تبیان، دستیار زندگی

شنبه 24/11/1388 - 13:59 - 0 تشکر 182178

به نام خدا - سلام .

قسمت 1

عنوان:آسیب شناسی روابط دختر و پسر

****************************************

کلید واژه ها : دوستی ، دختر ، پسر ، روابط ، آسیب ها و ....

****************************************

تجمیعی

****************************************

متن : ● تعریف رابطه دختر و پسر
۱) مراد از روابط دختر و پسر، رابطه‏ای است که خود رابطه، هدف است و مقدمه چیز دیگری نیست. رابطه‏ای که خود رابطه هدف نیست، همانند رابطه و معاشرت دختر و پسری که نسبت خویشاوندی دارند و یا رابطه علمی، شغلی و اقتصادی بین دختر و پسر، اشکالی ندارد.
۲) در این رابطه، جنسیت طرفین، موضوعیت دارد؛ یعنی نگاه آن دو به هم، جنسیتی است.
۳) دراین رابطه، احساسات و عواطف طرفین، حرف اصلی را می‌زند.
۴) در این رابطه، یک در هم تنیدگی بین غریزه جنسی و قوای عاطفی طرفین وجود دارد و تفکیک آن دو در بسیاری از مواقع، امکان‌پذیر نیست.
پس منظور ما از رابطه و دوستی دختر و پسر، «رابطه‏ای است صمیمانه و گرم و اغلب پنهانی که احساسات و عواطف طرفین در این ارتباط، دخالت جدی دارد و نگاه آن دو به هم، نگاه جنسیتی باشد؛ نه نگاه پاک انسانی و اغلب از طریق دیدارهای مخفیانه، رد و بدل کردن نامه، تلفن و ... ایجاد می‏گردد».
سه دیدگاه در باره رابطه دختر و پسر وجود دارد:
▪ دیدگاه افراطی؛ در این نگرش، هر گونه ارتباطی با جنس مخالف، آزاد و بدون مانع است(رویکرد لیبرالیستی).
فروید و پیروان وی مدعی هستند که اخلاق جنسی کهن، بر اساس محدودیت و ممنوعیت است و تمام مشکلات بشر به دلیل ممنوعیت‏ها، محرومیت‏ها، ترس‏ها و وحشت‏های ناشی از این ممنوعیت‏هاست که در ضمیر باطن بشر جایگزین شده است.
برتراند راسل نیز همین مطلب را اساس قرار می‏دهد و در کتاب «جهانی که من می‏شناسم»، می‏گوید: «اگر از انجام عملی [رفتار جنسی] زیانی متوجه دیگران نشود، دلیلی نداریم که ارتکاب آن را محکوم کنیم».۱
▪ دیدگاه تفریطی؛ بر پایه این رویکرد، هر گونه ارتباط و پیوند با جنس مخالف، مردود و مورد نکوهش می‏باشد. این دیدگاه، نقطه مقابل دیدگاه افراطی است.
راسل در جای دیگر می‏گوید: «پدران کلیسا از ازدواج به زشت‌‏ترین صورت یاد کرده‏اند. هدف ریاضت این بوده که مردان را متقی سازد. بنابراین، می‌گفتند: ازدواج که عمل پستی شمرده می‏شد، بایستی منعدم شود».۲
دیدگاه اعتدالی؛ بر اساس این دیدگاه، نه آزادی مطلق و رها پذیرفته شده است و نه محدودیت و منع هر گونه رابطه؛ بلکه ارتباط بین دو جنس مخالف، در یک چهارچوب [Context] مشخص، تعریف شده است.
ارتباط مجاز، ارتباطی است حداقلی و به دور از هر گونه انگیزه شهوی و عاطفی و رابطه‏ای است که در آن، نفس رابطه مقصود نباشد و نگاه دو جنس به هم، نگاه انسانی باشد و نه جنسیتی. دیدگاه اسلام، ناظر به نگرش سوم، یعنی دیدگاه اعتدالی است.
● روابط دختر و پسر از نگاه قرآن کریم
قبل از بحث «آسیب شناسی روابط دختر و پسر»، اشاره‏ای گذرا به دیدگاه قرآن کریم در مورد این بحث خواهیم داشت.
داستان موسی علیه السلام و دختران حضرت شعیب علیه السلام۳
ین داستان، مربوط به زمانی است که حضرت موسی علیه السلام با نگرانی و ترس از دشمن از مصر به جانب مدین بیرون رفت و چون به سر چاه آبی در حوالی شهر مدین رسید، آن جا جماعتی را دید که گوسفندانشان را سیراب می‌کردند و دو زن را یافت که دور از مردان، در کناری به جمع‌‌آوری گوسفندانشان مشغول بودند. موسی علیه السلام به جانب آن دو رفت و گفت شما این جا چه کار می‌کنید؟ گفتند: ما منتظریم تا مردان، گوسفندانشان را سیراب کنند و باز گردند؛ آن گاه ما گوسفندانمان را سیراب کنیم و پدر ما هم، مردی سال‌خورده است.
موسی گوسفندان آنان را سیراب کرد و سپس رو به سایه آورد و دست به دعا برداشت. حضرت موسی علیه السلام هنوز از دعا لب فرو نبسته بود که دید یکی از آن دو دختر با کمال وقار و حیا باز آمده و گفت: پدرم از تو دعوت کرده که به منزل ما بیایی تا در برابر کمک تو به ما، به تو پاداش دهد. وقتی موسی علیه السلام نزد پدر دختران (شعیب) رسید و سرگذشت خود را با بیان کرد، شعیب گفت: اینک ترسی به خود راه نده که از شر قوم ستم‌کار، نجات یافتی. در این هنگام، یکی از آن دو دختر (صفورا) گفت: ای پدر! این مرد را برای کار خود اجیر کن که وی بهترین کسی است که می‌توان برای انجام کار برگزید؛ زیرا او هم امین است و هم توانا. شعیب خطاب به حضرت موسی علیه السلام گفت: من اراده کرده‌ام که یکی از دو دخترم را به نکاح تو در آورم.
● پیام‌ها
▪ در یک رابطه ضروری و حداقلی میان دختر و پسر، بایستی رفتار، نگاه، پوشش و گفتار آن دو، بر اساس اصل «حیا» باشد.
خداوند در توصیف راه رفتن دختر شعیب در آیه ۲۶ سوره قصص، می‌فرماید: «تمشی علی استحیاء»؛ زیرا شیوه حرکت، سبک سخن گفتن و نحوه لباس پوشیدن، حامل پیام است و در هر فرهنگی، با مخاطبش سخن می‌گوید.
فرق حیا و شرم این است که حیا، «کنترل ارادی رفتار، به منظور حفظ حریم بین خود و دیگران است و شرم، یک نوع ناتوانی در اظهار وجود و ابراز خود است.
▪ پدران و مادران، باید بر رفتار فرزندان خودشان با مهربانی و احترام به شخصیت آنان و به دور از هر گونه توهین، نظارت کنند و در مقابل، نوجوانان و جوانان هم باید برای کسب آگاهی بیشتر و استفاده از تجربه پدر و مادر، با آنان مشورت کنند.
وقتی که بر خلاف عادت هر روزه، آن دو دختر، زودتر به خانه برگشتند، پدر با تعجب پرسید: چه شد که امروز زود بازگشتید؟ دختران گفتند: مرد صالحی بر سر چاه بود که با مشاهده وضع ما، بر ما ترحم کرد و گوسفندان ما را آب داد و ما زودتر به خانه آمدیم.
۳. باید از نگاه ناروا و «چشم چرانی»، خودداری ورزید که از آن به «غض بصر»۵ تعبیر شده است. فرمان قرآن این است که باید از نگاه خیره، هوس‌آلود و کنترل نشده، پرهیز کرد.
چه باید کرد؟
بایستی میان والدین و فرزندان، روابط صمیمی حاکم باشد؛ تا فرزندان بتوانند در یک محیط سالم و قابل اعتماد، به راحتی مشکلات خود را با والدین در میان بگذارند.
والدین باید شرایط نسل جدید و واقعیت‌ها را درک کنند و سعه‌ صدر داشته باشند؛‌ تا با هوشیاری و گفت‌و‌گوی منطقی با آنان، برای حل مشکل آنان اقدام کنند.
دختران و پسران مسلمان و پاک، باید بیاموزند که در اولین برخورد تأثیرگذار با جنس مخالف، آن را با پدر و یا مادر و یا با یک مشاور آگاه و مسلمان، مطرح کنند؛ تا بتوانند از تجربه‌های علمی و عملی آنان بهره برده، قبل از این که دچار آسیب‌های جدی شوند، تصمیم عاقلانه‏ای بگیرند. اگر دختر و پسر، مسائل و معاشرت‌های مهم روزانه خود را با افراد مجرب مطرح کنند و والدین و مشاوران نیز بتوانند در حل مسائل آنها نقش مفید و سازنده‏ای را ایفا کنند، می‌توان امیدوار بود که جلوی بسیاری از روابط پنهانی و ناسالمی که احتمال دارد بعد از برخورد نخستین شکل بگیرد، گرفته شود.
● داستان حضرت یوسف علیه السلام و زلیخا۶
در آیه ۲۳ و ۲۴ سوره یوسف چنین آمده است: «وَرَاوَدَتْهُ الَّتِی هُوَ فِی بَیْتِهَا عَن نَّفْسِهِ وَغَلَّقَتِ الأَبْوَابَ وَقَالَتْ هَیْتَ لَکَ قَالَ: مَعَاذَ اللّهِ إِنَّهُ رَبِّی أَحْسَنَ مَثْوَایَ إِنَّهُ لاَ یُفْلِحُ الظَّالِمُونَ؛ و زنی که یوسف در خانه او بود، از یوسف از طریق مراوده و ملایمت، تقاضای کام‌گیری کرد و درها را [برای انجام مقصودش] محکم بست و گفت: برای تو آماده‌ام. یوسف گفت: پناه به خدا که او پروردگار من است و مقام مرا گرامی داشته است. قطعاً ستم‌گران رستگار نمی‌شوند».
«وَلَقَدْ هَمَّتْ بِهِ وَهَمَّ بِهَا لَوْلا أَن رَّأَی بُرْهَانَ رَبِّهِ کَذَلِکَ لِنَصْرِفَ عَنْهُ السُّوءَ وَالْفَحْشَاء إِنَّهُ مِنْ عِبَادِنَا الْمُخْلَصِینَ؛ و همانا (همسر عزیز مصر) قصد او (یوسف) را کرد و او نیز اگر برهان پروردگارش را نمی‌دید، [بر اساس غریزه] قصد او را می‌کرد. این گونه [ما او را با برهان کمک کردیم] تا بدی و فحشا را از او دور کنیم، زیرا او از بندگان برگزیده ماست».
● پیام‌ها۷
1 ) معمولاً عشق بر اثر مراوده و به تدریج، پیدا می‌شود. وجود دائمی یوسف در خانه زلیخا کم کم سبب عشق مادی شد.
2) حضور مرد و زن نامحرم در یک محیط بسته، زمینه را برای گناه فراهم می‌کند.
۳) تقوا و ارده انسان، می‌تواند بر زمینه‌های انحراف و خطا غالب شود.
4) خطر غریزه جنسی به قدری است که برای نجات از آن، باید به خدای رحمان پناه برد.
5) تلقین یاد خدا به نفس خود، نقش مهمی در ترک گناه دارد.
6 ) یاد کردن الطاف الهی و عاقبت گناه، مانع از ارتکاب آن است؛ « مَعَاذَ اللّهِ إِنَّهُ رَبِّی أَحْسَنَ مَثْوَایَ».
۷) یک لحظه گناه می‌تواند انسان را از رستگاری ابدی دور کند؛ «إِنَّهُ لاَ یُفْلِحُ الظَّالِمُونَ».
8) انسانی که مقام و منزلت خود را می‌داند خود را به بهای کم و اندک نمی‌فروشد.
9) انبیا نیز در غرایز، مانند سایر انسان‌ها هستند؛ ولی به دلیل ایمان به حضور خداوند، گناه نمی‌کنند؛ «وهم بها لولا ان رآی برهان ربّه».
1۰) بهانه بسته بودن درها کافی نیست؛ باید به سوی درهای بسته حرکت کرد؛ شاید باز شوند.
۱۱) امام صادق علیه السلام فرمود: برهان رب، همان نور علم و یقین و حکمت بود که خدا در آیات قبل فرمود؛ «و اتیناه علما و حکما».

برای امام زمان صلوات فرستادی ؟

خدایا شکرت که هر چه دادی بهترین بود .

شنبه 24/11/1388 - 14:1 - 0 تشکر 182179

به نام خدا - سلام .

قسمت 2

عنوان:آسیب شناسی روابط دختر و پسر

****************************************

کلید واژه ها : دوستی ، دختر ، پسر ، روابط ، آسیب ها و ....

****************************************

تجمیعی

****************************************

متن : آسیب شناسی روابط دختر و پسر
روابط دختر و پسر، دارای آفت‏ها و آسیب‏های روانی و اجتماعی جبران‌ناپذیری است که چند نمونه آن به شرح زیر است:
▪ سرکوب شدن استعدادها
یکی از مهم‌ترین عواملی که با وجود رشد نیروهای جسمی، فکری و روحی نوجوان، مانع از به جریان افتادن صحیح و اصولی آنها و تأمین سعادت آینده او می‌شود، تسلّط میل جنسی بر وجودش می‌باشد. عدم کنترل این میل، سبب می‌شود که تمام حواسّ و توجّهات انسان و تمام قوای جسمی و مغزی او معطوف هوس‌بازی‌ها شود و اگر عملاً هم موفق به هوس‌بازی نگردد، تمام فکر و ذهن او به وسیله این خیالات و افکار، اشغال شده و او مجالی برای انجام کار دیگری و شکوفایی اندیشه و استعدادش پیدا نمی‌کند. این شعله‏ای که در سراسر وجودش زبانه می‌کشد، تمام تر و خشک را با هم می‌سوزاند و شکوفه‌های تازه دمیده در گلزار شخصیت معنوی‌اش را طعمه آتش سوزان می‌کند.۸
آیه الله سبحانی می‌گوید: روزی در محضر حضرت آیه الله العظمی بروجردی (ره) نشسته بودیم که یکی از پزشکان ترکیه، به دیدار آیه الله بروجردی آمد و سؤال کرد که چرا اسلام نوشیدن شراب را حرام کرده است؟ آن مرجع بزرگ فرمود: حقیقت انسان را عقل، قدرت اندیشه و تفکر تشکیل می‌دهد و اگر عقل انسان نبود، وی با دیگر موجودات زنده تفاوتی نداشت و یکی از اموری که در تضاد شدید با قوه عقل انسان است، نوشیدن شراب است؛ همان طور که پزشکان نیز این مطلب را تأیید کرده‌اند. بنابراین، چون شراب عقل را از بین می‌برد و حقیقت انسان به عقل اوست، اسلام آن را ممنوع کرده است.
آن پزشک به دنبال این پاسخ، گفت: درست است که نوشیدن زیاد شراب، باعث از بین رفتن قوه تعقل انسان می‌شود و حقیقت انسان زیر سؤال می‌رود، ولی اگر کسی به مقدار کمی از این نوع مایعات بنوشد، نمی‌توان گفت چنین تأثیری دارد؛ پس چرا اسلام آن مقدار اندک را نیز ممنوع کرده و نوشیدن آن را غیرمجاز می‌داند. آیه الله بروجردی فرمود: چون انسان، کمال‌طلب است و هرگز به مقدار کم قناعت نمی‌کند و اگر مجاز شمرده شود، بر اساس کمال‌خواهی‌اش، به تدریج بر خواسته خود می‌افزاید. به همین جهت است که اسلام از همان ابتدا، حتی مقدار اندک آن را ممنوع کرده است و به عنوان یک قانون قطعی و دقیق، آن را برای تمام افراد چه با اراده و چه کم اراده، به اجرا گذاشته است و چون این ویژگی یعنی کمال‌طلبی، در دیگر ابعاد و زمینه‌ها جاری است، دیگر قوانین و مقررات و دستورالعمل‌های صادره از طرف قانون‌گذار هستی، بر اساس همین نکته شکل گرفته و آن جا که ممکن است زیاده‌طلبی باعث حریم‌شکنی شود و به تدریج انسان در وادی هولناک و در معرض خطرات جانی و روحی قرار گیرد، اسلام با جدیت و قاطعیت آن را نهی می‌کند.
اظهار محبت به جنس مخالف از جمله همین موارد است که با یک سلام و احوال‌پرسی ساده آغاز می‌شود و یا به انگیزه اهداف آموزشی و غیره شروع می‌شود؛ ولی به تدریج، نوع رابطه و گفت‌وگو تغییر پیدا کرده، بر میزان و کمیت آن نیز افزوده می‌شود و تا آن جا پیش می‌رود که انسان تمام انرژی عاطفی خود را می‌خواهد در همین گفت‌وگوها و ارتباط‌ها هزینه کند و هرگز به همان حداقلی که در روزهای اول داشته، اکتفا نمی‌کند و بر همین اساس است که از همان آغاز، باید از ایجاد ارتباط عاطفی و مبتنی بر احساسات، اجتناب کرد.
نابراین، ما برای اظهار محبت به جنس مخالف (چه منشأ سوء تفاهم بشود و چه سوء تفاهمی را به دنبال نداشته باشد)، دلیل موجه و قابل قبولی را نمی‌شناسیم و در واقع، اگر هم باعث سوء تفاهم نشود، باعث سوء رفتار می‌شود و به تدریج، دو طرف در گردونه‏ای وارد می‌شوند که چه بسا هیچ کدام خواستار آن نبودند؛ گردونه‏ای که گاهی رهایی از آن، مستلزم هزینه کردن تمام انرژی روانی و جسمانی فرد و قرار گرفتن در بن‌بست شدید است. لازم به ذکر است که این سخن، یک ادعای صرف و بدون پشتوانه و دلیل نیست؛ بلکه مرکز مشاوره ما که در سطح دانشگاه‌ها فعالیت می‌کند، روزی نیست که نامه‌ای از جوانی که در چنین دامی قرار گرفته دریافت نکند.
جالب این است که تقاضای کمک و فریادرسی از افرادی است که معمولاً در ابتدای کار، به خود مطمئن بوده‌اند و تصمیم جدی‌شان آن بوده که وارد ارتباط احساسی و غیرمعقول و از نظر اخلاقی غیرصحیح، نشوند و تنها می‌خواستند در حد ارتباط عادی و یا به قول شما یک سلام و احوال‌پرسی و یا اظهار محبت باطنی با طرف مقابل داشته باشند. اکنون نمونه‌ایی از این روابط را از زبان این افراد می‌شنویم:
۱) «دختری ۱۹ ساله‌ام... تا قبل از ورود به دانشگاه، با هیچ پسری ارتباط نداشته‌ام... خودم در اقوام و فامیل از ماجراهای دوست‌های خیابانی کاملا خبر داشتم و همیشه مواظب بودم... کم کم با بچه‌ها خو گرفتم و سلام و احوال‌پرسی با آنها برایم عادی شد. آنها هم به ما سلام می‌کردند... مدتی بعد، سلام کردن به پسرها هم شروع شد... تا این که روزی یکی از آنها گفت: ببخشید مدتی است شما را زیر نظر دارم و از اخلاق شما خیلی خوشم آمده، اگر لطف کنید مدتی با هم دوست باشیم... حالم خیلی خراب شد... حدود ۳ ساعت فقط گریه می‌کردم و افسوس می‌خورم که...».
۲) «یک روز که برای درس خواندن به پارک رفته بودم، قدم‌زدن‌های دختر و پسرهای جوان، دو به دو با هم، توجه‌ام را جلب کرد و حواسم حسابی پرت شد. ناگهان تصمیم گرفتم... تصمیم تازه‏ای گرفته بودم؛ تصمیمی که از آن هراس داشتم و بیشتر از همه می‌ترسیدم که به خطا و گناه افتاده باشم... چند هفته‏ای بود که حتی یک کلمه هم درس نخوانده بودم؛ بی‌انگیزه و بی‌حوصله شده بودم ... تا این که تصمیم خود را عملی کردم و اکنون چند ماهی است که با دختری رابطه تلفنی دارم... شرایط بد گذشته‌ام جای خود را به شرایط بدتر امروز داده، زندگی‌ام آرامش قبلی را ندارد و نمی‌دانم این وضع تا کجا می‌خواهد ادامه یابد... این دختر، اکنون ظاهراً جای خالی همه چیز و همه کس را برایم پر کرده، اما چه فایده که در زندگی بیرون و واقعی من، هیچ جایی برای او نیست. می‌ترسم که به آلودگی و ناپاکی بیشتر کشیده شوم و کم کم به سوی لجن‌زار گناه کشیده و در آن غرق شوم».۹
▪ افت تحصیلی یا رکود علمی
این گونه روابط، باعث می‏شوند که دو طرف تمام فکر و توجه و تمرکز خود را صرف دیدارها و ملاقات‏های حضوری و تلفنی خود کنند و این بزرگ‏ترین مانع برای رشد و ترقی علمی است؛ زیرا تحصیل دانش، نیازمند تمرکز نیروهای فکری و روحی است.
دل‌مشغولی و اضطرابی که بر اثر این گونه پیوندها پدید می‏آید، بزرگ‏ترین سد راه تعالی علمی و تحصیلی است؛ از این رو، مشاوران مدارس و دانشگاه‏ها توصیه می‏کنند که هنگام تحصیل و امتحانات، مراسم خواستگاری و عقد را به تأخیر اندازند؛ تا افراد بتوانند با تمرکز و آسودگی خیال، در انجام تکالیف درسی و امتحانات موفق شوند؛ چه رسد به روابط فرصت‌سوز مستمری که بسیار انرژی‌سوز است.
مطالعه و درس، در زندگی هر انسانی، به ویژه در دوران دانش آموزی، از مهم‌ترین عوامل سازنده شخصیت وی می‌باشد که فدا کردن آن به خاطر تن دادن به دوستی‌های احساسی و غیرآگاهانه و پاسخ‌گویی به خواست‌های تمام نشدنی هوس و میدان دادن به میل جنسی، خطایی نابخشودنی و شکستی بزرگ و رسوا کننده است. تجربه نشان داده که این نوجوانان و جوانان، به علت پریشانی افکار و حواس‌پرتی، ذوق درس خواندن و اشتیاق هر گونه مطالعه‏ای را - اعم از کتاب‌های درسی و غیر درسی - به کلی از دست می‌دهند.
اگر زندگی بزرگان، شخصیت‌های علمی، محققین، نوابغ و دانشمندان و متفکرین را مورد مطالعه قرار دهیم، متوجه خواهیم شد که همه آنان افرادی بوده‌اند که از خوش‌گذرانی‌ها و هوس‌بازی خود را کنار کشیده‌اند و احتیاجات جسمی و غریزی خود را از طریق مشروع و معقول و در حد اعتدال، برآورده‌اند.۱۰
روغ بزرگی است اگر کسی بگوید: میل جنسی، سراسر وجودش را گرفته و ذهن و زبان او را دوستی‌های نامطلوب با جنس مخالف پر ساخته، اما از نظر درس، مطالعه و تحقیقات علمی، لطمه اساسی بر او وارد نشده است و به ویژه در دوران نوجوانی و جوانی، تحقق چنین امری، از محالات است.
«با شکل‌گیری روابط عاطفی بین دختر و پسر و افزایش تدریجی آن، زمینه وابستگی آنها به یکدیگر و تشدید آن فراهم می‌شود و از آن جا که نیاز به محبت ورزیدن و مورد محبت واقع شدن، در دوران جوانی، به اوج خود می‌رسد و فضای نسبتا مناسبی برای ارضای این نیاز (هر چند به طور غیرصحیح آن) در محیط آموزشی و دانشگاهی وجود دارد، به شکل خودکار، دختر و پسر در این کانال قرار می‌گیرند، در اکثر موارد، به طور ناگهانی و بدون توجه به نتیجه کار، گرفتار چنین گردابی می‌شوند و آن را با عنوان‌های عرف‌ پسند و موجه، پوشش می‌دهند و باطن غیرموجه آن را با ظاهری نیکو و پسندیده، جلوه‌گر می‌نمایند.
به این ترتیب، علاقه ابتدایی شدت یافته، با وجود تصمیم اولیه دو طرف یا یکی از آنها، کم کم به وابستگی به یکدیگر تبدیل می‌شود. این وابستگی، در بسیاری موارد – شاید در تمام موارد - آفت بزرگی برای تمرکز حواس، تحصیل و تفکر عمیق در امور درسی آنها می‌شود؛ به گونه‏ای که گاهی مطالعه و حضور در کلاس درس را غیرممکن می‌سازد و هر کدام از آنها در تمام اوقات شبانه‌روز و حتی در کلاس درس، در فکر طرف مقابل است. این سخن، ادعای بدون پشتوانه‌ای نیست و اگر به نوشته‌های چنین افرادی مراجعه کنیم، مثنوی هفتاد من کاغذ می‌شود.۱۱▪ ایجاد جو بدبینی
اغلب این گونه دوستی‏ها و روابط، به ازدواج منتهی نمی‌شود و اگر هم به ازدواج بینجامد، پس از مدتی، جو بدبینی و سوء ظن آن دو نسبت به هم، فضای زندگی‌شان را، جهنمی خواهد ساخت و هر دو در آن خواهند سوخت.
پسر با خود می‏گوید: دختری که به راحتی با من رابطه نامطلوب و نامشروع برقرار کرد، از اعتقاد و ایمان قوی برخوردار نیست. بنابراین از کجا معلوم که پیش از ارتباط با من، با فرد دیگری هم طرح دوستی نریخته باشد و از کجا که در آینده و پس از ازدواج با من، با دیگری ارتباط برقرار نکند؟ دختر نیز همین تصور را نسبت به پسر خواهد داشت. بنابراین، این گونه ازدواج‏ها، پایدار نخواهد بود و تجربه نشان داده که منجر به طلاق و جدایی می‏گردند.
«بر اساس یک یافته پژوهشی در آمریکا، زوج‏هایی که پیش از ازدواج با یکدیگر زندگی می‏کنند، زندگی زناشویی آنها با مشکلات فراوانی رو به رو است و منجر به طلاق می‏شود. به گزارش ایسنا، دکتر «کاترین کوهان»، استاد دانشگاه ایالت پنسیلوانیا گفت: طبق آخرین تحقیقات، افرادی که پیش از ازدواج با یکدیگر رابطه داشته‏اند، بعد از ازدواج، در حلّ مشکلات خود عاجزند؛ زیرا که نسبت به یکدیگر بسیار بدبین هستند. کوهان گفت: طبیعت ارتباطات آزاد، این است که زوجین چندان انگیزه‏ای برای حل درگیری‏ها و حمایت از مهارت‏های خود ندارند. وی افزود: به نظر می‏رسد ارتباطات این افراد، زودتر از افرادی که با یکدیگر دوست نبوده‏اند، سرد و منجرّ به طلاق می‏شود. وی در پایان گفت: می‏توانم بگویم رابطه قبل از ازدواج، به هیچ وجه، سبب دوام زندگی زناشویی نمی‏شود».۱۲
عشق الهی، رام‌کننده است و عشق مجازی و شهوی، انسان را وحشی می‌کند.
عشق الهی، صبرآور است و عشق مجازی، صبرشکن است.
عشق الهی، نیروزاست و عشق مجازی، نیروبَر است.
عشق الهی، خودخواهی‌بر است و عشق مجازی، خودخواهی‌زاست.
عشق الهی، شادی‌آور است و عشق مجازی، غم‌افزاست.
عشق الهی، سریان دارد و عاشق الهی، همه پدیده‌های عالم را جلوه خدا می‌داند و به همه عشق می‌ورزد. عشق مجازی، عشق به خواسته‌های نفسانی خود است.
عاشق خدا، از فراق و یاد او، لذت می‌برد. عاشق غیر خدا، فقط با وصال دل‌خوش است و فراق، برایش رنج‌آور است.
▪ اضطراب، تشویش و احساس نگرانی
در دوستی‏های موجود بین دختران و پسران، از آن جا که مقاومتی بسیار قوی از طرف پدر و مادر یا جامعه برای ممانعت از برقراری این دوستی‏ها وجود دارد، این گونه دوستی‏ها، با مخاطرات روانی گوناگونی، مانند اضطراب و تشویش همراه است.
وجود افکار دیگری چون احساس گناه، نگرانی از تهدیداتی که توسط پسر، برای فاش کردن روابطش با دختر صورت می‏گیرد، یک تعارض درونی و اضطراب مستمر را به دنبال دارد.
بنابراین، وجود چنین دلهره‏ها و اضطراب‏هایی که گاهی لطمه‏های جبران‌ناپذیری بر جسم و روان انسان وارد می‌کند، از آسیب‏های جدی این گونه روابط است.
همچنین هیجانات کاذب، مثل خیال ازدواج، خوش‌بختی و در نتیجه، شکست روحی‏، قربانی شدن دختران به خاطر از بین رفتن آبروی آنها و خانواده‌شان و حتی اقدام به خودکشی از دیگر آسیب‌های این نوع ارتباط است.
▪ فقدان شناخت درست و واقع‌بینانه
کسانی که مدعی‌اند که این گونه روابط و دوستی‏ها با انگیزه ازدواج شکل می‏گیرد، با کمی دقّت، در خواهند یافت که روح حاکم بر این گونه دوستی‏ها، عاقلانه و از سر اندیشه نیست؛ بلکه در آغاز و یا پس از مدتی، تنها عامل ادامه روابط، میل و کشش جنسی خواهد بود.
امام علی علیه السلام می‏فرماید: «حُبُّ الشّیءِ یُعْمی وَ یُصِمُّ؛ دوست داشتن چیزی [آن هم ناآگاهانه و از سر هیجان و احساسات]، انسان را کور و کر می‌کند».
«وابستگی‌هایی که بین دختر و پسر ایجاد می‌شود، مانع گزینش صحیح و دقیق برای شریک آینده زندگی می‌شود و از آن جا که دختر یا پسر به فردی خاص وابسته شده، تمام نیکی‌ها، خوبی‌ها، زیبایی‌ها را در فرد مورد علاقه خود می‌بیند و دیگر توان مشاهده عیوب احتمالی طرف مقابل را ندارد؛ زیرا از روی علاقه و از پشت عینک وابستگی، به طرف مقابل نگاه می‌کند؛ نه با نگاه خریدار و نه با نگاه نقادانه و بررسی کننده‏ای که تمام نقاط ضعف و قوت او را در ترازوی حقیقت بین، مورد دقت و مشاهده قرار دهد»۱۳.

برای امام زمان صلوات فرستادی ؟

خدایا شکرت که هر چه دادی بهترین بود .

يکشنبه 25/11/1388 - 12:21 - 0 تشکر 182377

به نام خدا - سلام .

قسمت 3

عنوان:آسیب شناسی روابط دختر و پسر

****************************************

کلید واژه ها : دوستی ، دختر ، پسر ، روابط ، آسیب ها و ....

****************************************

تجمیعی

****************************************

متن:دوستی‏ و ارتباط احساسی و غیرعاقلانه قبل از ازدواج، راه عقل را مسدود و چشم واقع‌بین انسان را کور می‏سازد و اجازه نمی‏دهد تا یک تصمیم صحیح و پیراسته از اشتباه گرفته شود. این نوع انتخاب‏ها که در فضایی آکنده از احساسات و عواطف انجام می‏گیرد، به دلیل نبود شناخت عمیق و واقع‏بینانه، اگر هم به ازدواج منتهی گردد، زندگی مشترک را تلخ و آینده را تیره و تار می‏سازد.
محرومیت از ازدواج پاک
در انسانی در سرشت و نهاد خویش، به دنبال پاکی و نجابت است. دخترانی که در پی روابط آلوده هستند، در حقیقت، پشت پا به سرنوشت خود زده‏اند و این امر، باعث می‏شود که آنان به جرم آلودگی به این روابط، شرایط ازدواج پاک را از دست بدهند و اگر به وسیله این گونه روابط ناسالم، در ازدواج پسران نیز تأخیر ایجاد شود دختران بیش از پسران، در معرض این آسیب قرار می‌گیرند.
«روابط دختر و پسر، بیش از آن که مفید باشد، تهدید کننده نهاد خانواده در جامعه به شمار می‌آید. با نگاهی به آمار می‌توان دید که آمار طلاق در بین کسانی که قبل از ازدواج، ارتباط‌های دوستانه داشته‌اند، بالاتر است. از طرفی آشنایی و ارتباط دختر و پسر در محیط اجتماع، بیشتر از آن که معرفت‌ساز باشد، فروزنده هوس‌ها و معرفت‌سوز است. عمدتاً دیده می‌شود فرد آن گونه که هست، خود را نشان نمی‌دهد یا به سبب محبت و عشقی که ایجاد شده، نمی‌تواند عیوب طرف مقابل و جوانب مختلف قضیه را بسنجد. بیشتر رفتارها در آشنایی‌های خیابانی به شکل‌های تصنّعی ابراز می‌شود».
در پایان به چند پرسش اساسی زیر اشاره می‏شود:
1) به نظر شما یک رابطه و پیوند مطلوب، چه ویژگی‏هایی دارد؟
2) آیا روابطی که بر پایه هوسرانی‏ها و سرگرمی‏های زودگذر است، می‏تواند روابطی پایا و پویا باشد؟
3) آیا هر انسانی با هر صفت و ویژگی، شایسته ارتباط و دوستی است؟
4) آیا پسندیده نیست که انسان، سرمایه عشق و محبت خود را برای زندگی آینده خویش پس‌انداز کند.
عدم اسقبال از تشکیل کانون خانواده
این گونه روابط و دوستی‏ها، معمولا به انگیزه تفنّن و سرگرمی شکل می‏گیرد و در خلال آن از خودباوری و زودباوری دختران، سوء استفاده می‌شود. متأسفانه در بسیاری از موارد، تفاوت عشق و هوس، دیده نمی‏شود. عشق حقیقی و پاک، با هوس‏های آلوده و زودگذر، تفاوت جوهری دارد. برخی از این روابط که مبتنی بر هوسرانی و سرگرمی است، پس از مدتی، رو به سردی و افول می‏نهد. جاذبه و دل‌ربایی‏ها، مربوط به روزها و ماه‏های اول دوستی است؛ ولی دیری نمی‏پاید که این روابط، عادی شده، به جدایی می‌کشد. حس تنوع‌طلبی انسان از یک طرف و فقدان عامل بازدارنده از طرف دیگر، باعث می‏شود که برخی سراغ ازدواج و تشکیل خانواده نروند. جامعه‏ای که از تشکیل کانون خانواده استقبال نکند، هیچ‏گونه ضمانتی برای رشد و شکوفایی فضایل انسانی در آن وجود ندارد. اغلب خوبی‏ها و کمالات والای انسانی، در پرتو تشکیل خانواده‏ای سالم، به فعلیت می‏رسد.
کم‌رنگ شدن ارزش‌های مکتبی و فرهنگ اصیل ایرانی
غرق شدن جوانان در عشق‏های آن چنانی و دوستی‏های ناباب، نتیجه‏اش دوری از معنویات و از دست رفتن ارزش‌های انسانی و الهی است که، نتیجه‌اش نابودی سرمایه‌های انسانی و بهترین فرصت برای رواج فرهنگ بی‌خدایی و ابتذال غرب و تسلط دشمنان دیرین اسلام و قرآن در کشور است. آیا تجربه کشور اندلس اسلامی که جوانان را از راه فساد و فحشا، از ارزش‌های الهی و انسانی تهی کردند و توانستند شکست را برآنان تحمیل کنند، برای ما کافی نیست؟ آیا می‌دانیم که چرا دنیای بی‌خدای غرب و آمریکا، برای رواج ابتذال و تهی‌سازی جوانان از ارزش‌های دینی هزینه‌های نجومی می‌کند؟
انحطاط اخلاقی
شکل‌گیری شخصیت انسان، تابع نوع رفتار کسانی است که با آنها رفت و آمد دارد. بنابراین، نوع دوست در تعیین سرنوشت و ساختن حقیقت انسان، بسیار مهم است.
ریشه بسیاری از مفاسد اخلاقی از همین دوستی‏ها و روابط، ناشی می‏شود که سبب سقوط انسان در گناه و معصیت می‏گردد. ما نمونه بارز آن را در جوامع غربی شاهدیم. طبق آمار، در دهه ????، از هر سه کودک آمریکایی، یکی نامشروع بوده است و از همین روست که انحطاط اخلاقی در غرب، باعث نگرانی شده است.
دوستی‏ها و روابط نا‌مطلوب دختران و پسران، بزرگ‌ترین مانع رشد و کمال انسانی است. دوستی‏های غیر صحیح، باعث می‏گردد که دختران و پسران به صورت ابزاری درآیند که هر روز، تغییراتی در آرایش، پوشش، حرکات و... داشته باشند و این، چیزی جز مشغول شدن به کارهای بی‌ارزش و دور شدن از هدف اصلی و شناخت خود و شکوفایی خلاقیت‏ها و عقب ماندن از قله کمال نیست. در این صورت، انسان به دنبال خواسته‏های دیگران است و خودش را فراموش می‏کند.
در آستانه بلوغ، شرم و حیا در هر نوجوان عفیفی، مانع از این است که او به طرف مسائل غریزی تنزل کند و با وجود این که در این دوران، هورمون‌های جنسی شخص را تحریک می‌کنند و به جنس مخالف متمایل می‌کنند، امّا به جهت همان حجب و حیای فطری، فرد به نوعی احساس حقارت می‌کند. شخصیت‌های بزرگ و چهره‌های ماندگار، کسانی بوده‌اند که با پاکی و تقوا زیسته‌اند و هرگز عظمت روحی و شخصیت معنوی خود را در قربانگاه نفس و شهوات، ذبح نکرده‌اند؛ اما افسوس که برخی از نوجوانان و جوانان، به جهت ضعف اراده و فقدان تجربه و اطلاعات لازم و یا انحطاط و آلودگی محیط زندگی خود و اطرافیان، با تسلیم شدن در برابر طوفان غرایز و شهوات، آن پاکی و معصومیت فطری و ذاتی خویش را از دست می‌دهند و راه تکامل و سعادت ابدی را به روی خود می‌بندند.??
اگر از دیدگاه قرآن کریم، انسان را تعریف کنیم، درخواهیم یافت که روابط دختر و پسر، با عظمت و بزرگی انسان، سازگار نیست.
امام علی علیه السلام به فرزندش امام مجتبی علیه السلام فرمود: «نفس خویش را عزیز بشمار و به هیچ پستی و دنائتی، تن مده؛ گرچه عمل پست، تو را به لذت ‏برساند؛ زیرا هیچ چیز با شرافت نفس، برابری نمی‏کند و [به جای عزت از دست داده] عوضی‏ همانند آن نصیبت نخواهد شد و بنده دیگران نباش که خداوند، تو را آزاد آفریده‏ است».??
همچنین فرمود: «کسی که نفس شرافتمند و باعزتی دارد، هرگز آن‌را با پلیدی گناه، خوار و پست ‏نخواهد کرد».??
شیخ رجبعلی خیاط می‌گوید: «اگر تو برای خدا قیام کنی، تمام عوالم خلقت، دلیل راه تو هستند؛ چون کمال آنها، در فنای در تو می‌باشد. آنها می‌خواهند آن چه را در فطرت دارند، تحویل دهند؛ تا به کمال واقعی برسند و اگر انسان برای خدا قیام کند، همه عوالم‌‌‌ وجود سر راه او صف می‌کشند؛ تا آن چه در خود دارند، به او عرضه کنند و راهنمای او باشند».
امام علی علیه السلام می‌فرماید: درد تو، در توست و درمان تو نیز در خود توست. تو گمان می‌بری که موجود ضعیفی هستی؛ حال آن که راز جهانی بزرگ، در کتاب وجود توست».
امام صادق علیه السلام می‌فرماید: ‌خداوند، تمام کارهای مؤمن را به خود او واگذار کرده، ولی به او اختیار نداده که ‏خود را خوار و ذلیل کند».??
عشق‌هایی کز پی رنگی بود
عشق نبود، عاقبت ننگی بود
زآن که عشق مردگان پاینده نیست
زآن که مرده، سوی ما آینده نیست‏
عشق زنده در روان و در بصر
هر دمی باشد ز غنچه تازه‏تر
عشق آن زنده گزین که او باقی است
کز شراب جان فزایت، ساقی است‏
عشق آن بگزین که جمله انبیا
یافتند از عشق او کار و کیا
و مگو ما را بدان شه بار نیست
با کریمان کارها دشوار نیست‏
تهدید، مهم‌ترین سرمایه دختر و پسر

برای امام زمان صلوات فرستادی ؟

خدایا شکرت که هر چه دادی بهترین بود .

يکشنبه 25/11/1388 - 12:24 - 0 تشکر 182378

به نام خدا - سلام .

قسمت 4

عنوان:آسیب شناسی روابط دختر و پسر

****************************************

کلید واژه ها : دوستی ، دختر ، پسر ، روابط ، آسیب ها و ....

****************************************

تجمیعی

****************************************

متن:▪ تهدید، مهم‌ترین سرمایه دختر و پسر
دختران و پسران، تا حدی می‌توانند تشخیص دهند که همسرشان با جنس مخالف ارتباط داشته است یا نه؟ دختران و پسرانی که با گروه مخالف ارتباطی نداشته‌اند، یک حس خوبی دارند که زندگی مشترک را لذت‌بخش‌تر و شیرین‌تر می‌کند؛ اما این حس خوب زنانه و یا مردانه، با روابط عاطفی و غریزی، کشته می‌شود و آن حس پاک، از بین می‌رود و شریک زندگی، برای او تازگی ندارد و آن لذتی را که دو همسر پاک از هم می‌برند، این دو از هم نمی‌برند و این نکته تا حدی برای آن دو قابل درک است.
شخصی می‌گفت: با زنی ازدواج کردم و پس از دو سال می‌خواهم از او جدا شوم؛ چون احساس می‌کنم که من برای زنم هیچ جاذبه‏ای ندارم و پس از جست‌وجو فهمیدم که روابط بی‌حد و مرزش با پسران - قبل از ازدواج - موجب این بی‌میلی است و موجب شده که من برای او جاذبه‌ای نداشته باشم. دختران و پسران نباید به گونه‏ای رفتار کنند که این حس زیبا، در آنان کشته شود.
در یک نظرسنجی از پسران بی‌شماری پرسیدند: شما مایلید با کدام دسته از دختران ازدواج کنید؟ همه گفتند: مایلیم با دخترانی ازدواج کنیم که با جنس مخالف، ارتباط نداشته‌اند
عشق‌های این زمان، آن عشق‌های قصه نیست
این زمان فرهاد کو، مجنون که شد، افسانه کیست؟
عاشقی را گفتم اَر محبوبه خواهد، کوه از جا می‌کَنی؟
گفت: عاشق بودن آری، کوه کندن بهرِ چیست؟
گفتم او را عاشقان آواره در دامانِ صحرا بوده‌اند
گفت: سرگردان به صحرا در شدن از ابلهی است
گفتمش در راه جانان، دست از جان می‌نهی؟
گفت: باید شادمان با دلبرِ جانانه زیست!
گفتم: اما عاشقانِ قصّه این رَه رفته‌اند
گفت: امّا این زمان، این کارها دیوانگی ست!
گفتم: ‏ای عاشق! اگر محبوبه بد عهدی نمود؟
گفت: دنیایی بزرگ است و پُر از حور و پری است
▪ احساس گناه
شکی نیست که ما در جامعه‌ای دینی زندگی می‌کنیم که اکثریت مردم از آموزه‌های دینی و اخلاقی متأثر هستند و به آنها احترام می‌گذارند. گرچه ممکن است هر فردی سال‌های اول زندگی و نسبت به برخی از دستورات دینی، اطلاع دقیقی نداشته باشد، ولی به طور ناخودآگاه و به تدریج، به بسیاری از هنجارهای اخلاقی و اجتماعی جامعه دینی، آگاهی پیدا می‌کند. اظهار محبت و طرح رابطه دوستی با جنس مخالف، از رفتارهایی است که جامعه دینی و ارزشی، آن را نمی‌پسندد و به آن خرده می‌گیرد و اگر اندک دقتی در متون دینی و سخنان رهبران دینی صورت گیرد، روشن می‌شود که ارتباط با جنس مخالف، از چارچوب و قوانینی خاص برخوردار است و آزاد و بدون محدودیت - آن گونه که در جوامع غیردینی شیوع دارد و به عنوان یک ارزش تلقی می‌شود – نیست؛ بلکه نگاه اسلام به این گونه ارتباط‌ها، منفی است و همه به ویژه جوانانی را که در اوج غریزه جنسی هستند، از ایجاد ارتباط عاطفی و احساسی با جنس مخالف، نهی کرده است.
حال اگر به علت عدم آگاهی، غفلت و یا تغافل، در دوره جوانی، فردی مرتکب چنین رفتاری شد، مدت زمان زیادی نمی‌گذرد که جوان به خود می‌آید و به گذشته خود می‌اندیشد و رفتارهای خود را با ملاک‌ها و معیارهای اخلاقی و شرعی مقایسه کرده و آنها را محک می‌زند و یا با قرار گرفتن در موقعیت‌ها و شرایط زمانی و مکانی معنوی – که بسیار هم پیش می‌آید - دچار پشیمانی شده و اگر نتواند به درستی از این فضای روانی خارج شود، احساس گناه می‌کند و این احساس گناه، منشأ بسیاری از ناگواری‌های روحی و روانی می‌شود. لازم به ذکر است که تجدیدنظر نسبت به اعمال غیرمعقول و غیرمشروع گذشته و پشیمان شدن از آنها و تصمیم بر ترک آنها، امری مقبول و شایسته او بلکه لازم و ضروری است و آن چه به عنوان یک پیامد منفی در این جا از آن یاد می‌شود، آن احساس گناه منفی و شدیدی است که بر فضای فکری فرد حاکم شده، توان خارج شدن از آن را در خود نمی‌بیند و همراه با یأس و ناامیدی مطلق است و توان حرکت به سوی اصلاح و تغییر رفتار را از شخص می‌گیرد. نکته قابل توجه آن است که آسیب‌پذیری جوانانی که به ارزش‌های دینی و اخلاقی احترام می‌گذارند و به آنها پای‌بند هستند، بیشتر است و آنان به خاطر آشنایی بیشتری که با دستورات دینی و اخلاقی دارند، بیشتر در معرض احساس گناه شدید و پیامدهای منفی آن قرار می‌گیرند.۱۸
▪ خیانت به همسر آینده
اغلب دختر و پسرهایی که با هم ارتباط دارند و نامشروع به برخی از نیازهای روانی و جسمانی‌شان پاسخ می‌دهند، با هم ازدواج نمی‌کنند و پس از پایان دوره‏ای که با هم مرتبط بودند، با شخص دیگری ازدواج می‌کنند و این، خیانتی به همسر آینده‌شان می‌باشد. همه سرمایه‌های جسمی، روانی و معنوی دختران و پسران، از آن همسر آینده‌شان است و آنان حق ندارند برای افراد دیگری که از سر فریب و تفنن با او دوست شده‌اند این سرمایه را هزینه کنند؛ امّا متأسفانه برخی این خیانت را مرتکب می‌شوند و با ارتباط نامشروع با دیگران حقوق همسر آینده خویش را از بین می‌برند که این عمل، کانون گرم خانواده را در معرض تهدید قرار می‌دهد.

سید رضا موسوی کانی پی نوشت: ۱. برتراند راسل، جهانی که من می‏شناسم، ص ۶۸. ۲. کتاب زناشویی و اخلاق، همان، ص ۳۰. ۳. قصص، آیه ۲۳. ۴. محسن قرائتی، تفسیر نور. ۵. نور، آیه۳۰ - ۳۱ . ۶. یوسف، آیه ۲۳. ۷. محسن قرائتی، تفسیر نور. ۸. احمد صبور اردوآبادی، بلوغ، انتشارات هدی، چاپ ششم، تهران، ۱۳۶۸، ص ۸۷ - ۸۸. ۹. سایت پرسمان. ۱۰. بلوغ، ص ۸۸ – ۸۹ . ۱۱. سایت پرسمان. ۱۲. روزنامه جمهوری اسلامی، شماره ۶۵۷۱، ۲۹.۱۱.۱۳۸۰، ص ۵ . ۱۳. سایت پرسمان. ۱۴. روزنامه جمهوری اسلامی، ۲۹.۱۱.۱۳۸۰، ص ۹۲ – ۹۳. ۱۵. «اکرم نفسک عن کل دنیه و ان ساقتک الی الرغائب فانک لن تعتاض‏بما تبذل من نفسک عوضا و لاتکن عبد غیرک و قد جعلک الله ‏حرّاً». ۱۶. «من کرمت علیه نفسه لم‏ یهنها بالمعصیه‏». ۱۷. «ان الله عزوجل فوض الی المومن اموره کلها و لم یفوض الیه‏ان یذل نفسه‏». ۱۸. سایت پرسمان.
****************************************
گرفته شده از سایت پرسمان

برای امام زمان صلوات فرستادی ؟

خدایا شکرت که هر چه دادی بهترین بود .

شنبه 8/12/1388 - 3:2 - 0 تشکر 186368

اهمیت و ضرورت تخصصی شدن دفاتر مشاوره شغلی و كاریابی های غیردولتی مقدمه وزارت كار و اموراجتماعی در راستای اهداف قانون برنامه سوم توسعه اقتصادی،اجتماعی وفرهنگی جمهوری اسلامی ایران درخصوص كاهش تصدی گری دولت ومشاركت بخش خصوصی زمینه فعالیت بخش خصوصی را دراموركاریابی فراهم و براساس قوانین و مقررات نسبت به راه اندازی دفاتر مشاوره شغلی وكاریابیهای غیردولتی اقدام نموده است. به موجب ماده واحده ((قانون مجازت اشتغال به حرفه كاریابی ومشاوره شغلی بدون داشتن پروانه كار مصوب10|7|1380مجلس شورای اسلامی)) اشخاصی می توانند به حرفه كاریابی و مشاوره شغلی اشتغال ورزند كه طبق آیین نامه اجرایی این قانون از وزارت كار و امور اجتماعی پروانه كار تحصیل نمایند. - دفاتر مشاوره شغلی و كاریابی غیردولتی: - كاریابی غیردولتی: به موسسات و دفاتر مشاوره شغلی كه برای انجام كاریابی در داخل كشور و یا مجاز به اعزام نیروی كار به خارج از كشور كه توسط اشخاص حقیقی یا حقوقی تاسیس می‌شوند و دارای مجوز رسمی از وزارت كار و اموراجتماعی می باشند. - كاریابی های غیردولتی به دو بخش تقسیم می شوند: 1- كاریابی های غیردولتی داخلی: كاریابی و مشاوره شغلی در داخل كشور را انجام می دهند. 2- كاریابی های غیردولتی بین المللی: كاریابی و مشاوره شغلی درخارج از كشور را به عهده داشته و مجاز به اعزام نیروی كار به خارج از كشور می باشند. -مهمترین وظایف كاریابی های غیردولتی: 1- شناخت بازار كار داخلی و خارجی 2- ثبت نام از متقاضیان كار 3- كسب فرصتهای شغلی 4- مشاوره و راهنمایی شغلی جویندگان كار و كارفرمایان 5- معرفی جویندگان فاقد مهارت كار به مراكز آموزش فنی و حرفه ای «ضرورت تخصصی شدن دفاتر مشاوره شغلی و كاریابیهای غیردولتی» بر اساس طبقه بندی فعالیت های اقتصادی، گروه های شغلی و مدارك تحصیلی می توان حوزه فعالیت و عملكرد كاریابی های را به صورت تخصصی تعیین نمود و دفاتر مشاوره شغلی و كاریابی های تخصصی با حیطه فعالیت مشخص ایجاد گردد. با توجه به واگذاری مراكز كاریابی به بخش خصوصی، تعداد این مراكز درتهران و استانها رو به افزایش می باشد به طوری كه پیش بینی شده بود تا پایان برنامه سال1386 تعداد این مراكز نزدیک به1000 مركز در سراسر كشور برسد واین مراكز تمام توان خودرا در بخش كاریابی به كار بندند. در حال حاضر (اسفند 1386) تعداد دفاتر کاریابی غیر دولتی داخلی 750 دفتر و دفاتر کاریابی خارجی نیز 30 دفتر می باشد. بنابراین، توسعه کمی این مراکز به عنوان یکی از برنامه های وزارت کار و امور اجتماعی در کنار توسعه کیفی این مراکز مطرح می باشد که تخصصی شدن مراكز كاریابی غیردولتی می تواند به عنوان یك ضرورت در جهت توسعه کیفی این مراکز مطرح شود زیرا تخصصی شدن دفاتر کاریابی منجر به تمرکز فعالیت کاریابی در یک حیطه شغلی خاص و شناخت دقیق تر از بازار کار می شود که این خود افزایش اطلاعات شغلی، ارتباط مناسب با کارفرما،کسب فرصت های شغلی بیشتر و سود بیشتر را برای دفاتر کاریابی غیر دولتی به عنوان یک بخش خصوصی به دنبال دارد. در عین حال کارفرما نیز می داند برای نیروی مورد نیاز خود دقیقا به چه دفاتر کاریابی مراجعه نماید. بنابراین تخصصی شدن دفاتر کاریابی باعث تسریع در مراحل مختلف کاریابی و ارتباط بهتر بین عرضه و تقاضای بازار کار می گردد و کارفرما نیز تمایل بیشتری برای جذب نیرو از دفاتر کاریابی تخصصی دارد. الف : طبقه بندی فعالیت های اقتصادی : فعالیت های اقتصادی بر اساس طبقه بندی بین المللی استاندارد كلیه فعالیت های اقتصادی در سال 1990 به موارد ذیل طبقه بندی شده اند: - كشاورزی - استخراج معدن - صنعت - ساختمان - هتل و رستوران - حمل و نقل، انبارداری و ارتباطات - آموزش - سازمانها ب: طبقه بندی گروه های شغلی: كلیه گروه های شغلی بر اساس طبقه بندی بین المللی استاندارد (ISCO ) به موارد ذیل طبقه بندی شده است: - قانون گذاران - متخصصان - تكنسین ها - كارمندان امور دفتری - كاركنان خدمات - كاركنان ماهر كشاورزی - صنعتگران - متصدیان ماشین آلات - كارگران ساده 1)- طبقه بندی دفاتر مشاوره شغلی و كاریابی های غیردولتی فارغ التحصیلان: از نظر میزان تحصیلات، مدارك تحصیلی، تخصص، توانایی و مهارت، دفاتر مشاوره شغلی و كاریابی های غیردولتی و كارجویان (جویندگان كار) آنها را می‌توان به موارد ذیل طبقه بندی نمود. 1-1 دفاتر مشاوره شغلی و كاریابی های غیردولتی وی‍ژه فارغ التحصیلان رشته های کشاورزی كشاورزی: اشخاص حقیقی و یا حقوقی فارغ التحصیل در رشته كشاورزی با گرایش های مختلف كه دارای شرایط عمومی تاسیس این مراكز می باشند می توانند متقاضی تاسیس این دفاتر باشند. علاوه بر دانش عمومی باید مهارت و توانایی لازم همراه با ارتباط مناسب با كارفرمایان و كسب فرصت های شغلی در این زمینه را داشته باشند. جویندگان كار این مراكز شامل: كلیه فارغ التحصیلان كاردانی و كارشناسی و بالاتر در رشته‌های كشاورزی با گرایش های مختلف می توانند به این مراكز مراجعه نموده و جویای كار شوند تا پس از ثبت نام در این مراكز از طریق مشاوره و راهنمایی شغلی و اطلاعات شغلی كه مدیران این دفاتر در اختیار دارند در فرصت های شغلی مناسب قرار گرفته و به كار گمارده محسوب گردند. تلاش مدیران این مراكز بیشتردر زمینه شناسایی و جذب فرصت های شغلی در رشته های كشاورزی و گرایش های مرتبط با آن می باشد. 2-1 دفاتر مشاوره شغلی و كاریابی های غیردولتی ویژه فارغ التحصیلان رشته های فنی و مهندسی: اشخاص حقیقی و یا حقوقی فارغ التحصیل در رشته های فنی ومهندسی با گرایش های مختلف كه دارای شرایط عمومی تاسیس این مراكز می باشند می توانند متقاضی تاسیس این دفاتر باشند. علاوه بر داشتن دانش عمومی باید مهارت و توانایی لازم همراه با ارتباط مناسب با كارفرمایان و كسب فرصت های شغلی در این زمینه را داشته باشند. جویندگان كار این مراكز شامل: كلیه فارغ التحصیلان كاردانی و كارشناسی و بالاتر رشته‌های مختلف فنی و مهندسی با گرایش های مختلف می توانند به این دفاتر مراجعه نمایند و جویای كار شوند تا پس از ثبت نام در این مراكز از طریق مشاوره و راهنمایی شغلی و اطلاعات شغلی كه مدیران این مراكز در اختیار دارند در فرصت های شغلی مناسب قرار گرفته و به كار گمارده محسوب شوند. با توجه به اینكه بیشتر فرصت های شغلی مراكز كاریابی مربوط به رشته های فنی و حرفه‌ای و مهندسی می باشد ضرورت ایجاد این مراكز تخصصی به عنوان یك نیاز احساس می‌شود. 3-1 دفاتر مشاوره شغلی و كاریابی های غیردولتی ویژه فارغ التحصیلان رشته های حسابداری و مدیران اداری: اشخاص حقیقی و حقوقی كه فارغ التحصیل در رشته‌های حسابداری و علوم اداری با گرایش های مختلف كه دارای شرایط عمومی تاسیس این مراكز می باشند می توانند متقاضی تاسیس این دفاتر باشند. علاوه بر دانش عمومی باید مهارت و توانایی لازم همراه با ارتباط مناسب با كارفرمایان و كسب فرصت های شغلی در این زمینه را داشته باشند. جویندگان كار این مراكز شامل: كلیه فارغ التحصیلان كاردانی و كارشناسی و بالاتر رشته های حسابداری و علوم اداری و مدیریت با گرایش های مختلف می توانند به این دفاتر مراجعه نموده و جویای كار شوند تا پس از ثبت نام در این مراكز با مشاوره و راهنمایی شغلی و اطلاعات شغلی وفرصتهای شغلی تخصصی كه مدیران این دفاتر در اختیار دارند. در فرصت های شغلی مناسب قرار گرفته و بكار گمارده محسوب شوند. لذا با توجه به نیاز جامعه به مشاغل مربوط به علوم اداری وفرصت های شغلی موجود در جامعه، ضرورت ایجاد این مراکز بیشتر احساس می شود 4-1 دفاتر مشاوره شغلی و كاریابی های غیردولتی ویژه فارغ التحصیلان رشته های علوم انسانی: اشخاص حقیقی و یا حقوقی فارغ التحصیل در رشته‌های علوم انسانی از قبیل (علوم اجتماعی- حقوق – اقتصاد- روانشناسی و غیره) با گرایش هایی مختلف كه دارای شرایط عمومی تاسیس این مراكز می باشند می توانند متقاضی تاسیس این دفاتر باشند علاوه بر دانش عمومی باید مهارت و توانایی لازم همراه با ارتباط مناسب با كارفرمایان و كسب فرصتهای شغلی در این زمینه را داشته باشند. جویندگان كار این مراكز شامل: كلیه فارغ التحصیلان كاردانی و كارشناسی و بالاتر رشته های علوم انسانی (علوم اجتماعی- حقوق – اقتصاد- روانشناسی و مشاوره ) می توانند به این دفاتر مراجعه نموده و جویای كار شوند تا پس از ثبت نام در این مراكز با مشاوره و راهنمایی شغلی و اطلاعات شغلی وفرصت های شغلی تخصصی كه مدیران این دفاتر در اختیار دارند در فرصت های شغلی مناسب قرار گرفته و به كار گمارده محسوب شوند. فارغ التحصیلان این رشته ها می توانند با گذراندن دوره های مهارتی مورد نیاز جامعه جذب بازار کار شوند. این مراکز باید ارتباط نزدیکی با مراکز آموزش فنی و حرفه ای داشته باشند تا بتوانند نیروهای فاقد مهارت را به این مراکز معرفی نمایند. ضمناً در ضوابط ایجاد كاریابی در آیین نامه اجرایی كاریابی های غیردولتی ترجیحاً رشته های تحصیلی فوق الذكر برای مدیران دفاتر و مشاوره شغلی و كاریابی مطرح شده است. لذا این مراكز می توانند در مشاوره و راهنمایی شغلی نقش مهمی را ایفاد نمایند. 5- 1 دفاتر مشاوره شغلی و كاریابی های غیردولتی ویژه فارغ التحصیلان رشته های پزشكی و بهداشت: اشخاص حقیقی یا حقوقی كه فارغ التحصیل در رشته‌های پزشكی و بهداشت و پرستاری با گرایش های مختلف كه دارای شرایط عمومی تاسیس این مراكز می‌باشند می‌توانند متقاضی تاسیس این دفاتر باشند. علاوه بر دانش عمومی باید مهارت و توانایی لازم همراه با ارتباط مناسب با كارفرمایان و كسب فرصت‌ها شغلی در این زمینه را داشته باشند. جویندگان كار این مراكز شامل: كلیه فارغ التحصیلان كاردانی و كارشناسی و دكتری رشته‌های پزشكی – دندانپزشكی پرستاری و بهداشت با گرایش های مختلف می‌توانند به این دفاتر مراجعه نموده و جویای كار شوند تا پس از ثبت نام در این مراكز با مشاوره و راهنمایی شغلی و اطلاعات شغلی وفرصت های تخصصی لازم كه مدیران این دفاتر در اختیار دارند در فرصت‌های شغلی مناسب قرار گرفته و به كار گمارده محسوب شوند. با عنایت به افزایش فارغ التحصیلان این بخش می توان با شناسایی فرصت های شغلی مرتبط و مطالعه بازار کار جهانی در خصوص اعزام و به کارگماری فارغ التحصیلان مربوط اقدام نمود. 2)- دفاتر مشاوره شغلی و كاریابی های غیردولتی كه در حوزه اشتغال زنان به صورت تخصصی فعالیت می نمایند: اشخاص حقیقی یا حقوقی (زنان) دارای شرایط عمومی تاسیس این مراكز، علاوه بر دانش عمومی باید مهارت و توانایی لازم همراه با ارتباط مناسب با كارفرمایان و كسب فرصت های شغلی جهت به كارگماری زنان را داشته باشند. جویندگان كار این مراكز: كلیه زنان جویای كار با تخصص‌ها و مدارك تحصیلی مختلف می‌توانند در این مراكز ثبت نام نمایند و با مشاوره و راهنمایی شغلی در فرصت‌های شغلی مناسب قرار گیرند تلاش مدیران این مراكز بیشتر در زمینه جذب فرصت های شغلی برای زنان در رشته ها و گرایش های مختلف می باشد. با توجه به افزایش توزیع هرم سنی جمعیت زنان جویای كار وافزایش درصد مشاركت اجتماعی زنان در ایران، لزوم ایجاد این مراكز به صورت تخصصی به عنوان یك ضرورت احساس می‌شود. 3)- كاریابی های كه به صورت تخصصی درحوزه اشتغال معلولین فعالیت می نمایند : این مراكز می‌توانند در حوزه اشتغال (معلولین) به صورت تخصصی فعالیت نمایند. از طریق مشاوره و راهنمایی شغلی به جویندگان كار (معلولین)، از توانایی ها، مهارت‌ها و خصوصیات شخصیتی این افراد آگاه شده و با ارتباط مناسب با كارفرمایان و كسب فرصت های شغلی مناسب، در به كارگماری این قشر از جامعه فعالیت نمایند. با توجه به اینكه این قشر جامعه نیز بخشی از جمعیت فعال محسوب می‌شوند، شناخت توانایی و مهارت های (معلولین ) و كسب فرصت های متناسب و ارایه آموزش ها و مشاوره لازم به این افراد، ضرورت ایجاد این مراكز به صورت تخصصی احساس می‌شود. 4)- دفاتر مشاوره شغلی و بانك اطلاعات شغلی: این دفاتر مستقیماً با كارفرمایان ارتباط ندارند، بلكه به ثبت منظم عرضه و تقاضای نیروی كار و به پردازش آگهی‌های شغلی اقدام می‌كنند. این مراكز در ازاء دریافت حق الزحمه با مشتریان خود تماس گرفته و آدرس شغل مورد نظر را به اطلاع آنها می‌رسانند. این خدمات عموماً برای نیروی كار فاقد مهارت شغلی اجرا می‌شود. 5)- دفاتر مشاوره شغلی و كاریابی غیردولتی اشتغال موقت: با تعهداتی كه اشتغال دایم برای كارفرمایان ایجاد می‌كند و با توجه به افزایش گرایش كارفرمایان به اشتغال موقت نیروی كار و حجم بالای عرضه نیروی كار، لزوم ایجاد مراكز كاریابی برای اشتغال موقت نیروی كار احساس می‌شود. در این نوع اشتغال، مراكز كاریابی افراد جویای كار را در یك سلسله مراتب از كارگران غیرماهر تا معاونین و مدیران در نظر می‌گیرند. 6)- دفاتر مشاوره شغلی و كاریابی غیردولتی برای نیروی كار ماهر و فاقد مهارت: دراین مراكز جویندگان کار به دو رشته 1- نیروی كار ماهر: که دارای توانایی و مهارت لازم برای انجام یك كار می‌باشند و براساس مهارت های خود جذب بازار كارمی شوند. 2- نیروی كار فاقد مهارت: كه توانایی و مهارت لازم برای یك كار ندارند و بخشی از نیروی كار محسوب می شوند. این مراكز می توانند در صورت لزوم جویندگان کار فاقد مهارت را به مراكز آموزش فنی وحرفه ای معرفی نموده تا آموزش های متناسب با نیاز بازار كار را فراگرفته و سپس از طریق مراكز كاریابی جذب بازار كارشوند. « ضرورت فراگیری راهنمایی و مشاوره شغلی برای مدیران كاریابی های تخصصی» با توجه به اهمیت كاریابی ها در بازار كار یك كشور و نقشی كه این مراكز به صورت تخصصی در بازار كار ایفاد می‌كند، دانستن اطلاعات راهنمایی و مشاوره شغلی برای مدیران كاریابی یك ضرورت می باشد. در واقع كاریابی ها با دو بخش عمده بازار كار یعنی عرضه نیروی كار توسط كارجویان و تقاضای نیروی كار توسط كارفرمایان ارتباط دارند. و از طرفی توزیع این عرضه و تقاضا به صورت نابرابر می باشد لذا مدیران كاریابی های به عنوان واسطه بین دو بخش عمده بازار كار باید از طریق اطلاعات شغلی و راهنمایی و مشاوره شغلی جویندگان كار را به سوی فرصت‌های شغلی مناسب هدایت كنند. ضمناً مدیران مراكز كاریابی با اطلاعات شغلی مناسب و استخدام مشاوران متخصص می توانند به مشاوره و هدایت كارفرمایان نیز بپردازند. جویندگان كار مراكز كاریابی کارفرما (عرضه نیروی كار) (تقاضای نیروی كار) (مشاوره و راهنمایی شغلی) در ذیل به برخی از اطلاعات مشاوره و راهنمایی شغلی كه مدیران كاریابی های تخصصی به عنوان عوامل موثر در اشتغال باید به آن آگاهی داشته باشند اشاره خواهیم کرد . 1- شناسایی و سنجش استعداد و توانایی فرد در ارتباط با شغل. 2- سنجش رغبت و علاقه فرد در ارتباط با شغل كه منجر به رضایت شغلی می شود و رضایت شغلی منجر به افزایش خلاقیت. 3- شناسایی عوامل اصلی شخصیت فرد مانند منش و رفتار فرد– سازگاری با محیط– بلوغ عاطفی یا اجتماعی- نگرش‌ها و آمادگی روانی فرد– هوش افراد– خصوصیات بدنی و استعدادهای ویژه جسمانی. 4- عوامل محیطی در شغل مانند: فرهنگ خانواده–طبقه اجتماعی- وضعیت اقتصادی- تجارب شخصی- جنسیت– دین. نتیجه گیری: در راستای اهداف برنامه سوم توسعه اقتصادی جمهوری اسلامی مبنی بر كاهش حجم تصدی‌گر دولت و واگذاری آن به بخش خصوصی مراكز مشاوره شغلی و كاریابیهای غیردولتی تحت نظارت وزارت كار و امور اجتماعی به عنوان بنگاه های اقتصادی و یا بخش خصوصی در عرصه (اشتغال) به عنوان یكی از مهمترین معضلات جامعه شروع به فعالیت نمودند. طی سال های اخیر شاهد افزایش تعداد متقاضیان مراكز كاریابی بوده ایم. لذا به نظر می رسد با توجه به افزایش این مراكز و واگذاری مشاوره وكاریابی به مراكز كاریابی خصوصی و محدود نمودن مراكز خدمات اشتغال دولتی در سال 1385 طرح تخصصی شدن دفاتر مشاوره شغلی و كاریابیهای غیردولتی به عنوان یك طرح جامع قابل بررسی و لازم الاجرا می‌باشد. با توجه به طبقه‌بندی كه از فعالیت‌های اقتصادی، گروه‌های شغلی و تحصیلی صورت گرفته می‌توان حیطه فعالیت مراكز كاریابی را به صورت تخصصی متمركز نمود. به شكلی كه هر مركز كاریابی بر روی یك بخش خاصی از فعالیت‌های اقتصادی یا گروههای شغلی فعالیت نماید. این متمركز شدن مدیران كاریابی ها در یك فعالیت خاص باعث شناخت دقیق تر آنها از بازار كار و افزایش اطلاعات شغلی در زمینه وارتباط مناسب تر با كارفرماهای حیطه فعالیت خود می‌گردد و با افزایش اطلاعات شغلی مدیران كاریابی ها و كسب فرصت های شغلی مناسب مشاوره و راهنمایی شغلی به صورت فنی و دقیق‌تر توسط این دفاتر به صورت تخصصی انجام می‌شود. لذا تخصصی شدن مراكز منجر به تسریع در مراحل كاریابی و راهنمایی و مشاوره شغلی می‌گردد. با توجه به خصوصی بودن مراكز كاریابی غیردولتی این موضوع كه سود آور بودن این مراكز یك امر بسیار مهم است هر چه كاریابی ها به صورت تخصصی تر فعالیت نمایند سود بیشتری برای این مراكز به عنوان یک بخش خصوصی دارد و مراکز کاریابی خصوصی تخصصی بهتر بتوانند با توجه به شرایط کنونی به نیاز های کارفرمایان پاسخ دهند. «برسی تجارب کشور مجارستان در زمینه تخصصی نمودن فعالیت دفاتر کاریابی می تواند به عنوان یک تجربه مورد استفاده قرار گیرد. در ده سال گذشته تعداد آژانس‌های اشتغال و مراكز كاریابی در این کشور افزایش یافته است. این مراكز رابطه بنگاه ها را با دو طرف بازار (عرضه و تقاضای نیروی كار) نشان می دهد به عبارتی شتاب و سرعت عمل و سطح كیفی نیروی كار در بازار رقابتی كه كارفرمایان را راضی می‌كند بسیار مهم است به عبارت دیگر مراكز كاریابی خصوصی این ظرفیت را داشته‌اند كه با توجه به شرایط جدید به نیازهای كارفرمایان بیش از مراكز كاریابی عمومی پاسخ دهند خدمات آژانس‌های اشتغال (خصوصی و غیرانتفاعی) در مجارستان متنوع است. برخی از انواع خدمات در زیر مجموعه خدمات اصلی قرار می‌گیرند و برخی به مشاغل خاص اختصاص می‌یابند (به عنوان مثال منشی‌گری) و با جویندگان كار با سطح كیفی و تخصصی ویژه‌ای مورد نظر آنها قرار می‌گیرد (برای مثال برای افرادی كه دارای مدارك دانشگاهی هستند)، یا از یك گروه اجتماعی خاصی (مانند معلولین) ثبت نام می‌كنند. انواع آژانس ها بر مبنای خدمات اصلی ارائه شده توسط این مراكز در كشور مجارستان عبارتند از: - آژانس‌ های استخدام مدیران - آژانس های استخدام كاركنان - آژانس های اعزام نیروی كار - آژانس های اشتغال موقت - آژانس های اطلاعات شغلی 64 درصد از مراكز كاریابی فقط به ارائه خدمات در داخل كشور می‌پردازند و 19 درصد آنها هم در داخل كشور و هم برای بنگاه‌های خارج از كشور خدمات خود را ارائه می‌دهند و 17 درصد باقیمانده فقط با هدف ارائه خدمات در بازارهای خارجی فعالیت می‌كنند. بیش از 30 درصد از مراكز كاریابی به طور تخصصی روی گروه های اصلی خاصی كار می‌كنند. مراكز كاریابی ویژه، عمدتاً به مدیران ارشد، افراد با مدرك دانشگاهی و مسلط به زبان خارجی با جوانان دانشگاهی توجه دارند. » با عنایت به مطالب فوق الذکر توجه به ایجاد مراكز كاریابی خصوصی (تخصصی) در حقیقت حركت از سیاست های منفعلانه بازار كار به سوی سیاست های فعال بازار كار می‌باشد و مراكز كاریابی خصوصی (تخصصی) می تواند به عنوان یك ضرورت وپاسخی به حل مشكل بیكاری می‌باشد. لذا پیشنهاد می گردد در برنامه پنجم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی، توجه به سیاست های حمایتی از مراکز کاریابی غیر دولتی مورد تاکید قرار گیرد و بحث تخصصی شدن این مراکز به عنوان یک ضرورت در استراتژی های وزارت کار و امور اجتماعی مطرح گردد. سعید تفویضی: كارشناس نظارت بر امور کاریابی های غیر دولتی و تحلیلگر سیستم سازمان کار استان تهران وزارت كار و امور اجتماعی S_tafvizie@yahoo.com منابع : 1- شفیع آبادی، عبدالله، راهنمایی و مشاوره شغلی و حرفه‌ای، (تهران، رشد، 1381) 2- فرجادی، (غلامعلی) و همكاران، بررسی و ارزیابی عملكرد مراكز كاریابی، (تهران: سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی، موسسه عالی پژوهش در برنامه‌ریزی و توسعه، 1380) 3- رافمن، نیرا، و دیگران، برنامه آمادگی شغلی، ترجمه مرجان فرجی، (تهران: رشد، 1381) 4- بختیاری سعید، بهرام و مجیدالله فلاح، روانشناسی كار و شغل، (همدان: دانشجو، 1383) 5- هاكر، كارول آ، شكار كار در قرن بیست و یكم، ترجمه الهه رضوی و آزاده بیداربخت، (تهران: سازمان مدیریت صنعتی، 1380) 6- سیمای بازار كار1382--1381، وزارت کار و امور اجتماعی، معاونت برنامه ریزی و سیاستگذاری اشتغال، اداره كل هدایت نیروی كار، (تهران 1383-1382) 7- آیین نامه اجرایی «قانون مجازات اشتغال به حرفه كاریابی و مشاوره شغلی بدون داشتن پروانه كار - مصوب 1380» وزارت كارو امور اجتماعی (1381) 8-کتاب کد فعالیتهای اقتصادی، وزارت کار و امور اجتماعی، معاونت طرح و برنامه، اداره کل آمار نیروی انسانی و خدمات ماشینی، (1375) 9-استاندارد بین المللی طبقه بندی حرفه ها-ISCO-68، سازمان بین المللی کار-ILO

peyman

شنبه 8/12/1388 - 3:3 - 0 تشکر 186371

تفاوت نگرش دختران و پسران در انتخاب رشته‌های دانشگاهی دختران به دنبال پرستیژ، پسران جویای درآمد انتخاب رشته های دانشگاهی همیشه به عنوان دغدغه پایان ناپذیر کنکوری ها و خانواده هایشان مطرح بوده و مشکلاتی را به بار آورده است. دخالت در علایق افراد و تردید و دو دلی در انتخاب رشته از مهترین چالش های پیش روی داوطلبان مجاز به انتخاب رشته است. در این میان همواره این سوال مطرح بوده که کدام رشته یا گرایش ها از اهمیت بیشتری برخوردار هستند. کدام رشته بهتر است؟ پول‌ساز یا با پرستیژ رشته های دانشگاهی در ایران بر حسب کاربرد و علاقه به دو دسته تقسیم می شوند. رشته های پول ساز و رشته های با پرستیژ. رشته های پول ساز آنهایی هستند که افراد پس از دریافت مدرک آن با حداقل تضمین کافی برای ورود به بازار کار و کسب درآمد روبرو می شوند. اینگونه رشته ها در ایران به شدت مورد توجه هستند اما بر حسب برخی شرایط، در آنها هیچگونه تضمینی برای پول دار شدن نیست. به عنوان مثال رشته های مدیریت بازرگانی، حسابداری و علوم کامپیوتر در زمره رشته های تحصیلی پول ساز به حساب می آیند. اما رشته های با پرستیژ آنهایی هستند که ممکن است بازار کار مناسبی نداشته باشند ولی از نظر عامه با کلاس محسوب شوند. ولی واقعیت آن است که در حال حاضر حتی کسب مدرک در این رشته ها نمی تواند تضمین فوری و بلافاصله برای پول پارو کردن به حساب آید. مشکل ناراحت کننده اینجاست که در برخی رشته های دبیرستانی، امکان برگزیدن مجموعه ای از رشته های جذاب و مورد توجه وجود ندارد. به عنوان مثال در رشته های تجربی و ریاضی، پزشکی و مهندسی از بیشترین اقبال برخوردار است. در گروه انسانی نیز رشته حقوق و علوم اجتماعی در کانون توجه داوطلبان قرار دارد اما تا چه میزان می توان به ترسیم نقشه های آرمانی دور و دراز از انتخاب رشته امیدوار بود. تصور دکتر یا مهندس شدن؛ افتخاری موروثی بیشتر خانواده ها تصور می کنند که دکتر یا مهندس شدن فرزندان افتخار آفرینی برای خانواده بوده و موجب بالا رفتن شأن و شخصیت آنها می شود. طی سال های اخیر این انگیزه به آرامی در حال رنگ باختن است و خانواده ها به کسب مدرک در هر رشته ای از سوی فرزندان بسنده کرده اند. امروزه کسب مدرک دانشگاهی صرفاً ابزاری تسهیل کننده و نه چندان کلیدی برای ورود به بازار کار محسوب می شود. در دوران معاصر این تفکر که فارغ التحصیلی یعنی مشغول شدن به کار در حوزه تحصیلی مرتبط، به کلی بی اهمیت شده است. اشباع جامعه از فارغ التحصیلان این امکان را به کلی سلب کرده که افراد پس از گرفتن مدرک بتوانند بلافاصله در شغلی آرام و بی دغدغه با درآمدی بالا مشغول به کار شوند. از سال 1378 به بعد که علائم هشدار دهنده افزایش فارغ التحصیلان نمود یافت ناگهان تقاضا برای کار به حد بی سابقه ای بالا رفت. این روند به مرور تا سال 83 به یک پدیده نگران کننده دومی نیز منجر شد که آن افزایش تعداد تحصیلکرده های دختر نسبت به پسر بود. اخیراً از این پدیده با عنوان بر هم خوردن تعادل فارغ التحصیلان نام برده شده است. گرچه به هیچ وجه نمی توان افزایش دختران تحصیلکرده را یک خطر محسوب کرد اما نکته نگران کننده زمانی است که این دختران فشار به سیستم را برای مشغول شدن به کار در پیش می گیرند. فاکتورهای اساسی انتخاب رشته و شغل نتایج یک بررسی نشان داد که میزان درآمد از کمترین اهمیت برای دختران تحصیلکرده آماده به کار برخوردار است. همین تحقیق نشان داده که دختران تحصیلکرده مدت زمان طولانی کارآموزی بدون حقوق یا با کمترین حقوق را به منتظر ماندن برای دست یابی به شغل مناسب ترجیح می دهند. همچنین از نظر بیشتر دختران تحصیلکرده، محیط کاری امن مهمترین فاکتور اساسی در یک کار محسوب می شود. اما از نظر پسران تحصیلکرده درآمد بیشتر نخستین اولویت ورود به بازار کار است. پسران همچنین انتظار دارند که پس از ورود به محیط کار قرار دارد کاری با آنها امضاء شود. این افراد همچنین تمایل دارند که بر حسب تحصیلات شان مسئولیت های کم درد سر و با پرستیژ به آنها محول شود. به همین دلیل رشته های پول ساز بیشتر مورد توجه پسران قرار می گیرد. بر عکس رشته های با پرستیژ برای دختران تحصیلکرده در درجه نخست اهمیت قرار دارند. واقعیت آن است که جامعه ما اکنون اعتقاد درس خواندن برای رسیدن به شغل مناسب را از دست داده است. گرچه در پس زمینه ذهنی برخی خانواده ها و جوانان کماکان کور سوی امیدهای آرمانی وجود دارد اما واقع نگری ایجاب می کند که آینده بر حسب پیشداوری های غیر معقول پایه ریزی نشود. تمایل پسرها به رشته های پول ساز و پر پرستیژ را نمی توان مطلق فرض کرد. تجربه نشان داده که بیشتر پسرها پس از قبولی در رشته ای که مورد علاقه آنها نیست، با امید و اکراه به ثبت نام و تحصیل مبادرت می کنند و تعداد اندکی از آنها در میانه راه انصراف می دهند. اما این نگرش در دختران تا حدی متفاوت است. دخترها به خاطر فرصتی که در اختیار دارند در صورتی که برای ازدواج تحت فشار خانواده قرار نگیرند، به شدت اهل ریسک و انصراف از ثبت نام در رشته هایی که مورد علاقه شان نیست، می باشند. تفاوت نگرش دخترها و پسرها در نوع انتخاب رشته دانشگاهی بسیار حائز اهمیت است. گزارش های بعدی برنا با نگاهی واقع بینانه‌تر به رشته‌های دانشگاهی، به تبیین علاقه و انگیزه داوطلبان کنکور خواهد پرداخت. ------------------------------------------------------------------------------------------------------ سرویس دانشگاه و تشکل برنا/ زهرا دریایی فرد

peyman

شنبه 8/12/1388 - 3:3 - 0 تشکر 186372

بیکاری و تورم دو عامل مهم فقر نوشته :بنفشه سام گیس یک کارتن مقوایی کنار در مغازه بود. روی زمین. تا نیمه های کارتن پر بود از خیار پلاسیده و نارنگی یخ زده و سیب کرم خورده و گوجه فرنگی کپک زده. مردم می آمدند و می رفتند و کارتن مقوایی همان جا بود. زن رفت داخل مغازه. یک کیسه نایلونی سیاه به دست داشت و از مغازه آمد بیرون. سر کارتن چمباتمه زد و کیسه سیاه را پر کرد از محتویات کارتن. کیسه را داخل کیف توبره مانندش پنهان کرد و یک اسکناس 100 تومانی را از زیپ جلویی کیفش بیرون کشید و به دست فروشنده داد و گم شد... این صحنه تلخ نیست. حتی رقت آور هم نیست. این، واقعیت نکبت است. واقعیت فقر. فقر که آنچنان واژه کثیف و چرکی است که نوک قلمی که آن را می نویسد هیچ گاه پاک نمی شود و چند نفر در ایران گرفتار این نکبت هستند؟ چند زن؟ چند مرد؟ چند کودک؟ گرسنه خوابیدن و بی لباس ماندن و بیکار بودن و محروم شدن... یک سیاهی مستمر و تنگی نفس دائم را می ماند فقر. هیچ نوری نیست برای تابیدن و هوایی نیست برای نفس کشیدن و ما باور نمی کنیم کسی هست که تمام روزش با یک نان، فقط یک نان سپری می شود. پوشاک، خوراک، تفریح، مشارکت اجتماعی واژه های بیگانه یی است برای شماری از مردم. تعداد بی شماری که حسرت بسیاری از ضروریات را دارند؛ ضروریاتی که حق یک انسان است. خوراک مناسب به معنای تامین کالری روزانه، پوشاک مناسب به معنای محفوظ ماندن در برابر سرما و گرما، بهداشت کافی به معنای سلامت ماندن و زمین گیر نشدن، آموزش به معنای آموختن سواد... از تجملات صرف نظر کنیم چون این گروه نه چندان قلیل، اصلاً توانی برای فکر کردن به تجملات ندارند... سال ها پیش در مرکز مشاوره آموزش و پرورش دختری را دیدم که آمده بود از رئیس مرکز چندتومانی قرض بگیرد، دختر و مادر و خواهرش رشته آش درست می کردند و زندگی شان از فروش رشته های سفید می گذشت. پدر از دوپا فلج بود در گوشه اتاق چهارمتری... دختر رو به من کرد و گفت؛ «می دانی فقر یعنی چه؟ یعنی من چهار سال است که این مانتو را به تن می کشم. زمستان و تابستان و بهار و پاییز. هم لباس میهمانی است و هم لباس خانه و هم لباس خیابان. یعنی به جز این لباسی ندارم. یک سال است که گوشت نخورده ام و چون پولی وجود ندارد، مادرم نمی تواند برای مداوای کلیه هایش درمانی پیدا کند...» و من هنوز هم نمی فهمم فقر یعنی چه. هیچ کدام از ما نخواهیم فهمید که فقر یعنی چه. سال 85، وزارت رفاه و تامین اجتماعی، نقشه فقر در ایران را منتشر کرد. این نقشه که وضعیت فقر در فاصله سال های 1374 تا 1383 در مناطق شهری و روستایی را به تصویر کشیده بود، نشان می داد که 10 درصد خانوارهای ایرانی تحت پوشش نهادهای حمایتی دولتی هستند که سه درصد آنها از فقر شدید و گرسنگی رنج می برند و درآمد دهک ثروتمندترین قشر جامعه 17 برابر درآمد دهک فقیرترین قشر جامعه است و شمار فقرای مناطق روستایی کشور بیش از مناطق شهری است و شهرهای مشهد، گرگان، زاهدان و کرمانشاه بیشترین تعداد فقرای شهرنشین را در خود جا داده اند و رتبه های بعدی متعلق به شهرهای سمنان، اصفهان، شهرکرد، یزد، کرمان، اراک، همدان، زنجان، سنندج، تبریز و ارومیه است. نتایج این نقشه همچنین اعلام کرد که خط فقر شدید در سال 84 با میانگین بعد خانوار 6/4 نفری در شهر 650 هزار ریال و برای خانوار روستایی 514 هزار ریال برآورد شده است و 8/2 درصد جمعیت شهری و 9/2 درصد جمعیت روستایی زیر خط فقر شدید قرار دارند و 5/10 درصد جمعیت شهری و 11 درصد جمعیت روستایی زیرخط فقر مطلق قرار دارند. در زمان ارائه این نقشه، جمعیت روستایی کشور 23 میلیون نفر و جمعیت شهرنشین 47 میلیون نفر برآورد شده بود که بر مبنای مستندات این نقشه، یک میلیون و 983 هزار نفر از جمعیت کشور زیر خط فقر شدید و 7 میلیون و 465 هزار نفر از جمعیت کشور زیر خط فقر مطلق بودند.این نقشه که برآوردی از سال های 1374 تا 1383 بود طراحان برنامه چهارم توسعه را بر آن داشت که در این برنامه، دولت را مکلف به کاهش حجم جمعیت فقیر کشور سازند. دکتر «محمدرضا واعظ مهدوی» معاون سابق سیاستگذاری وزارت رفاه و تامین اجتماعی می گوید؛ «آن افرادی که کمتر از یک دلار در روز درآمد داشته باشند، جمعیت زیر خط فقر شدید به شمار می آیند که این تعداد افراد در ایران کمتر از دو درصد جمعیت را شامل شده و محاسبات سال 1384 نشان می دهد این رقم 67/0 درصد بوده است. قانون برنامه چهارم، دولت را مکلف ساخته بود که تا پایان برنامه چهارم، تعداد این گروه به صفر برسد.متاسفانه گزارش های رسمی از عملکرد دولت در این زمینه موجود نیست اما بعید نیست که امروز این خط فقر تحت پوشش کامل قرار گرفته باشد. البته با توجه به اینکه دوسوم از زمان اجرای برنامه چهارم توسعه سپری شده، ما انتظار نداریم که جمعیتی به زیر خط فقر شدید سوق پیدا کنند و اگر هنوز چنین افرادی هستند باید سوال شود که 1200 میلیارد تومان اعتباری که برای پوشش این گروه در نظر گرفته شده بود به چه مصارفی رسیده است. محاسبات طی سال 84 نشان می داد که حدود 14 درصد جمعیت زیر خط فقر نسبی قرار دارند؛ افرادی که درآمد مکفی نداشتند و در قانون برنامه چهارم هدف گذاری شده بود که تعداد این گروه هم به 8 درصد کاهش یابد. البته کاهش این جمعیت در زمره وظایف سازمان های حمایتی قرار نمی گرفت بلکه متوجه سیاست های مالیاتی و تامین اجتماعی دولت و چگونگی تخصیص یارانه ها است. سعید مدنی پژوهشگر مسائل اجتماعی ایران نیز در ارائه شمایی از وضعیت فقر در ایران می گوید؛ «اغلب مطالعات نشان می دهد هنوز بخش قابل توجهی از جمعیت کشور زیر خط فقر قرار دارند. گروهی که زیر خط فقر شدید قرار دارند و در واقع به دلیل نداشتن درآمد کافی، از تامین نیازهای غذایی خود معادل 2000 تا 2200 کالری در روز محروم هستند. این گروه جمعیتی معادل دو تا 5 میلیون نفر را شامل می شوند. گروه دیگر، جمعیت زیر خط فقر مطلق هستند که به دلیل نداشتن درآمد کافی، از تامین حداقل نیازهای اساسی خود از جمله خوراک، پوشاک، مسکن، بهداشت و آموزش محروم هستند.» قانون جامع نظام رفاه و تامین اجتماعی، وزارت رفاه را مکلف کرده که هر سال خط فقر را اعلام کند که طی دو سال گذشته چنین اتفاقی نیفتاده است. مدنی در توضیح راجع به علت سقوط جمعیت به زیر خط فقر می گوید؛ «سیاست های دولت طی سال های اخیر موجب شد نه تنها از تعداد جمعیت فقیر کشور کاسته نشود بلکه تعداد آنان افزایش یابد و در واقع جمعیتی که در معرض خط فرو افتادن به زیر خطر فقر بودند، طی سال های اخیر به این ورطه سقوط کردند. از جمله عوامل موثر در سقوط افراد به زیر خط فقر را می توان جنسیت، اشتغال، مسکن و بهداشت و درمان نام برد. این عوامل تاثیرگذار است چرا که متناسب با جنسیت سرپرست خانوار، احتمال ریسک سقوط به زیر خطر فقر افزایش می یابد. بنابراین خانواده های زن سرپرست بیش از سایر خانواده ها در معرض این خطر قرار دارند و به خصوص با سیاست های تبعیض جنسیتی دولت در حوزه های مختلف، به نظر می رسد این عامل نقش جدی تری پیدا کرده است. همچنین اگر سرپرست خانواده در معرض بیکاری و از دست دادن شغل قرار داشته باشد آن خانواده، همواره با خطر سقوط به زیر خط فقر دست و پنجه نرم خواهد کرد. ارزیابی های رسمی و غیررسمی نشان می دهد که نرخ بیکاری و تعداد جمعیت بیکار در ایران رو به افزایش است و اتفاقاً گروه های سنی جوان تر بیش از سایر گروه ها در معرض بیکاری قرار دارند که نرخ بیکاری در این گروه سنی هم اکنون در حدود 25 درصد گزارش شده است و بنابراین خطر سقوط زوج های جوان به زیر خط فقر بیش از سایرین است. در عین حال، خانواده هایی که در منازل اجاره یی سکونت دارند بیش از سایرین در معرض خطر سقوط به زیر خط فقر قرار می گیرند. در حالی که حدود یک سوم از خانوارهای ایرانی اجاره نشین هستند، شاخص اجاره بهای مسکن طی سال جاری نسبت به سال قبل 18 درصد افزایش یافته آن هم در حالی که ضریب اهمیت مسکن در تورم معادل 7/19 درصد برآورد می شود. تامین هزینه های درمانی هم می تواند از عوامل موثر سقوط به زیرخط فقر باشد. طبق برنامه چهارم توسعه دولت مکلف بود که سهم 70 درصدی مشارکت مردم در تامین هزینه های درمانی را به 30درصد کاهش داده و در مقابل، سهم 30 درصدی خود را به 70 درصد افزایش دهد. این امر که محقق هم نشد بسیاری از خانوارهای دست به گریبان با بیماری های صعب العلاج یا پرهزینه را در معرض ابتلا به فقر شدید قرار می دهد. از سوی دیگر نباید از بی انضباطی مالی دولت، واردات بی رویه و کاهش قدرت تولید داخل و کسری بودجه به عنوان عوامل موثر بر تشدید فقر غافل شویم. در واقع سیاست های دولت طی سال های جاری به گونه یی بوده که این روند را تشدید کرده و بنابراین انتظار می رود که فشار بر جمعیت زیر خط فقر افزایش یابد. یکی از شواهد در دسترس، نرخ رو به افزایش تورم است. صندوق بین المللی پول در سپتامبر 2007 در گزارشی راجع به وضعیت تورم در کشورهای جهان، نرخ تورم در ژاپن را منهای دو درصد، سوئیس 8/0 درصد، فرانسه 5/1 درصد و ایران را 3/7 درصد اعلام کرد که بنا بر این گزارش، ایران و سریلانکا بالاترین تورم را داشتند. نرخ تورم عاملی است در راستای فقیر تر شدن فقرا و ثروتمندتر شدن ثروتمندان و در عین حال نقض سیاست های تثبیت قیمت و سیاست های اقتصادی اجتماعی دولت منجر به افزایش نرخ تورم شده است. براساس مصوبه سال 1384 مجلس، دولت موظف بود که از افزایش قیمت برخی اقلام مثل بنزین، نفت و فرآورده های نفتی، گاز، برق، آب، خدمات فاضلاب، مکالمات تلفنی و مرسولات پستی جلوگیری کند. در حالی که براساس قانون بودجه سال 86 بهای تمام این خدمات افزایش یافت آن هم در حالی که متوسط سهم آب و برق و گاز در هزینه های خانوار ایرانی 6/9 درصد، حمل و نقل 3/12 درصد و دخانیات 9/22 درصد افزایش یافته است. در عین حال مقایسه 9 ماه نخست امسال با مدت مشابه در سال گذشته نشان می دهد شاخص قیمت مواد خوراکی، آشامیدنی و مسکن مجموعاً 3/36 درصد رشد داشته، همچنان که شاخص هزینه های آب و برق و گاز در همین مدت 9/31 درصد افزایش یافته است. ------------------------------------------------------------------------------------------------------ نوشته :بنفشه سام گیس- اعتماد 14/12/86

peyman