سینما در یک نما
سینما ، در میان شکل های هنری صنعتی شده ای که زندگی
هنری قرن بیستم را تسخیر کرده اند ، نخستین و به نحوی قابل بحث همچنان مهم
ترین آن هاست. شکلی که از دوران شروع محقرانه اش در محوطه های شهر بازی
اوج گرفته تا تبدیل به صنعتی میلیارد دلاری ، دیدنی ترین و اصیل ترین هنر
معاصر شود.
سینما با نوعی انفجار آغاز نشد. هیچ حادثۀ مشخصی را نمی توانیم نام ببریم
که قاطعانه میان عصر سینما و عصر پیش از آن تمایز به وجود آورد. پیدایش
سینما جریانی پیوسته بوده است که با آزمایش ها و ابزار اولیه ای آغاز شد
که هدفشان نمایش تصاویر به صورت متوالی بود. این تمهید بصری که در ابتدا
یک اسباب بازی تلقی می شد به تدریج به ماشین پیچیده ای بدل گشت که به شکلی
قانع کننده واقعیت عینی را در حال حرکت عرضه می کرد.
ظهور سینما نیازمند مقدماتی بود که گرهشان تنها به دست مخترعان باز میشد.
پس از آن که مقدمات لازم برای ظهور سینما فراهم شد ، این انتظار مدت درازی
به طول نینجامید و در سال
1895 تقریبا به طور هم زمان در
آمریکا ،
انگلستان ،
فرانسه و
آلمان انواع مختلف دوربین های فیلم برداری پیدا شدند. این دستگاه ها اسم های عجیبی داشتند از قبیل
کینه توسکوپ ( Kinetoscope ) ،
بیوسکوپ ( Bioscope ) ،
ویتاسکوپ ( Vitascope ) ،
سینماتوگراف ( Cinematograph ) و ... . همۀ این دستگاه ها کاری شگفت می کردند. یعنی تصویر سیاه و سفید اشخاص زنده ای را در دنیای آشنا و واقعی نشان می دادند.
تلاش دانشمندان و مخترعان برای یافتن این دستگاه ها ما را بر آن می دارد
تا پیش از هر چیز سینما را فرزند علم بدانیم ، اما تا آن جا که به مخترعین
مربوط می شد ، عکس های متحرک ممکن بود در همان مرحلۀ مناظر یک دقیقه ای
بماند. زیرا برای آن ها تنها جنبۀ علمی سینما مهم بود و به هنر ، خلاقیت و
قدرتی که پشت این دستگاه ها نهفته بود توجهی نداشتند.
فیلم های اولیه هم از نظر محتوا و هم از نظر شکل بسیار ابتدایی بودند و
چیزی جز فیلم برداری از زندگی روزمره نبودند. تماشاگران نخستین سینما می
نشستند و مناظری عادی مانند هجوم امواج به ساحل ، حرکت سریع اتومبیل ها در
خیابان ، ورود قطار به ایستگاه یا حتی مردمی را که در آفتاب قدم می زدند
با چشمان بهت زده تماشا می کردند ، اما به واسطه همین تصاویر ابتدایی ولی
جادویی بود که ، طی بیست سال سینما در سراسر جهان گسترش یافت ، تکنولوژی
پیچیده ای را به تکامل رساند و به راهش ادامه داد تا تبدیل به صنعتی مهم
شود. صنعتی که علاوه بر سرگرمی می شود از آن برای مقاصد آموزشی ، تبلیغی و
تحقیق علمی نیز استفاده کرد . با این ویژگی ها، دور از ذهن نبود که کم کم
توجه بازرگانان ، هنرمندان ، دانشمندان و سیاست مداران نیز به آن جلب شود.
به این ترتیب با گسترش سینما در جهان و محبوبیت عام آن مخترعین کماکان به
اختراعات و پیشرفت های فنی در زمینۀ سینما ادامه دادند. این کشفیات توسط
تجار سینمایی که بیشتر در فکر ثبات مالی بودند در اختیار هنرمندان قرار
گرفت و آن ها نیز این پدیده را که یک وسیلۀ بیان تازه بود از یک تفریح
ساده به حد یک هنر (هنر هفتم) ارتقاء دادند و در نتیجه توانستند سینما را
به محملی برای تلاقی علایق ، تمایلات مختلف مالی و ایدئولوژیک تبدیل کنند.
در واقع مخترع ، هنرمند و تاجر سه راس مثلث تولید فیلم را تشکیل می دهند.
هیچ کدام از آنها نمی توانند بدون سایرین کار کنند و در ضمن هیچ یک بدون
وجود آن تودۀ عظیم مردم که در صندلی های سینما به تماشای فیلم آنها می
نشینند دیگر کاری از پیش نخواهند برد زیرا این
تماشاگران هستند که با شور و اشتیاق خود سینما را قوام و دوام می بخشند.
