وسواس‌های غذایی (قسمت سوم)
حذف برخی از مواد غذایی
یکی دیگر از وسواس‌های غذایی که معمولاً در افراد با وزن بالا یا چاق وجود دارد، عدم مصرف شیر و لبنیات به علت ترس از چاق شدن است.
در قسمت اول این مطلب به افراط در مصرف ویتامین‌ها و پروتئین و بهداشت مواد غذایی و در قسمت دوم آن به حساسیت زیاد افراد به تداخلات غذایی و حذف کربوهیدرات‌ها به منظور جلوگیری از چاقی اشاره شد، حالا ادامه‌ی مطلب ...
* یکی از باورهای غلط غذایی که امروزه رواج زیادی یافته و تقریباً به صورت یک وسواس در کشورمان درآمده، عدم مصرف تخم‌مرغ به علت ترس از افزایش کلسترول خون، به خصوص در افراد میان‌سال و سالمند است.
اما باید به این نکته توجه داشت که تخم‌مرغ یکی از مواد غذایی بسیار مفید و حتی ضروری برای بدن و یکی از منابع بسیار خوب ویتامین A است. این ویتامین، نه تنها برای رشد کودکان و نوجوانان ضروری است، بلکه در افزایش قدرت ایمنی بدن، سلامت پوست و مخاط‌ها و قدرت بینایی مؤثر می‌باشد. بنابراین، دو عامل مهم در سلامت افراد میان‌سال و سالمند (یعنی کمک به افزایش قدرت ایمنی و نیز بهبود قدرت بینایی) که در این دوران ضرورت فراوان دارد، با مصرف تخم‌مرغ تأمین می‌گردد.
این ماده غذایی مفید، علاوه بر ویتامین A، حاوی بهترین نوع پروتئین خوراکی است. همچنین از منابع بسیار خوب روی و ویتامین‌های گروه B محسوب می‌شود و نیز حاوی مقداری آهن است. به این ترتیب، حذف تخم‌مرغ از برنامه غذایی فرد را از خواص غذایی مفید و حیات‌بخش آن محروم می‌کند. اما لازم به ذکر است که زرده تخم‌مرغ حاوی مقداری اسید چرب اشباع شده می‌باشد که در اثر مصرف بیش از حد تخم مرغ، موجب افزایش چربی‌های نامطلوب خون می‌شود؛ اما در عوض از نظر اسیدهای چرب اشباع نشده نیز غنی است که در کاهش چربی‌های نامطلوب خون تأثیر مهمی دارند.
بنابراین، مصرف تخم‌مرغ به علت دارا بودن ارزش تغذیه‌ای بالا، حتی برای افراد سالمند و میان‌سال نیز مفید است. البته این افراد و نیز کسانی که مبتلا به افزایش چربی‌های خون و یا بیماری‌های قلبی – عروقی هستند، نباید در مصرف آن افراط کنند و هفته‌ای یک تا دو عدد تخم‌مرغ به صورت پخته و سفت برای این دسته از افراد توصیه می‌شود.
افراد دچار اضافه وزن می‌توانند لبنیات کم‌چرب را به مقدار کافی در برنامه غذایی روزانه خود بگنجانند و مطمئن باشند که موجب افزایش وزن و چاقی نخواهد شد
* در مورد مصرف گوشت قرمز عقاید متفاوت و متضادی در جامعه ما وجود دارد.- گروهی از افراد معتقدند که مصرف گوشت قرمز (گوساله، گوسفند، دل، جگر، قلوه و...) برای سلامت انسان به هیچ‌وجه مفید نیست و مواد زاید تولید می‌کند که به سلامت شخص لطمه وارد ساخته و موجب بروز بیماری‌ها و اختلالات مهم و خطرناک می‌شود و عمر انسان را کوتاه می‌کند؛ به همین علت عده‌ای از هموطنان‌مان دچار وسواس شدید در مورد استفاده از گوشت قرمز شده و از مصرف آن به طور کلی امتناع می‌ورزند.
- در برخی موارد نیز مشاهده می‌شود که بعضی مادران برای تقویت کودکان ضعیف خود در استفاده از گوشت قرمز افراط کرده و تصور می‌کنند که گوشت جزو مواد نیروزا بوده و در رفع ضعف و لاغری کودکان، تقویت قدرت عضلانی و پیشگیری از انواع بیماری‌ها در کودک تأثیر معجزه‌آسایی دارد.
افراط در مصرف گوشت قرمز می‌تواند اثرات نامطلوبی در سلامت کودک داشته باشد؛ به این معنی که ممکن است او را به طور کلی از گوشت دل‌زده کرده و باعث شود دیگر هرگز گوشت نخورد و در دوران بزرگسالی نیز این ماده خوراکی را از برنامه غذایی خود حذف کند که ممکن است منجر به بروز عوارضی از قبیل کم خونی شود و یا برعکس، احتمال دارد عادت به استفاده بیش از حد گوشت در برنامه غذایی کند که در این صورت نیز منجر به بروز عواقب ناگوار، به خصوص در سنین بالا می‌شود.
ضمناً مادران عزیز توجه داشته باشند که گوشت از منابع اصلی تولید انرژی محسوب نمی‌شود و به تنهایی نمی‌تواند در رفع ضعف و لاغری و افزایش قدرت ایمنی کودک مؤثر باشد؛ بلکه چنانچه همراه مواد غذایی مفید دیگر مصرف شود، در حفظ سلامت کودک مؤثر است؛ ضمن اینکه افراط در مصرف گوشت قرمز به هیچ‌وجه مفید نیست و به سلامت انسان لطمه می‌زند. پس رعایت تنوع، کفایت و تعادل در برنامه غذایی از دوران کودکی تا سالمندی بسیار مهم است.
در مورد این ماده غذایی لازم است به نکات زیر توجه شود:
1- جگر، دل، قلوه و گوشت قرمز از بهترین منابع آهن محسوب می‌شوند که نه تنها آهن موجود در آن‌ها از نظر کمیت (مقدار) غنی است، بلکه از نظر کیفیت نیز بسیار مطلوب است و کاربرد بالایی در بدن دارد و از بروز کم خونی و عوارض ناگوار ناشی از آن پیشگیری می‌کند.
2- گوشت قرمز و امعا و احشا از بهترین منابع ویتامین‌های گروه B محسوب می‌شوند که نقش مهمی در سلامت انسان، به خصوص سلامت سیستم عصبی دارند.
3- این دسته از مواد غذایی حاوی پروتئین حیوانی با ارزش تغذیه‌ای بالا هستند که به افزایش جذب آهن گیاهی کمک زیادی می‌کنند (حتی اگر به مقدار کم در غذا وجود داشته باشند).
4- انواع گوشت قرمز از منابع غنی روی محسوب می‌شوند. این ماده معدنی برای حفظ سلامت انسان مفید و ضروری است.
با توجه به مطالب فوق در می‌یابیم که گوشت قرمز، خواص تغذیه‌ای مناسبی دارد و مصرف آن می‌تواند قسمتی از نیازهای تغذیه‌ای بدن را تأمین کند. ولی در مورد گوشت قرمز به دو نکته اساسی باید توجه شود:
1- در بین الیاف گوشت قرمز مقداری چربی وجود دارد و حتی اگر تمام چربی‌های قابل رؤیت آن حذف شود باز حاوی مقداری چربی است که می‌تواند موجب افزایش وزن و بالا رفتن چربی‌های نامطلوب خون شود.
2- چربی گوشت قرمز حاوی اسیدهای چرب اشباع شده است که افراط در مصرف آن موجب اختلالات قلبی – عروقی، افزایش فشارخون و چربی‌های نامطلوب خون می‌گردد. بنابراین، هرگز نباید در مصرف گوشت قرمز و امعا و احشا افراط کرد. این موضوع در مورد افراد جوان و کودکان نیز صدق می‌کند.
********
* یکی دیگر از وسواس‌های غذایی که معمولاً در افراد با وزن بالا یا چاق وجود دارد، عدم مصرف شیر و لبنیات به علت ترس از چاق شدن است.
حتی در بعضی موارد مشاهده می‌شود که در بعضی رژیم‌های لاغری غلط که توسط افراد غیرمتخصص و ناآگاه تنظیم می‌شود، شیر و لبنیات به طور کلی از برنامه غذایی شخص حذف می‌گردد. این افراد معتقدند که لبنیات موجب افزایش وزن می‌شود و نباید در رژیم‌های لاغری گنجانده شود.
در حالی که این باور صحیح نیست؛ زیرا:
1- شیر و لبنیات از گروه‌های غذایی بسیار مفید بوده و مصرف آن برای تمام افراد، از کودک و نوجوان تا اشخاص جوان، میان‌سال و سالمند ضروری است. شیر و لبنیات ارزش تغذیه‌ای بالایی داشته و در حفظ سلامت انسان نقش بسیار مهمی دارد؛ به خصوص در کودکان و نوجوانان به رشد کمک مؤثری می‌کند و کمبود آن موجب بروز اختلال در رشد جسمی این افراد می‌شود.
2- این گروه غذایی در جوانان به حفظ سلامت و استحکام استخوان‌ها کمک می‌کند و در افراد میان‌سال و سالمند در پیشگیری و به تعویق انداختن عارضه پوکی استخوان مؤثر است. علاوه بر اینکه اثرات مهم و مفید دیگری نیز در حفظ سلامت انسان دارد.
شیر و لبنیات در حالت معمول حاوی مقدار زیاد چربی نیستند، مگر آن که برای مصرف، نوع پرچرب آن انتخاب شود. افراد دچار اضافه وزن یا چاق می‌توانند لبنیات کم‌چرب را به مقدار کافی در برنامه غذایی روزانه خود بگنجانند و مطمئن باشند که موجب افزایش وزن و چاقی نخواهد شد، البته نوع کم‌چرب لبنیات خیلی بهتر از انواع بدون چربی آن است؛ زیرا در چربی لبنیات اسیدهای چرب مفیدی وجود دارد که به سلامت انسان کمک می‌کند.
********
* وسواس دیگری که امروزه اذهان بسیاری از افراد دچار اضافه وزن یا چاق را به خود مشغول کرده آن است که عده‌ای معتقدند مصرف سبزی یا سالاد و یا میوه‌های تازه موجب بزرگ شدن معده می‌شود و نباید همراه غذا یا در فواصل غذاها از آن‌ها استفاده کرد.
این باور غلط می‌تواند به سلامت انسان لطمات مهم و گاه جبران‌ناپذیری وارد سازد.
انواع سبزی، سالاد و میوه‌های تازه از منابع بسیار خوب و غنی فیبر غذایی هستند و چنانچه به مقدار کافی در برنامه غذایی روزانه گنجانده شوند، می‌توانند کمک مؤثری به حفظ سلامت و پیشگیری از بسیاری بیماری‌ها کنند.
چنانچه برخی از افراد با مصرف سبزی‌ها و میوه‌های تازه دچار اتساع و بزرگ شدن معده شوند، به علت عادت نداشتن به مصرف این مواد است که آنان را دچار این عارضه می‌کند. این افراد بهتر است این گروه از مواد خوراکی مفید را به تدریج وارد برنامه غذایی خود نمایند تا دستگاه گوارش‌شان به مصرف آن‌ها عادت کند.
