تبیان، دستیار زندگی

احساس

افکاری که این احساس را ایجاد کرده است

اندوه و افسردگی

افکار مربوط به از دست دادن: شکست عشقی، مرگ یکی از عزیزان، از دست دادن شغل و یا نرسیدن به یک هدف مهم.

گناه یا خجالت

معتقدید کسی را از خود رنجانده اید و یا در حد معیارهای اخلاقی خود ظاهر نشده اید. احساس گناه ناشی از خود محکوم سازی است، در حالیکه خجالت از آن روست که می ترسید به خاطر کاری که کرده اید وجهه خود را در برابر دیگران از دست بدهید.

خشم،رنجش و دلخوری

احساس می کنید کسی با شما رفتار غیر منصفانه کرده یا می خواهد از شما سوء استفاده کند.

یاس و نومیدی

زندگی را در حد انتظار خود نمی بینید و به اصرار می خواهید که وضع به گونه دیگری باشد. ممکن است مسئله عملکرد خود شما مطرح باشد:((نباید این اشتباه را می کردم.)) ممکن است نومیدی شمارا دیگران باعث شده باشند:((باید به موقع این کار را می کرد.)) در مواقعی نیز حادثه به خصوصی تولید نومیدی می کرد:((چرا هروقت من عجله دارم،ترافیک اینهمه شلوغ می شود.))

اضطراب، نگرانی،ترس،هراس شدید

خود را در خطر می بینید. گمان می کنید حادثه بدی در شرف وقوع است:(( اگر هواپیما سقوط کند چه خواهم کرد؟)). ((اگر در حضور جمع و هنگام سخنرانی صحبتم را فراموش کنم چه اتفاقی می افتد؟)) یا ((ممکن است درد روی سینه من مقدمه حمله قلبی باشد؟))

احساس حقارت وناشایسته بودن

خود را با دیگران مقایسه می کنید ونتیجه می گیرید که به خوبی آنها نیستید، به اندازه آنها با ذوق، جذاب، موفق و با هوش نیستید.

احساس تنهایی

به خود میگویید چون تنها هستید و به قدر کافی مورد توجه قرار نمی گیرید به ناچار باید احساس ناخشنودی بکنید.

احساس نومیدی و درماندگی

گمان می کنید که مشکل شما ادامه دار خواهد بود و وضع بهتر نخواهد شد: ((افسردگی من تمام نشدنی است.)) ویا اینکه  (( نمی توانم تحمل کنم)) یا (( هرگز شغل خوبی پیدا نخواهم کرد.)) یا (( همیشه تنها خواهم ماند)).

همه چیز را سفید و در غیر این صورت  سیاه می بینید. هر چیز کمتر از کامل، شکست بی چون و چراست. زنی که رژیم لاغری گرفته بود، پس از خوردن یک قاشق بستنی گفت: ((برنامه لاغری من دود شد وبه هوا رفت.)) با این طرزتلقی به قدری ناراحت شد که یک ظرف بزرگ بستنی را تا به آخر نوش جان کرد.

هر حادثه منفی واز جمله یک ناکامی شغلی را شکستی تمام عیار و تمام نشدنی تلقی می کنید و آن را با کلماتی چون ((هرگز)) و ((همیشه)) توصیف می کنید. فروشنده افسرده ای که در حال رانندگی پرنده ای به شیشه اتومبیلش خورده بود گفت: ((چه بد شانس هستم، پرنده ها همیشه به شیشه اتومبیل من می خورند.))

تحت تاثیر یک حادثه منفی همه واقعیت ها را تار می بینید. به جزئی از یک حادثه منفی توجه می کنید و بقیه را فراموش می کنید. شبیه چکیدن یک قطره جوهر که بشکه آبی را کدر می کند. به خاطر طرز برخورد خود با همکاران اداره تشویق می شوید، اما در این میان کسی از جمع همکاران کلمه ای نه چندان جدی در مقام انتقاد از شما می گوید. روزهای مدید در حالی که همه گفته های مثبت را فراموش می کنید، تحت تاثیر این تک انتقاد رنج می برید.

با بی ارزش شمردن تجربه های مثبت، اصرار بر مهم نبودن آنها دارید. کارهای خوب خود را بی اهمیت می خوانید، می گویید که هر کسی می تواند این کار را انجام دهد. بی توجهی به امر مثبت شادی زندگی را می گیرد و شما را به احساس ناشایسته بودن سوق می دهد.

پیشگویی: پیش بینی می کنید که اوضاع بر خلاف میل شما در جریان خواهد بود. بدون هرگونه بررسی میگویید (( آبرویم خواهد رفت؛ از عهده انجام این کار بر نخواهم آمد.)) . اگر افسرده باشید ممکن است به خود بگویید(( هرگز بهبود نخواهم یافت.))

از یک سو درباره اهمیت مسایل و شدت اشتباهات خود مبالغه می کنید و از سوی دیگر، اهمیت جنبه های مثبت زندگی را کمتراز آنچه هست برآورد می کنید. موردی است که به آن، گاه بازی دوربین چشمی نام نهاده اند.

سوار شدن در هواپیما وحشت دارم؛ حتماً پرواز با هواپیما بسیار خطرناک است.)) یا (( احساس گناه می کنم، باید آدم بدی باشم.)) یا (( خشمگین هستم، معلوم می شود با من منصفانه برخورد نشده است .)) یا (( احساس حقارت می کنم ،معنایش این است که فردی از درجه دوم اهمیت هستم.)) یا (( احساس نومیدی می کنم؛ حتما باید نومید باشم.))

خیلی ها می خواهند با ((باید))ها و ((نباید)) ها به خود انگیزه بدهند. (( نباید آن شیرینی را بخورم.)) اغلب بی تاثیر است زیرا ((باید )) ها تولید تمرد می کنند و اشخاص تشویق می شوند که درست بر عکس آن را انجام دهند.

 گاه برچسب متوجه دیگران است. وقتی کسی در مخالفت با نظر شما حرفی می زند ممکن است او رایک متکبر بنامید بعد احساس می کنید مشکل به جای رفتار یا اندیشه بر سر ((شخصیت)) یا ((جوهر و ذات )) اوست. در نتیجه اورا به کلی بد قلمداد می کنید و در این شرایط فضای مناسبی برای ارتباط سازنده ایجاد نمی شود.

بعضی ها هم عکس این کار را می کنند و سایرین و یا شرایط را علت مسائل خود تلقی می کنند و توجه ندارند که ممکن است خو ددر ایجاد گرفتاری سهمی داشته باشند (( علت زندگی زناشویی بد من این است که همسرم منطقی نیست.)) سرزنش به خاطر ایجاد رنجش اغلب موثر واقع نمی شود.