تبیان، دستیار زندگی

والدین امروز، مصداق مصرع «ماه و خورشید و فلك دركارند» تا آینده بهترى را براى فرزندان خود رقم بزنند. آنها در پى تهیه مواد و امكانات بهتر، آنچنان تمام انرژى خود را صرف مى كنند كه از خاطر مى برند كودى كودكشان را. والدین امروز فراموش كرده اند كه نام كودك، امروز است در عین حال كودكان را براى فرداهاى خیلى دور مانند موفقیت در دانشگاه، تشویق مى كنند و در این چنبره درس خواندن ها براى كودك خاطرات تلخى از امتحان و اضطراب نمره و انبوهى از مطالب دشوار و سخت و پراكنده بدون كاربرد علمى باقى مى ماند. گاه گمان مى كنیم ورزش و تفریح و یا كتاب خواندن مانع موفقیت است در حالى كه عادت به مطالعه باید از كودكى آغاز شود. چنانچه كودكتان هنوز یك ساله نشده، خواندن كتاب را در وقت معین شروع كنید. البته بهتر است كتاب تصویردار باشد. كودكان كتابخوان به محیط پیرامون خود تسلط بیشترى دارند، در زیر چند راهكار پیشنهاد شده است تا دسترسى به نتایج را سهل تر سازد:

كتاب هاى گوناگون از نظر شكل ظاهر براى او انتخاب كنید نظیر تاشدنى ها و یا كتاب هایى كه از بالا به پایین باز مى شوند.

داستان هایى كه درباره یك كودك و یا حیوانات آشناست براى كودك نیز جذاب است.

هیچ گاه در صورت پاره كردن كتاب، او را سرزنش نكنید، كتاب را دوباره بچسبانید.

از خط خطى كردن كتاب عصبانى نشوید در ۱۸ ماهگى او میل به خط خطى كردن دارد. كاغذ و مداد رنگى در اختیارش بگذارید.

كودكان كتاب هایى را دوست دارند كه ریتم داشته باشد. براى خواندن این كتاب ها، خودتان قبلا كتاب را بخوانید.

بچه هاى سه چهار ساله، كتاب هایى را دوست دارند كه شخصیت اصلى مشكلش را خودش حل كند.

كتاب را وارد مسایل زندگى اش كنید. اگر به گربه علاقه دارد براى او كتاب گربه ها را بخوانید و …

از نیروى خلاق خودتان استفاده كنید و شرایط قبل و یا بعد از كتاب را پربار كنید مثلا زمانى كه دارد بیسكویت مى خورد قصه موشى كه تمام بیسكویت هایش را خورد، یا بعد از قصه كلاهى كه باد آن را برد، ساختن یك كلاه با روزنامه هاى باطله و …

كتاب را قبل از خواندن براى كودكتان چند بار بخوانید.

حین خواندن روى كلمه ها مكث كنید و آن را با احساس بخوانید.

كودكان قصه هاى بلند را دوست ندارند.

كودكان شخصیت هاى ملموس را مى پسندند.

كلمات دشوار را حذف نكنید بلكه در مورد آن صحبت كنید.

كودك را به كتابفروشى ببرید زیرا داروخانه و روزنامه فروشى ها جاى مناسبى براى كتاب هاى باارزش نیستند.

به او كمك كنید تا قصه نقاشى را تعریف كند، آن را بنویسید و برایش بخوانید.

هرگز نوارهاى قصه گویى، جاى خواندن كتاب و یا قصه گویى شما را نمى گیرد.

از مجلات قدیمى تصاویرى را ببرید و به او كمك كنید تا كتاب تصویر بسازد.

اگر مى خواهید از نوارها استفاده كنید قبلا خودتان آن را گوش كنید، سپس به همراه كودك نوار را گوش كرده و به سوالات او پاسخ دهید و بگذارید به تنهایى به نوار گوش كند.

محتواى نوارها و كتاب ها باید با ذهنیت كودك همخوانى داشته باشد.

براى تماشاى تلویزیون جدول زمان تهیه كنید تا فرصتى براى سایر فعالیت ها نیز باشد.

ارزش ها و پیام هاى اخلاقى نباید به صورت دستورى و یا مستقیم باشد.

از الگوهاى همیشگى جنسیت استفاده نكنید.

فهرست مناسبى از كتاب هاى گروه سنى كودكتان فراهم كنید و براى خرید كتاب قبل از سایر خریدهایتان دقت به خرج بدهید و وقت صرف كنید.

دفترچه اى تهیه كنید و فهرست كتاب هایى را كه براى فرزندتان خوانده اید در آن بنویسید.

كودكان بنا به دلایلى تكرار را دوست دارند بنابراین كتاب هاى خوانده شده را مى توانید بارها و بارها بخوانید.

گاهى از او بخواهید قصه شنیده را تمام كند مهم این نیست كه چگونه، مهم بیان لغات است.

هرگز از او نپرسید كه كتاب چه پیامى داشت اما مى توانید بپرسید كه خوب بعد از آن چه شد؟ چرا و چگونه و …

براى قراردادن كتاب ها، جایى را از همان ابتدا مشخص كنید.

خواندن با علاقه و درست كلیدى است براى موفقیت در مدرسه.
و آخرین نكته: خودتان كتاب بخوانید، پدر و مادر كتابخوان فرزندان كتابخوان دارند.

زمان انجام تكالیف در بسیارى از خانواده  ها ممكن است هم براى فرزندان و هم اولیا پر از استرس و نگرانى باشد.تحقیقات نشان مى دهد انجام تكالیف نه تنها در بالا بردن یادگیرى فرزندان موثر است، بلكه مهارت هایى را كه آن ها براى موفقیت در مدرسه و زندگى لازم دارند بالا مى برد. مهارت هایى مانند سازماندهى امور، حل مشكلات، تمركز، حافظه، تنظیم هدف و پشتكار و مداومت در كارها.
چند راهنمایى براى موفقیت در انجام تكالیف براى والدین: نقش خود را به عنوان یك كمك و نه یك شخص فعال و انجام دهنده تكلیف تشخیص دهید. گاهى اوقات در جست وجوى راه هایى براى موفقیت فرزندانمان ممكن است زحمت زیادى را متحمل شویم و كمك اضافى به او برسانیم. باید مطمئن شوید كه خود او كار را انجام مى دهد، نه شما، یكى از عوامل رشد اعتماد به نفس این است كه دریابیم كارى كه باعث سربلندیمان است انجام داده ایم. كمك بیش از حد به كودك باعث مى شود كه او براى همیشه از گفتن این جمله كه «من این كار را كردم» محروم شود و فقط بتواند به جاى آن بگوید: «مادر آن را براى من انجام داد.»
به سعى و كوشش او ارج نهید و نه فقط به نتیجه نهایى. كودكان باید اهمیت سخت كوشى را یاد بگیرند. انجام تكالیف از سوى او این فرصت را براى شما به وجود مى آورد كه پشتكار در انجام امور را در او تقویت كنید.چند شعار سازنده را در خانواده خود ملاك قرار دهید. نظیر «تسلیم نشو» یا «تا وقتى كه موفق نشدى آرام نگیر» یا «در خانواده ما كارى را كه شروع كردیم به پایان مى رسانیم.» ویژگى مهم براى انجام تكالیف القا كردن پشتكار در كودكانمان است و تنها كارى كه باعث مى شود آن ها كوشش را با ارزش بشمارند تاكید پیوسته ما بر این گفته است كه: «این به اندازه كافى خوب نیست كه فقط شروع كنى، تو باید آن را تمام كنى.»
تاكید كنید انجام تكالیف وظیفه اوست نه شما. در برابر این وسوسه كه در كنار او بنشینید و تكلیف را با او انجام دهید مقاومت كنید و فقط زمانى كه واقعاً نیاز داشت یارى اش كنید. اگر كودك شما مشكلاتى دارد به او كمك كنید كه امور را به وسیله مساله هاى ساده اى كه شما طراحى كرده اید متوجه شود و به او مرحله به مرحله انجام آن را نشان دهید. سعى و تلاش او را براى انجام آن ها زیر نظر بگیرید. بدین ترتیب تمام كارهاى او را شما انجام نداده اید. از او بخواهید كه تكلیف كامل شده خود را در پایان هر قسمت به شما نشان دهد. این نیز راهى است تا مطمئن شوید كه او دستورالعمل ها را به طور صحیح انجام مى دهد، یا هنوز حتى در جزییات به شما متكى است.
تكالیف را به قسمت هاى كوچك تر تقسیم كنید. قسمت بندى تكالیف به ابعاد كوچك تر معمولاً براى كودكانى كه در پیگیرى كارها حوصله كمترى دارند، یا تمركز كمى براى توجه به مطالب دارند، یا از انجام درست كارها زیادى نگرانند موثر است. به كودك خود بگویید قسمتى را در زمان معین انجام دهد. سپس مى تواند استراحت كوتاهى بعد از پایان هر قسمت داشته باشد. كم كم شما مى توانید حجم قسمت ها را بیشتر كنید تا اعتماد به نفس كودكتان بیشتر شود.اگر متوجه شدید براى انجام تكالیف كوشش زیادى مى كنید و در واقع بیشترین وظیفه فرزندتان را شما انجام مى دهید، یا فرزندتان با وجود كمك شما هنوز در انجام تكالیفش مشكل دارد مى توانید در پى كمك یك معلم خصوصى باشید. از معلمین یا سایر اولیا براى یافتن یك معلم خصوصى خوب یا حتى یك شاگرد دبیرستان كمك بگیرید. هدف اصلى از انجام تكالیف، همیشه بالا بردن توانایى هاى یادگیرى و ایجاد اعتماد به نفس در او در عین حفظ صمیمیت خانوادگى شما و فرزندتان است.
برنامه اى با موافقت یكدیگر تنظیم كنید و ساعات انجام تكالیف را در آن مشخص كنید و به آن عمل كنید. حتى ممكن است بخواهید آن را در جاى قابل مشاهده اى نصب كنید و با هم امضایش كنید. بسیارى از كودكان پس از بازگشت از مدرسه احتیاج به استراحت دارند. برخى دیگر دوست دارند بلافاصله مشغول شوند. بهترین زمان را براى انجام تكالیف فرزندتان پیدا كنید و سعى نمایید آن را تقویت كنید. كشیدن یك صفحه ساعت كه زمان انجام تكالیف را به او نشان مى دهد براى كودكان كوچك تر بسیار مفید خواهد بود.

بسیارى از والدین، ناآگاهانه كودك خود را فقط با هدف تقویت مهارت هاى حافظه اى و انباشتن ذهن او از اطلاعات لغوى، تربیت و هدایت مى كنند و براى حافظه و هوش كودك اهمیتى بیش از حد قایل مى شوند. این گروه از والدین با اصل قرار دادن هوش و حافظه كودك از پرورش سایر توانمندى هاى ذهنى و روانى كودك خود كه مهم ترین آن ها تفكر خلاق است، غافل مى مانند.
معمولاً رقابت میان كودكان وقتى پدید مى آید كه نوعى ارزیابى و رتبه بندى توسط والدین وجود داشته باشد و یا جایزه اى در میان باشد. در این حالت كودكان چنان چه احساس كنند كه كار آن ها توسط والدین مورد ارزش گذارى قرار خواهد گرفت و یا به بهترین كار جایزه یا پاداش داده خواهد شد، بیش از آن كه به انجام كار بهتر بیندیشند به كسب آن جایزه فكر مى كنند.گاه بسیارى از والدین براى كودك خود قوانین و مقرارت خشك و محدود كننده نظیر تعداد ساعت هاى درس خواندن در روز، راس ساعت معین خوابیدن، استفاده از لوازم خاص و... قرار مى دهند. در این وضعیت كودك تدریجاً به كلیشه اى و تكرارى رفتار كردن عادت مى كند و این خود نقطه مقابل خلاقیت است.
و گاه عدم آگاهى و شناخت برخى والدین از فرایند رشد خلاقیت در كودكان و مطالعه نكردن آن ها در این زمینه سبب مى شود آن ها هیچ گاه نتوانند براى پرورش و شكوفایى خلاقیت خود برنامه ریزى كنند.از دیگر سو ارزیابى پى در پى رفتارهاى كودك و زیر ذره بین قرار دادن و انتقاد از كارهاى او در خانواده آزادى و امنیت خاطر و اعتماد به نفس كودك را مختل مى سازد و ترس از اشتباه را در وى تقویت مى كند.تخیل كودك پایه خلاقیت اوست و چنانچه تخیلات و رویاهاى كودك مورد بى توجهى، تمسخر و یا بیهوده انگاشتن از جانب والدین شمرده شود، در واقع سرچشمه خلاقیت او خشكانده شده است. وانگهى بسیارى از كودكان به ویژه در سنین پایین از علایق و كشش هاى خود نسبت به موضوعات و پدیده ها اطلاع روشنى ندارند و یا این كه نمى توانند آن را به زبان بیاورند. این موضوع از مواردى بسیار حساس به شمار مى رود كه باید از همان دوران كودكى مورد توجه والدین قرار گیرد.

همه كودكان خلاق اند

براى خلاق بودن باید اول از ذهن، تعصبات و پیشداورى ها آزاد شد. آدم خلاق كسى است كه چیزهاى تازه را امتحان مى كند. او هرگز نمى تواند مثل یك آدم آهنى رفتار كند. چرا كه ربوت ها هرگز خلاق نیستند و فقط كارهاى تكرارى از آن ها سر مى زند.
همه بچه ها خلاق اند. همه بچه ها، هر كجا كه به دنیا آمده باشند، خلاق اند، این ما هستیم كه راه خلاقیت آن ها را سد مى كنیم و سپس شروع مى كنیم كه راه صحیح انجام كارها را به آن ها آموزش دادن.تمام انسان ها با ظرفیت هاى لازم و كامل براى پرسشگرى و خلاقیت پا به دنیا مى گذارند.
در سنین بین هفت تا ۱۴ سالگى تغییراتى در كودك رخ مى دهد كه چگونگى آن ذهن روان شناسان بسیارى را به خود مشغول داشته است.هر انسان در مغز خود دو نیمكره و بنابراین دو ذهن دارد. نیمكره چپ ذهنى غیرخلاق است، این قسمت به لحاظ فنى بسیار توانا است، ولى تا آنجا كه به خلاقیت مربوط مى شود، به كلى ناتوان است، فقط وقتى مى تواند كارى را انجام دهد كه قبلاً آن را آموخته باشد. نیمكره راست درست عكس نیمكره چپ عمل مى كند. نیمكره راست، نیمكره اغتشاش است.
به هنگام تولد نیمكره راست فعال و نیمكره چپ غیر فعال است. بعد ما آموزش به كودك را آغاز مى كنیم، آن هم از روى ناآگاهى و به شكلى غیرعلمى. در طول سالیان عمر این ترفند را ناخواسته مى آموزیم كه چگونه انرژى را از نیمكره راست به نیمكره چپ جابه جا كنیم. چه طور تكمه بازدارنده نیمكره راست را فشار دهیم و استارت نیمكره چپ را روشن كنیم. كوشش براى نابودى نیمكره راست و كمك به نیمكره چپ و زمانى بین هفت تا ۱۴ سالگى بالاخره موفق مى شویم و به هدف مى زنیم. این است تغییرى كه در سنین نوجوانى از- هفت تا ۱۴ سالگى- رخ مى دهد.
از این پس دیگر او به یك شهروند رام و سربه راه مبدل مى شود و مشغول آموختن شیوه هاى انضباطى، زبان، منطق و تمرین هاى یكنواخت شده است. در مدرسه رقابت با دیگران را آغاز كرده و به یك آدم خودخواه تبدیل مى شود. او به قدرت و پول علاقه مند شده و به این فكر مى افتد كه چه طور به مدارج بالاى تحصیلى صعود كند تا اقتدار بیشترى به دست آورد. چه طور مى شود پول بیشتر داشت، خانه بزرگى دست و پا كرد و...
آموزش صرفاً پرورش حافظه است، از این راه با هوش نمى شویم. بچه ها در بدو ورود به مدرسه زیركى خاصى دارند، اما به ندرت ممكن است كسى پایش را از دانشگاه بیرون بگذارد و هنوز باهوش باشد. دانشگاه تقریباً همیشه در كارش موفق است، بلكه شما با مدرك بیرون مى آیید، ولى این مدارج تحصیلى را به قیمت گزافى به دست آورده اید، به قیمت از دست دادن هوش و لذت زندگى.

۱- تکالیف درسی باید در محیط مطالعه مناسب انجام شود
فرزندان برای انجام تکالیف درسی باید دارای محیطی آرام باشند ، آنان نمی توانند تکالیف خود را در جلوی تلویزیون یا هنگامی که با تلفن صحبت می کنند انجام دهند ، یا در صورتی که توسط خواهر یا برادر خود مورد آزار قرار می گیرند نمی توانند تکلیف خود را انجام دهند .
• محل انجام تکالیف باید دارای نور کافی باشد .
• از حواس پرتی کودک هنگام انجام تکالیف درسی خودداری کنید چون برای تمرکز حواس وقت لازم است .
• محل کار فرزندتان را به آنچه برای انجام تکالیف نیاز دارد تجهیز کنید تا برای پیدا کردن وسایل مورد نیازش لازم نباشد دست از کار بکشد . وسایل مورد نیاز مثل مداد - خودکار - مداد تراش - نوار چسب - قیچی - خط کش - گونیا - پرگار - کاغذ یادداشت - کاغذ چک نویس - فرهنگ لغت - تقویم رومیزی .
۲ - تکلیف درسی باید به موقع انجام شود :
انجام تکالیف مدرسه بیشترین جروبحث بین والدین و فرزندان می باشد و درگیر شدن شما در این برنامه ریزی جهت انجام تکالیف بسیار مهم است و کودک باید در انجام کارهای درسی و غیردرسی نظم پیدا کند .
• زمان انجام تکالیف درسی یک زمان از پیش برنامه ریزی شده و اختصاصی است که در طول آن زمان فرزندتان باید تکالیف خود را انجام دهد و باید درک کند که در این زمان بازی کردن ، صحبت با دیگران ، تماشای تلویزیون را خاتمه دهد و به محل انجام تکالیف برود .
• برنامه ریزی روزانه برای طول هفته نوشته شود ؛ که در کودکان زیر کلاس سوم ، والدین این کار را انجام داده و برای کودکان کلاس سوم تا دوم راهنمایی با همکاری والدین و خود کودک و از دوم راهنمایی تا آخر دبیرستان خود محصل باید زمان برنامه ریزی ها را مشخص کند .
• بهترین زمان را به انجام تکالیف اختصاص دهید .
• برای کودکانی که تکالیف را سریع و بی توجه انجام می دهند زمان اجباری انجام تکالیف را مشخص کنید و در صورت امکان تکلیف را ارزیابی کنید . بدین طریق بچه درمی یابد که اگر تکلیف را غیرمسؤولانه انجام دهد به او وقت آزاد جایزه داده نخواهد شد .
• شاگردان بزرگتر را تشویق کنید تا از برنامه ریزی هفتگی استفاده کنند .
• به کودک یاد دهید هر وقت به وی تکلیف داده می شود ، باید آن را با دقت یادداشت کند تا بتواند آن را صحیح انجام دهد .
۳ - بچه ها باید تکالیف درسی را خودشان انجام دهند .
والدین با انجام دادن تکلیف درسی فرزندان ، این باور را در او تأیید می کنند که او خودش نمی تواند کارش را انجام دهد .
بهترین کمکی که می توانید به فرزندتان بکنید این است که او را تشویق کنید تا خودش تکالیفش را انجام دهد .
• به فرزندانتان بگویید که از آنها انتظار دارید : تکالیفشان را خودشان انجام دهند . هر چند این تکالیف مشکل است ولی اگر کمکی از دستمان بربیاید کوتاهی نمی کنیم .
• هر چه کودک بزرگتر می شود و به کلاس بالاتر می رود میزان استقلال فردی انجام تکالیف درسی را بیشتر کنید .
• نظارت بر حسن انجام تکلیف را داشته باشند .
• به فرزند خود دلگرمی بدهید که می تواند بصورت غیروابسته و مستقل عمل کند .
۴ - برانگیختن فرزندان در جهت انجام دادن کارشان به بهترین وجه :
کلیه بچه ها به تحسین اهمیت می دهند ، تحسین به ویژه برای بچه هاییکه به سختی برانگیخته می شوند ،‌ اهمیت دارد . به خاطر داشته باشید که تحسین شما می تواند در ایجاد احترام به خود ، در فرزندان و نیز در کمک به آنها در کسب رفتارهای مناسب در زمینه انجام تکالیف اثر زیادی داشته باشد .
• تلاش های فرزندانتان را بطور مستمر تحسین کنید . مثل : « از اینکه تکلیف درسی ات را هر روز به موقع شروع می کنی خوشحالم » و « من واقعاً از اینکه تو دیگر تکالیف درسی ات را بدون کمک به دیگران انجام می دهی خوشحالم . آفرین » . « از اینکه توانسته ای غلط املائی را کمتر کنی خوشحالم چقدر زحمت می کشی » .
• به خاطر داشته باشیدکه در آغوش گرفتن یا دستی به شانه زدن ، اثر پیام شما را افزایش خواهد داد .
• از تشویقهای مورد علاقه کودکان جهت افزایش انگیزه در انجام تکالیف استفاده کنید . مثل پارک رفتن و مهمانی رفتن .
• از روش « فرفره » نیز می توان برای تعیین تشویقها استفاده کرد بدین شکل که روی یک فرفره جوایز مورد علاقه کودک را می نویسید و هر وقت از انجام تکالیف وی راضی بودید یکبار فرفره را بچرخانید تا یک جایزه مشخص گردد . ( نوع جوایز را مکرر تغییر دهید ) . از تشویقهای ساده استفاده کنید مثل انتخاب نهار - دیدن برنامه کودک و شکلات - تنقلات و غیره .
• حداقل زمان لازم برای بدست آوردن جایزه برای کودکان ابتدایی سه تا پنج روز ، برای راهنمایی یک تا دو هفته و برای بچه های دبیرستان دو تا چهار هفته است بدین صورت که یک جدول یا مربع مشخص کنید . هر موقع که تکلیف انجام گرفت یک مربع را پدر یا مادر امضاء کند و هر موقع به ۱۰ مربع رسید یک جایزه بستگی به سن کودک برای وی در نظر بگیرید .
۵ - اگر فرزندانتان تکالیف درسی شان را انجام نمی دهند با آنها ارتباطی قاطعانه برقرارکنید :
• مشاجره با فرزندانتان موقعیتی است که بردی به همراه ندارد . صحبتهای خصمانه فقط فرزندانتان را تحقیر می کند . این صحبتها اعتماد به نفس آنها را ضایع می کند ، داد و بیداد کردن با فرزند در واقع عصبانیت و عدم کارایی شما را نشان می دهد و نه قدرتتان را ، و در نهایت باعث می شود که اصلاً به حرفهای شما توجه نکند .
• بخاطر داشته باشید که شما در موضع قدرت قرار دارید و باید قاطعانه انتظارتان را مطرح کنید و مجبور نیستید مشاجره کنید .
• به فرزندانتان روشن و قاطع بگویید که انتظار دارید آنها تکالیف درسی شان را مسؤولانه انجام دهند :
• با هر یک از بچه هایتان به تنهایی بنشینید . درست به چشمانش نگاه کنید ، انتظاراتان را آرام و قاطع بیان کنید « در این خانه مهمترین مسئولیت تو این است که تکالیف درسی ات را انجام دهی . دیگر نباید در این مورد جر و بحثی باشد و باید تکالیف را بدون کمک به دیگران انجام دهی . تو باید تکالیفت را در زمان انجام تکالیف روزانه ، و در حد توانت به بهترین وجه انجام دهی » .
• با فرزندانتان مشاجره نکنید و درخواست خود را مکرر و با قاطیت تکرار کنید : در برابر هر بهانه ای که فرزند برای انجام ندادن تکالیف می آورد درخواست خود را قاطعانه تکرار کنید .
۶ - با عمل خود از گفتارتان پشتیبانی کنید :
در برخورد با فرزندانتان ، موضع خود را حفظ کنید . آنها باید بفهمند که شما مشاجره نخواهید کرد . زد و خورد نخواهید کرد و اینکه شاهد انجام تکالیف درسی آنها خواهید بود . باید مثل پدر یا مادر قدرتمند با صبر و حوصله با فرزندتان ارتباط برقرار کنید و از او بخواهید که هیچ کار دیگری نباید بر انجام تکالیف درسی اش پیشی بگیرد . ایستادگی شما به نفع فرزندتان است .
• به فرزندتان بگویید که انتخاب با اوست اگر علاقمند است که از امتیازات روزانه مثل تلویزیون تماشا کردن ، بیرون رفتن ، تلفن به دوستان و غیره استفاده کند اول باید تکالیفش را انجام دهد و قبل از اتمام کامل تکالیف نمی تواند از پشت میز خارج شود .
• از تهدیدهای بی معنا که عملی نیستند خودداری کنید : مثل « خودت می دانی اگر تکلیفت را انجام ندهی چه می شود ، اگر به کارهایت نپردازی تنبیه خواهی شد ، تو را سر جایت می نشانم » .
• بر روی خواسته هایتان پافشاری کنید و مصالحه نکنید هر چند کودک با ترفندهای خود حس ترحم شما را برانگیزد .
• بعضی کودکان با گریه کردن و اظهار عجز نمودن ، عصبانیت و داد و بیداد کردن و یا با اظهار بی تفاوتی نسبت به خواسته شما واکنش نشان می دهند شما با صبر و آرامش و بدون عصبانیت روی درخواست خود پایدار باشید . عصبانیت شما نشان از عقب نشینی شما دارد .
۷ - معلمین باید همیار شما در مدرسه باشند
تکلیف درسی حلقه ارتباطی بین خانه و مدرسه است . در مواردی مشکلات تکلیف درسی فرزندانتان را می توان با یک تلاش هماهنگ شده بین شما و معلم او حل کرد .
معلمان خوب علاقمندند تا از مشکلات شاگردانشان اطلاع داشته باشند و نمی خواهند بی خبر باقی بمانند . معلمان نظرات شما را با اشتیاق می پذیرند و از تبادل اطلاعات و ایده ها استقبال می کنند .
• اگر کودک تکالیف درسی اش را انجام ندهد با معلم او تماس بگیرید . ممکن است کودک در کلاس درس ناتوانی در یادگیری یا حواس پرتی داشته باشد .
• اگر فرزندتان تکالیف درسی اش را به منزل نمی آورد با معملش تماس بگیرید . از معلمان فرزندتان خواهش کنید که کلیه تکالیف درسی را در یک جدول با تاریخ برای شما بنویسند .
• اگر فرزندتان تکالیف درسی اش را به اتمام نمی رساند با معلمش تماس بگیرید و با وی مشورت کنید .
• اگر فرزندتان تکالیف درسی اش را سر هم بندی می کند یا در انجام تکالیفش عادتهای نادرستی دارد ، با معلمش تماس بگیرید . کودک باید مطمئن شود که شما با معلمش هماهنگ هستید و معلم از شما خواسته که در این زمینه به وی کمک کنید .
۸ - مهارتهای مطالعه :
الف ) نکاتی در مورد خواندن
• یکی از مهمترین کارهایی که میتوانید انجام دهید تا فرزندانتان را به خواندن تشویق کنید آن است که خود شما هم اهل مطالعه باشید . وقتی بچه ها در حالتی بزرگ شوند که ببینند والدینشان از مطالعه لذت می برند ، آنها هم بطور طبیعی در این زمینه کنجکاویهایی نشان می دهند . بهمین دلیل مواد خواندنی و کتابخانه همچون وسایل دیگر مثل تلویزیون باید در منزل شما وجود داشته باشد و محیط مناسب مطالعه را فراهم کنید .
• از زمانی که فرزندتان کوچک است برای وی کتاب خواندن را شروع کنید و تا زمانی که میل دارد این کار را ادامه دهید .
• وقتی فرزندتان با صدای بلند چیزی را می خواند به آنها گوش کنید . این کار برای وی لذت بخش است و مهارتهای خواندن را تقویت می کند .
• بصورت منظم با فرزندانتان به کتابخانه سری بزنید . در آنجا کتابهای خواندنی بسیاری برای تمام گروههای سنی وجود دراد . برای وی کارت عضویت کتابخانه تهیه کنید تا وی بتواند مستقلاْ از کتابخانه استفاده کند .
• برای کودک یک کتابخانه مخصوص خودش تهیه کنید تا کتابهایش را در آن نگهداری کند .
• برای فرزندان آبونمان یک مجله در سن خودش و به آنچه علاقه دارد هدیه کنید .
• تلویزیون را خاموش کنید و با هم به مطالعه بپردازید . یک ساعت مطالعه پایانی خوشایند و آرامبخشی برای یک روز کاری است .
ب ) خوب خواندن :
خوب خواندن شیوه ای است که به فرزندتان کمک می کند تا به وسیله افزایش مهارتهای درک مطالب نوشته شده و مطالب شنیداری ، کتابخوان های بهتری شوند . یک جلسه خوب خواندن فقط حدود پانزده دقیقه طول می کشد .
• برای فرزندتان به مدت پنج دقیقه با صدای بلند کتاب بخوانید و کلمات را با دقت و به روشنی تلفظ کنید .
• وقتی فرزندتان کتاب می خواند به او گوش کنید . از فرزند بخواهید که ادامه همان کتاب را با صدای بلند بخواند .
• به وی یادآوری کنید بصورت شمرده و دارای معنا بخواند ، اگر لغتی را اشتباه ادا کند اورا متوقف نکنید . آن را یادداشت کرده و بعداً تذکر دهید .
• در مورد آنچه که کودک خواند ، از او سئوالهایی بپرسید ، گوش کردن و خواندن او را آزمایش کنید . در مورد پاسخ هایش با او صحبت کنید و نظرتان را در مورد پاسخ ها بیان کنید . روش خوب خواندن و پرورش مهارتهای خواندن یک روش سرگرم کننده ای برای مطالعه جمعی است . از مطالبی که مورد علاقه کودک است شروع کنید .
ج ) نکاتی در مورد آماده شدن برای دیکته نویسی :
• از فرزندتان بخواهید که لغات جدید درسی را روی یک کارت بنویسد .
• لغات را بدقت نگاه کند و بخواند .
• کارت را پشت رو بگذارد و با صدای بلند بخواند و برگرداند که ببیند درست خوانده یا خیر .
• لغات را در یک جمله بکار ببرد .
• بعد آن لغات را به فرزندتان دیکته بگویید ، وقت کافی در اختیارش قرار دهید تا کلمات را بنویسد .
• لغات غلط نوشته را جدا روی یک کارت دیگر بنویسد تا چندین بار آنها را تمرین کند .
• یک روش جالب استفاده از ضبط صوت است که کودک لغات را بطور صحیح می خواند و هجی می کند بعد نوار را از اول بگذارد و خودش دیکته بنویسد .
د ) چگونه می توان به برنامه ریزی بلند مدت مطالب غیردرسی کمک کرد :
علاوه بر تکالیف درسی متداول روزانه ، به بچه ها تکالیف درسی بلند مدت مثل گزارش نویسی ، خلاصه کردن کتاب و آماده شدن برای امتحان هم واگذار می شود . این تکالیف بلند مدت معمولاً بچه ها را سردرگم می کند و نمی دانند که وقتشان را چگونه تنظیم کنند .
• تکلیف را به گامهای ساده تر تقسیم کنید و مراحل و تاریخهای تکمیل هر یک را روی برگ برنامه ریزی بلند مدت بنویسید .
• میزان دخالت شما در کمک به فرزندانتان برای سازمان دادن برنامه های بلند مدت ، به سن آنها و درجه موفقیتشان در انجام کار به صورت مستقل بستگی دارد .
• گام های نوشتن یک گزارش را مشخص کنید :
گام ۱ - موضوع مناسب انتخاب کنید .
گام ۲ - در جهت کشف موضوعات مختلف درباره آن مطلب از منابع مختلف استفاده کنید .
گام ۳ - تعیین کنید به چه سئوالهایی درباره موضوع مورد نظرتان باید پاسخ دهید .
گام ۴ - در زمینه موضوع یادداشتهایی تهیه کنید .
گام ۵ - خلاصه ای از رئوس مطالب گزارش تهیه کنید .
گام ۶ - در مورد موضوع یک پیش نویس تهیه کنید . میزان دقت آن را کنترل کنید و تصحیحات لازم را انجام دهید .
گام ۷ - نسخه نهایی گزارش را بنویسید .
هـ ) چگونه به فرزندتان کمک کنید تا برای امتحان درس بخواند .
قسمت اول : قبل از آنکه فرزندتان درس خواندن را شروع کند
به وی برنامه ریزی را آموزش دهید .
گام ۱ - تعیین کنید که امتحان شامل چه موادی است . مثل فصلهایی از کتاب ، یادداشتهای کلاس ، تکالیف گذشته ، امتحانات یا آزمایشهای کوتاه در گذشته .
گام ۲ - تمام موادی را که باید مطالعه شوند سازمان دهید .
گام ۳ - برنامه ریزی زمانی را برای هر مورد از موادی که باید مطالعه شود انجام دهید مثلاً برای هر فصل چند ساعت مطالعه باید مشخص گردد .
قسمت دوم : چگونه کتاب درسی را مطالعه کنیم .
گام ۱ - فصل را بصورت اجمالی مرور کنید : این مرحله شامل عناوین ، کلیه عکسها ، جدولها و نمودارها ، سئوالهایی که در هر فصل آمده و خلاصه آن فصل را بخوانند .
گام ۲ - دوباره تمام فصل را بطور کامل بخوانید و هنگام مطالعه مطالب مهم را یادداشت و خلاصه برداری کنید .
گام ۳ - فصل را دوره کنید و یادداشتها را دوباره نگاه کنید و سئوالات آخر درس را جواب دهید .
گام ۴ - تکالیف درسی و یادداشتهای کلاس را دوره کنید .
گام ۵ - سئوالهای مربوط به درس و آزمایشها و امتحانهای گذشته را دوره کنید .
گام ۶ - نمونه سئوالهای امتحانی را تهیه و مطالعه کنید .
www2.irib.ir

یكی دیگر از زمینه های افت تحصیلی دانش آموزان ناسازگاری ها یا سازش نایافتگی های رفتاری است. اختلافات رفتاری در میان كودكان و نوجوانانی كه افت تحصیلی دارند به مراتب بیشتر از دانش آموزان عادی است. بعضی از اختلافات رفتاری حتی موجبات افت تحصیلی به معنای دقیق كلمه یا به اصطلاح كم آموزی دانش آموزان تیزهوش را نیز فراهم می آورد. به هر حال، ناسازگاری های رفتاری، همچون پرخاشگری، بیش فعالی، بی قراری، تخاصم، كم رویی شدید و انزواطلبی، در خود فروماندگی و بی توجهی از آفت های رشد مطلوب شخصیت و از عوامل موثر در افت تحصیلی است. اینگونه مشكلات رفتاری در میان دانش آموزانی كه افت تحصیلی یا كم آموزی دارند به طور قابل ملاحظه ای بیش از دیگران است.

شرایط عاطفی و روانی:

شرایط عاطفی و روانی را می توان به عنوان اصلی ترین عامل پیشرفت یا افت تحصیلی دانست. بسیاری از دانش آموزان با این كه از بهره هوشی بالاتر از متوسط و ظرفیت یادگیری قابل ملاحظه برخوردارند، اما صرفا به دلایلی از قبیل فرق عاطفی، انگیزه كافی، عدم پشتكار، فقدان اعتماد به نفس، عدم كفایت در ابراز وجود، كمی احساس خود ارزشمندی، كم رویی، نداشتن نگرش مثبت و قوی برای زندگی و تعارض روانی و غیره دچار بی اشتهایی تحصیلی شده و نمی توانند پیشرفت تحصیلی مطلوب داشته باشند.
این قبیل بچه ها نیازمند تقویت اعتماد به نفس، بالا بردن انگیزه و شناخت درمانی هستند تا آن جا كه در حوزه شناختی ایشان نگرش مثبت و مولد نسبت به خود و محیط اطراف به وجود آمده از انگیزه غنی برای تلاش بیشتر و ظاهر ساختن استعدادهای بالقوه برخوردار شوند.

شرایط عاطفی و امنیت محیط خانواده:

خانواده یك نهاد اجتماعی كوچك است كه اولین كانون تربیتی دانش آموزان به حساب می آید. دانش آموز مقدار قابل توجهی از وقت خود را در آن می گذراند. به نقل از شاروك (1967) می گوید: «در محیط خانوادگی بیش از بهره هوش كودكان در موقعیت تحصیلی آنها موثر است.» شاید بتوان گفت مهمترین عامل موثر در شكل گیری نگرش دانش آموزان نسبت به تحصیل، خانواده است. این كه والدین با دانش آموزان و درس و تحصیل او چگونه برخورد كنند و در الگوهای تربیتی خود برای چه نوع رفتارهایی ارزش قائل شوند، یكی از اجزای اساسی در شكل گیری نگرش دانش آموز نسبت به تحصیل است، چنانچه نگرش خانواده نسبت به مدرسه، معلمان و درس، منفی باشد و یا بین آن چه می گویند و آن چه عمل می كنند تفاوت وجود داشته باشد، طبیعی است كه به تدریج فرزند آنها نگرش منفی به درس و تحصیل پیدا خواهد كرد. در موارد بسیاری علت افت تحصیلی و یا شكست تحصیلی به وجود این گونه نگرش های منفی، تضادها، مساعد نبودن شرایط خانواده از نظر عاطفی و روانی و... بر می گردد. پدران و مادرانی كه درس را كاری بیهوده و اتلاف وقت تلقی می كنند، همین نگرش را به فرزندان خود منتقل ساخته و برای پیشرفت درس آنها هیچ گونه كوششی انجام نمی دهند.

ارتباط بین اولیاء و دبیران:

از جمله عوامل مهم دیگر در پیشرفت تحصیلی دانش آموزان رابطه و هماهنگی بین اولیاء و معلمان و مربیان مدرسه است. پیشرفت تحصیلی دانش آموزان قبل از هر چیز مستلزم برخورداری آنان از یك فضای متعادل و هماهنگ در خانه و مدرسه است. محیط خانواده الگوهای رفتار، احساس و تفكر صحیح را به دانش آموزان می آموزد و در آنان انگیزه و رغبت برای تحصیل و كسب علم را فراهم می سازد و مدرسه ضمن سامان دادن و هدایت كردن صفات روانی و رفتاری دانش آموزان برای یك زندگی سازنده و اخلاق اجتماعی، علم و دانش و مهارت های لازم را به آنان می آموزد.

برنامه ریزی:

یكی دیگر از دلایل افت تحصیلی دانش آموزان نداشتن برنامه و برنامه ریزی درست است. بدیهی است كه اگر دانش آموز 24 ساعت شبانه روز خود را براساس برنامه ای تنظیم كند، دارای فواید بسیاری خواهد بود. از جمله این كه تمامی موضوع ها و فعالیت های زندگی روزمره را در آن گنجانده و این طور نمی شود كه برای یك موضوع، فعالیت یا درسی خیلی وقت بگذارد و برای فعالیت دیگری وقت كم بیاورد. ضمن آن كه هیچ گاه دچار بلاتكلیفی و سردرگمی نیز نخواهد شد «راهكار».

محمد برو توى اتاقت. پروین صداى تلویزیون را كم كن. این هفته جایى میهمانى نمى رویم. مگر به تو نگفتم برو توى اتاقت
ایام امتحانات بچه هاست و در خانه ها شرایط فوق العاده برقرار است. بعضى پدر و مادرها اینقدر بى تفاوت و بى خبر از اوضاع بچه ها هستند كه نمى دانند در مدرسه فرزندشان چه مى گذرد و بعضى دیگر اینقدر قضیه را سخت گرفته اند انگار كه نمره هركدام از امتحانات قرار است در اضافه حقوق این ماه از درآمد خانواده لحاظ شود!

ارزش نمره

نخستین چیزى كه باید باور كنیم این است كه امتحان و نمره تنها ابزارى است براى تقویت انگیزه مطالعه كه براى كوچك و بزرگ و دبستانى و دانشگاهى ثمربخش بوده است.
اما همیشه نمره ریاضى و ادبیات و شیمى و علوم معرف واقعى اطلاعات علمى و سطح هوشى ما نیستند و به مراتب نشان دهنده میزان ارزشمندى شخصیتى و توانایى ها و استعدادهاى گوناگون ما نخواهند بود.

بى توجهى مخرب است

رها كردن فرزندان و بى توجهى به موفقیت ها و تلاش آنان مى تواند انگیزه شان را تضعیف كند. همان طور كه همراه بودن با برنامه هاى مدرسه و توجه و تقدیر از نمرات خوب و سپس پرسیدن از علت ضعف در بعضى نمرات دیگر مى تواند در ایجاد روند بهتر مؤثر باشد.

فشار و حساسیت مخرب تر است

گاه بسیار تلاش مى كنیم اما دریغا كه تلاش ما نتیجه عكس مى دهد. فرزندان اگر احساس كنند كه تحت فشار هستند در برابر یادگیرى مقاومت مى كنند. تأكید براى بیرون نیامدن از اتاق، ایجاد فشار و لجبازى مى كند. اصرار براى نمره ۲۰ و حساسیت نشان دادن روى نمره ها هم فشار دیگرى است كه فقط او را حساس، عصبانى و یا مضطرب مى سازد. از همه بدتر تكرار كلماتى مثل بخوان، بخوان فرد را در حالت بیزارى و مقاومت قرار مى دهد.

توانایى را تحسین كنیم

انسان ها مادامى كه احساس توانمندى و تأیید مى كنند براى رساندن خود به نتایج بهتر تلاش مى كنند و هیچ چیزى جاى این انگیزه قدرتمند درونى را نمى گیرد. پس فقط كافى است كه جلوى حركت این انگیزه قوى را نگیریم و با توصیه هاى نابجا خود تنظیمى فرد را كه بسیار به حالش سودمند است به دیگر تنظیمى و تلاش به خاطر این و آن ـ كه فرد را به سستى مى كشاند ـ تبدیل نكنیم.
حد تلاش فردى در یك درس نمره ۱۷ و حد دیگرى ۱۵ است، مهم تلاشى است كه فرد براى موفقیت خود انجام مى دهد. اگر مى خواهیم كمكى كرده باشیم گاهى ـ بدون تكرار مكرر ـ توانایى و تلاش فرزند را تحسین كنیم و به او بگوییم كه ارزش و شأن انسانى و روح الهى او با هیچ نمره اى محدود نمى شود و محبتى كه ما به او داریم ـ در هر حالتى ـ وصف ناشدنى است. این نوع نگاه به موضوع از ایجاد هرگونه اضطراب و مقاومت ناصحیح پیشگیرى مى كند.

كمك در برنامه ریزى صحیح

آنها به احساس موفقیت و توانایى احتیاج دارند اما ممكن است راه موفق شدن را ندانند.
براى استفاده بهینه از وقت بهتر است كه در ایام امتحانات استفاده از تلویزیون را با هماهنگى و موافقت خود بچه ها به حداقل برسانیم و محیط آرام تر و ساكت ترى را برایشان فراهم كنیم. رفت وآمدهاى خانوادگى را در این مدت تا حد امكان كم كنیم و از ایجاد جو تشنج روانى و نزاع و درگیرى به هر نحوى جلوگیرى كنیم.
به او یاد بدهیم كه براى آرام سازى ذهنى از پرداختن به افكار نگران كننده و غرق شدن در افكار مزاحم بر داشتن تمركز تمرین كند و اگر كارى هست كه انجام آن ذهنش را درگیر كرده ابتدا به انجام آن اقدام كند و یا روى برگه اى تمام مشغله هاى ذهنى را نوشته و سپس با خیال راحت به مطالعه عمیق بپردازید.

ساعتى مطالعه فعال

یك ساعت مطالعه فعال و عمیق بهتر از ساعت ها نشستن و درجا زدن است. براى داشتن مطالعه فعال باید ابتدا صفحاتى از درس را بخوانیم و سپس از خود سؤال كنیم كه این قسمت حاوى چه نكاتى بود. یعنى ما از خودمان امتحان مى گیریم و به خودمان تمرین مى دهیم. بعضى مطالب را با صداى بلندتر تكرار مى كنیم، بعضى را مى نویسیم و براى بعضى شعر و عبارتى را طراحى مى كنیم كه ربطى را بین آنها برقرار كند.
مسئله هاى حل شده را دوباره حل مى كنیم و با جواب قبلى مقایسه مى كنیم و براى طراحى مسئله هاى مشابه اعداد و شرایط را عوض مى كنیم.

فرصتى براى استراحت و عمق بخشى

هر وقت احساس خستگى و پر شدن ذهنى داشتیم وقت آن است كه با پرداختن به كارى دیگر به عمق بخشیدن به حافظه و ایجاد فضاى جدید كمك كنیم. استفاده از طبیعت، انس ورزى با افراد خانواده، چند قدم راه رفتن، بستن چشم ها و نفس كشیدن هاى عمیق و آرام، خوردن میوه، عسل، مویز و خوراكى هاى كم كالرى و مقوى حافظه، انجام برنامه هاى لازم شخصى، كمك در كارهاى خانه و خانواده و پرداختن به نیایش و عبادت مى توانند از بهترین انواع آمادگى ذهنى باشند. پس از یك مقدار جابه جا شدن بدنى و آماده شدن دوباره به ادامه مطالعه در همان حوزه درسى یا دروس دیگر مى پردازیم.
منبع: http://www.iran-newspaper.com

نقش والدین در ایجاد روشهای صحیح مطالعه و هدایت تحصیلی دانش آموزان

پدر و مادرها اغلب نمی دانند به چه صورت و به چه طریق ممكن در امر آموزش و یادگیری و درس به فرزندان كمك كنند. آنها شاید صدها بار این كلمه را تكرار كرده باشند (بخوان، بخوان) و دلشان می خواهد در این زمینه فرزندانشان را در منزل یاری كنند ولی بنابر دلایلی، خود را درگیر این مسائل كه به نظر مشكل و پیچیده است نمی كنند. این دلایل ممكن است بی اطلاعی از موضوع درس یا برنامه آموزش آموزشگاه و نداشتن وقت و یا خواسته های متفاوت هریك از فرزندان باشد و لیكن فرزند شما در زندگی تحصیلی خود نیز به شما وابسته است و در صورتی كه بتوانید در تحصیل او نقش فعالتری داشته باشید، یادگیری برای او دلپذیرتر می شود و اعتماد به نفس بیشتری پیدا می كند تا این كه در برابر او بی تفاوت باشید. شاید به خاطر حضور شما، نسبت به درس خواندن دلگرم شود و آینده درخشان تری داشته باشد. برخی والدین شركت در زندگی تحصیلی فرزند خود را مشكل می دانند و حال و حوصله این كار را ندارند و اصلا خود را درگیر این مسائل نمی كنند. برخی از دلایل این سهل انگاری و بی تفاوتی عبارتند از:

1- نداشتن وقت و انرژی و برنامه ویژه رسیدگی فرزندان: باید بدانید اگر چه شركت در تحصیل و كمك به فرزندتان كمی از وقت و انرژی شما را می گیرد؛ اما در مقابل، زندگی خانوادگی شما پربارتر می شود.

2- تعلیم و تربیت منحصرا كار متخصصان است: واقعیت این است كه شما فرزند خود را بهتر از هركس دیگری می شناسید و تجربه، خود یك نوع تخصص است و سهیم كردن معلمان و مشاوران در این شناسایی، موجب بهره رسانی آنان می شود و سعی كنید اگر در تربیت فرزند خود با مشكلی مواجه می شوید با یك مشاور متخصص ارتباط داشته باشید و سعی كنید همیشه قبل از وقوع مشكل با مشاور تماس داشته باشید.

3- نمی توان با تقدیر و سرنوشت به مبارزه پرداخت و هر چه قسمت باشد همان می شود: این نوع قضاوت و برداشت، عذر و بهانه ای بیش نیست. كسانی كه این نظر را دارند می خواهند به این وسیله با ساده اندیشی تمام تقصیرها را بر گردن تقدیر و سرنوشت بیندازند در صورتی كه این گونه نیست، هركس اراده كند و تصمیم بگیرد می تواند موفق شود. این گونه نظریات ترمز موتور ذهن است.

4- فرزند من به كمك من نیازی ندارد و من نمی توانم كاری برایش انجام دهم: شما بیشترین تاثیر را بر فرزند خود دارید؛ از این رو فرزند شما از حمایت و راهنمایی شما در خانه و مدرسه بی نیاز نیست و همواره باید كمك كننده، همراه و تشویق كننده او باشید.

5- فرزند من استعداد كافی ندارد یا كم هوش است: این بزرگترین ضربه به فرزندتان است. یادتان باشد هر دانش آموزی كه خود را تا مرحله دبیرستان رساند دیگر كم هوش و كم استعداد نیست.اما باید دانست هركس برای كاری خاص مهارت و استعداد دارد و چون مدرسه دارای چارچوب و نظرات خاص و انعطاف ناپذیر است و نمی تواند برای هر دانش آموز روش خاصی ارائه كند، ممكن است خیلی از استعدادها شكوفا نشود؛ بنابراین، نقش والدین بسیار تعیین كننده است.

6 – نمی خواهم برای آموزگار ایجاد مزاحمت كنم: باید بدانیم نه تنها مزاحم آموزگار نیستید، بلكه اطلاعات شما به او كمك می كند؛ زیرا اطلاع كامل از یك فرد به نوع برخورد با او كمك می كند. آموزگار می تواند با داشتن اطلاعات لازم درصدد موفقیت فرزند شما باشد. این موضوع نشاندهنده این است كه شما برای معلم و فرزند خود ارزش قائل شده اید.

7 – در هنگام ملاقات با آموزگار و مدیر مدرسه احساس خجالت می كنیم: نظر و عقیده شما برای ما محترم است. در صورتی كه مسائل مورد نظر خود را فهرست وار یادداشت كنید براحتی می توانید درباره آن صحبت كنید؛ زیرا آنها در واقع دلسوز فرزندان شما هستند و حضور و ارتباط شما بسیار مفید و برای شما ارزشمند است و روابط شما قابل ستایش خواهد بود و نشاندهنده حسن دقت شماست و بدانید هیچ معلمی از حضور و وقت اولیا گله مند نیست بلكه از بی دقتی و عدم حضور گله مند است. به هر حال باید دانست موفقیت تحصیلی دانش آموزان، بستگی به اصول و عملكرد «ذهنی و درونی» آنها دارد و والدین بیشتر از هر شاخص دیگری امكانات پرورش و شكوفایی او را در اختیار دارند و می توانند با نوع تربیت صحیح و در خور شان آنها موجب هر گونه پیشرفتی برای آنان شوند. چه باید كرد؟ با فرزندانتان مكالمه و گفتگوی آموزشی – تربیتی واقعی برقرار كنید: قبل از این كه پدر و مادر باشید، یك دوست صمیمی باشید تا از رازهای آنها با خبر شوید. در حقیقت با آنها روراست باشید و نگویید حیا فرزند و پدر و مادری را از بین می رود، این شعار قدیمی شده است. اگر فرزندانتان با شما نتوانند حرف بزنند، حتما مشكلش را به دیگران خواهد گفت و وقتی او از مدرسه برمی گردد و یا شب وقتی همه دور هم جمع هستند، از او بخواهید برنامه روزانه مدرسه اش را با تمام جزییات برایتان تعریف كند.با معلمان، مشاوران، مسوولان و سایر كاركنان مدرسه به وسیله شركت در مراسم افتتاح مدرسه و سایر مراسم ارتباط برقرار كنید و این ارتباط و تماس را در تمام طول سال حفظ كنید.
راجع به «هدف»، «برنامه»، «نقش توجه و تمركز در مطالعه» و «چگونه ضبط و نگهداری اطلاعات در مغز» به فرزندتان توضیحاتی بدهید و به او بفهمانید علت این كه مثلا مبحث جغرافی را خوب فهمیده این بوده است كه توجه و تمركز لازم را داشته است. لیكن كلمات انگلیسی كه بر روی تخته نوشته شده، چون برای او هیچ «هدف» و مقصودی را زنده نمی كرد تا بدین وسیله انگیزه برای ضبط و نگهداری در مغز برایش به وجود آورد، خوب نفهمیده است و هرگز از كلمه كم هوش بودن، كم استعداد بودن، كم شانس بودن استفاده نكنید كه یك داروی مخرب برای آنهاست. همیشه سعی كنید حتی كوچكترین پیشرفت آنها را موجب تشویق و تحسین قرار دهید.محیط خانه را برای یادگیری، مناسب كنید، زمان مناسبی برای مطالعه در نظر بگیرید. در آن مدت، استفاده از تمام عوامل مزاحم از قبیل رادیو، تلویزیون و غیره را برای تمام افراد خانواده ممنوع كنید، بخصوص در هفته امتحانات از میهمانی ها، عروسی و هر عواملی كه ممكن است برای حضور در جلسه ضرر داشته باشد پرهیز كنید. مبادا خودتان بیننده فیلم باشید و به آنها نصیحت كنید كه فیلم نبینید، شما در این مدت، به مطالعه، نوشتن نامه و … بپردازید و حداقل مزاحم آنها نشوید. اگر می توانید، تمرین ها و تكالیفی را كه انجام داده است یك بار مرور كنی. به او كمك كنید تا روز بعد با آمادگی كامل به مدرسه برود. به او یاد بدهید تكالیف سنگین را به بخش های كوچكتری تقسیم كند و آنها را یكی یكی انجام دهد و از انجام دادن تكالیف او جدا خودداری كنید؛ زیرا عصایی برای او خواهید شد كه همیشه باید این عصا زیر دست او باشد و ترك آن یعنی شكست او. در برخورد با فرزندان، صبور و انعطاف پذیر باشید. این كار سبب می شود كه در او، عادت ها و نگرشهای تازه ای برای همزیستی، ایجاد شود. راهنمای فرزند خود باشید.در خصوص شیوه های گوناگون مطالعه و یادگیری و تقویت حافظه مطالبی بیاموزید. برای كمك به فرزند خود، از معلمان نیز راهنمایی بخواهید مثلا اگر شما بدانید سه پایه طلایی حافظه چیست می توانید در این مورد فرزندانتان را راهنمایی كنید. بخشی از وقت خود را به فرزندانتان اختصاص دهید و با او همراه باشید. پیاده روی، گردش، بازدید از موزه و … همراه با شما برای او لذت بخش است. با در نظر گرفتن این نكته كه یادگیری با فاصله كافی بهتر از یادگیری فشرده است، تلاش كنیم فرزندمان را مجبور نكنیم ساعتها بنشیند و مطالعه كند. انجام تكالیف درسی و مطالعه، یك كار فكری است و احتیاج به استراحت دارد این استراحت می تواند به طریق برخاستن و قدم زدن، خواندن قطعات ادبی، ورزش و … باشد.در فصل امتحانات و موقع كنكور، افراد خانواده از طرح نكات متفرقه مورد علاقه دانش آموز جدا خودداری كنند. مثلا چند شب قبل از امتحان یا كنكور از دیدن فیلم سینمایی چشم پوشی كنند، تا او بتواند مطالب درسی را مطالعه كند. این برخورد حس همكاری را در او تقویت خواهد كرد. البته اگر استفاده از تلویزیون در اتاق های دیگر امكانپذیر باشد و مزاحمتی برای دانش آموز ایجاد نكند، مانعی ندارد. اطرافیان در شب امتحان و چند روز مانده به كنكور باید مشوق او باشند و از مایوس كردن او خودداری كنند و همچنین با تكرار حساس بودن موضوع، موجب اضطراب زیاد نشوند و از مشاجرات خانوادگی دوری كنند. شب امتحان، زمان آموزش صحیح امتحان نیست. پس والدین عزیز اجازه بدهند فرزندشان اگر می خواهد با قدم زدن مطالعه كند، یا با صدای بلند بخواند، آزاد باشد. والدین محترم، هرگز تیرهای زهرآگین (درس بخوان!)، (چرا درس نمی خوانی؟)، (به فكر امتحان فردا نیستی!)، (فردا تجدید می شوی!) و (مگر فردا امتحان نداری؟) را به مغز دانش آموز شلیك نكنند كه در شب امتحان اصلا چنین پند و نهیب هایی سازنده نیست. بدون تردید تشویق از مهمترین عوامل موثر در یادگیری به شمار می آید. تشویق و تنبیه 2 اهرم بسیار مهم برای كنترل، تعدیل و تقویت رفتار انسان است؛ اما آنچه مهم است، بهره گیری از نقش موثر تشویق و تنبیه در فرآیند یادگیری و كنترل رفتار از پیش طراحی شده با برنامه است. استفاده نادرست و نابجا از تشویق و تنبیه نه تنها نمی تواند در درازمدت موثر واقع شود، بلكه ممكن است اثرات نامطلوب و سوئی را به همراه داشته باشد.

دیوید موری كه شانزده سال سمت استادی در دانشگاه داشته است، هفت گام را برای داشتن فرزندانی دانا پیشنهاد كرده است. وی معتقد است :
" هیچ سرمایه گذاری برای خانواده مهمتـراز آمــوزش فــرزندان نیست."
او روشهای ساده ای را برای كمك به فرزندان پیشنهاد می كند كه برای هركس بدون توجه به سطح درآمد ، موفقیت آمیز است.
۱. فـــــرزند خود را هــــر روز به مدرســـه بفرستید.
واضح است كه حضور در مدرسه اهمیت دارد. بررسی ای كه اخیراً، انجام شده ، نشان می دهد میزان حضور در كلاس درس روش خوبی برای پیش بینی نمرات آزمون است.كسانی كه میزان حضور آنها 93 درصد بود ، در آزمونهای استاندارد ، رتبه اول را به دست آوردند. كسانی كه تنها 85 درصد در كلاسها حضور یافتند نمرات آنها افت پیدا كرد. وی می گوید كارهایی كه به طور مرتب انجام شود، بهتر از همه در خاطر می ماند.بر نظم و ترتیب تكالیف مدرسه نظارت كنید و مدت زمان تماشای تلویزیون را كم كنید.بین ساعاتی كه در جلوی تلویزیون گذرانده می شود و سال های هدر رفته ارتباط مستقیمی وجود دارد.
۲. مــــدرسه، نام آمـــوزگار و مدیـــر مدرسه فـــرزند خود را یاد بگیرید.
قبل از بروز مشكل با آنها تماس بگیرید، بگذارید بدانند چه انتظاراتی دارید. آیا تكالیف مدرسه كافی است؟ محیط مدرسه بی خطر است؟ چه مطالب و كتاب هایی در كلاس درس آموزش داده می شود؟ آیا دانش آموزان در كلاس درس فرهنگ لغت و دائرة المعارف دارند؟ به آموزگار پیشنهاد همكاری بدهید. به مربیان فرزند خود احترام بگذارید. بهترین شرایط این است كه معلم و والدین ، یكدیگر را تقویت كنند.
۳. بــــرای فــــرزندتان لبـــاس مناسب تهیــه كنید.
این مسئله به اندازه ی صبحانه و محیط مناسب اهمیت دارد. لازم نیست این لباس اونیفورم باشد، نگذارید فرزندتان عادت كند با لباس غیر آبرومندانه به مدرسه برود. مدرسه رفتن شغل فرزند شما است. از فرزندتان بخواهید لباس مناسب آن را بپوشد. لازم نیست خیلی وسواس به خرج دهید. انتظارات خود را از فرزندتان بیان كنید. انضباط، ماندگارترین هدیه مدرسه است. كتابها و افراد دانشمند را محترم بشمارید. افراد تحصیل كرده را مورد تمسخر قرار ندهید.
۴. بـــرای فــــرزندتان روزنامــــه و كتـــاب بخوانید.
و شیوه مراجعه و یافتن كتاب را به فرزندتان یاد دهید و اگر نمی دانید از كتابدار بپرسید. به طور حتم فرزندتان تلویزیون تماشا می كند ؛ برنامه ها را كنترل كنید و با هم به تماشای تلویزیون بپردازید. در مورد رفتارها و هنرپیشه ها اظهار نظر كنید. از تلویزیون به عنوان فرصتی برای نشان دادن ارزشها و معیارهای خانوادگی بهره بگیرید. قدم به دنیای كودكان بگذارید. خود را كاملاً به آنها نزدیك كنید و پذیرای آنها باشید. آن وقت می بینید مثل گل آفتابگردان كه به سمت خورشید می چرخد او هم به شما رو می آورد.
۵. به هیـــچوجه تقلب را تحمــــل نكنید.
دو خطر رویاروی كودكان است: شكست و شكست سخت تر، از طریق عدم صداقت. تقلب یعنی فرار بیهوده از شكست ، فرزندتان را در معرض دو خطر قرار می دهد. شكست ناكامی است اما مایه بدنامی نیست. ولی تقلب بدترین پیامدها را به دنبال دارد علاوه بر آن كه آموزندگی ندارد و همه چیز ما را در معرض خطر قرار می دهد. شكست واقعیتی است كه شخص مغلوب به بهای از دست دادن قدرت ایستادگی روحی خود، از آن می گریزد. شكست را می توان جبران كرد اما برای شخصیت و شرف از دست رفته تنها می توان حسرت خورد. اگر آموزگار یا مدیر مدرسه فرزندتان چشم خود را به روی تقلب می بندد باید نگران شوید. آنان آینده فرزند شما را تباه می كنند.
۶. وقتی فـــرزندتان به خانه می رسد در منـــزل حضور داشته باشید.
تحقیقات در این زمینه بسیار روشن است. ساعات 3 تا 6 بعداز ظهر حساسترین ساعات در زندگی كودك است. در این زمان كودك بدون سرپرست است و دردسرها فراوان . اما این ساعات، درعین حال بهترین زمان نیز هست زیرا هنوز درس های روز تازه است و از این فرصت می توان برای تقویت آموخته ها استفاده كرد. به گزارش هایی كه فرزندتان در مورد حوادث روز خود می دهد گوش بدهید. با آنها مشورت كنید، تنبیه و تشویقشان كنید. اما آنها را در خانه ، تنها رها نكنید.
۷. هــــر از چند گـــاه مـــــدرسه بــــازی كنید.
از فرزند بزرگتر بخواهید به خواهر یا برادر كوچكتر خود درس بدهد. این عمل تأثیر چشمگیری بر روی هر دو دارد. كودك بزرگتر در كاری كه به او محول شده مهارت و غرور به دست می آورد و كودك كوچكتر از طریق تحسین درس می گیرد. بعد از آن از هر دو بخواهید كار یا درسی را به شما یاد بدهند. این كار برای آنها لذت بخش است و برای شما غرور انگیز.
" آموختن نحوه یادگیری، نخستین وظیفه است. با خواندن این مطلب برای فرزندانتان كار را شروع كنید و نظر آنها را در این باره جویا شوید."