تیروئید غده كوچكی در قسمت پایین و جلوی گردن است كه وظیفه اصلی آن ترشح هورمونی به نام «تیروكسین» در بدن است؛ این هورمون كه گیرنده های آن در تمام سلول های بدن وجود دارد، نقش مهمی در سوخت و ساز سلول های مختلف و رشد بدن بخصوص رشد و تكامل مغز دارد و در صورتی كه به هر دلیلی تولید نشود یا تولید آن كم و به شكل غیرطبیعی باشد، عوارض مختلفی در تمام بدن پدیدار می شود.
دكتر حسن نبوی، فوق تخصص غدد و متابولیسم در این باره به «جام جم» می گوید: كم كاری مادرزادی تیروئید یكی از علل مهم قابل پیشگیری عقب افتادگی ذهنی در نوزادان است كه میزان بروز آن در جهان یك در هر ۳۰۰۰ تا ۴۰۰۰ تولد زنده برآورد شده است، اما با توجه به پژوهش های انجام گرفته، میانگین بروز این بیماری در كشور ما یك در هر ۱۰۰۰ تولد زنده تخمین زده می شود.
استان كردستان با شیوع حدود یك در هر ۴۵۵ تولد زنده بالاترین شیوع در كشور را دارد. كم كاری مادرزادی تیروئید در نوزادان دختر ۲ برابر بیشتر از نوزادان پسر شایع است.
علت ها
دكتر نبوی می گوید: یكی از دلایل اصلی كم كاری مادرزادی تیروئید، كمبود ید است، ولی با توجه به این كه در حال حاضر در بسیاری از كشورها ازجمله كشور ما به نمك مصرفی، ید اضافه می شود شایع ترین علت این بیماری در بدو تولد، علل ژنتیكی، تشكیل نشدن غده تیروئید یا عدم ترشح هورمون های آن به دلایلی چون كمبود آنزیم های سازنده هورمون، كم كاری تیروئید مادر در دوران بارداری یا درمان بیشتر از حد هیپرتیروئیدی مادر است.
نشانه ها
این عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشكی كردستان معتقد است: علائم و نشانه های بیماری در دوران نوزادی و اوایل شیرخوارگی بسته به علت بیماری، شدت آن و مدت زمان كمبود هورمون تیروئید قبل از تولد، متغیر است كه ازجمله این علائم می توان به تولد بعد از هفته ۴۲ حاملگی، یرقان (زردی) طولانی مدت، ادم در نوزادان، مكیدن ضعیف و شیر نخوردن كافی، اتساع شكم، كبودی در انگشتان، مشكل تنفسی، وزن نگرفتن، كاهش دفعات دفع مدفوع و كاهش فعالیت های نوزاد اشاره كرد.
دكتر نبوی می افزاید: در سنین بالاتر، دهان شیرخوار به دلیل بزرگی زبان باز می ماند، چشم ها بیش از حد طبیعی فاصله دارند، صورت پف آلوده و دندان ها دیرتر از زمان معمول پدیدار می شوند و در موارد شدید كه به بیماری كرتنیسم مشهور است اختلالات رشدی، نورولوژیك و عقب ماندگی شدید ذهنی مادام العمر به وجود خواهد آمد.
تشخیص
دكتر نبوی می گوید: حدود ۹۰ درصد نوزادان مبتلا به این بیماری قبل از مرخص شدن از زایشگاه، علائم و نشانه های بسیار كم داشته یا حتی فاقد علائم بالینی هستند و فقط توسط آزمایشات غربالگری شناسایی می شوند؛ هر چه زمان تشخیص بیماری به طول بینجامد عوارض ایجاد شده بیشتر می شود، به طوری كه هر ماه تشخیص دیرتر با كاهش ضریب هوشی حدود ۱۰ ـ ۵ نمره همراه است.
به عبارتی كودك ۶ ماهه با كم كاری مادرزادی تیروئید ضریب هوشی ۸۰ ـ ۷۰ داشته كه عقب مانده شدید و دائمی خواهد بود.
این استادیار دانشگاه می افزاید: تمام نوزادان در روزهای ۳ تا ۵ بعد از تولد باید در مراكز بهداشتی - درمانی غربالگری شوند تا اگر به این بیماری مبتلا باشند با درمان بموقع از عقب ماندگی ذهنی آنان پیشگیری شود.
وی می گوید: آزمایش غربالگری مذكور گرفتن چند قطره خون از پاشنه پای نوزاد است كه ساده و بی خطر بوده و نتیجه آن نیز ۴۸ ساعت بعد مشخص می شود و در صورت وجود بیماری، بلافاصله اقدامات درمانی برای نوزاد آغاز می شود.
درمان
دیر شروع كردن درمان این بیماری موجب صدمات جبران ناپذیر در نوزاد می شود.
دكتر نبوی آگاهی خانواده ها در ارتباط با این بیماری را عامل مهمی در درمان به موقع و موفق آن می داند و با تاكید بر این كه در زمانی كه عقب ماندگی ظاهر می شود اقدامات درمانی كم فایده است، می افزاید: بهترین زمان درمان این بیماری روزهای اول تولد بخصوص تا ۶ هفتگی است كه خوشبختانه چون برای درمان این بیماران داروهای مناسب در كشور موجود است با مشكل خاصی مواجه نیستیم.
منبع :جام جم آنلاین
