تبیان، دستیار زندگی

چكیده

از مهم‏ترین مسائل مورد توجه در نظام تعلیم و تربیت اسلامى، رشد شخصیتى متعادل و سلامت معنوى زن و مرد است. مقاله حاضر با هدف كشف آموزه‏هاى دینى در زمینه ارتقاى سلامت معنوى زن و مرد در زندگى مشترك، به بررسى مسائل مرتبط با آن مى‏پردازد.

این مقاله با روش توصیفى ـ تحلیلى و با هدف كشف آموزه‏هاى دینى در زمینه ارتقا سلامت معنوى زن و مرد در زندگى مشترك تدوین یافته است. بر اساس این روش، تعدادى از آیات قرآن و احادیث كه در آنها، با هدف ارتقا و تعمیق سلامت معنوى همسران، از روابط و رفتارهایى نهى شده و به نگرش‏ها و عملكردهایى توصیه شده است، بررسى و توصیف محتوایى شده و آموزه‏ها دسته‏بندى گردیدند.

یافته‏هاى تحقیق حاكى از آن است كه بر اساس آموزه‏هاى دینى، براى ارتقاى سلامت معنوى همسران، باید از اقدام‏هاى ناآگاهانه، نگرش‏هاى غلط، ارتباط‏هاى عاطفى ضعیف، رفتارهاى خلاف اخلاق و مانند آن پرهیز شود. همچنین آشنایى همسران با اهداف زندگى مشترك، تمایلات طبیعى و فطرى زن و مرد، حقوق زن و مرد نسبت به یكدیگر، نگرش مثبت و خوش‏بینانه نسبت به همسر، كسب مهارت‏هاى معاشرتى و كوشش براى انجام وظایف شرعى و همكارى در جهت قرب الهى، زمینه سلامت معنوى هریك از آنها را فراهم مى‏سازد.

http://marifat.nashriyat.ir

• 1Starbuck.


• 2ـ محمد خدایارى‏فرد، «گستره پژوهش‏هاى روان‏شناختى در حوزه دین»، اندیشه و رفتار، ش 24، ص 44ـ53.


• 3ـ علیرضا مرتضایى، اعتقادات و سلامت روان، ص 13.


• 4ـ همان، ص 15.


• 5ـ باقر غبارى‏بناب، مجموعه خلاصه مقالات همایش نقش دین در بهداشت روان، ص 85.


• 
  

  6Frankl.

  
  


• 7ـ ر.ك: دوان شولتز، روان‏شناسى كمال، الگوهاى شخصیت سالم، ترجمه گیتى خوشدل.


• 
  

  8Healthy Spirituality.

  
  


• 
  

  9B. L. Reece & Brandt"s, "Human Relations: Principles and Practices", Journal of Personality and Individual Differences, v. 8, p. 134-135.

  
  


• 
  

  10Park.

  
  


• 
  

  11Cohen.

  
  


• 
  

  12Herb.

  
  


• 13ـ احمدعلى اسلامى، بررسى نگرش فرد به مذهبى بودن و رابطه آن در دانش‏آموزان سال آخر دبیرستان‏هاى اسلامشهر سال تحصیلى 76ـ1375، ص 45.


• 
  

  14Pargament.

  
  


• 15ـ محمد خدایارى‏فرد، همان، به نقل از: صغرى ابراهیمى‏قوام، «روان‏شناسى و تحول مذهبى در انسان»، تربیت، دوره دوازدهم، ش 105، ص 39.


• 
  

  16Walrait.

  
  


• 
  

  17Laurie.

  
  


• 
  

  18D. Valeriet, & A. S. Laurie, A Cognitive Model of Religions Influence on-Health, p. 49-62.

  
  


• 
  

  19May Rollo, "The Relation Between Psychotherapy and Religion", in E. Fairchild (ed),Personal Problems & Psychological Frontiers, p. 168-187.

  
  


• 
  

  20W. James, The Verities of Religious Experience Century edition, p. 203-359.

  
  


• 21ـ سپیده امیدوارى، «تعریف سلامت معنوى: مفاهیم و چالش‏ها»، پژوهش‏هاى میان‏رشته‏اى قرآن كریم، ش 1، ص 17ـ58.


• 22ـ نعیمه سیدفاطمى و همكاران، «اثر دعا بر سلامت معنوى بیماران مبتلا به سرطان»، پایش، ش 20، ص 1.


• 23ـ على فتحى آشتیانى و خدابخش احمدى، «بررسى ازدواج‏هاى موفق در بین دانشجویان»، دانشور رفتار دانشگاه شاهد، دوره جدید، ش 7 11، ص 9.


• 24ـ محمدباقر مجلسى، بحارالانوار، ج 100، ص 222، ح 4.


• 25ـ سپیده سهرابى، به نقل از: محمدعلى خرازى و همكاران، «بررسى دیدگاه دانشجویان دانشگاه علوم پزشكى شهید صدوقى یزد پیرامون عوامل مؤثر بر ازدواج»، مجله دانشگاه علوم پزشكى و خدمات بهداشتى ـ درمانى شهید صدوقى یزد، ش 1 9، ص 27.


• 26ـ محمدعلى خرازى، همان، ص 27.


• 27ـ على فتحى آشتیانى و خدابخش احمدى، همان، ص 16.


• 28ـ شكوه‏السادات بنى‏جمالى و همكاران، «ریشه‏یابى علل از هم‏پاشیدگى خانواده‏ها در رابطه با ویژگى‏هاى روانى ـ اجتماعى دختران و پسران قبل از ازدواج»، مجله روان‏شناسى و علوم تربیتى دانشگاه شهید چمران اهواز، ش 1و2 11، ص 143ـ170.


• 29ـ ر.ك: سپیده امیدوارى، همان.


• 30ـ محمدباقر مجلسى، بحارالانوار، ج 103، ص 377، ح 8.


• 31ـ عبدالواحدبن محمد تمیمى آمدى، غررالحكم و دررالكلم، ترجمه محمد خوانسارى، ج 1، ص 209.


• 32ـ همان، ج 2، ص 34.


• 33ـ همان، ج 3، ص 210.


• 34ـ اعراف: 189.


• 35ـ روم: 21.


• 36ـ محمدبن حسن حرّ عاملى، وسائل‏الشیعه، ج 20، ص 350؛ محمدباقر مجلسى، همان، ج 10، ص 181، ح 2.


• 37ـ سیدمحمد شفیعى مازندرانى، پرورش روح در پرتو چهل حدیث، ج 1، ص 291.


• 38ـ حسام‏الدین متقى هندى، كنزالعمال، ش 2، ص 446.


• 39ـ محسن فیض كاشانى، محجه‏البیضاء، ج 3، ص 53.


• 40ـ محمدباقر مجلسى، همان، ج 100، ص 221، ح 35.


• 41ـ میرزا حسین نورى، مستدرك‏الوسائل، ج 9، ص 149.


• 42ـ مسلم‏بن حجاج قشیرى نیسابورى، صحیح مسلم، ص 109، ح 1469.


• 43ـ روم: 21.


• 44ـ حسام‏الدین متقى هندى، همان، ش 1، ص 4445.


• 45ـ همان، ش 10، ص 444.


• 46ـ محمدباقر مجلسى، همان، ج 74، ص 5.


• 47ـ همان.


• 48ـ علیرضا صابرى یزدى، الحكم الزاهره، ترجمه محمدرضا انصارى، ب 127، ص 433.


• 49ـ محمدبن یعقوب كلینى، فروع كافى، ج 5، ص 569، ح 59.


• 50ـ فضل‏بن حسن طبرسى، مكارم‏الاخلاق، ص 225.


• 51ـ عبدالواحدبن محمد تمیمى آمدى، همان، ج 1، ص 240.


• 52ـ همان، ج 1، ص 310.


• 53ـ محمدباقر مجلسى، همان، ج 76، ص 349.


• 54ـ على‏نقى فقیهى، تربیت جنسى: مبانى، اصول و روش‏ها از منظر قرآن و حدیث، ص 41.


• 55ـ ناصر مكارم شیرازى، حكومت جهانى مهدى، ص 197.


• 56ـ عبدعلى جمعه حویزى، تفسیر نورالثقلین، ج 3، ص 569.


• 57ـ سید محمدحسین طباطبائى، سنن‏النبى، ص 147.


• 58ـ ناصر مكارم شیرازى، همان، ص 197.


• 59ـ عبدالواحدبن محمد تمیمى آمدى، همان، ج 4، ص 303.


• 60ـ همان، ج 5، ص 357.


• 61ـ محمد محمّدى رى‏شهرى، میزان‏الحكمه، ترجمه حمیدرضا شیخى، ج 8، ص 3738، ش 12834.


• 62ـ همان، ص 3738، ش 12835.


• 63ـ همان، ص 3738، ش 12838.


• 64ـ همان، ص 3738، ش 12833.


• 65ـ نساء: 19.


• 66ـ محمدباقر مجلسى، همان، ج 78، ص 236.


• 67ـ احمدبن حنبل، مسند احمد، ج 2، ص 472.


• 68ـ محمدباقر مجلسى، همان، ج 75، ص 237.


• 69ـ همان، ج 5، ص 306.


• 70ـ عبدالواحدبن محمد تمیمى آمدى، همان، ج 4، ص 130.


• 71ـ همان، ج 6، ص 286.


• 72ـ همان، ج 4، ص 424.


• 73ـ همان، ج 2، ص 320.


• 74ـ همان، ص 299.


• 75ـ همان، ج 5، ص 475.


• 76ـ همان، ج 4، ص 603.


• 77ـ محمدباقر مجلسى، همان، ج 75، ص 104، ح 27.


• 78ـ همان، ج 77، ص 166.


• 79ـ ابوالقاسم پاینده، نهج‏الفصاحه، ص 318.


• 80ـ محمدبن على صدوق، من لایحضره الفقیه، ج 4، ص 381، ش 5831.


• 81ـ محسن فیض كاشانى، همان، ج 3، ص 70.


• 82ـ احمدبن حنبل، همان، ج 6، ص 85.


• 83ـ محمد سبزوارى، جامع‏الاخبار او معراج‏الیقین فى اصول‏الدین، ص 99.


• 84ـ همان.


• 85ـ میرزا احمد آشتیانى، طرائف‏الحكم یا اندرزهاى ممتاز، ص 393، ح 1369.


• 86ـ محمدبن على صدوق، الامالى، ص 430.


• 87ـ محمدبن یعقوب كلینى، همان، ج 5، ص 327، ح 1.


• 88ـ محمدباقر مجلسى، همان، ج 78، ص 237.


• 89ـ محمدبن یعقوب كلینى، همان، ج 5، ص 325، ح 5.


• 90ـ میرزا حسین نورى، همان، ج 14، ص 242، ح 16604.


• 91ـ محمدباقر مجلسى، همان، ج 75، ص 61، ح 28.


• 92ـ همان، ج 76، ص 99.


• 93ـ همان، ص 100، ح 9.


• 94ـ همان، ص 102.


• 95ـ فضل‏بن حسن طبرسى، مكارم‏الاخلاق، ترجمه سیدابراهیم میرباقرى، ج 1، ص 80.


• 96ـ محمدبن یعقوب كلینى، همان، ج 5، ص 508.


• 97ـ نهج‏الفصاحه، ترجمه ابوالقاسم پاینده، ص 638.


• 98ـ محمدباقر مجلسى، همان، ج 103، ص 139، ح 44.


• 99ـ محمدبن حسن حرّ عاملى، همان، ج 14، ص 126، ح 5.


• 100ـ محسن فیض كاشانى، همان، ج 3، ص 110.


• 101ـ محمدباقر مجلسى، همان، ج 95، ص 327.


• 102ـ همان، ص 359.


• 103ـ فضل‏بن حسن طبرسى، مكارم‏الاخلاق، ترجمه سیدابراهیم میرباقرى، ص 210.


• 104ـ محمدبن یعقوب كلینى، همان، ج 5، ص 41، ح 6؛ محمدباقر مجلسى، همان، ج 58، ص 6.


• 105ـ حسام‏الدین متقى هندى، همان، ج 16، ص 355، ح 44902.


• 106ـ محمدباقر مجلسى، همان، ج 103، ص 281، ح 1.


• 107ـ خواجه نصیرالدین طوسى، اخلاق ناصرى، ح 7، ص 412، ش 1646.


• 108ـ فضل‏بن حسن طبرسى، مكارم‏الاخلاق، ترجمه سیدابراهیم میرباقرى، ص 210.


• 109ـ شكوه نوابى‏نژاد، به نقل از: خوشه خالقى‏نژاد و همكاران، «نیازهاى آموزشى قبل از ازدواج از دیدگاه زوجین مراجعه‏كننده به مراكز بهداشتى ـ درمانى شهرستان مشهد»، مجله ایرانى آموزش در علوم پزشكى، سال هشتم، ش 2، ص 247ـ253.