حدود چند روز پیش یک پدید ی نجوبی جالب در آسمان اتفاق افتاد: مقارنه ی مریخ، زحل و ستاره ی قلب الاسد که در یکشنبه ی هفته ی پیش، یعنی 16 تیر ماه در آسمان ایران دیده می شد. ولی اکنون دیگر موقعیت آن سیارات در آسمان جابجا شده است. ما مکانیک این اجرام آسمانی را می دانیم. ولی دقیقا چه قوانینی بر این حرکات حکمرانی می کنند و ما چگونه آنها را می فهمیم؟ بیایید نگاهی بیاندازیم...

روزی روزگاری، انسان شیک پوش بسیار جالبی به نام یوناس کپلر درست 2 روز بعد از کریسمس 1571 متولد شد. مثل همه آدمهای دیگر، زندگی سختی داشت. وقتی پنج ساله بود پدرش مرد، ولی مادر بزرگی داشت که تنها یک پیشخدمت نبود، بلکه یک داروفروش خوب هم بود. یکی از بهترین کارهایی که او برای پسرش انجام داد این بود که وی را برای دیدن دنباله دار بزرگ سال 1577 و همچنین ماه گرفتگی 1580 به بیرون از خانه برد. او با این کارها عشق به ستاره شناسی را در نهاد پسرش ایجاد کرد.

بعدها وی به کسی تبدیل شد که در مطالعه ی حرکات سیاره ای برای طالع بینی بهترین بود و به شغل معلمی ریاضیات اشتغال پیدا کرد. در اوقات فراقت هم دوست داشت با عدسی های نوری بازی کند... و نامه هایی به دوستش گالیلئو گالیله بنویسد. با این که ممکن بود بخاطر دفاع از نظریه ی کپرنیک یعنی منظومه ی خورشید مرکزی شغلش را از دست بدهد و با کلیسا مشکل پیدا کند، باز به این افکار ادامه می داد. در سن 24 سالگی وی درحال تدریس در کلاسی راجع به مقارنه ی زحل و مشتری بود زمانی که وی متوجه شد که چندوجهی های منتظم می توانند افلاک سیارات را بطور محیطی و محاطی دربر بگیرند و این می تواند به علت خلقت هندسی عالم باشد. خوشبختانه، مدرسه ی وی از او پشتیبانی نمود و نتایج کارش را در کتابی با عنوان «رمز کیهاننگاری» (Mysterium Cosmographicum) چاپ نمود.

باز از روی خوش اقبالی، توسط منجمین دیگر، این حرکتی مهم به حساب آمد و باعث شد که منجم بزرگی مثل تیکو براهه او را به عنوان یک همکار نیمه وقت برای کمک به فعالیتهای علمی استفاده کند. خلاصه، این آغاز آشنایی وی با دنیای واقعی ستاره شناسی بود و سالهای بسیاری در حال فعالیت و پیشرفت بود. هرچند، منجمین همعصرش، درزمینه ی فعالیتهای شخصی خودشان، به وی و کارهایش توجه نمودند و به آزمایش کردن آن تئوری ها مخصوصا درباره ی پیش بینی های گذر زهره و عطارد از مقابل خورشید پرداختند. به همین دلیل زمان زیادی از مرگ کپلر گذشت تا اندیشه هایش در نهایت شناخته شوند و این سه قانون با گذر سالها اهمیت خود را بازشناساند. اینها قوانین معروف کپلر هستند:

1- مدار هر سیاره بیضی است و خورشید در مرکز آن قرار دارد.

2- خط حامل سیاره (خطی فرضی که بین سیاره و خورشید کشیده می شود) در زمانهای مساوی مساحتهای مساوی را جاروب می کند. یعنی زمانی که سیاره به خورشید نزدیک است تند تر و زمانی که دور است کند تر می گردد.

3- نسبت مربع های دوره ی تناوب سیاره ها با نسبت مکعب های فاصله ی میانگین آنها از خورشید نسبت مستقفیم دارد. یعنی سیارات دورتر با سرعت کمتر بدور خورشید می گردند.

خب ولی این قوانین چه ربطی به مقارنه ای که ما رصد کردیم دارد؟ بیایید نگاهی در سه روز به این اجرام بیاندازیم:

همانطور که در این تصاویر می بینیم فاصله ی بین زحل و ستاره ی قلب الاسد تغییر محسوسی در چند روز نکرده است.  ولی حرکت مریخ کاملا مشهود است. زمانی که آسمان صاف است می توان حرکات سیارات را دنبال نمود و قوانین کپلر را آزمود. چون مریخ به خورشید نزدیک تر از زحل قرار دارد، پس تندتر از آن حرکت می کند. البته این تنها آزمونی برای قانون دوم کپلر بطور کاملا تقریبی است. برای آزمودن قانون اول و سوم باید از ابزار آلات رصدی دقیق و محاسبات پیچیده استفاده کنیم.

در حال حاضر هنوز زحل و مریخ اطراف صورت فلکی اسد هستند و دقایقی بعد از غروب خورشید می توان آنها را در افق شرقی دید. با گذر زمان، لحظه ی غروب آنها زودتر خواهد بود. پس برای دیدن آنها شتاب کنید.

منبع:

http://www.universetoday.com/

ترجمه:

ا.م.گمینی

سلام

فوق العاده بود! عالی! عالی!

درود بر شما آقای گمینی ، فقط اگه امکان بحث روی مباحث ریاضی این نظریه ها توی کلاس باشه ، میتونیم بگیم که کلاسمون از هر لحاظ کامله! (البته همینجوریش هم یه وزنه سنگین توی کلاس به اسم دوستی وجود داره که کلاس رو کامل میکنه )

خلاصه اینکه : سلام خدا بر شما ، بر من! ، و سلام خدا بر تمامی شهیدان راه حق...