تبیان، دستیار زندگی

گذشته از آن كه شب قدر را در آن قراردادى، این ماه ظرف نزول قرآن شد كه چنین فیضى در این ماه نازل شد . و این نعمت را مخصوص مسلمانان نمودى و سایر ملل از نعمت روزه گرفتن محرومند، ما به امر تو روزش را روزه گرفتیم و شبش را به كمك تو به قیام و عبادت مشغول بودیم .
پس از جملاتى فرمود: «واربحنا أفضل أرباح العالمین‏» ما ربح و سودى كه در این ماه بردیم هیچ تاجرى در هیچ گوشه دنیا نبرده است . «ثم قد فارقنا عند تمام وقته و انقطاع مدته و وفاء عدده‏» ، این ماه بعد از آن كه پایانش فرارسید، از ما مفارقت و هجرت كرد و ما را تنها گذاشت «فنحن مودعوه وداع من عز فراقه علینا» ، پس ما هم با ماه خدا وداع مى‏كنیم وداع با دوست عزیزى كه مفارقتش براى ما توانفرساست، «و غمنا و اوحشنا انصرافه عنا» ما كسى را وداع مى‏كنیم كه رفتنش براى ما بسیار گران و سخت است و ما را غمگین مى‏كند و به وحشت و ترس مى‏اندازد . «ولزمنا له الذمام المحفوظ و الحرمة المرعیة والحق المقضى‏» باید حقى كه او بر عهده ما دارد، رعایت كنیم و حرمتى كه در پیش ما دارد ارج نهیم و به تعهدى كه بین ما و اوست وفا كنیم .

«فنحن قائلون: السلام علیك یا شهر الله الاكبر و یا عید اولیائه‏» آنگاه كه این دوست از ما جدا شد مى‏گوییم: سلام بر تو اى بزرگترین ماه كه به خدا انتساب دارى و سلام بر تو اى عید اولیاى الهى .
«السلام علیك یا اكرم مصحوب من الاوقات و یا خیر شهر فی الایام والساعات‏» سلام بر تو اى گرامى‏ترین وقتهایى كه با ما بودى و اى بهترین ماه در روزها و ساعتها .
«السلام علیك من شهر قربت فیه الآمال و نشرت فیه الاعمال‏» سلام ما بر تو اى ماهى كه آرزوها در این ماه نزدیك شد [ما فهمیدیم كه چه بخواهیم] و اعمال در آن پراكنده .

«السلام علیك من قرین جل قدره موجودا و افجع فقده مفقودا» سلام بر تو اى نزدیكى كه وقتى بودى گرامى بودى و حال كه در آستانه رفتن هستى، رفتنت فاجعه است . «و مرجو آلم فراقه‏» سلام بر تو اى تكیه‏گاه امید، كه در هنگام مفارقت، ما را متالم و رنجور كردى .
«السلام علیك من الیف آنس مقبلا فسر و اوحش منقضیا فمض‏» سلام بر تو اى دوست‏با الفت كه وقتى آمدى ما را مسرور و وقتى رفتى ما را گداختى .

«السلام علیك من مجاور رقت فیه القلوب و قلت فیه الذنوب‏» سلام بر تو اى همسایه عزیز، تو همسایه‏اى بودى كه در این مدت در اثر همجوارى با تو دلها رفیق و گناهان كم شد .
«السلام علیك من ناصر اعان على الشیطان و صاحب سهل سبل الاحسان‏» سلامى بر تو اى رفیقى كه كمك كردى تا ما بر شیطان مسلط شدیم .
«السلام علیك ما اكثر عتقاء الله فیك‏» سلام بر تو اى ماه، چه بسیار بنده‏هایى را كه خدا در زمان تو آزاد كرده است . (خداوند آنان را كه گرفتار آتش و رذایل اخلاقى بودند، از این بندها آزاد كرده و چه نعمتى بهتر از آزادى است كه انسان برده هوى نباشد و زمامش را به دست هوس نسپارد) .

«و ما أسعد من رعى حرمتك بك‏» چقدر سعادتمند شد كسى كه احترام تو را حفظ كرد و مواظب بود تا در این ماه حرف بد نزند و خیال گناه نكند .
«السلام علیك ما كان امحاك للذنوب و استرك لانواع العیوب‏» سلام بر تو اى حقیقت ماه مبارك رمضان كه محو كننده گناه هستى و عیب را مى‏پوشانى .
«السلام علیك ما كان اطولك على المجرمین‏» سلام بر تو اى ماه مبارك رمضان كه براى افراد تبهكار بسیار طولانى هستى، «واهیبك فی صدور المؤمنین‏» و چه با هیبت و جلال بودى در دل‏هاى اهل ایمان . «السلام علیك من شهر لاتنافسه الایام‏» درود بر تو اى ماهى كه هیچ ماهى توان مسابقه و رقابت‏با تو را ندارد . [و همه یازده ماه به دنبال تو هستند ].
«السلام علیك من شهر هو من كل امر سلام‏» درود بر تو ماهى كه از هر چیز (پیش آمدهاى بدو شیطان) سلامت و بى‏گزند است .

«السلام علیك غیر كریه المصاحبة و لاذمیم الملابسة‏» سلام بر تو، در این مدتى كه مهمان ما بودى یا مادر خدمت تو بودیم، هیچ بدى ندیدیم و لذت بردیم .
«السلام علیك كما وفدت علینا بالبركات، و غسلت عنا دنس الخطیئات‏» سلام بر تو كه همراه خود بركت آوردى، ما را شستشو دادى و رفتى [و اگر بعدها آلوده شویم به دست‏خود شده‏ایم]
«السلام علیك غیر مودع برما و لا متروك صیامه ساما» درود بر تو كه پس از یك ماه میهمانى در هنگام تودیع ما احساس خستگى نكردیم و رنجى احساس ننمودیم .
«السلام علیك من مطلوب قبل وقته و محزون علیه قبل فوته‏» سلام بر تو كه قبل از آمدن انتظارت را داشتیم و هم اكنون با رفتنت ما را غمگین كرده‏اى .
«السلام علیك كم من سوء صرف بك عنا و كم من خیر افیض بك علینا» سلام بر تو كه به بركت تو خدا بسیارى از بلاها را از ما برداشت و بسیارى از بركات را به ما عطا كرد . [در حقیقت ما مهمان تو بودیم نه تو مهمان ما]

«السلام علیك و على لیلة القدر التی هی خیر من الف شهر» سلام بر تو اى ماه، سلام بر لیلة القدر آن شبى كه از هزار ماه بالاتر است .
«السلام علیك ما كان احرصنا بالامس علیك و اشد شوقنا غدا الیك‏» سلام بر تو اى ماهى كه دیروز حریص بودیم كه بیایى و فردا هم مشتاقیم كه تو را زیارت كنیم .
«السلام علیك و على فضلك الذی حرمناه، و على ماض من بركاتك سلبناه‏» درود بر تو و فضیلت تو، درود بر تو و بركات تو كه امروز از آن محروم شدیم .
پس حضرت در ادامه دعا عرض مى‏كند: خدایا تو آن توفیق را دادى كه ما اهل این ماه باشیم در حالى كه عده‏اى از فضیلت این ماه به خاطر شقاوتشان محرومند، پروردگارا تو مولاى مایى در آنچه ما را به شناخت آن برگزیده‏اى و ما را راهنمایى كردى كه از آن پیروى كنیم و در پرتو توفیق تو به روزه و نماز آن با اعتراف به تقصیر نایل آمدیم و اندكى از وظایف بسیار را ادا كردیم .

پروردگارا در حالى تو را ستایش مى‏كنیم كه به بد رفتارى خود اقرار و به ضایع نمودن نعمت احكام تو و عمر خویش اعتراف داریم و براى توست از ناحیه دلهاى ما پیمان پشیمانى و از ناحیه زبان پوزش طلبى صادقانه، پس اجر مصیبت در اعتراف به تقصیر را به ما عنایت و عوض خیرى به ما لطف فرما . و پذیرش پوزش را براى ما مقرر فرما و ما را در تقصیر از اداى حق خود سرزنش مكن و عمر ما را تا ماه مبارك آینده طولانى بفرما و هنگامى كه ما را به سال آینده رساندى كمك كن تا آنچه در خور توست عبادت كرده و آنچه سزاوار توست طاعت كنیم و توفیق انجام كار نیك را به طور مستمر بهره ما فرما تا آنچه شایسته مقام توست در تمام ماه مبارك رمضان كه در مدت عمر ما پیش مى‏آید جبران شود .
پروردگارا هجران ماه مبارك را كه مصیبت ماست‏براى ما در روز عید فطر بابركت جبران فرما و ثواب همه كسانى كه تا روز قیامت در این ماه روزه، روزه مى‏گیرند یا عبادت مى‏كنند براى ما نیز مقرر فرما .
خداوندا ! پاداش همه روزه داران را به همه ما ارزانى دار و توفیق بهره مندى از این فیوضات را در طول سال عنایت فرما و ما را از پیروان واقعى آن امام همام قرار ده .
....................................................................................................   آمین یا رب العالمین .