آنچه در زیر میآید، راهنمایی است برای نوشتن نقد کتاب، که عمدهی آن را از شیوهنامهی دانشگاه دالهوزی برگرفته‌ایم، البته اینها تنها پیشنهاد هستند، نه فرمولی که باید مو به مو رعایت کرد:
1.بخشی را به بیان اطلاعات و مشخصات ظاهری اختصاص دهید: عنوان کتاب، نام نویسنده، تاریخ نخستین چاپ، موضوع کتاب، ویژگیهای شکلی (داشتن نقشه، تصاویر، و ...، قطع کتاب)، قیمت، و شابک.
2.هدف نویسنده را از نوشتن کتاب مطرح کنید. نویسنده گاه هدفهای خود را در مقدمه یا فصل نخست عنوان میکند و اگر چنین نکرده باشد، با چند پرسش ساده از خود، میتوانید هدف او را بشناسید:
§ چرا نویسنده دربارهی این موضوع کتاب نوشته است، نه دربارهی موضوعی دیگر؟
§ دیدگاه اصلی نویسنده در کتاب چیست؟
§ آیا نویسنده مطلبی تخصصی نوشته، یا با شاخ و برگدادن به یک رویداد و برجستهسازی آن، تلاش کرده که خواننده را متقاعد کند؟
§ ژانر اصلی کتاب چیست و کتاب چگونه در قالب این ژانر قرار گرفته است؟ دانستن ژانر به درک بهتر فرم هنری کتاب و شیوهی پرداخت موضوع کمک میکند. § مخاطب کتاب کیست؟
§ سبک نویسنده چیست؟ شیوهای معمول است یا روشی بدیع؟ کیفیت شیوه نگارش را میتوان با سنجههایی چون: پیوستگی مطالب، وضوح و شفافیت، اصالت، باورپذیری، استفادهی درست از واژگان فنی، گویاییِ بدون حشو، بسط کامل و کافی، روانی خوانش، و تناسب با مخاطب هدف ارزیابی کرد.
§ کتاب چگونه سازمان یافته است؟ برای دانستن این موضوع میتوانید فهرست مطالب را مرور کنید. این کار به تشخیص ایدهها و درک منظور اصلی نویسنده و تقدم و تأخر زمانی و موضوعی کمک میکند.
§ کتاب بر شما چه تأثیری گذاشته است؟ آیا فرضیات شما دربارهی موضوع با خواندن این کتاب تغییر کرد؟ تقویت شد؟ یا به کل از آنها گذشتید؟ کتاب تا چه اندازه به منطق فکری و دانستههای شخصی شما نزدیک است؟ در موضوع کتاب چه تجربههای شخصیای داشتهاید؟
§ به نظر شما کتاب به چه میزان به هدفهای خود رسیده است؟
§ آیا خواندن این کتاب را به دیگران پیشنهاد میکنید؟ چرا؟
دربارهی درون مایهی (theme) کتاب و نظریهای که کتاب بر آن استوار است، حرف بزنید.
