تبیان، دستیار زندگی

تاریخچه مختصر  :

در  حدود 10 هزار سال پیش از میلاد مسیح ، انسانهای اولیه موفق به ساخت ابزارهایی شدندكه برای برش بافتهای بدن انسان بكار می رفت . انسانهای اولیه سنگ چخماخ را به منظور تهیه تیغ می تراشیدند و همچنین از دندانهای برخی حیوانات برای برش بافتها بهره می گرفتند .بقراط صفحات فلزی كوچك را با حرارت دادن و تغییر شكل به تیغ تیز تبدیل نموده و در جراحی از آن استفاده می كرد .در اولین قرن پس از میلاد مسیح در روم باستان سلسوس  موفق شد ابزارهایی مانند چاقو ، اره ، فورسپس ، پروب ، كلمپ ، هوك و تیغ را در جراحی استفاده نماید . در قرن 18 و 19 میلادی ابزارهای جراحی به دست نقره سازها مسگرها و خراطان ماهر ساخته می شد دسته ابزارها به شكل زیبا از عاج فیل استخوان و چوب تراشیده می شد و جراحان انها را در جعبه های مخمل نگهداری می كردند. در شروع قرن بیستم كه استریلیزاسیون مورد توجه قرار گرفت ابزارهای جراحی بدن دسته های تزئین شده و بطور كامل از فلزاتی از قبیل فولاد نقره و برنج ساخته شدند و جعبه های مخملی جای خود را به سینی استریلیزاسیون دادند.

ابزارهای جراحی از فلزات مختلفی ساخته شده اند از قبیل :

· فولاد ضد زنگ با روكش كروم و نیكل

·تنگستن كارباید

·نقره

·برونز یا مس قابل انعطاف

·تیتانیومTitanium

·آلیاژهای كبالت (ویتالیوم Vitallium )

·فولاد ضد زنگ یا استینلس استیل Stainless steel كه تقریباٌ 85% تمامی ابزارهای جراحی اکنون از این جنس هستند .هر چند ابزارهایی از برنج ، نقره و آلومینیم ساخته می شوند كربید تنگستن یك فلز سخت استثنایی است كه در ساختن تیغ جراحی كاربرد دارد .

فولاد ضد زنگ :

استینلس استیل ترکیبی ( آلیاژ )از مقادیر متفاوت آهن ، کربن و کروم است كه ممكن است حاوی مقادیر کمی از نیکل، منگنز ، مولیبدنیوم ، سولفور ، سیلیکون و عناصر دیگر هم به جهت جلوگیری از خوردگی و یا افزایش قدرت انعطاف پذیری وسایل جراحی به فولاد ضد زنگ افزوده شود .(.ترکیب مختلف این مواد می تواند سبب شود که کیفیت قابلیت انعطاف و مقاومت ابزارها افزایش یابد ).آلیاژ بكار رفته در ساخت وسایل باید زمانیكه در معرض خون مایعات بدن محلولهای ضد عفونی استریلیزلسیون و هوا قرار می گیرد مقاومت لازم را داشته و دچار خوردگی نشود .كروم موجود در فولاد آنرا در برابر خوردگی مقاوم نگه میدارد و وجود كربن برای سخت بودن فولاد الزامی است .اما اثرات مقاوم كروم را كاهش می دهد . پس از ساخت وسایل آنها را در معرض گرما قرار داده و با روكش براق مثل نقره كادمیوم نیكل كروم مس آن را می پوشانند تا زنگ نزده و پوسته پوسته نشود . جهت تشخیص وجود هر گونه نقص و ضایعه از انها عكسبرداری با اشعه یا فلوئوسكوپی می كنند.

تیتانیوم در مقایسه با فولاد برای ساخت وسایل میكروسرجری عالی می باشد تیتانیوم غیر مغناطیس بوده و درمیدان مغناطیسی حركت نمی كند .در مقایسه با فولاد سخت تر و محكمتر اما سبكتر است در مقابل خوردگی نیز مقاومتر می باشد .

ویتالیوم Vitallium )آلیاژی از كیالت كرومیوم و مولیبدنیوم می باشد . مقاومت ان در برابر خوردگی سبب شده كه از آن در ساخت وسایل ارتوپدی و پروتز های صورت و چانه استفاده شود از ویتالیوم برای ساخت وسایلی كه در بدن كاشته می شود استفاده می شود زیرا با فلزات دیگر ( مثل فولاد ضد زنگ )در بدن واكنش نشان نمی دهد .

وسایل و ابزارهای جراحی قابلیت و توانایی دست جراح را افزایش می دهد . معمولا اسامی بسیاری از وسایل با توجه به نوع كاركرد و یا نام سازنده آن انتخاب شده و ممكن است در بیمارستانهای مختلف به اسامی مختلف نامیده شود.

طراحی وسایل بر پایه افزایش دادن توانایی جراح برای دید بهتر مانور و جااندازی بافتها با حداقل آسیب و حداقل زمان ممکن می باشد . امروزه وسایل جراحی بسیار ظریف برای ترمیم و برخی جراحی ها ( بای پس عروق کرونر ...) وجود دارد که جراحی را بدون نیاز به انسزیون بزرگ قابل انجام ساخته اند . دوربین ها آندوسکوپ ها امکان بررسی بدن بدون جراحی باز را امکان پذیر نموده است .طراحی وسایل پیشرفته به طور معنی داری بهبود بیمار را تسریع نموده و کاهش میزان تروما در حین جراحی و کاهش طول مدت بستری ترخیص زودتر را میسر ساخته است . پیشرفت در ساخت وسایل نیازمند دانش زیاد و افراد مسول برای نگهداری از این وسایل می باشد .یک فرد مسئول باید موارد استفاده ، عملکرد وسیله ، سازگاری با مواد پاک کننده و ضدعفونی کننده ها و روش های مختلف استریل را بداند. بطور كلی می توان وسایلی كه در عمل های جراحی مورد استفاده قرار می گیرند به دو دسته تقسیم نمود .

1- وسایل عمومی : وجود این وسایل برای انجام اغلب عمل های جراحی ضروری است . و بر حسب نوع عمل از وسایل تخصصی آن عمل نیز استفاده خواهد شد .بعضی مواقع در بعضی عمل ها تنها از وسایل عمومی استفاده می شود .مثل باز کردن آبسه خارج کردن کیست ، در آوردن تومور سطحی ترمیم هرنی آپاندکتومی .

2- وسایل تخصصصی : این وسایل فقط مخصوص یك عمل خاص می باشند .

برای مثال در اعمال جراحی ارتوپدی از وسایل تخصصی استخوان ( ارتوپدی ) استفاده می شود با توجه به این مسئله كه در شروع كار برای ایجاد برش در ناحیه ؛ هموستاز و یا اتصال قسمتهای جدا شده و دوخت ناحیه از وسایل عمومی استفاده خواهد شد .

آشنایی با وسایل جراحی :

برش دهنده ها :ابزارهایی هستندكه برای بریدن و ایجاد شكاف در ناحیه بكار برده می شوند .Cutters

الف )تیغه ها و دسته بیستوری ها Scalpels & Scalpels Handles

ب) چاقوها Knives

ج) قیچی ها Scissors

1 - تیغه ها و دسته بیستوری ها : تیغه های بیستوری (Blads ) در شكل های مختلف جهت مصارف گوناگون مورد استفاده قرار می گیرند . جنس آن ممكن است از استیل كربن باشد .تیغه ها در شماره های مختلف وجود دارند .انتخاب اندازه و نوع این چاقوها بستگی به درخواست جراح و سهولت استفاده از آن در محل عمل دارد . دسته بیستوری ها ( اسکالپل )معمولاً از برنج ، بر حسب اندازه تیغه ها ساخته شده اند و دارای اندازه و اشکال کمی متفاوت هستند . ازنمره یک تا 7 بر روی آنها حک شده که دسته نمره 3 مناسب ترین دسته برای اکثر اعمال جراحی است . دسته بیستوری شماره 7 بصورت نازك و بلند ساخته شده و برای استفاده در جراحیهای عمیق مثل شكاف بر روی مجرای صفراوی مناسب است .( این مجرا جهت عبور كاتتر از داخل آن و شستشو و تزریق ماده حاجب برای عكسبرداری و نیز تشخیص وجود گرفتگی یا سنگ شكاف داده می شود ) . همچنین در جراحی عروق برای ایجاد برش روی رگها از چاقوهای ظریف استفاده می شود .

تیغه های شماره 4-9-10-11-12-14-15 با دسته بیستوری شماره 3 و 7 مطابقت داشته و تیغه بیستوریهای 20 –21-22-23-24 بر روی دسته بیستوری شماره 4 و 6 قرار داده می شوند . رایج ترین شماره ها 10 ، 11 ، 12 ، 15 ، و 20 است . تیغه شماره 10 جهت مصارف عمومی و اکثر اعمال جراحی مناسب ترین است برای ایجاد برش از لبه برآمده تیغه نه نوگ ان باید استفاده نمود.. تیغ شماره 11 عمدتا جهت نیشتر زدن و ایجاد شكاف كوچك و برش آبسه ها بکار می رود که ابتدا نوک تیغه وارد آبسه می شود .و با یک حرکت جارویی طوری که محل برش وسیع گردد آن را خارج می کنند . ؛ شماره 12 در مواقعی كه موضع دارای انحنا و ساختمان لوله ای باشد مورد استفاده قرار می گیرد مثل ایجاد برش در مجاری سینوسی یا باز كردن فیستول ؛ شماره 20-21-22 برای برش بزرگ مورد استفاده قرار می گیرند . تیغ بیستوری 15 برای ایجاد برش های کوچک و یا وقتی برش های منحنی یا دقیق ضروری باشد مورد استفاده قرار می گیرد .بخاطر این که لبه بر آمده این تیغه به نوک ان نزدیک تر است زاویه برش آن نسبت به پوست افزایش می یابد . دسته بیستوری ها نیز با اندازهای مختلف در قسمتهای سطحی ( كوتاه ) و در قسمتهای عمیق تر اندازه بلند آن قابل استفاده می باشد .

نحوه قرار دادن تیغه روی دسته بیستوری ( اسکالپل )؛ جا انداختن و در آوردن تیغ حتماً بایستی به کمک هموستات یا کلمپ صورت گیرد هیچگاه با دست انجام نشود . انتهای پروکسیمال تیغ مایل بوده و گردن دسته اسکالپل نیز یک شیار یا لبه مایل دارد و بایستی جهت تیغ موقع جا انداختن به طوری باشد که ان دو با هم موازی و منطبق شوند . تا ثابت و محکم شود . قسمت بالا و كند تیغه بوسیله پنس گرفته می شود و سپس داخل شیار بیستوری قرار می گیرد. برای در اوردن تیغ انتهای پروکسیمال آن را با هموستات گرفته بلند کرده و ضمن اینکه آن را رو به پائین گرفته اید ( تا به شخصی که احتمالا روبروی شما ایستاده اسیبی نرسد ) به جلو برانید تا تیغ خارج گردد. و برای نصب حتماًَ از پنس استفاده شود تا از پارگی دستكش و صدمه به دست جلوگیری شود

نحوه به دست گرفتن اسکالپل:

شبیه کارد غذا خوری که برای برش دادن برشهای طولانی استفاده می شود .

شبیه قلم : که امکان هدایت دقیق اسکالپل و دادن برش ظریف را می دهد که بیشتر تیغ شماره 15 را به این روش به دست می گیرند .

شبیه گرفتن کمان . در این روش اسکالپل بین نرمه نوک انگشتان قرار می گیرد و روش مناسبی برای برش بافتهای ظریف یا نواحی حساس است .

روش برش دادن پوست .

· محور برش عمود بر پوست باشد

· حتی الامکان اپیدرم و درم هر دو باهم با یک حرکت برش داده شوند .

· در صورت امکان محل برش با مارکر مناسب نشانه گذاریو مشخص شود .

· در موقع برش دادن ، دو طرف خط برش به کمک انگشتان سبابه و شست تحت کشش قرار گیرد .

· محور طولی خط برش موازی با خطوط کشش پوستی صورت گیرد .

· در موارد نیاز به برداشت قسمت کوچکی از پوست مثل خال بایستی ناحیه به صورت بیضی براداشته شود بطوریکه محور طولی ان 3 برابر محور عرضی اش باشد و هر دو انحنا قرینه باشد . در غیر این صورت پس از بخیه زدن پوست اضافی در یک یا دو طرف برش پیش می اید
( Dog ear ).

ممنونم بسیار جالب بود

فقط عنوان تاپیک رو اصلاح کنید بی زحمت: surgical