سئوالات یک دیابتی درباره روزه
در آستانه ماه مبارک رمضان، بیماران زیادی از پزشکان خود در مورد امکان روزه داری سئوال می کنند. بیماران دیابتی نیز با توجه به شرایط خاص بیماری، در این مورد پرسش های گوناگونی دارند. در اینجا سعی شده است که به تعدادی از این سؤالات پاسخ داده شود. قابل ذکر است که در مورد بیماران دیابتی ممنوعیت کامل روزه داری وجود ندارد.
1- من بیماری قند دارم و در حال حاضر برای پایین آوردن قند خونم از قرص قند استفاده می کنم. آیا می توانم روزه بگیرم؟
در صورتی که شما به بیماری مزمن دیگری مبتلا نیستید و در حال حاضر قند خونتان در حد قابل قبولی (در حالت ناشتا زیر 160 میلی گرم در دسی لیتر ) است و اخیراً دچار افت قند خون نشده اید، به احتمال زیاد می توانید روزه بگیرید.
2- آیا دخترم که دیابتی است و انسولین تزریق می کند هم می تواند روزه بگیرد؟
بعید به نظر می رسد که ایشان بتواند روزه داری را تحمل کند. البته اگر اصرار بر روزه داری داشته باشد، در صورتی که انسولین زیادی مصرف نمی کند و طی روز دچار افت قند خون نمی شود، با احتیاط کامل و رعایت نکاتی که بیان خواهد شد ممکن است بتواند، دوره روزه داری را بدون خطر پشت سر بگذارد.
3- آیا اگر من روزه بگیرم ممکن است دچار عوارض بدی شوم؟
خطرناک ترین عارضه روزداری، کاهش بیش از حد قند خون است. شما طی روزه داری بیش از هر چیز باید مراقب باشید که قند خونتان زیاد افت نکند.
4- چگونه می توانم بفهمم که قند خونم پایین است؟
افت قند خون با علائمی مانند: ضعف و بی حالی شدید، عرق سرد فراوان ، تپش قلب، سرگیجه و تاری دید، گرسنگی شدید، لرزش بدن و در نهایت بیهوش شدن مشخص می گردد.
5- اگر وسط روز دچار چنین مشکلی شدم چه کنم؟
در صورتی که شما گلوکومتر(دستگاه اندازه گیری قند خون) در اختیار دارید، فوراً قند خونتان را اندازه بگیرید، در صورتی که قند خونتان کمتر از 50 بود، حتماً باید روزه خود را افطار کنید. اما اگر گلوکومتر ندارید با بروز علائم افت قند خون، سریعاً روزه خود را افطار کنید و با مصرف شربت و شیرینی مختصر، از عوارض بعدی پیشگیری کنید.
6- آیا روزه گرفتن رژیم محسوب می شود یا اینکه طی ماه رمضان هم باید رژیم خاصی را رعایت کنم؟
رعایت رژیم دیابتی برای شما الزامی است. شما طی ماه رمضان بین افطار تا اذان صبح مواد غذایی مصرف می کنید، لذا باید نکاتی را رعایت نمایید که قند خون شما در این فاصله بیش از حد بالا نرود.
7- آیا میزان کل مواد غذایی مصرفی در ماه رمضان باید مانند رژیم قبلی ام باشد؟
بله، حتماً. شما نباید کالری دریافتی خود را در ماه رمضان نسبت به قبل افزایش دهید. خصوصاً مصرف مواد قندی و شیرین از جمله زولبیا و بامیه را حتماً محدود کنید. در صورت تمایل شدید به مواد شیرین می توانید از مربا یا نوشابه های رژیمی استفاده کنید و یا هنگام افطار دو عدد خرما همراه با چای کم رنگ مصرف کنید.
8- وعده های غذایی ام باید به چه صورت باشد؟
بهتر این است که با یک افطار ساده (مثلاً مشابه صبحانه)آغاز کنید و شام را با فاصله 2-1 ساعت بعد مصرف نمایید. قبل از خوابیدن هم می توانید، غذای مختصری (مشابه عصرانه) بخورید. سحری را هم حتماً میل کنید.
9- اگر برای خوردن سحری نتوانستم بیدار شوم چه کنم؟
بهتر است از روزه گرفتن آن روز منصرف شوید، چرا که احتمال پایین افتادن قند خونتان و عوارض دیگر زیاد است.
10- نوشیدن آب و مایعات غیر قندی تا چه اندازه مجاز است؟
بهتر این است که آب کافی بنوشید تا طی روز دچار کم آبی نشوید، توصیه می کنیم بعد از خوردن سحری قبل از شروع روزه ، حداقل 2-1 لیوان آب بنوشید.
11- آیا رفتن مرا به مهمانی های افطاری صلاح می دانید؟
مسلماً شرکت در جمع خانواده و دوستان از نظر روحی بسیار برایتان مناسب است، اما چه در ماه رمضان و چه غیر آن، هیچگاه در مهمانی ها فراموش نکنید که شما یک بیمار دیابتی هستید و باید در خوردن مواد غذایی احتیاط لازم را به جای آورید تا سال ها با سلامت کامل به زندگی ادامه دهید.
12- اگر بعد از افطار احساس کردم قند خونم بالاست چه کنم؟
در صورت امکان قند خونتان را اندازه گیری کنید. اگر بالای 250 بود، باید شب بعد 20 درصد از کالری دریافتی خود را کم کنید تا دچار مشکل نشوید. به هر حال متوجه باشید که اگر قند خونتان هنگام شب بالا باشد، نتایج مثبت روزه داری عاید شما نخواهد شد.
13- اگر هنگام سحر احساس کردم قند خونم بالاست چه کنم؟
در این صورت اگر قند خونتان بالای 200 باشد، باید از مواد غذایی سحری خود 20 درصد کم کنید؛ اما اگر قند خونتان بالای 350 بود، توصیه می کنم اصلاً روزه نگیرید.
14- اگر طی روز استراحت کنم بهتر است یا می توانم فعالیت داشته باشم؟
فعالیت فیزیکی شما باید در حد معمول بوده و استراحت زیاد ، به نفع شما نیست. اموری که نیاز به فعالیت جسمانی شدید دارد را بهتر است بعد از ظهرها انجام ندهید تا از افت شدید قند خون پیشگیری شود.
15- ورزش چطور؟
ورزش سبک 15-10 دقیقه ای هنگام صبح حتماً برایتان مناسب است، اما ورزش هنگام بعد از ظهر و قبل از افطار می تواند مشکل ساز باشد. باید در صورت امکان، در طول شب زمانی را به ورزش اختصاص دهید.
16- در ماه رمضان قرص هایم را در چه زمانی مصرف کنم؟
به طور کلی قرص های مصرفی صبح و ظهر را هم زمان هنگام افطار و قرص مصرفی شبانه را قبل از سحری مصرف کنید. البته اگر قند خونتان تحت کنترل است، ممکن است، تحت نظارت پزشک بتوانید تعداد قرص هایتان را کاهش دهید.
17- اگر فراموش کردم قرصم را مصرف کنم چه باید بکنم؟
از آنجا که عدم مصرف مایعات طی روز می تواند منجر به غلیظ شدن خون و بالاتر رفتن قند خون و عوارض دیگر شود، لذا توصیه می کنم حتماً قرص خود را به موقع مصرف کنید و اگر فراموش کردید خصوصاً در صورتی که معمولاً قند خونتان بالاست، بهتر است آن روز را روزه نگیرید.
18- بهترین زمان برای آزمایش قند خون در ماه رمضان چه زمانی است؟
باید هر بیمار دیابتی که روزه می گیرد، گلوکومتر در اختیار داشته باشد و قبل از افطار، دو ساعت بعد از افطار و قبل از سحری ، قند خون خود را اندازه گیری نماید. اما در صورتی که گلوکومتر در دسترس نباشد بهتر است، آزمایش های خود را تحت نظارت پزشک و در زمان تعیین شده انجام دهید. در ماه رمضان بررسی قند خون ناشتا باید قبل از افطار صورت گیرد که بسیار کمک کننده است.
19- آیا اگر روزه بگیرم چربی خونم هم پایین می آید؟
در صورتی که رژیم خود را رعایت کرده باشید می توانید، منتظر کاهش چربی های خونتان باشید. این مسئله در پیشگیری از بیماری های قلبی-عروقی و فشار خون هم به شما کمک می کند . طی ماه رمضان، رژیم غذایی در بسیاری از خانواده ها حاوی مواد قندی و نشاسته ای فراوان می باشد که ضمن اثر نامطلوب بر قند خون ، چربی های خون را هم بالا می برد.
20- آیا بیماران دیابتی که به نحوی دچار عوارض مزمن دیابت به صورت مشکل کلیه ها، چشم، قلب و ... شده اند، می توانند روزه بگیرند؟
هر چند ممکن است برخی از این افراد با روزه گرفتن دچار مشکل حادی نشوند، ولی برای پیشگیری از پیشرفت عوارض مزمن بهتر است، روزه نگیرند یا با پزشک متخصص مربوطه مشورت کنند.
