تبیان، دستیار زندگی

شمارش معكوس برای یك انتخاب سرنوشت ساز در لبنان آغاز شده است. هجدهمین انتخابات پارلمانی لبنان در نظر همه ناظران نقطه عطف در تغییر آرایش سیاسی این كشور است هرچند برای پی بردن به كیفیت این چرخش قدرت، همه منتظر نتیجه رأی 17 خرداد نشسته‌اند. به نظر می‌آید صدای این تحول در ساختار سیاسی لبنان زودتر از همه به گوش جناح حاكم (جناح موسوم به 14 مارس) رسیده است.

این جناح از سال 2005 با استفاده از فضای ناشی از ترور رفیق حریری (نخست وزیر فقید لبنان) و خروج ارتش 40 هزار نفری سوریه توانست در جایگاه «اكثریت» بنشیند اما در 4 سال حاكمیت این جناح وقایعی مانند پیروزی تاریخی حزب الله در جنگ 33 روزه، ناكارآمدی اقتصادی – سیاسی دولت سینیوره و انحصار گرایی سران جناح 14 مارس در نادیده گرفتن حقوق طوایف دیگر موجب شد جناح اكثریت به تدریج مشروعیت خود را از دست بدهد و لبنانی‌ها به سمت دگرگونی در ساختار نظام سیاسی سوق پیدا كنند.

ادامه در پاسخ ها 

طبق گفته اغلب ناظران، انتخابات پارلمانی
7 ژوئن (17 خرداد) حساس ترین رقابت سیاسی از زمان استقلال سیاسی این كشور در 1943 تاكنون است. یك امتیاز بارز این انتخابات این است كه دوره‌های قبلی انتخابات اغلب در گرد و غبار جنگ داخلی و یا اشغال نظامی رقم می خورد. اما انتظار می رود در 7 ژوئن برای نخستین بار بیش از 3 میلیون نفر واجد شرایط، طعم یك انتخاب آزاد را بچشند.

شاید در توصیف اهمیت این روز همین خبر مطبوعات بیروت كافی باشد كه‌ نوشته‌اند؛ اغلب اتباع لبنانی در كشورهای خارج كه رقم آنها دو برابر جمعیت كنونی (حدود 8 میلیون نفر) و اغلب آنان از افراد تحصیلكرده یا صاحبان سرمایه و صنعت هستند، برای شركت در این انتخابات راهی بیروت شده‌اند.

طبق گزارش وزارت كشور، در كارزار انتخابات پارلمانی لبنان 701 نفر ثبت نام کرده اند كه برای كسب 128 كرسی طلایی این كشور مبارزه می كنند. اما آنچه این مبارزه سیاسی را به رویدادی با پیامد بین المللی تبدیل كرده، حضور قدرتمندانه جریان مقاومت اسلامی است. رویارویی 7 ژوئن، صورتی نمادین از مبارزه دو اندیشه غربگرایان و تفكر مقاومت شده است.

به خاطر همین ویژگی است كه انتخابات لبنان مهمترین قطعه از پازل بزرگ جدال در خاورمیانه محسوب می شود. جدالی كه سال‌ها پیش و با ورود اعراب محافظه كار به میدان سازش با اسرائیل آغاز شده و اكنون به نقطه اوج رسیده است. به طور قطعی نتیجه این برد و باخت، موازنه قدرت را نه تنها در بیروت كه در صحنه خاورمیانه به نفع یكی از این دو جریان دگرگون خواهد كرد.

صف آرایی نمایندگان تفكر مقاومت در برابر جناح 14 مارس، جناحی كه از یك سو متحد كشورهای محافظه كار عربی (عربستان، مصر و اردن) و از سوی دیگر تكیه گاه غرب (‌بویژه امریكا، فرانسه و انگلیس) است، موجب شده انتخابات لبنان نام پرهزینه ترین رقابت سیاسی را نیز به خود اختصاص دهد.

طبق گزارش مؤسسات تحقیقی بیروت، در حال حاضر بازیگران عربی و غربی بالاترین سرمایه گذاری تبلیغاتی و مالی را برای تسخیر كرسی‌های مجلس این كشور انجام داده‌‌اند. اكنون كه كمتر از یك هفته به برگزاری انتخابات باقی مانده خبرها حاكی از این است كه بسیاری از دیپلمات‌های سرشناس عرب، بلیت پرواز به بیروت را گرفته‌اند. اتحادیه اروپا نیز در تدارك اكیپ بزرگی از ناظران انتخاباتی به تعداد 90 نفر است اما بیشترین تحركات سیاسی را امریكایی‌ها انجام داده‌اند.

باراك اوباما قریب 20 روز پس از دیدار هیلاری كلینتون، وزیرخارجه اش از بیروت، جو بایدن معاون خویش را راهی بیروت كرد كه طبق گفته لبنانی‌ها، از 30 سال پیش تاکنون نخستین بار بود كه معاونان رئیس جمهور امریكا در چنین سطحی به بیروت سفر كنند.

هیأت اعزامی امریكا به لبنان در نخستین اظهاراتش، اهداف سیاسی سفر به بیروت را كتمان نكرد. بایدن چند دیدار مهم در بیروت انجام داد كه جنجالی‌ترین دیدار او با رئیس فراكسیون 14 مارس در مجلس لبنان (سعد حریری) بود. حریری كه در جایگاه رهبری حزب «المستقبل» نقش حلقه مشترك سعودی‌ها با فرانسه و امریكا را در سیاست لبنان ایفا می‌كند اكنون با بیشترین خطر شكست در انتخابات 17 خرداد روبه‌رو است.

آن گونه كه اغلب ناظران در بیروت توصیف كرده‌اند انبوه تلا‌ش‌های دیپلمات‌های عرب و فرستادگان كاخ سفید برای تغییر نگاه شهروندان لبنانی راه به جایی نبرده است. نارضایتی از دولت سنیوره و متحدان او در پارلمان بسیار بالا است و طوایف مختلف لبنان از مسیحی و دروزی و مسلمان كه مطالبات خویش از حكومت را در بن بست می بینند به چیزی كمتر از تغییر قدرت راضی نیستند.

اما سوء مدیریت و ضعف‌های جناح رقیب فقط یكی از چند دلیل چرخش نگاه لبنانی‌ها به سمت جبهه مقاومت است. در 4 سال اخیر عوامل بسیاری دو جناح 14 مارس و 8 مارس را در معرض قضاوت افكارعمومی قرار داد.

اگر تقویم حوادث سیاسی پس از ترور رفیق حریری با دقت مرور شود انتخابات 17 خرداد برآیند و تابلویی از یك رویارویی تاریخی است. لبنانی‌ها برای رسیدن به این مرحله حوادثی سهمگین را پشت سرگذاشتند. از میان رخداد‌هایی كه مسیر نگاه افكارعمومی لبنان و در واقع مسیر تاریخ این سرزمین را دگرگون كردند؛ سه مورد بیش از همه شایان تأمل است:

1- در این 4 سال، بیروت تا مرز یك جنگ داخلی بزرگ و بازگشت دوران حمام خون دهه 80 پیش رفت. این واقعه در بهار سال 87 رخ داد زمانی كه دسته‌های شبه نظامی منسوب به جناح المستقبل (حریری) و دروزی‌ها (تحت رهبری ولید جنبلاط) مقرها و هواداران جبهه 8 مارس را هدف حملاتی بی رحمانه قرار دادند. این غائله با تدبیر رهبری حزب الله با كمترین هزینه پایان یافت. فرماندهان حزب الله این شبه نظامیان را خلع سلاح كرده و همه پایگاه‌های تسخیر شده را در اختیار ارتش نهادند.

درگیری‌های اردیبهشت 86 آزمون تاریخی از صلح و همزیستی بود. لبنان تا مرز یك جنگ قومی از نوع عراق یا افغانستان چندان فاصله نداشت كافی بود كه كنترل این بازی خونین از دست طرفین خارج شود و حزب الله این بازی تدافعی را به یك جنگ انتقام جویانه مثل جنگ‌های قومی دهه 80 تبدیل كند. در پایان این غائله آنچه نگاه لبنانی‌ها را دگرگون كرد این بود: رهبری مقاومت با وجود كسب برتری در میدان نزاع، همه گروه‌های رقیب را به سوی آشتی ملی و همزیستی سیاسی سوق داد كه پیمان تاریخی صلح دوحه از نتایج بارز این اقدام بود.

2- تابستان 2006 با هجوم بی سابقه ارتش اسرائیل، لبنان تا مرز یك فروپاشی كامل پیش رفت. در عرض بیش از یك ماه همه زیر ساخت‌های اقتصادی و اجتماعی این كشور زیر آتش بمب‌ها و موشك‌های رژیم صهیونیستی از میان رفت و لبنانی‌ها خود را با دومین اشغال نظامی پس از 1982 روبه‌رو دیدند.

جنگ سخت آن روز نه تنها برای لبنانی‌ها بلكه برای كل جهان عرب بزرگترین آزمون سیاسی بود لذا وقتی جنبش حزب الله برنده این جنگ شد خاورمیانه نفس راحتی كشید و لبنانی‌ها در فردای جنگ كه حزب الله در مدت كوتاهی توانست آن همه ویرانی را بازسازی ‌كند و هزاران خانواده بی پناه بویژه مسیحیان را به زندگی برگرداند در قلب محبوبیت مردم جا گرفت.

3- لبنان از آذر 85 تا اردیبهشت 87 شاهد موج تظاهرات‌ و تحصنی بود كه صدها هزار شهروند ناراضی این كشور در اعتراض به سوءمدیریت دولت برپا كردند. دراین تظاهرات همه گروه‌ها و طوایفی كه حقوق سیاسی و اجتماعی خویش را پایمال شده
می دیدند حضور داشتند. دامنه و شدت این اعتراضات به اندازه‌ای بود كه در چند مرحله همه امور سیاسی و اجتماعی لبنان را به تعطیل كشاند و كلیه راه‌های مواصلاتی را مسدود ساخت.

ما این زنجیره تظاهرات كه نام بزرگترین جنبش نافرمانی مدنی در لبنان را یافت هیچ گاه به خشونت و افراط نگرایید. با آنكه حضور یك میلیون نفر در این تظاهرات این امكان را به رهبران گروه‌های مخالف دولت می داد كه به راحتی مراكز حكومت را تسخیر و جناح از هم پاشیده 14 مارس را از صحنه حذف كند اما رهبری جنبش با دو تصمیم خویش مانع از این شد كه این حركت نمادین دموكراسی از مسیر واقعی منحرف شود؛ اول فوران خشم عمومی علیه دولت را در كانال اعتراض‌های مسالمت آمیز هدایت كرد و هوادارانش را از برخوردهای انتقام جویانه بازداشت و دوم اجازه نداد خیل گروه‌های ناراضی كودتا گونه مراكز دولت را تسخیر كنند.

نویسنده: محمد - نوری