شهرستان سوادكوه

 یكی از شهرستان‌های استان مازندران در شمال ایران است كه در ناحیهٔ البرز مركزی و در مجاورت استان سمنان قرار گرفته ‌است. مهم‌ترین شهر این شهرستان شهر زیراب بوده كه دارای بیشترین جمعیت و مساحت در سطح شهرستان می‌باشد. شهر پل سفید مركز این شهرستان می باشد.

شهرستان سوادكوه از سمت شمال به شهرستان قائمشهر، از سمت جنوب به شهرستان فیروزكوه در استان تهران و شهرستان مهدیشهر در استان سمنان، از سمت غرب به شهرستان بابل و از سمت شرق به شهرستان ساری و ارتفاعات دودانگه و دهستان چاشم (شهریاركوه) در شهرستان مهدیشهر محدود است.

دریاچه ی زمزم در روستای برنجستانك سوادكوه می باشد . 

وجه تسمیه و تاریخچه سوادكوه مازندران

سوادكوه در دوران مختلف تاریخ، محدوده ثابتی نداشته و همواره حدود و مرز آن در اثرعوامل طبیعی، اقتصادی و سیاسی تغییر یافته‌است.كشفیات باستان‌شناسی بهمراه اسناد و مكتوبات تاریخی حاكی از آن است كه سوادكوه از نواحی كهن طبرستان وایران بوده و انسجام بافت اجتماعی و فرهنگی آن در دوران اساطیری ایران ریشه دارد. این ناحیه همواره در تعیین مسیر تاریخ طبرستان حضور مؤثر داشته و مورد توجه حكام دولت مركزی بوده‌است. مورخینی مانند ابن اسفندیار تا قبل از قرن دهم هجری قمری آنرا جزئی از تپورستان در ایالت فرشوادگر ذكر كرده‌اند كه از شرق تا جرجان، از غرب تا دیارآذربایجان، از جنوب تا نواحی ری، قومس و دامغان وسعت داشت

ایالت فرشوادگر كه در آثار مورخینی نظیر استرابون یونانی، ابن اسفندیار، میر ظهیرالدین مرعشی و كتاب اوستا از آن یاد شده تركیبی از واژه‌های تبری فرش به معنی دشت و جلگه، واد به معنی كوه و گر به معنی دریا ذكر شده‌است. در برخی دیگر از منابع تاریخی مانند التدوین آمده كه نام قدیم سوادكوه پتشخوارگر و پتشخرگر بوده و فرمانروایان و امرای بسیاری از این منطقه برخاسته و وقایع تاریخی مهمی نظیر ورود و سكونت فریدون پادشاه پیشدادی، پیكاررستم پهلوان مشهورشاهنامه فردوسی با دیوان مازندران و عبوراسكندر مقدونی در جنگ باداریوش سوم پادشاه ایران آخرین پادشاه هخامنشی در این ناحیه روی داده‌است

ساكنین این ناحیه بدلیل وضعیت طبیعی منطقه در بدو ورود سپاهیان عربها به ایران، سالیان متمادی با آنها و عوامل خلفای اموی مبارزه كرده و حتی تاقرن چهارم هجری بزبان پهلوی سخن می‌گفته و باخط پهلوی كتابت می‌كرده‌اند. كتیبه ای نیز به خط پهلوی ساسانی در بنای باستانی برج لاجیم بر جای مانده مربوط به قرن پنجم هجری قمری است. سرانجام اهالی منطقه با اختیار و تسلط كامل دین جدید را پذیرفته و به اسلام علوی روی آوردند. عده‌ای از مورخین بهمین دلیل سوادكوه را كوه سیاه معنی كرده و بر این عقیده‌اند كه [[اعراب[[ در طی سالها مبارزه با مردم این ناحیه شكست خورده و بدلیل هراس ناشی از هیبت كوههای مرتفع وسخت‌گذر كه از انبوه درختان بلند و كهنسال پوشیده بوده نام سوادكوه یا كوه سیاه را بر این سزمین نهادند

در عهد خلافت مأمون خلیفه عباسی، اسپهبد مازیار به جر شاه یا پادشاه كوهستان ملقب گردید. این كوه بخشی از كوههای آپارسن قدیم بود كه در كتاب اوستا او پامیری یسنا خوانده می‌شد و اكنون نیز همین نام در سوادكوه وجود دارد

در برخی از اسناد و مكتوبات تاریخی بجای مانده از جمله كتاب التدوین، سوادكوه را همان ناحیه مشهور فرشوادگر دانسته‌اند كه در آثار مورخین مختلف در طی دوران تاریخی فرشوادگر، پرشخوارگر، پتشخوارگر، پرخواتروس، فرشوادجر، پذشخوارگر نیز خوانده شده‌است.

درهمین كتاب ذكر شده كه تا زمانحكومت فریدون، ششمین پادشاه پیشدادی ایران، سوادكوه جزء اقطار مازندران در حوزه فرشوادگر بوده و فریدون در ناحیه شیلاب یاتیلاب سوادكوه بزرگ شده‌است. در كتاب اوستا نیز آمده كه فرشوادگر در جنوب دریای فرا فكرت قرار دارد و تخت گاه دیوان مازنی است

در تحولات اجتماعی و تاریخی بعد از قرن پنجم تا اواخرقرن سیزدهم هجری قمری نیز همواره نام سوادكوه بعنوان منطقه‌ای امن و محفوظ مطرح بوده‌است. بهمین دلیل باید اذعان داشت كه بافت فرهنگی، اجتماعی و تمدن غنی و باستانی این منطقه به سنت دیگر مناطق كشور در طی فراز و نشیبهای تاریخ دچارآسیب كمتری شده‌است

نام این منطقه از واژههند و ایرانی سو، زئو، دئو، گرفته شده كه معادل واژه فارسی روشنائی است. واژه‌های شبیه آنها نیز كماكان در گویش و نام اماكن مختلف وجود دارد. واژه سات نیز در اغلب نقاط مازندران بجای واژه صاف و روشن بكار می‌رود. در سوادكوه نیز در نام روستای سات روآر، مرتع سوته، رودخانه ذبیر و در زیرآبو سئو رویا آب روشن، فرمانهای مختلف این واژه باستانی دیده می‌شود

درحال حاضر نیز اهالی منطقه كوههای صاف و عاری از درخت را ساكو می‌خوانند كه مخفف كلمه سات كوه یا كوه صاف می‌باشد

عده‌ای نیز بر این عقیده‌اند كه نام سوادكوه از كوه سوات گرفته شده كه در جنوب شرقیروستای چرات در دهستان ولوچی واقع شده و در ارتفاعات آن آثاری از تمدن قدیم مشاهده می‌شود كه احتمالا بدلیل استقرار حاكمان قدیم سوادكوه بر جای مانده‌است

با توجه به اینكه واژه سات با دگرگونی واژه سئو یا دئو پدید آمده و به معنی صاف روشن در جملات بكار می‌رود بهتر آن است كه نام سوادكوه را بر گرفته از واژه سات كوه یا كوه صاف و بدون درخت بدانیم. در حال حاضر نیز واژه‌های سات روآر به معنی آب زلال و روشن، سئو دركا به معنی زلال و صاف، ذیب لا به معنی روشن و درگویش بومیان منطقه بكار می‌رود

عده‌ای ازمحققین نیز معقدند كه نام سوادكوه با تغییر واژه كهن فرشوادگر به فرشواد كوه سپس تبدیل آن به سوادكوه پدید امده‌است

در بر خی از اسناد و كتب تاریخی اسامی دیگری مانندقارن كوه، شروین كوه، جبال شروین و كولاچی نیز برای این نا حیه بكار رفته‌است. میرظهیرالدین مرعشی نیز در میان وقایع تاریخی قرن هشتم هجری قمری آن راگلابی نامیده كه علت آن معلوم نیست. [[پرونده: |left|thumb|تصور سه خط طلا در شهرستان سوادكوه]] تاحدود 1قرن پیش اقتصاد عمده مردم سوادكوه دامپروری بوده وبا زندگی عشایری وكوچ نشینی امرار معاش میكردند كه هنوز بازماندگان این نسل درگوشه وكناره این منطقه باهمان سبك ساده زندگی به چشم میخورند اما با تاسیس راه آهن و كشف رگه های زغال سنگ در كوههای سوادكوه و پیامد آن احداث معادن استخراج زغال سنگ و ترانسفر آن بكمك لوكوموتیو به اصفهان سبك جدیدی در كسب درآمد مردم و تغییر زندگی كوچ نشینی به زندگی كارگری و مقرری بگیری معادن بوجوآورد.مجموعه معادن كارسنگ،كارمزد، تاریك دره و... ازین قبیل میباشند.رونق سوادكوه نیز ازهمان زمان شروع شد تا اینكه در اواسط دهه 70 بدلیل بی كفایتی برخی مدیران شركت البرز مركزی و واگذاری بی حساب و كتاب بیت المال به بخش خصوصی، این شركت عظیم كه با دستان پینه بسته كارگران بومی قوت گرفته بود به بن بست رسید... آثار ركود شدید اقتصادی وفقر مردم سوادكوه واعتیاد فراگیر جوانان ناشی از همین به تاراج بردن شركت و اموال آن توسط بخش خصوصی و صدالبته لابی مدیران ومسؤلان وقت میباشد

شهرستان سوادكوه از دو بخش به نامهای بخش مركزی وشیرگاه و چهار شهر بترتیب اهمیت۱-پل سفید ۲-شیرگاه ۳-الاشت و۴-زیراب تشكیل شده‌است. این شهرستان در مجموع از شش دهستان بنامهای سرخ كلا با بیست آبادی، كردآباد، راستوپی با ۶۹ آبادی، ولوپی با ۵۲ آبادی، كسلیان با ۱۷ آبادی، شرق و غرب شیرگاه با ۳۱ آبادی و دهستان لفور با ۲۹ آبادی تشكیل شده‌است

• بخش مركزی شهرستان سوادكوه
  
  
  
  • دهستان راستوپی
  
  
  • دهستان سرخكلا
  
  
  • كردآباد
  
  
  • دهستان ولوپی
  
  
  • دهستان كسلیان
  
  

شهر: پل سفید، زیرآب، آلاشت

• بخش شیرگاه
  
  
  
  • دهستان شرق و غرب شیرگاه
  
  
  • دهستان لفور
  
  

شهر: شیرگاه

ترتیب اهمیت شهرهای شهرستان سوادكوه بر اساس تقسیمات سیاسی : ۱- پل سفید

۲- زیراب

۳- شیرگاه

۴- آلاشت می‌باشد

سد لفور سوادکوه از اتفاعات نفت چال 

                       تصویر زیبای دیگر ازسد لفور سوادکوه