واقعیت آن است كه اكنون بسیاری از خانواده‌های ایرانی را می‌توان یافت كه اثری تاریخی به جای مانده از پدران خود در خانه به یادگار دارند؛ شمشیری تاریخی، كتابی قدیمی یا قرآنی گرانقدر كه میراث گذشتگان است و صاحبان امروز آنها به دلیل روشن نبودن قوانین در این زمینه نمی‌توانند به خوبی از این آثار حفاظت كنند.
در واقع اگر طرح 28 ماده‌ای شناسنامه‌دار كردن اسناد و كتب خطی و هنری قدیمی در مجلس شورای اسلامی به تصویب برسد، این آثار در سازمان ثبت اسناد به ثبت رسیده و خرید و فروش آنها در داخل كشور قانونی می‌شود. كارشناسان اعتقاد دارند برای رفع نگرانی نمایندگان، مسوولان و البته مردم در ارتباط با نگهداری نامناسب از میراث مكتوب كشور و بویژه نسخ با ارزش قرآنی، تنها راه، حمایت و تقویت مجموعه‌داران خصوصی است.
مجموعه‌داران را تقویت كنید
دكتر جابر عناصری، قبل از آن‌كه یك استاد شناخته‌شده ادبیات و فرهنگ عامه در دانشگاه‌های كشور باشد، یك نسخه‌شناس و مورخ است كه حرف‌هایش در زمینه مجموعه‌داری آثار تاریخی، از جمله نسخ خطی قرآن شنیدنی است. او در این باره می‌گوید: برای حفاظت و صیانت از آثار تاریخی موجود در دست مردم، باید مجموعه‌داران خصوصی مورد حمایت قرار بگیرند و آنان به رسمیت شناخته شوند.
او در این زمینه مثالی را مطرح می‌كند و می‌گوید: اكنون بی‌شمار قرآن‌های تاریخی در خانه‌های مردم در گوشه و كنار كشور وجود دارد كه هر كدام از این كتاب‌ها در جای خود اثری تاریخی به شمار می‌روند كه باید مورد حفاظت قرار گیرند. این قرآن‌ها از نسل‌های گذشته پشت به پشت به صاحبان امروزی آنها رسیده است و به واسطه آن‌كه میراث اجدادی به شمار می‌رود كمتر خانواده‌ای راضی به اهدای آن به مراكز دولتی می‌شود، پس تنها راه حل موجود به رسمیت شناختن این آدم‌ها قبل از شناسنامه‌دار كردن آثار آنهاست. او معتقد است خانه هر ایرانی یك موزه آثار هنری است كه از آن می‌توان آثاری با قدمت‌تاریخی یافت.
این استاد ادبیات در ادامه به نكته‌ای اشاره می‌كند كه شنیدنش خالی از لطف نیست. او می‌گوید: كلكسیونری آلمانی را می‌شناسم كه هر ماهه به ایران می‌آید و در پاساژ‌های میدان انقلاب به دنبال كتاب‌های تاریخی از این سو به آن سو می‌رود و در پایان با بهای اندكی چندین كتاب را همراه خود به خارج از كشور می‌برد. او عقیده دارد كه شناسایی این آثار كه معلوم نیست چگونه سر از این پاساژ‌ها در می‌آورند، می‌تواند اولویت اصلی در صیانت این آثار به شمار روند.
او از نسخه‌های تعزیه‌ای یاد می‌كند كه سال‌ها قبل از ایران به همین سبك به واتیكان فرستاده شده است، یاد می‌كند و می‌افزاید: آیت‌الله مرعشی بهترین نسخه شناس و مجموعه‌دار خصوصی بود كه در طول قرن‌ها كشورمان به خود دیده و اكنون مجموعه آثارش به عنوان میراثی گرانبها برای خاورمیانه و حتی جهان به شمار می‌رود، اما آیا این مرجع عالیقدر در زمان حیات از منابع دولتی برای تشكیل چنین كتابخانه و مجموعه گرانقدری استفاده كرد.
او تقویت بخش خصوصی را مهم‌ترین حلقه گمشده در حفاظت از میراث مادی كشور می‌داند و معتقد است كه سازمان‌های دولتی می‌توانند با مشوق‌هایی به خرید این آثار بپردازند، اما اگر به مرمت این آثار بپردازند می‌توان به آینده آن امیدوار بود.
قانونمند شدن نگهداری و خرید و فروش آثار قدیمی
اما در این میان شنیدن حرف‌های پیشنهاددهندگان طرح شناسنامه‌دار كردن آثار قدیمی و میراث فرهنگی هم لازم است. جواد آرین‌منش نایب‌رئیس كمیسیون فرهنگی مجلس شورای اسلامی كه یكی از پیشنهاددهندگان اصلی این طرح نیز بوده است، در این باره می‌گوید: طرح شناسنامه‌دار كردن اشیای عتیقه و میراث فرهنگی، هویت آثار موجود در گنجینه‌ها و موزه‌های شخصی را برای مسوولان ذی‌ربط مشخص می‌كند.
جواد آرین‌منش روز گذشته در گفت‌وگو با ایسنا درباره طرح شناسنامه‌دار كردن اشیای عتیقه و میراث فرهنگی گفت: در كشور ما، آثار ارزشمند زیادی باقی‌مانده از پیشینیان وجود دارند. بخشی از این آثار به‌صورت پراكنده در دست مردم و در گنجینه‌ها یا موزه‌های شخصی نگهداری می‌شود. او گفت: گاهی این اشیا در معرض آسیب و خرید و فروش توسط قاچاقچیان این نوع كالاها قرار می‌گیرند و از كشور خارج می‌شوند. همچنان كه اكنون بخش قابل ملاحظه‌ای از این آثار در خارج از كشور وجود دارد. بنابراین شناسنامه‌دار كردن این اشیا، یعنی مشخص شدن هویت این‌گونه آثار برای مسوولان ذی‌ربط.
كارشناسان معتقدند هرچند شناسنامه‌دار كردن آثار تاریخی می‌تواند یكی از راه‌های جلوگیری از خروج آثار تاریخی به شمار رود، اما شناسایی قاچاقچیان آثار تاریخی و برخورد شدید با آنان هم می‌تواند از این معضل جلوگیری كند.
