تبیان، دستیار زندگی

فلاورجان یكی از شهرستان های استان اصفهان است كه مردم آن به كشاورزی و دام داری اشتغال دارند. در فلاورجان هم چون سایر شهرستان های استان اصفهان قالی بافی رواج بسیاری دارد. این صنعت دستی زیبا که حاصل هنر سر پنجه های تلاشگر و هنرمند اهالی منطقه به ویژه زنان و دختران آن است، مهم ترین صنایع دستی این شهرستان را تشكیل می دهد. بیش تر قالی های تولیدی در منطقه در کارگاه های خانگی بافته می شوند و تولیدات آن سهم مهمی دراقتصاد خانواده و کل منطقه دارد. در این شهرستان برای بافتن فرش ها از طرح های اصفهانی، نجف آبادی و نایینی استفاده می شود. 
مکان های دیدنی و تاریخی
فلاورجان در دشتی، در كنار زاینده رود قرار گرفته است و دارای بیشه‌زار های پهناور است. كوه گردولی در جنوب خاوری و كوه سنگالو در خاور این شهر قرار دارند. رود زاینده رود از خاور فلاورجان می گذرد و جلوه ای زیبا به این منطقه می بخشد. بناهای تاریخی این منطقه نیز بر جذابیت های توریستی آن می افزایند. 
صنایع و معادن
صنایع دستی و صنایع ماشینی مهم ترین صنایع شهرستان فلاورجان را تشكیل می دهند. 
کشاورزی و دام داری 
مهم ترین فرآورده های كشاورزی فلاورجان گندم، برنج، صیفی، سبزی و. . است. مردم این دیار به پرورش گوسفند، گاو، ‌بز، … و هم چنین مرغ داری و طیور نیز می پردازند. 
مشخصات جغرافیایی
شهر فلاورجان، مركز شهرستان فلاورجان، با پهنه ای حدود 510 هكتار، در 32 درجه و 33 دقیقه پهنای شمالی و 51 درجه و 31 دقیقه درازای خاوری نسبت به نیمروز گرینویچ قرار دارد. این شهر از سوی شمال به روستای جلال آباد، ‌از جنوب به آبادی گارماسه، از باختر به روستای جوزدان، از خاور به زاینده رود و كوه سنگالو محدود است. این شهرستان از سوی شمال به شهرستان خمینی شهر، از جنوب به شهرستان مباركه، از باختر به شهرستان های نجف آباد و لنجان وازخاوربه شهرستان اصفهان محدود است. این شهرستان به گونه دشتی در كناره زاینده رود قرار گرفته و دارای بیشه زارهای پهناوری است. منابع آب آن، ‌رود زاینده رود، كاریز و چاه است. 
وجه تسمیه و پیشینه تاریخی
در كرانه راست زاینده رود، ‌ناحیه بزرگ « خالن لنجان / خالنجان / خولنجان » قرار دارد. مهم ترین شهر این ناحیه پیش از اسلام ورگان بوده، كه عرب ها به آن فلاورجان گفته اند. ورگان از دو پاره « ور» یعنی كنار، كرانه، پهلو، سو، پیرامون، … و « گان » به معنی مكان تشكیل شده و ورگان به معنای سرزمین یا شهری است، در كنار یا کرانه رود زاینده رود. احتمالاَ در نخستین سده های اولیه اسلامی ورگان خراب شده و شهر فیروزان جای گزین آن گردیده است. فیروزان ظاهراً در سده 8 هـ . ق، كه ابن بطوطه از آن گذشته، وجود داشته است. واژه فلاورجان از دو پاره «فلا»، به معنی دشت پهناور بلند، و «ورجان» كه عربی شده ورگان است به معنی دشت ورجان تشکیل شده است. و ممکن است که این منطقه در روزگار باستان تا اواخر دوران ساسانی، دشت ورگان نامیده می شده که با ورود فلاورجان خوانده شده است.
بعدها خان لنجان كه به این ناحیه و مركز آن اطلاق شده، شاید جای فیروزان را گرفته است. خان لنجان به گونه خالنجان و خولنجان نگاشته می شده و به نام « خان ابرار » یعنی كاروانسرای نیكوكاران نیز شهرت داشته است. فلاورجان، مركز بخش لنجان پایین یکی از دو بخش خان لنجان بوده است. به باور لسترنج ، نویسنده كتاب جغرافیای تاریخی سرزمین های خلافت شرقی، خان لنجان یا فلاورجان كنونی، ‌ظاهرا با شهر فیروزان پیشین برابری کرده و جایی است كه آثار جغرافیایی و راه نامه ها، آن را نخستین منزل گاه به سوی جنوب، در راه باختری اصفهان - شیراز شمرده اند. در سده 5 هـ . ق كه ناصر خسرو در سفر به اصفهان از خان لنجان عبور كرده است، می گوید : بر دروازه شهر، نام سلطان طغرل بیگ نوشته دیدم. در زمان شاه عباس بزرگ صفوی (996- 1038 هـ . ق ) پلی بر روی زاینده رود بنا شده است، كه به مناسبت نام شهر ورگان، به « پل ورگان » سرشناس گردیده است.

مسجد جامع اشترجان فلاورجان
این بنا در چند صدمتری شمال باختری امامزاده ربیعه خاتون (مورخ 708هـ . ق) در روستای اشترجان، از توابع فالاورجان استان اصفهان، واقع گردیده و درسال 715هـ . ق اواخر سلطنت سلطان محمد خدابنده الجاتیو به وسیله خواجه فخرالدین محمد بن محمود بن علی اشترجانی كه به فتوای كتیبه سردر بزرگ مسجد، ملک الوزرا بوده بنا گردیده است. این بنا، از آثار نفیس و در خور توجه استان اصفهان است. بنای كنونی مسجد در وسعتی حدود 1500 مترمربع (50×30 متر) ساخته شده و مشتمل بر دو سردر شمالی و خاوری، شبستان‌های ستوندار، صحن و رواق‌های اطراف آن، ایوان جنوبی و گنبدخانه پشت سر آن است.
ورودی اصلی بنا با سردری مجلل به ارتفاع حدود 12 متر در سمت شمال قرار دارد. این سر در با قامتی كشیده و عرضی نسبتاً كم، معرف ویژگی معماری دوره ایلخانی است. سردر مزبور در نمای بیرونی، با طاق نماهایی در سه طبقه نماسازی شده و بر بالای آن، دو مناره قرار گرفته كه بخش عمده آن ها فروریخته است. سطوح داخلی ایوان در پایین با طاق نماها و در بالا با مقرنس‌های زیبایی نماسازی و با تزئینات آجركاری، كاشیكاری و كتیبه‌های متعدد مزین شده است كه در كل زیبایی خاصی به سردر بخشیده است. مناره‌های سردر، در پایه، دارای آجركاری ساده و بالاتر از آن تا ارتفاع باقی مانده، با كاشی لاجوردی در زمینه آجری كه به طور مارپیچ بالا می رود، تزیین شده است. برای ورود به پلكان داخلی مناره باید از درگاه روی سقف كه دسترسی به آن از طریق پلكان پشت سر در امکانپذیر است استفاده كرد. از ویژگی این مناره هم چون منار جنبان، جنبشی است كه با تكان دادن یكی در دیگری حادث می ‌شود.
در كتیبه اصلی سر در که به خط ثلث لاجوردی رنگ و بر زمینه كاشی فیروزه‌ای است نام سازنده این مسجد نوشته شده است. علاوه بر كتیبه فوق، در بخش‌های مختلف سردر، كتیبه‌هایی با شیوه‌های گوناگون نوشته شده كه متضمن آیات قرآنی و اسماء جلاله می باشد. سردر خاوری مسجد، ساده و فاقد جزییات تزیینی سر در شمالی است و از فرورفتگی طاق داری تشكیل می‌ شود. كتیبه این سردر به خط ثلث برجسته گچی بر زمینه گچی گل و برگ، مشتمل بر آیه 18 سوره جن و مورخ 715هـ . ق است.
صحن مسجد به شكل مربع مستطیل در وسط بنا قرار گرفته و در جبهه جنوبی آن، ایوانی بزرگ و در جبهه‌های دیگر، دهنه‌های شبستان‌های مسجد واقع گردیده است. دهنه مركزی جبهه شمالی، از دیگر دهنه‌ها مقداری مرتفع‌ تر و عریض ‌تر است. با این حال، چندان به ایوان نمی ‌ماند. ایوان جنوبی به دهانه تقریبی 11 و عمق 6 متر دارای پوشش و سطوح آجر كاری ساده و تزیینی است و در اضلاع آن، درگاه‌های متعددی برای دسترسی به گنبدخانه و شبستان‌های خاوری و باختری وجود دارد. از كتیبه اصلی ایوان كه به خط ثلث كاشی فیروزه‌ای بر زمینه آجری گل و برگ نوشته شده، تنها كلماتی سرجای مانده است. در اضلاع باختری و خاوری ایوان نیز یک حاشیه گچ بری مشتمل بر آیات قرآنی و اسماء الله است.
گنبدخانه مسجد به ابعاد تقریبی 11×11 متر دارای گنبدی دو پوسته است. به نظر می ‌رسد كه این بخش در ابتدا به عنوان بنایی مستقل ساخته شده و از جهات مختلف درگاه‌هایی داشته است. دیوارهای این بنا، از خشت ساخته و با روكشی از آجر و گچ پوشانده شده است. پوشش گچی سطوح داخلی به ضخامت 5/3 سانتی ‌متر، به رنگ زرد است. در وسط ضلع جنوبی گنبدخانه، محراب قرار گرفته كه دارای تزیینات زیبای گچ بری و كتیبه‌های خطی می باشد . پوشش طاق فرو رفته محراب با مقرنس كاری مزین شده است. كتیبه‌های محراب، متضمن آیات قرآنی است و بخشی از آن كه حاوی تاریخ بوده، محو شده است. گنبدخانه این محراب دارای ازاره‌ای به ارتفاع 70/1 متر است كه نقوش هندسی بر روی پوشش گچی آن كنده شده است. پوشش زیرین گنبد با مقطع بیضی شكل متشكل از 8 باریكه طاق مزین به گچبری و نقوش هندسی است و در جهات مختلف پاكار گنبد، چهار نورگیر تعبیه شده است. كتیبه اصلی گنبدخانه به خط كوفی برجسته بر زمینه گچ ساده، مشتمل بر آیاتی از سوره فتح و تاریخ اواخر صفر سال 715هـ . ق است. این بنا در دوره اخیر تعمیر و مرمت شده است.