تبیان، دستیار زندگی

بروسلوز یك بیماری مهم مشترك بین انسان و دام بوده و در انسان به نام تب مواج، تب مالت،‌ تب مدیترانه، ‌تب دیوانه و ... معروف است.

عامل بیماری:

4 نوع بروسلا به عنوان عامل عفونت زا در انسان تشخیص داده شده است كه عبارتند از :
1 ـ بروسلا ملی تنسیس دارا سه سروتایپ: مخازن آن گوسفند یا بزآلوده،‌ گاو ـ شتر (سرو تایپ 1 به عنوان تایپ بومی ایران شناخته شده است) نوع غالب بروسلا در ایران،‌ بروسلا ملی تنسیس است.
2 ـ بروسلا آبورتوس دارای هفت بیوتایپ، مخازن آن گاو، گاومیش،
شتر،‌ گاو كوهان دارتبتی (بیوتایپ 3 به عنوان تایپ بومی ایران شناخته شده است).
3 ـ بروسلا سوئیس دارای پنج بیوتایپ: مخزن خوك است.
4 ـ بروسلا كنیس؛ ‌مخزن سگ است بروسلا اوویس مخزن گوسفند است . -بروسلا نئوتومه: مخزن موش صحرایی است ـ بروسلا ماریس: مخزن پستاندارن دریایی (دولفین ).
راههای سرایت بیماری:
1 ـ تماس مستقیم چشم،‌ پوست انسان با ترشحات،‌ مواد دفعی، یا بافت های حیوانات آلوده
2- آلودگی از راه خوراکیها: مانند مصرف شیرخام و فرآورده های لبنی خصوصاً پنیر تازه، خامه، سرشیر و بستنی، آب آلوده به ترشحات آلوده ی حیوانات، سبزیجات خام رشد یافته در خاک آلوده.
3- انتقال تنفسی از طریق استنشاق ذرات عفونی معلق در آغل، اصطبل و آزمایشگاه.

دوره ی نهفتگی:

اغلب بین 1 تا 3 هفته است، گاهی بین 6 تا 17 ماه نیز گزارش شده است.
علائم بیماری:
علائم شامل: لرز ناگهانی، درد عمومی بدن بخصوص درد پشت،‌ تعریق، ‌كاهش اشتها، ‌ضعف و سستی است شایعترین اعضای گرفتار شامل استخوان ها،‌ مفاصل، سیستم اعصاب مركزی،‌ قلب، ‌ریه، ‌طحال، بیضه ها،‌كبد، ‌كیسه صفرا، كلیه ها، پروستات و پوست است كه باكتری های بروسلا می توانند در این اعضا عفونت موضعی نمایند.

راههای پیشگیری

1 ـ آزمون و كشتار جانوران آلوده به بروسلوز،‌ واكسیناسیون منظم 7 ـ 10 ساله،‌ اقدامات بهداشتی شامل تدارك محیط زیست تمیز و بهسازی برای جانوران و آموزش بهداشت برای افراد درگیر با حیونات.
2 ـ خودداری از مصرف شیر غیر پاستوریزه، ‌پنیر و سایر لبنیات و گوشت های تأیید نشده.
3 ـ استفاده از وسایل محافظتی بدن برای مانند دستكش،‌ محافظ چشم، ‌پیش بند و ... هنگام تماس با حیوانات یا گوشت و سایر محصولات واكسن زنده ب. آبورتوس سویه 19 ـ ABبرای انسان موجود است.

تشخیص آزمایشگاهی بیماری

1 ـ جدا كردن عامل بروسلا از نمونه های بالینی در محیط كشت
2 ـ تیتر رایت مساوی یا بیشتر از یك هشتادم
3 ـ ازمایش مساوی یا بیشتر از یك چهلم.
4 ـ آزمایش كومبس رایت با فاصله 3 رقت بالاتر از رایت
موارد 1 ـ2 ـ 3 به عنوان معیارهای تشخیص قطعی بیماری تلقی می گردد.

درمان

درمان و بزرگسالان:

1 ـروزانه 600 ـ 900 میلی گرم ریفامپیسین (3ـ2 كپسول 300 میلی گرمی) صبح ناشتا یك ساعت قبل یا دو ساعت بعد از غذا به صورت مقدار واحد یا منقسم 8 ـ 12 ساعت به همره داكسی سیكلین (100 میلی گرم) 2 بار در روز خوراكی برای مدت 8 هفته.
2 ـ داكسی سیكلین با همان مقدار یا تتراسیكلین (500 میلی گرم) هر 6 ساعت خوراكی برای مدت 8 هفته به همراه جنتامایسین(5 ـ 3 میلی گرم به ازاری هر كیلوگرم روزانه عضلانی با استرپتومایسین (1 گرم عضلانی) برای مدت 2 هفته .
3 ـ ریفامپیسین با همان مقدار به همراه كوتریموكسازول بالغین (6 قرص در 2 یا 3 روز منقسم ) به مدت 8 هفته درمان اطفال:
ریفامپیسین به مقدار 20ـ 10 میلی گرم به ازای هر كیلوگرم وزن بدن (در هر قطره ریفامپیسین اطفال 5 میلی گرم ماده ی مؤثر موجود است) صبح ناشتا به اضافه كوتریموكسازول به مقدار 8 مقدار میلی گرم تری متوپریم برای هر كیلوگرم وزن بدن منقسم درد و مقدار، صبح وعصر به مدت 8 هفته،‌ ضمناً تركیب كوتریموكسزول جنتامایسین نیز توصیه می شود.

درمان زنان باردار:

درمان زنان باردار شبیه درمان بزرگسالان با تركیب كوتریموكسازول + ریفامپیسین است. فقط در ماه اول و ماه اخر حاملگی ریفامپیسین به تنهایی تجویز می شود.

درمان زنان شیرده:

در زنان شیرده در 4 هفته اول از تجویز كوتریموكسازول باید خودداری شود و در سایر ماه های شیر دهی درمان های استاندارد بلامانع است.

درمان فرم های لوكالیزه(موضعی) بروسلوز:

در درمان فرم های لوكالیزه بیمار باید به پزشك متخصص ارجاع شود.
شروع درمان تك دارویی در مورد تب مالت توصیه نمی شود مگر در ماه اول و ماه آخر حاملگی.
1 ـ دوره درمان 8 هفته و حداكثر آن بستگی به نظر پزشك معالج دارد.
2 ـ با توجه به اهمیت برنامه ی كنترل رشد جمعیت،‌ درمان موارد مبتلا به تب مالت با رژیم درمان دارای استرپتومایسین سبب بی اثر شدن قرص های كنتراسپتیو می شود كه به بیماران واجد شرایط باید آگاهی لازم داده شود.
3 ـ برای كنترل نتیجه ی درمان بیمار، بررسی آزمایشگاهی به تنهایی توصیه نمی شود بلكه علائم بالینی و نتیجه ی آزمایشگاهی خصوصاً تیترME2 با همدیگر در میزان پاسخ به درمان تعیین كننده هستند.
منابع: اینترنت، درسنامه پزشكی و پیشگیری و اجتماعی (جلد4)
منبع: نشریه پیام پزشک، شماره 60.