تبیان، دستیار زندگی

تاریخچه مبارزات مردم فلسطین كه اینك نیم قرن را پشت سر می گذراند، با فراز و نشیبهای فراوانی همراه بوده است.


این فراز و نشیبها در چگونگی مبارزات و نوع ایدئولوژی نهفته در پس مبارزات فلسطینیان، قابل بررسی است.
پیروزی انقلاب اسلامی و غلبه تفكر اسلامی بر نظام شاهنشاهی، این عقیده را كه اسلام می تواند پشتوانه آغاز حركت انقلابی برای سایر مسلمانان قلمداد شود، تقویت كرد.


به تبع این عقیده، مسلمانان فلسطینی كه تا آن روز مبارزات ملی گرایانه را در دستور كار خود داشتند، با ایجاد دریچه ای نو بر اندیشه رهبران خود، توانستند با الگو گرفتن از مبارزات امام خمینی(ره) و مردم ایران، به مبارزات خود هویتی اسلامی- دینی بخشند.

 ادامه در پاسخ ها

جنبشهای اسلام گرایی، به دلیل سلطه استعمار و حمایت بی دریغ انگلستان از صهیونیسم و همچنین خیانت برخی از نخبگان عرب به منظور كسب قدرت سیاسی و همسویی با انگلستان، نتوانستند از تشكیل دولت یهود ممانعت كنند و پیش بینی هرتزل - آگاهانه یا اتفاقی- كه در كنفرانس "بال"، تأسیس دولت یهودی را برای پنجاه سال بعد پیش بینی كرده بوده، در رأس موعد پیش بینی شده، اتفاق افتاد.


جریان اسلام گرایی و فلسطینیان در طی همین سالها و به منظور ممانعت از گسترش صهیونیسم، ده ها هزار كشته دادند؛ اما به دلیل كمبود امكانات و عدم همسویی جدی و حمایت مسلمانان دنیا، موفق به جلوگیری از تشكیل اسرائیل نشدند. كشورهای عربی پس از اعلام موجودیت اسرائیل در سال 1948، با این رژیم نامشروع وارد جنگ شدند، ولی جنگ اول برای كشورهای عربی سودی نداشت و اسرائیل با مظلوم نمایی، حتی به سازمان ملل شكایت كرد.


در این جنگ، اخوان المسلمین مصر و فلسطین حضور جدی داشتند. در ایران نیز مرحوم آیةا... كاشانی و فدائیان اسلام مسأله فلسطین را دنبال می كردند. اخوان المسلمین، به عنوان یك جنبش اسلامی با شاخه های متعددی كه در كشورهای مختلف داشت، نقش محوری داشت و سخت ترین نبردها در فلسطین بر دوش این گروه بود. قسامی ها نیز در این جنگ به جهاد و رشادت دست زدند.


هر چند در نهایت، اعراب جنگ را باختند. رودلف پیترز، در خصوص اندیشه جهادی قسام نسبت به سایر رهبران و سران فلسطینی در آن دوران، چنین می نویسد: "قسام اطمینان كامل یافته بود كه رهبران سیاسی كشور با دنبال كردن روشهای مسالمت آمیز، از دست یافتن به هر گونه نتیجه ملموسی باز خواهند ماند. او تصمیم گرفت حركت خویش را به طور متفاوتی سازمان دهد. او در رسیدن به اهداف خود از راه نبرد مسلحانه، به پشتیبانی بسیج توده های سازمان یافته امیدوار بود.



در حالی كه رهبری ملی سعی می نمود مقاصد خویش را از طریق مذاكرات سیاسی كه گهگاه با تظاهرات مسالمت آمیز حمایت می شد، جامه عمل بپوشاند، جنبش فلسطین همزمان با تشییع جنازه "قسام" آغاز گردید. پس از جنگ و در دهه پنجاه نیز اخوان المسلمین فعال ترین نیروی سیاسی و مذهبی فلسطین بود و با توجه به تحولات نظام جهانی، كمونیستها نیز در فلسطین فعال شده بودند. ظهور جریان پان عربیسم و گرایش ناصر به بلوك شرق از یك سو و شهادت حسن البنا و سركوب شدید اخوان المسلمین از سوی ناصر، موجب وارد آمدن فشار بر شعبه های اخوان المسلمین در سایر مناطق شد.



فشارهای ناصر و صهیونیستها در دوره ای كه "اخوان" به لحاظ سازمانی و رهبری، بدترین دوران خود را طی می كرد، بتدریج میدان را به سایر نیروها از جمله ملی گراها و سوسیالیستها واگذار كرد و با انتخاب فتح از دل سازمان اخوان به رهبری خلیل الوزیر (ابوجهاد)، اندیشه اسلامی آزادسازی وطن اسلامی به اندیشه آزادسازی وطن فلسطین تبدیل شد و اندیشه اخوان، كه با به رسمیت شناختن دولت غاصب مخالف بود، جای خود را به اندیشه هایی داد كه كم و بیش این امر را می پذیرفتند؛ تأسیس جنبش فتح در اواخر دهه 50 میلادی، و پیوستن شمار زیادی از سران اخوان به جنبش جدید، كه بعدها به صورت بزرگترین گروه سیاسی سازمان آزادی بخش فلسطین درآمد، ضربه ای اساسی بر سازمان اخوان در فلسطین وارد آورد، و دست كم در تضعیف تشكیلاتی آنها مؤثر افتاد.


در این زمان، "فتح" رقیب اصلی اخوان در فلسطین اشغالی بود. نتیجه عملی این تحولات، ضعف تدریجی نفوذ اخوان المسلمین و جنبش اسلامی در نوار غزه، تا اوایل دهه هفتاد میلادی بود.

پس از سال 1967م و بعد از اشغال كرانه غربی و نوار غزه، این مناطق تحت حاكمیت نظامیان اسرائیلی قرار گرفت. از این پس، تشكیلاتی كه اخوان المسلمین اردن در فلسطین نام داشت، فعال شد. بدین ترتیب، رابطه تشكیلاتی اخوان در غزه به جای مصر، به اردن منتقل شد. این امر تأثیرهایی را بر مواضع و سیاستهای جنبش اسلامی در كرانه غربی و نوار غزه، وتشكیلات بین المللی اخوان المسلمین بر جای نهاد.



اشغال كرانه غربی و نوار غزه، عامل برقراری ارتباط بین افراد سه گانه فلسطین، یعنی مناطق اشغالی 1948م، كرانه غربی و نوار غزه شد. بدین ترتیب، امكان همكاری بین گروه های اسلامی در فلسطین به طور كامل فراهم آمد. در سایه اشغال؛ انتقال افراد، افكار و مطبوعات امكان پذیر شد، و جنبش اسلامی، عمق انسانی و جغرافیایی جدیدی پیدا كرد.



در این دوره، جنبش اسلامی در فلسطین، به دلیل رهایی از سیاست سركوبگرانه اسرائیل توانست اساس و شالوده خود را حفظ كند، آن را گسترش دهد و فرصت ارتباط با مردم و فعالیت در بین آنها و سپس سازماندهی را به دست آورد. به عبارتی، توسعه نفوذ گام به گام جنبش اسلامی، با فروكش كردن گرایش به جنبش ملی فلسطین و گروه های عضو ساف، تناسب داشت. از طرفی، پیروزی انقلاب اسلامی ایران كه ضمن آن یكی از خطرناك ترین رژیمهای دست نشانده استكبار و صهیونیسم در منطقه سرنگون شد، به مسلمانان نشان داد كه اسلام تنها راه حل؛ و جهاد نیز مناسب ترین روش است.



با پیروزی انقلاب اسلامی ایران از اواخر دهه 1970، یك رستاخیز اسلامی در خاور میانه و از جمله فلسطین - بویژه در ساحل غربی رود اردن و نوار غزه- آغاز شد. این حركت بی ارتباط با ناامیدی از مفاهیم سكولاریستی غرب، شعارهای چپ و سر و صدای ناسیونالیزم عرب نیز نبود.



از این رو، مردم فلسطین كه تجربه موفق حركت اسلامی در ایران را در پیش روی داشتند، با ناامیدی از سازمانهای غیر اسلامی، با روحیه جدیدی به اسلام روی آوردند. به عبارت دیگر، در مقایسه با دهه قبل كه سازمانهای ملی گرا، سكولار و لائیك و جناحهای چپ، نقش و نفوذ قابل ملاحظه ای در سرزمینهای اشغالی داشتند، از این دهه، حركت اسلامی پایگاه جدی تر و حضور مؤثرتری بویژه در میان جوانان یافت. بر این اساس، پس از شهادت "عزالدین قسام" شخصیت اسلامی مهمی كه اقبال عمومی داشته باشد و بتواند ملت فلسطین را رهبری كند، وجود نداشت.



اما به محض آنكه حركتهای اسلامی و رهبری آن حركتها بر اساس اسلام تحقق یافت، مردم فلسطین دوباره به اسلام بازگشتند. بنیامین نتانیاهو، نخست وزیر رژیم صهیونیستی (99-1996) و رهبر ائتلاف لیكود، در كتاب خود در بیان مشكلاتی كه متوجه آن رژیم است، می نویسد: از سویی دیگر، در حال حاضر شاخصهای دیگری وجود دارد كه مژده دهنده خیر و نیكی برای ملت ما نیست. ما شاهد افزایش جدید اسلام گرایی، از جمله موج قوی انزجار و تنفر علیه اسرائیل از سوی نیروهای اسلامی كه قدرتشان رو به افزایش است، می باشیم. "

شیمون پرز، نخست وزیر قبلی و طراح طرح خاورمیانه جدید، در كتاب خود اظهار می دارد: "اصول گرایی (اسلامی) به نحو سریع و عمیقی در همه كشورهای عربی خاور میانه راه خود را به پیش باز می كند...

از این رو، ایستادگی در برابر این خطر به صورت سازمان یافته ضروری به نظر می رسد. " لذا احیای مجدد جریان اسلامی به عنوان چالشی جدید برای رژیم صهیونیستی مطرح شد و دولتمردان این رژیم از موجودیت و هویت اسلامی این گروه ها كه گهگاه شیوه های مبارزاتی آنها بر نبرد مسلحانه مبتنی بود، دچار رعب و وحشت شدند؛ و به فكر سازماندهی و باز تعریف جدیدی از نیروهای عملیاتی خود در مقابل شیوه و الگوی مبارزاتی گروههای اسلامی بر آمدند.

گروههایی كه تنها به شیوه میتینگ سیاسی، راهپیمایی و اعتراض اكتفا نكرده، بلكه راه مبارزه را با توجه به دكترین دینی و الگوی عملی در گستره جهان اسلام مورد توجه قرار داده است. از طرفی، ناامیدی از نحله های فكری ناسیونالیستی و ماركسیستی، مردم فلسطین را به سمت اسلام گرایی سوق داد و وزش نسیم جریانهای اسلامی، دمیدن روح در كالبد بی جان مبارزات فلسطین بود كه در این نوشتار، به گونه های فكری جنبش اسلام گرایی می پردازیم.


جریان اول، اسلام سنتی است كه جماعت اخوان المسلمین نمونه بارز آن است. این گروه معتقد است كه نبرد برای فلسطین، پس از بروز تحول اسلامی در فلسطین و پس از ظهور جریان اسلام گرایی در منطقه و بازگشت به اسلام، آغاز می شود. پس از آن، مردم به جهاد دعوت خواهند شد. این گروه دین گرا هستند و به ابعاد تربیتی اسلام، آداب مذهبی و عبادات توجه بیشتری دارند.


جریان دوم، جهادی است كه جنبش جهاد اسلامی و جنبش حماس نمونه بارز آن است. این سازمانها مسأله فلسطین را مسأله محوری جنبش اسلامی در داخل و خارج از فلسطین می دانند و معتقدند كه مشكل فلسطین، نه ملی و نه ناسیونالیستی است تا فقط مربوط به عربها باشد، بلكه این امر به كل امت اسلام مربوط می شود. از نظر این جناح، حل این مشكل با جنگ آزادی بخش مردمی- اسلامی، كه منجر به نابودی اسرائیل و برپایی دولت اسلامی در فلسطین خواهد شد، ممكن می شود. این گروه ها، روش مبارزه مسلحانه را روشی قاطع برای مبارزه با صهیونیسم و راهی برای تحقق این آرمانها می دانند.



جریان سوم: این جریان، برخی از مواضع دو گروه دیگر را با هم جمع كرده است. نمونه بارز آن، حزب آزادی بخش اسلامی است. این گروه یا جریان، قضیه فلسطین را قضیه محوری می داند، و به ضرورت نابودی رژیم صهیونیستی با استناد به روشهای دینی معتقد است. اما روش مبارزه مسلحانه را كه جریان دوم به آن معتقد است، تأیید نمی كند و نظرش مقابله دولتها با اسرائیل است. بر این اساس، به معرفی دو سازمان مهم در جنبش اسلامی فلسطین، یعنی جهاد اسلامی و حماس می پردازیم.

جنبش جهاد اسلامی از بدو تأسیس تاكنون، پنج مرحله عمده را پشت سر گذاشته است كه عبارتند از:


مرحله اول: فعالیتهای سیاسی و تبلیغاتی داوطلبانه از سوی مردم در داخل سرزمینهای اشغالی و مدارس و دانشگاههای آن. این مرحله با توجه به خبرنامه ها و نشریاتی كه جنبش در آن، افكار و مواضع اندیشه های خود را مطرح می كرد، مرحله "طلیعه جنبش" نام دارد.


مرحله دوم: با تشكیل نخستین هسته ها، مقاومت مسلحانه آغاز شد و با آغاز آن، فعالیتهای مسلحانه ادامه یافت و به دنبال منصوب شدن شهید فتحی شقاقی به ریاست شاخه نظامی و دستگیری ایشان، هشت عملیات مسلحانه در طول سالهای 1984 تا 1986 صورت گرفت.


مرحله سوم: كه مرحله "انتفاضه" است و با انجام درگیریهای مسلحانه موسوم به "پیكار شجاعانه" میان نیروهای جنبش جهاد و نیروهای اسرائیلی در تاریخ 6/10/1987 آغاز گردید.


مرحله چهارم: كه مرحله گسترش و توسعه فعالیتهای جنبش بود. و در این دوره، جنبش جهاد به توسعه دادن فعالیت خود در خارج از فلسطین پرداخته و روابط خود را با كشورها و دولتهای مختلف، گسترش داد. در این مرحله، با ادامه عملیات نظامی، نمونه های دیگری از مبارزه، شامل عملیات شهادت طلبانه و انهدامی هم به آن اضافه شد و ایجاد تشكیلات نظامی جدیدی موسوم به نیروی اسلامی مبارز اعلام گردید و این مرحله، تا زمان ترور و شهادت دكتر شقاقی، دبیر كل جنبش به دست موساد در تاریخ 26/10/1995 ادامه یافت.


مرحله پنجم: این مرحله از زمانی كه دبیر كل جدید جنبش، دكتر رمضان عبدا... این سمت را بر عهده گرفت، آغاز شد. ویژگی این مرحله، ثبات سیاسی و مقابله نظامی، یعنی پایداری بر روش فكری- سیاسی شهید دكتر شقاقی و تأكید بر انجام عملیات نظامی، با وجود مشكلات و نابسامانیهای لجستیك بوده و این مرحله تاكنون ادامه یافته است.

اندیشه جهاد اسلامی

با تأسیس جنبش جهاد اسلامی در عرصه فلسطین، تصویر جدیدی از اسلام ظاهر شد. رهبران جهاد اسلامی با مرتبط ساختن دین و سیاست با یكدیگر، مبارزه مسلحانه علیه اشغالگران را آغاز كردند. بر خلاف سایر گروههای موجود در عرصه فلسطین، این سازمان در داخل سرزمینهای اشغال شده فلسطین پدید آمد و نضج گرفت. از همین رو نقاط قوتی داشت كه سایر گروههای اسلامی یا ملی فلسطین از آن بی بهره بودند.



این سازمان كه با الهام گیری از انقلاب اسلامی ایران تشكل یافته و فعالیتهایش استمرار پیدا كرده است، نقش بسیار مؤثری در كند نمودن روند صلح و تهدید امنیت ملی و منافع رژیم صهیونیستی ایفا نموده است. شیخ عبدالعزیز عوده، رهبر معنوی جهاد، می گوید: "حالت جهاد و بیدار شدن روح جهاد و آگاهی اسلامی افق بازی را در برابر مردم قرار داد كه سه محور مشخص داشت: اسلام و فلسطین و جهاد. اسلام باور مردم و تاریخ اسلام، سرچشمه اعتقادات ماست. فلسطین، جزء مقدسی از دنیای اسلام است. تلاش و رنج در راه آزادی فلسطین، تنها بر عهده فلسطینی ها یا اعراب نبوده و نیست.



همه مسلمانان باید بكوشند و وقتی اسلام سرچشمه و پشتوانه ما و فلسطین هدف ما باشد، جهاد وسیله و راهی است برای آزادی فلسطین و دستیابی به كرامت و عزت و كوتاه كردن دست متجاوزان و ستمگران. ما در دو خط متوازی حركت می كنیم: خط روشنگری (تنویر) و خط مبارزه و نبرد انقلابی (تثویر). " استراتژی جنبش جهاد اسلامی، بر پایه ایمان، مبارزات مسلحانه استوار است و هدفش از بین بردن اشغال گران و سلطه گران است. جهاد اسلامی، هر شكلی از شكلهای به رسمیت شناختن اسرائیل را رد كرده است، و با تمامی راه حلهای سیاسی مطرح شده مخالفت می ورزد.


روشهای سنتی دعوت را نیز رد كرده و برای تبدیل آنها به اسلوب مستقیم نظامی، به منظور تحقق اهدافش تلاش می كند. خط و مشی جهاد اسلامی فلسطین از این قرار است: نخست، رویارویی با اشغالگری و پیكار برای بیرون راندن اشغالگران از سرزمین فلسطین، سپس، برپایی دولت فلسطینی و به دنبال آن تطبیق دین یا نظام حكومتی، یا به عبارت بهتر، برپایی نظام اسلامی در سرزمین آزاد شده. یكی از اقدامهای بسیار مهمی كه سازمان جهاد اسلامی در راستای مخالفت و ممانعت از روند صلح انجام داده است، مسأله انتفاضه و اجرای عملیات چریكی و استشهادی علیه منافع و اهداف رژیم صهیونیستی است.



انتفاضه و عملیات استشهادی، دو برگ برنده ای است در دست جهاد اسلامی كه از طریق آن، بازدارندگی مؤثری را در روند صلح ایجاد و دستاویزی را برای رژیم صهیونیستی ایجاد كرد. تا به وسیله آن اجرای توافقها و قراردادهای صلح را به تعویق اندازد. اگر اقدامهای باز دارنده جهاد اسلامی نبود، روند صلح برای رسیدن به خط پایان، سرعت بیشتری را طی می كرد. به اعتقاد ناظران، جنبش جهاد اسلامی منشأ اصلی شروع انتفاضه در سرزمینهای اشغالی فلسطین بوده و یكی از مدعیان اصلی تداوم انتفاضه می باشد.


اعضای جهاد اسلامی، از اولین كسانی بودند كه در انتفاضه شركت داشتند و دلایل كافی وجود دارد كه آنها بی نهایت در تضمین استمرار انتفاضه بخصوص در اوایل آن، مؤثر بودند. به هر حال، این سازمان با سازماندهی و هدایت انتفاضه، اعتصاب و تظاهرات در سرزمینهای اشغالی و همچنین اجرای عملیات چریكی در سرزمینهای 1967 و حتی 1948، علیه منافع و اهداف صهیونیستها، توانستند ضربه مهلكی بر پیكره نظام صهیونیستی وارد سازند.


حماس، جنبش مقاومت اسلامی

شروع انتفاضه مردمی از یك سو و تشدید حملات سركوب گرانه اسرائیل بر ضد ساكنان مناطق اشغالی از سوی دیگر، جناحهای اسلامی را به تلاش و همگرایی هر چه بیشتر وا داشت. از این رو، در 8 دسامبر 1987 جنبش حماس به رهبری شیخ احمد یاسین در نوار غزه پا به عرصه وجود نهاد. تأسیس این جنبش از سوی اخوان المسلمین، در پی قیام انتفاضه، آغاز مشاركت اخوان در یك كار منظم و مستمر بود.




این جناح، در مبارزه با اشغالگران، به یك عنوان و نام نیاز داشت تا آن را از تشكیلات مادر (اخوان المسلمین)، لااقل در جهت نقشی كه به آنها موكول شده است، مشخص كند. این مشاركت، تحولی در مواضع اخوان المسلمین درباره مسأله فلسطین و تحول در استراتژی آنها از طریق انتقال به مرحله جدید به شمار می آید. در استراتژی اخوان، در مرحله پیشین فراخوان، برقراری جامعه اسلامی، حتی به ضرر مسأله آزادسازی فلسطین در تقدم قرار داشت.


اما منشور مقاومت اسلامی بر دگرگونی مهمی در این استراتژی تأكید دارد. این دگرگونی مهم، انتقال به مرحله عمل یا جهاد واقعی است. قبول اساسنامه حماس از سوی اخوان المسلمین، نشانه ورود آنها به مرحله جدید است. انتفاضه بود كه جهش به این مرحله را سرعت بخشید. انتفاضه، ابزار بسیج مردم در راه تكوین نسل جهادگر، برای مقابله با اسرائیل، و نیز شكلی از اشكال جهاد و مقدمه ای برای كار جهادی است.


به محض اعلام تشكیل حماس، خیابانهای كرانه غربی و نوار غزه، پر از اعلامیه های این جنبش شد. این اعلامیه ها از اول مارس 1988م، به شكل سری و به نام حماس منتشر شد. علاوه بر این، اعضا و هواداران آن نیز شروع به نوشتن شعارهایی بر روی دیوارهای شهرها، روستاها و اردوگاه های كرانه غربی و نوار غزه كردند. در این شعارها، مواضع حماس انعكاس پیدا می كرد.



حماس در ابتدا برای برپایی تظاهرات و اعتصابها، با ساف هماهنگی می كرد، اما پس از مدتی، خود به طور مستقل اقدام به این كار كرد. بدین ترتیب، بر سر استمرار و رهبری انتفاضه با جریان ملی اختلاف نظر پیدا شد. حماس در جریان پذیرش قطعنامه های سازمان ملل متحد، اقدامهای ساف را محكوم كرد، و در مقابل جریان سازش با رژیم صهیونیستی كه قصد توقف یا به انحراف كشاندن انتفاضه را داشت، ایستادگی كرد و باعث استمرار انتفاضه شد.

اندیشه حماس

حماس در 18اوت 1988م، میثاقی منتشر و در آن دیدگاه های سیاسی خود را بیان كرد. در این میثاق آمده است: "جنبش مقاومت اسلامی، یكی از جناحهای جنبش اخوان المسلمین در فلسطین و تشكیلات بین المللی اخوان المسلمین می باشد. جنبش اخوان سازمانی جهانی است و معتقد است كه بنای مسلمانان، محبت و علاقه شان به خداوند است. این جنبش، برای به اهتزاز در آوردن پرچم اسلام در جای جای فلسطین تلاش می كند.



سرزمین فلسطین، سرزمین موقوفه اسلامی برای نسلهای مسلمانان تا روز قیامت است، و چشم پوشی از تمام و یا قسمتی از آن، صحیح نیست. این امر در دست هیچ كشور عربی و یا تمامی كشورهای عربی نیست. هیچ پادشاه یا رئیس كشوری یا تمام پادشاهان و رؤسای كشورها و هیچ سازمان و یا تمامی سازمانهای فلسطینی و یا عربی، چنین حقی را ندارند (كه از آن چشم بپوشند)...

تمامی آنچه راه حلهای مسالمت آمیز و كنفرانسهای بین المللی برای حل مسأله فلسطین نامیده می شود، با عقیده حماس در تعارض است، و از دست دادن هر قسمت از فلسطین اسلامی، از دست دادن قسمتی از دین به شمار می رود، و وطن خواهی حماس، جزئی از دین آن است...


حماس به جنبشهای ملی احترام می گذارد، و تا هنگامی كه اختیار خود را به شرق كمونیست و غرب صلیبی ندهند، دست آنها را می فشارد و به كلیه جریانهای ملی كه در صحنه فلسطین برای آزادی فلسطین فعالیت می كنند، اطمینان می دهد كه پشتیبان آنهاست و آماده است تا واقعیتهای موجود در صحنه محلی و بین المللی درباره قضیه فلسطین را بررسی كند. بررسی اصولی، كه میزان انسجام یا اختلاف آن مسائل را با منافع، در سایه دیدگاه اسلامی روشن می سازد.




حماس معتقد است، راه حلی برای مسأله فلسطین جز جهاد نیست و جهاد بر هر مسلمانی واجب عینی است... این عملیات، هشدار و بیدارسازی، باید به كمك علما و مردان تعلیم و تربیت و خبرنگاران در وسایل تبلیغاتی و عموم و روشنفكران و بویژه جوانان جنبش اسلامی صورت گیرد.


" این جنبش به مرور جای خود را در میان مردم مسلمان فلسطین باز كرد و به نیروی اصلی انتفاضه در سرزمینهای اشغالی تبدیل گردید و از نظر رژیم صهیونیستی، جنبشی تحمل نشدنی تلقی شد. لذا، صهیونیستها بسیاری از اعضا و هواداران آن، از جمله مهندس یحیی عیاش سازنده بمبهای دستی را به شهادت رساند. دكتر عبدالعزیز رنتیسی یكی از رهبران این جنبش و شیخ احمد یاسین رهبر این جنبش، توسط صهیونیستها به شهادت رسیدند.




به اعتقاد كارشناسان مسایل فلسطین، حماس یكی از مدعیان اصلی و عمده انتفاضه در سرزمینهای اشغالی می باشد؛ اگر چه ناظران، جهاد اسلامی فلسطین را عامل و محرك اصلی شروع انتفاضه می دانند، ولی این اعتقاد را نیز دارند كه حماس در تضمین استمرار انتفاضه نقش اساسی ایفا نموده است. جنبش حماس كه ابتدا بر اساس فعالیت اجتماعی و فرهنگی تأسیس شده، پس از چند سال، اقدامهای نظامی را به منظور دستیابی به اهداف خود، ضروری تشخیص داد.



این جنبش از نیمه دوم سال 1988 تا نوامبر 1993، تعداد 116 عملیات نظامی علیه نظامیان اسرائیلی در مناطق مختلف سرزمینهای 48 و 67 انجام داده است. این سازمان، حدود هفت ماه پس از آغاز انتفاضه پا به عرصه وجود نهاد، اما به سرعت بر موج انتفاضه سوار شد و در گرمی وهدایت این قیام بزرگ اسلامی، نقش بسزایی ایفا نمود.

بنابراین، در اندیشه دو جنبش؛ جهاد و مبارزه مسلحانه مهمترین استراتژی برای آزادی فلسطین است. تحلیل این اندیشه درباره مشكل فلسطین، مبتنی بر این باور است كه جهان غرب برای نابودی جهان اسلام با طرحی استعماری، با ابعاد فراگیر نظامی، سیاسی و اقتصادی و یا قرارداد "سایس- پیكو"، جهان اسلام را تكه تكه ساخت و بر هر كدام از آنها یك حاكم مزدور معین كرد و پس از آن، اسرائیل را در جهان اسلام برپا كرد. در اندیشه این دو جنبش، كنار نهادن مبارزه انقلابی و مسلحانه از سوی حركت اسلامی سنتی، نتیجه ای جز دوری از آرمان تشكیل حكومت اسلامی و آزادسازی فلسطین نداشته است.



در این اندیشه، رو در رویی با كلیت طرح امپریالیستی، از طریق وحدت امت اسلامی و نیروهای جهادی، یا یك حركت اسلامی- جهادی پیشتاز برای فلسطین میسر است كه باید همزمان با رژیمهای محافظه كار عرب و اسرائیل، مبارزه كند.



فتحی شقاقی با اثبات قرآنی- تاریخی و واقعیتهای كنونی مشكل فلسطین و ضرورت بررسی حركت اسلامی را، با یك مشی جهادی با مركزیت مسأله فلسطین، اقدامی لازم می داند. مبارزه با اسرائیل و مخالفت با روند صلح، وجه مشترك هر دو جنبش می باشد.



این دو تفكر ثمره ای برای ملت فلسطین نداشته اند. لذا با تأسی به الگوهای مبارزاتی موجود در جهان اسلام كه انقلاب اسلامی و مبارزات مردم ایران در تأثیرگذاری بر گروههای اسلامی فلسطین بخصوص جهاد اسلامی نقش بسزایی داشته و آنها به این نتیجه رسیده اند كه راه نجات فلسطین وحدت مردم این سرزمین حول دیدگاههای اسلامی می باشد، گفتمان اسلام خواهی به عنوان یك آلترناتیو می تواند راهبرد در مبارزات علیه اسرائیل قلمداد شود.



نویسنده: عباس سعادتی

حماس در 18اوت 1988م، میثاقی منتشر و در آن دیدگاه های سیاسی خود را بیان كرد. در این میثاق آمده است: "جنبش مقاومت اسلامی، یكی از جناحهای جنبش اخوان المسلمین در فلسطین و تشكیلات بین المللی اخوان المسلمین می باشد. جنبش اخوان سازمانی جهانی است و معتقد است كه بنای مسلمانان، محبت و علاقه شان به خداوند است. این جنبش، برای به اهتزاز در آوردن پرچم اسلام در جای جای فلسطین تلاش می كند.



سرزمین فلسطین، سرزمین موقوفه اسلامی برای نسلهای مسلمانان تا روز قیامت است، و چشم پوشی از تمام و یا قسمتی از آن، صحیح نیست. این امر در دست هیچ كشور عربی و یا تمامی كشورهای عربی نیست. هیچ پادشاه یا رئیس كشوری یا تمام پادشاهان و رؤسای كشورها و هیچ سازمان و یا تمامی سازمانهای فلسطینی و یا عربی، چنین حقی را ندارند (كه از آن چشم بپوشند)...

تمامی آنچه راه حلهای مسالمت آمیز و كنفرانسهای بین المللی برای حل مسأله فلسطین نامیده می شود، با عقیده حماس در تعارض است، و از دست دادن هر قسمت از فلسطین اسلامی، از دست دادن قسمتی از دین به شمار می رود، و وطن خواهی حماس، جزئی از دین آن است...


حماس به جنبشهای ملی احترام می گذارد، و تا هنگامی كه اختیار خود را به شرق كمونیست و غرب صلیبی ندهند، دست آنها را می فشارد و به كلیه جریانهای ملی كه در صحنه فلسطین برای آزادی فلسطین فعالیت می كنند، اطمینان می دهد كه پشتیبان آنهاست و آماده است تا واقعیتهای موجود در صحنه محلی و بین المللی درباره قضیه فلسطین را بررسی كند. بررسی اصولی، كه میزان انسجام یا اختلاف آن مسائل را با منافع، در سایه دیدگاه اسلامی روشن می سازد.




حماس معتقد است، راه حلی برای مسأله فلسطین جز جهاد نیست و جهاد بر هر مسلمانی واجب عینی است... این عملیات، هشدار و بیدارسازی، باید به كمك علما و مردان تعلیم و تربیت و خبرنگاران در وسایل تبلیغاتی و عموم و روشنفكران و بویژه جوانان جنبش اسلامی صورت گیرد.


" این جنبش به مرور جای خود را در میان مردم مسلمان فلسطین باز كرد و به نیروی اصلی انتفاضه در سرزمینهای اشغالی تبدیل گردید و از نظر رژیم صهیونیستی، جنبشی تحمل نشدنی تلقی شد. لذا، صهیونیستها بسیاری از اعضا و هواداران آن، از جمله مهندس یحیی عیاش سازنده بمبهای دستی را به شهادت رساند. دكتر عبدالعزیز رنتیسی یكی از رهبران این جنبش و شیخ احمد یاسین رهبر این جنبش، توسط صهیونیستها به شهادت رسیدند.




به اعتقاد كارشناسان مسایل فلسطین، حماس یكی از مدعیان اصلی و عمده انتفاضه در سرزمینهای اشغالی می باشد؛ اگر چه ناظران، جهاد اسلامی فلسطین را عامل و محرك اصلی شروع انتفاضه می دانند، ولی این اعتقاد را نیز دارند كه حماس در تضمین استمرار انتفاضه نقش اساسی ایفا نموده است. جنبش حماس كه ابتدا بر اساس فعالیت اجتماعی و فرهنگی تأسیس شده، پس از چند سال، اقدامهای نظامی را به منظور دستیابی به اهداف خود، ضروری تشخیص داد.



این جنبش از نیمه دوم سال 1988 تا نوامبر 1993، تعداد 116 عملیات نظامی علیه نظامیان اسرائیلی در مناطق مختلف سرزمینهای 48 و 67 انجام داده است. این سازمان، حدود هفت ماه پس از آغاز انتفاضه پا به عرصه وجود نهاد، اما به سرعت بر موج انتفاضه سوار شد و در گرمی وهدایت این قیام بزرگ اسلامی، نقش بسزایی ایفا نمود.

بنابراین، در اندیشه دو جنبش؛ جهاد و مبارزه مسلحانه مهمترین استراتژی برای آزادی فلسطین است. تحلیل این اندیشه درباره مشكل فلسطین، مبتنی بر این باور است كه جهان غرب برای نابودی جهان اسلام با طرحی استعماری، با ابعاد فراگیر نظامی، سیاسی و اقتصادی و یا قرارداد "سایس- پیكو"، جهان اسلام را تكه تكه ساخت و بر هر كدام از آنها یك حاكم مزدور معین كرد و پس از آن، اسرائیل را در جهان اسلام برپا كرد. در اندیشه این دو جنبش، كنار نهادن مبارزه انقلابی و مسلحانه از سوی حركت اسلامی سنتی، نتیجه ای جز دوری از آرمان تشكیل حكومت اسلامی و آزادسازی فلسطین نداشته است.



در این اندیشه، رو در رویی با كلیت طرح امپریالیستی، از طریق وحدت امت اسلامی و نیروهای جهادی، یا یك حركت اسلامی- جهادی پیشتاز برای فلسطین میسر است كه باید همزمان با رژیمهای محافظه كار عرب و اسرائیل، مبارزه كند.



فتحی شقاقی با اثبات قرآنی- تاریخی و واقعیتهای كنونی مشكل فلسطین و ضرورت بررسی حركت اسلامی را، با یك مشی جهادی با مركزیت مسأله فلسطین، اقدامی لازم می داند. مبارزه با اسرائیل و مخالفت با روند صلح، وجه مشترك هر دو جنبش می باشد.



این دو تفكر ثمره ای برای ملت فلسطین نداشته اند. لذا با تأسی به الگوهای مبارزاتی موجود در جهان اسلام كه انقلاب اسلامی و مبارزات مردم ایران در تأثیرگذاری بر گروههای اسلامی فلسطین بخصوص جهاد اسلامی نقش بسزایی داشته و آنها به این نتیجه رسیده اند كه راه نجات فلسطین وحدت مردم این سرزمین حول دیدگاههای اسلامی می باشد، گفتمان اسلام خواهی به عنوان یك آلترناتیو می تواند راهبرد در مبارزات علیه اسرائیل قلمداد شود.



نویسنده: عباس سعادتی