تبیان، دستیار زندگی

خستگی، محصول زندگی مدرن امروزی است. این روزها همه از خستگی شکایت می‌کنند؛ آیا انجام کارهای ساده برایتان دشوار شده و باوجود استراحت و خواب کافی، باز هم نمی‌توانید از جایتان تکان بخورید؟

شاید شما هم در معرض ابتلا به نشانگان خستگی مزمن باشید. گفت‌وگوی ما را با دکتر امیرعلی سهراب‌پور، متخصص داخلی و استادیار دانشگاه علوم پزشکی تهران بخوانید تا بیشتر در این مورد بدانید...

سلامت: آقای دکتر! لطفا در مورد نشانگان خستگی مزمن برایمان بگویید.
«نشانگان خستگی مزمن» بیماری بسیار شایعی است و در چند سال اخیر علم پزشکی توجه بیشتری به آن نشان داده است. در کتاب‌های پزشکی 300 سال قبل، مطالب زیادی درباره‌ این نشانگان نوشته‌‌ شده و تعریف مرکز کنترل بیماری‌‌های آمریکا در مورد آن چنین است: «نشانگان خستگی مزمن نوعی اختلال در روند فعالیت‌های جسمی و روانی فرد است که حداکثر بیش از 6 ماه طول کشیده باشد.»

بررسی‌ها نشان می‌دهد مبتلایان به این بیماری، به بیماری دیگری دچار نیستند. گاهی خستگی آنقدر شدید است که شخص قادر به ادامه فعالیت‌های شغلی، تحصیلی و اجتماعی نیست و با استراحت هم بهبود نمی‌یابد. خستگی تمام بدن را احاطه می‌کند و فعالیت بدنی و توان فرد را از او می‌گیرد.

سلامت: بیماران با چه شکایتی مراجعه می‌کنند؟
بیشتر بیماران شروع خستگی را به خاطر دارند. مثلا می‌گویند تابستان پارسال سرماخوردم و از آن پس این وضعیت در من باقی‌مانده است. علاوه بر خستگی طول کشیده بیش از 6 ماه، 8 علامت دیگر هم وجود دارند و برای اثبات این بیماری باید 4 مورد از این 8 مورد نیز در فرد دیده شوند: گلودرد، دردهای عضلانی، دردهای پراکنده مفاصل بدون تورم و خون‌ریزی، سردردهای بسیار شدید، احساس خستگی حتی بعد از خواب کافی، خستگی شدید بعد از پیاده‌روی یا کوهنوردی که بیش از 24 ساعت به طول بینجامد، ناتوانی در تمرکز و کم‌حافظگی.

سلامت: مهم‌ترین علت این بیماری چیست؟
علت نشانگان خستگی مزمن هنوز ناشناخته باقی مانده و حتی پزشکان نمی‌دانند که این بیماری، روانی است یا جسمی یا ترکیبی از هر دو؛ اما بیشتر افراد مبتلا دچار افسردگی هستند. به همین دلیل بعضی?ها معتقدند خستگی مزمن یکی از نشانه‌های بیماری افسردگی است و عده دیگری می‌گویند پدیده جسمی است و در اثر طولانی شدن افسردگی بروز می‌کند.

برای کشف علت بیماری روی جنبه‌های غیرروان‌پزشکی مانند بیماری‌های عفونی، اختلال‌های سیستم اعصاب محیطی مرکزی، هورمونی و... بررسی و تحقیق شده است ولی هیچ‌کدام نتوانستند با قطعیت دلیل بروز آن را تایید کنند.

سلامت: شیوع این مشکل در میان مردم چقدر است؟
میزان شیوع و بروز دقیق نشانگان خستگی مزمن نامعلوم است اما در بعضی از جمعیت‌ها به 5 تا 8 درصد می‌رسد. بیماری در دهه دوم و سوم بروز می‌کند و زن‌ها 2 برابر مردان دچار آن می‌شوند.

سلامت: آزمایش‌های بیماران چگونه است؟
وقتی بیمار با این علایم مراجعه می‌کند. ما همه آزمایش‌ها را درخواست می‌کنیم و بیمار را از نظر هورمونی، خونی، بدخیمی‌های نهفته و عملکرد کلیه و کبد و آنزیم‌ها مورد بررسی قرار می‌دهیم. وقتی همه جواب‌ها طبیعی بود، با اطمینان می‌گوییم که شخص مبتلا به یک بیماری زمینه‌ای یا داخلی نیست.

سلامت: درمان چیست؟
چون هیچ دلیلی برای بیماری وجود ندارد، کاملا طبیعی است که درمانی هم نداشته باشیم. درمان‌های دارویی هم تاکنون رضایت‌بخش نبوده‌است. مبتلایان نباید به دنبال قرص‌ یا دارو باشند و تکنیک‌هایی مانند فیزیوتراپی و ورزش هم تا حدودی نشانه‌ها را کاهش می‌دهند.

برخی از پزشکان انواع ویتامین‌ها، مکمل‌ها یا آنزیم‌ها را تجویز می‌کنند تا روی متابولیسم و کارکرد عضلات اثر بگذارد ولی این نیز از نظر تئوری بی‌فایده است اما گاهی بیمار با مصرف همین مکمل‌ها یا ویتامین‌ها احساس رضایت می‌کند که در این صورت ما سعی می‌کنیم تا این نحوه درمان را ادامه دهیم. البته این یک تاثیر روانی و تلقینی، مشابه تاثیر دارونماست تا تاثیر واقعی. برای کمک بیشتر به مبتلایان لازم است از روان‌پزشکان کمک بگیریم. روان‌پزشک می‌تواند با صحبت‌ و مشاوره مشکل را ریشه‌یابی کند مثلا ممکن‌است افسردگی و اضطراب در فرد باعث بروز خستگی مزمن شده باشد.

سلامت: آیا بیماران می‌توانند امیدوار باشند که روزی بهبود یابند؟
تحقیقات نشان می‌دهد اگر بیماری به مدت زیادی طول بکشد امید کمتری برای بهبود آن وجود دارد. نشانگان خستگی مزمن خطری برای جسم ندارد و به هیچ‌وجه بیماری کشنده‌ای محسوب نمی‌شود اما روی کیفیت زندگی بیماران اثر می‌گذارد. بعضی از بیماران خودبه‌خود بهبود می‌یابند.