تبیان، دستیار زندگی

اوتیسم عبارت است از ناتوانی کودک در برقراری ارتباط با مردم یا موقعیت ها، کودکان اوتیسم اغلب با کودکان آرام متشبه می شوند زیرا توقعات زیادی از والدین خود ندارند. بعد از نوزادی هیچ وابستگی نسبت به اشخاص نشان نداده و برعکس نسبت به اشیاء مکانیکی وابسته می شوند. کودکان اوتیسم فاقد نیرو برای ارتباط هستند. کودکان اوتیسم خیلی زیاد از تغییراتی که در نظم امور روزانه و محیط اطرافشان حاصل می گردد برآشفته می شوند و مثلا اگر فنجانی را که هر روز در آن آب می خورند تغییر کند یا اگر وسایل داخل اتاقشان تغییر کند خشم شدیدی را ابراز می دارند. کودکان اوتیسم مشکلاتی را در خوردن و صحبت کردن دارند. بعضی از کودکان اوتیسم به عنوان کودکان کر و لال تشخیص داده می شوند. زیرا هیچگاه به صدا واکنش نشان نمی دهند. همچنین این کودکان منفی گرا هستند زیرا پشت خود را به دیگران می کنند یا فعالانه در برابر آنان مقاومت می کنند. کودکان اوتیسم به عنوان افراد خردسال مادران خود را در آغوش نمی گیرند بلکه سفت و سخت باقی می مانند.

خصیصه هایی که باید وجود داشته باشد تا والدین به وجود اوتیسم پی ببرند به شرح زیر می باشد:

- ظهور آن قبل از 35 ماهگی: این اختلال باید قبل از 3 سالگی بروز کند.
- نارسایی رفتارهای اجتماعی: این کودکان نیاز به والدین خود ندارند. آنان برای جلب توجه والدینشان زیاد گریه نمی کنند. اغلب ترجیح می دهند منزوی باشند و در خود فرو روند. نسبت به رفت و برگشت های والدین بی توجه بوده و هنگام آسیب دیدن برای تسکین و راحتی خود والدین را جستجو نمی کنند.
تکلم و زبان: تکرار بی معنی و طوطی وار کلمات و لغات در تکلم کودکان اوتیسم کاملا معمول است. مثلا اگر از کودک سوال کنیم نام تو چیست کودک همین نام تو چیست را تکرار می کند. در این کودکان معکوس سازی ضمیر هم دیده می شود که به طور معمول کودک برای برگرداندن ضمیر به خودش از ضمیر شما یا نام خویش استفاده می کند.
خواهان یکسانی محیط: این کودکان غالبا نسبت به تغییر حساسیت بیش از اندازه ای که دارند به عنوان مثال آنان ممکن است قطعاتی را که با قرار دادن آنها در کنار یکدیگر می توان وسایل مختلف ساخت به صورت یک خط طولانی و بی انتها دنبال هم ردیف می کنند و فقط هنگامی برآشفته می شوند که چیزی یا موضوعی این الگو را به هم بزند. آنان وابستگی شدیدی نسبت به اشیاء نشان می دهند و تمایل به جمع آوری اشیاء مثل ریگ، مداد یا کتاب می کنند.
رفتارهای خود آسیب گرانه: کودکان اوتیسم رفتارهای عجیب و غریب نشان می دهند اما هیچکدام مثل رفتار خود آسیب گرانه مشخص تر نیست. دو نوع از این رفتارهای خود آسیب گرانه عبارت از کوبیدن سر به زمین و دندان گرفتن دست یا پای خود ـ کندن و کشیدن مو و گاهی اوقات انگشت به چشمان خود می کنند.
مهارت های ویژه: بسیاری از کودکان مبتلا در بعضی از زمینه ها پیشرفت استثنایی نشان می دهند که اکثر این تواناییها در زمینه های موسیقی، مکانیک و ریاضی است. این کودکان درباره حفظ جدول های ریاضی، برنامه اتوبوس ها یا سلسله اعداد تصادفی وسواس ذهنی پیدا می کنند. محاسبه تقویمی یعنی توانایی تعیین اینکه کدام روز هفته مطابق تقویم روز معینی است در این کودکان دیده می شود.

عواملی را که باعث می شود این کودکان به اوتیسم مبتلا شوند می توان در زمینه های زیر جستجو کرد:

اوتیسم همچنین ممکن است به دلیل اشکال در دستگاه عصبی مرکزی ( مغز و نخاع ) باشد. برخی نیز معتقدند که اوتیسم نتیجه رشد کم یا آسیب نیمکره چپ مغز است و نیمکره راست آنان مسلط است. به همین دلیل ترجیح می دهند با گوش چپ موسیقی گوش دهند و ترجیح می دهند به موسیقی گوش فرار دهند تا صحبت کنند که همه اینها تسلط نیمکره راست است.
برخی از مطالعات نیز حاکی از ناسازگاریهای ایمنی شناختی بین مادر و جنین ممکن است منجر به بروز اوتیسم شود و این احتمال را می رساند که ممکن است نسوج عصبی جنینی یا خارج جنینی در جریان حاملگی آسیب ببیند و همچنین در این کودکان خونریزی مادر پس از سه ماه اول وجود مایع آمنیوتیک در کودکان مشاهده می شود.
درمان: بسیاری از والدین کودکان اوتیسم سالهای متمادی برای معالجه کودک خود از یک متخصص به متخصص دیگر مراجعه می کنند. دادن داروهای آرام بخش، محرک دادن ویتامین به مقدار زیاد هیچکدام موثر واقع نمی شود و هیچ درمان به خصوصی برای اوتیسم وجود ندارد. فقط درمانهای ویژه تغییر رفتار با استفاده از اصول تشویق و تنبیه اثر برجسته ای در اصلاح تکلم و مهارت های کمک به خود داشته است که به نوبه خود موجب پیشرفت و سازگاری اجتماعی آنها شده است. برنامه تغییر رفتار باید 15 تا 30 دقیقه طول بکشد تا کودک یک پاسخ صحیح حتی به دستورات ساده ای از قبیل نگاه کردن به مربی بدهد. این کودکان از آنجایی که نارساییهایی در مهارتهای ارتباطی دارند در جلسه درمانگری متخصص بالینی یک بازی تماس بدنی برای پیشرفت مهارتهای کودک در ارتباط با دیگران انجام می دهد. برنامه های تغییر رفتار برای این کودکان مفید است فقط باید والدینشان در کنار این کودکان باشند و کارهایی را که متخصص یاد می دهد تکرار کنند. اما اگر قرار باشد در موسسات باقی بمانند و والدین نقشی نداشته باشند، درمانهای تغییر رفتار برای این کودکان مفید واقع نمی شود.
منبع: ماهنامه کودک شماره 63.