تبیان، دستیار زندگی

طرز تهیه ماقوت سه رنگ

مواد لازم:
1-نشاسته یك پیمانه
2-شكر دو پیمانه
3-شیر سه لیوان
4-آب رو لیوان
5-گلاب یك دوم پیمانه
6-زعفران به میزان لازم
7-خلال بادام وپسته به اندازه دلخواه

طرز تهیه:


ابتدا نشاسته را در ظرف مناسب نچسب ریخته و روی آن كمی آب میریزیم و بدون اینكه نشاسته را هم بزنیم آب آن را خالی میكنیم سپس 2لیوان آب و 3 لیوان شیر را به نشاسته می افزاییم و هم میزنیم تا نشاسته كاملا حل شود شكر را هم به آن اضافه می كنیم و هم میزنیم سپس روی حرارت ملایم
قرار میدهیم و مرتب هم میزنیم تا نشاسته پخته و سفت شود گلاب را به آن می افزاییم و هم میزنیم سفتی ماقوت باید در حدی باشد كه كمی از خط قاشق روی ماقوت بماند و محو نشود
سپس ماقوت آماده را از روی حرارت برداشته و به سه قسمت تقسیم مسكنیم قسمت سفید را در ظرف دلخواه ریخته و در یخچال قرار میدهیم به قسمت دوم كمی زعفران آب كرده اضافه میكنیم و هم میزنیم تا ماقوت یك دست و صاف شود سپس ظرف را از یخچال خارج كرده و قسمت زعفرانی را روی ماقوت سفید ریخته و مجددا در یخچال می گذاریم به قسمت سوم كمی كاكائو را كه با كمی آب گرم حل كردهایم اضافه میكنیم و هم میزنیم تا كاملا صاف و یك دست شود دوباره ظرف ماقوت را از یخچال خارج میكنیمم و روی قسمت زعفرانی ماقوت كاكائویی را میریزیم و ظرف را تكان میدهیم تا صاف شود سپس روی آن را با خلال پسته وبادام تزئین میكنیم

شربت زنجبیل بهترین دارو برای معالجه زخم معده است این گیاه همراه با گیاهان دیگر به عنوان تقویت کننده معده و بدن و ضد نفخ به کار می رود زنجبیل بهترین داروی سرماخوردگی و گلو درد است.

 

هنگامی که حس کردید دچار سرماخوردگی شده اید، چند بار چای زنجبیل بنوشید و اگر گلو درد دارید علاوه بر نوشیدن چای زنجبیل، آن را غرغره بکنید.

تخم‌ مرغ‌: ۵ عدد
آرد گندم‌: ۱ استکان‌
سبزی‌ ماهی‌ (گشنیز – شوید): نیم‌ کیلو
پیاز و سیر: به‌ میزان‌ لازم‌
تمرهندی‌: ۱ قاشق‌ غذاخوری‌
نمک‌ و زردچوبه‌: به‌ میزان‌ لازم‌
گرد لیمو: به‌ میزان‌ لازم‌
روغن‌: به‌ میزان‌ لازم‌

 

طرز تهیه‌:
ابتدا سیر کوبیده‌ شده‌ را درون‌ روغن‌ سرخ‌ کرده‌و پیاز خرد شده‌ را نیز به‌ آن‌ اضافه‌ می‌کنیم‌. سبزی‌ماهی‌ خرد کرده‌ را به‌ سیر و پیاز سرخ‌ شده‌ اضافه‌کرده‌ و خوب‌ هم‌ می‌زنیم‌ تا تمام‌ مواد سرخ‌ شوند،آنگاه‌ تخم‌مرغ‌های‌ زده‌ شده‌ را نیز به‌ آن‌ اضافه‌نموده‌ و به‌ همراه‌ رب‌گوجه‌فرنگی‌ با مواد به‌خوبی‌ هم‌ زده‌ و مخلوط می‌کنیم‌. در مرحله‌ بعدتمرهندی‌ را به‌ مواد افزوده‌ و آرد گندمی‌ را که‌در اختیار داریم‌ را در آب‌ حل‌ کرده‌ و به‌ مواداضافه‌ می‌کنیم‌. در مرحله‌ آخر زردچوبه‌، نمک‌،گردلیمو و دو لیوان‌ آبی‌ را که‌ داشتیم‌، به‌ مواداضافه‌ کرده‌ و می‌گذاریم‌ جا بیفتد.

آشپزی – آموزش قلیه‌ تخم‌ مرغ‌ (غذای‌ محلی‌ استان‌ خوزستان‌

و می پزند بعد از آن سیر را خرد کرده و در روغن نسبتاً زیادی سرخ می کنند و بعد روی باقلای پخته می ریزند و آنرا با نارنج و پیاز تناول می کنند.

حریسه (حلیم)

مواد لازم :
گندم(مخصوص حلیم)، گوشت، چربی دمبه ی گوسفند.
طرز تهیه :
گندم دو تکه شده را در آب خیسانده و می گذارند یک تا دو ساعت بماند، سپس آب گندم ها را دور ریخته و به همراه گوشت و دمبه در قابلمه می ریزند تا بپزد، وقتی که پس از یک تا دو ساعت پخت مقدار کمی نمک به آن اضافه کرده و با گوشت کوب یا همزن آنرا می کوبند و به هم می زنند، اگر آب آن کم بود یا سفت بود مقداری شیر یا آب به آن اضافه می کنند، آنقدر باید آنرا هم بزنند تا گندم ها در آن

برنج یک کیلو،
شکر یک کیلو،
روغن ،
زعفران ،
مغز پسته و بادام و خلال نارنگی


طرز تهیه :


برنج را که از چند ساعت قبل در آب خیس کرده اند، با آب در ظرفی روی اجاق گذاشته کمی زردچوبه به آن اضافه می کنند و یکی دو جوش می دهند . شکر را با دو لیوان آب جوشانده، به صورت شیره شکر در می آورند و درضمن یک قاشق چایخوری زعفران ساییده شده را در آب جوش حل کرده، به شیره شکر اضافه می کنند و دو قاشق روغن نیز به آن می افزایند . برنج را دم می کنند و قبل از دم کشیدن کامل، با کفگیر به داخل سینی یا چلوصافی ( ترش باله ) ریخته، شیره شکر را روی آن پاشیده ، با هم مخلوط می کنند. سپس برنج را دوباره در داخل دیگ یا قابلمه ریخته ،روی حرارت ملایم دم می کنند. پس از دم کشیدن شکر پلو ، خلال بادام پسته و خلال نارنگی را شیرین کرده را روی آن ریخته مصرف می کنند.
شکر پلو را در شیراز همیشه با خورشت قیمه صرف می کنند.

صنایع دستی شهری :

اگر چه صنایع دستی شهری امروزه رونق گذشته را ندارند معهذا هنوز صنعتگرانی هستند که به امر تولید ابزار و لوازم دست ساز اشتغال دارند. اموری همچون : بافت انواع پارچه، گلیم، قالی، تهیه گیوه، خراطی، میناکاری و ساخت وسایل فلزی و قلمزنی از جمله این صنایع است .
مجموعه صنایع دستی عشایری ، روستایی و شهری استان خوزستان بر حسب نوع مواد اولیه که در تولید به کار می رود به چند گروه تقسیم می شود:
- بافته هایی که برای تولید آنها از دار استفاده می شود، شامل قالی و گلیم. این بافته ها که به بافته های داری موسوم هستند در شهر های مسجد سلیمان، هفتگل، دزفول و مناطق روستایی وعشایری تولید می شوند.
- بافندگی شامل: احرامی، عبا، سیاه چادر، چوقا، پشتی، خورجین ( هورژین ) که در مناطق عشایری، روستایی و شهری مانند: شوشتر ، دزفول ، بهبهان ، سوسنگرد ، 0و ... انجام می گیرد.
محصولات پوستی که عشایر و روستائیان مناطق مختلف استان خوزستان تولید کننده آن هستند:
- نمد مالی که در میان روستائیان و به مقداری اندک در میان عشایر تولید می شود. در شهرهای بهبهان و دزفول نیز تولید می شود.
- صنایع دستی حصیری و چوبی شامل: حصیر بافی، سبد بافی و همچنین خراطی در دزفول، آبادان و ...
- فلزکاری و میناسازی شامل: قلمزنی فلزات، قفل سازی و زیور آلات در شهر های اهواز، سوسنگرد و هویزه .

بافته های داری:

همانطور که گفته شد بافته هایی است که از دار برای تولید آنها استفاده می شود که دارها یا عمودی و یا افقی است. بعضی از این بافته ها گره دار هستند مانند قالی و گبه و برخی مانند گلیم و زیلو پود باف بوده و بعضی مانند ورنی و شیرکی پیچ پودپیچ هستند.
در استان خوزستان بافته های داری به شیوه گره زنی یا پود گذاری بافته می شود و شامل قالی، قالیچه و گلیم است و بافندگان اصلی آنها زنان ایلی و روستایی هستند که بر روی دار افقی که بر روی زمین قرار می گیرد کار بافتن را انجام می دهند. نقشه ها اکثراً ذهنی و طرح ها هندسی است و رنگهای قرمز، مشکی، سبز، نارنجی، سفید، سرمه ای در بیشتر بافته ها کاربرد دارد.
زنان و دختران عشایر عرب نیز به صورت محدود به کار بافت قالی اشتغال دارند و قالی هایی با نقش هندسی و با استفاده از رنگهای قرمز، نارنجی، صورتی، مشکی، زرد کدر، سرمه ای و سفید می بافند.

گلیم :

در استان خوزستان بافته دیگری که بیشتر به صورت دارهای افقی و بعضاً به صورت عمودی بافته می شود گلیم است. که بافندگان آن عشایر بختیاری (که در مبحث استان چهار محال و بختیاری توضیح داده شد.) و عشایر عرب هستند، گلیم هایی نیز در هفتگل بافته می شودکه نقوش آنها شباهت به بافته های عشایر قشقایی فارس دارد.
از مناطق اصلی گلیم بافی در خوزستان روستای عرب نشین غزی است که گلیم های آن غالباً دارای تار پنبه ای و پود پشمی است و به رنگهای قرمز، صورتی، سبز، نارنجی، آبی، سرمه ای و سفید است . نقوش گلیم های غزی هندسی و ذهنی است و بافتی ساده دارد.

گلیم پارچه ای :

زنان عشایر بختیاری و روستائیان مناطق بختیاری نشین خوزستان در نواحی هفتگل و مسجد سلیمان با استفاده از لباسهای مندرس خود گلیم های را ه راه و محکمی می بافند که برای فرش کردن کف اتاق یا سیاه چادر از آنها استفاده می کنند : ابتدا پیراهن و دامن های پرچین از کار افتاده را بصورت نوارهای رشته رشته و باریک به پهنای یک انگشت پاره می کنند و این رشته ها را بوسیله پره می تابانند. سپس ریسمانهای بوجود آمده را بصورت گلیم می بافند.
محصول بدست آمده در صورت انتخاب رنگهای مناسب در کنا ر یکدیگر زیبا، محکم و مقرون به صرفه است .

پشتی:

از دیگر صنایع دستی استان خوزستان می توان از پشتی هایی نام برد که در بهبهان تولید می شوند و معمولا دارای تار پنبه ای و پود پشمی رنگین و به ابعاد 70 × 110 سانتی متر است.
نقش این پشتی ها مرکب از راه های پهن و باریک افقی به رنگهای : سبز، زرد، قرمز، قهوه ای، سرمه ای، سفید، نارنجی و آبی نفتی است. قسمت ابتدا و انتهای هر پشتی معمولا سرمه ای رنگ است.

موج:

بافت موج در استان خوزستان و خصوصاً در شهر بهبهان رایج است و برای بافت آن از دستگاه های نساجی سنتی استفاده می کنند. نوعی پارچه دستباف است که اندازه های متفاوت دارد. در واقع موج همان دستبافی است که در سایر نقاط ایران به رختخواب پیچ یا چادر شب نیز معروف است. کردها نیز به آن موج می گویند و لرها آن را ماشته می نامند.

مقنعه :

پارچه ای است ساده بافت و بدون نقش و یک رنگ که مردان بعضی مناطق برای عمامه و شال کمر از آن استفاده می کنند . زنان دو یا سه قطعه آن را بهم دوخته و پارچه عریضی بدست می آورند که برای روسری و مقنعه مورد استفاده قرار می گیرد.

احرامی:

از محصولاتی است که در شوشتر بافته می شود. احرامی پارچه ای است با تار پنبه ای و پود پشمی به رنگهای سرمه ای، زرد، سبز، سفید، نارنجی، قرمز و ...

ابریشم بافی:

بافت این نوع پارچه در دزفول رایج است . در تهیه این محصول از نخ ابریشم مصنوعی (ویسکوز) استفاده می شود. به دلیل ظرافت خاصی که دارد به مصرف شله ( روسری عربی ) می رسد، طول این پارچه 20 متر و عرض آنها 40 سانتیمتر است . پس از بافت آن را به قطعات 4 متری در آورده وبرای روسری مورد استفاده قرارداده عده ای نیز قطعه 4 متری را به دو قسمت تقسیم کرده و از وسط آنها را کنار یکدیگر قرار داده و به صورت تور دوزی بهم می دوزند. شله ای که از این طریق به دست می آید 2 متر درازا و 80 سانتی متر پهنا دارد.

عبا بافی:

بافت عبا در خوزستان سابقه ای دیرینه دارد به طوریکه می گویند پیشینه اش به بیش از پانصد سال می رسد. در گذشته عبابافی در این استان در شهرهای دزفول، شوش، و سوسنگرد و بهبهان رواج داشته است . هم اکنون تولید آن بیشتر در شهرهای سوسنگرد و بهبهان انجام می شود.
این عباها معمولا به رنگهای خرمایی، مشکی، خاکستری و شیری است که توسط بافندگان رنگرزی می شود. دو نوع پارچه عبایی در خوزستان بافته می شود:
1- نوعی که برای بافتن آن از نخ های نازک استفاده می شود که به :" هله " شهرت دارد و مناسب هوای گرم تابستان است.
2- نوعی که تراکم تار و پودش بیشتر است و " چانچه " نامیده می شود و زمستان از آن استفاده می شود.

نمد مالی:

نمد مالی از جمله صنایعی است که در استان خوزستان به دلیل حضور عشایر که مصرف کنندگان اصلی تولیدات نمدی هستند رواج دارد. دو شهر دزفول و بهبهان از مراکز مهم تولید نمد در این منطقه محسوب می شوند. تولیدات نمدی این شهر : زیر انداز، کپنک، و کلاه نمدی است.

کلاه نمدی :

برای تهیه کلاه نمدی به جای پشم از کرک به عنوان ماده اولیه استفاده می شود.

گیوه بافی و گیوه دوزی :

از جمله صنایعی که در استان خوزستان قدمت دیرینه دارد گیوه بافی و گیوه دوزی است که حدود 200 سال در این منطقه رواج دارد. از مراکز اصلی این صنعت در خوزستان دو شهر دزفول و بهبهان را می توان نام برد.

گیوه انواع مختلف دارد:

1- گیوه های تخت چرمی که به چتری معروف هستند.
2- گیوه تخت لته ای که از پارچه های فرسوده و روده گوسفند تهیه می شود.
3- گیوه تخت لاستیکی

صنایع دستی چوبی:

در خوزستان از چوب و سایر فرآورده های گیاهی برای تولید انواعی از صنایع دستی استفاده می شود که مهمترین آنها به این شرح است .

خراطی :

خراطی چوب از هنرها و صنایعی است که بیشتر در دو شهر دزفول و بهبهان رواج دارد.
ابزار کارخراطان بسیار ساده است، شامل اره، انواع مته، شفره، دستگاه یا چرخ خراطی و ... برای تهیه چوب نیز از درختهای توسکا و سپیدار استفاده می شود. در دزفول محصولاتی مانند پایه میز و صندلی و مبل، چوب لباسی، بدنه قلیان، زیر قلیان، میل زورخانه، پایه آباژر، گلدان، نمکدان و... ساخته می شود. در بهبهان نیز کارگاههای خراطی وجود دارد که محصولات آنها گهواره پایه مبل است که از چوب سپیدار تراشیده می شود.

حصیر بافی:

در استان خوزستان در بیشتر مناطق روستایی و عشایری به واسطه وجود درختان خرما حصیربافی وجود دارد. از نی های باتلاقی نیز برای بافتن حصیر استفاده می کنند.
این نوع حصیر در شهر ها برای آویختن در جلوی پنجره مورد استفاده قرار می گیرد. عشایر نیز برای حصار پشت چادرهایشان و همچنین ساختن لانه مرغ و خروس، بره، بزغاله و ... از آن استفاده می کنند.

بوریا (حصیر زیر انداز) :

بوریا یا حصیر زیر انداز از محصولات استان خوزستان با الیاف برگ درختان خرما بافته می شوداین حصیر از نی مردابی که در این منطقه به وفور یافت می شود نیز تولید می گردد. این نوع حصیر برای زیر انداز و همچنین پوشش سقف منازل کاربرد دارد. آن را روی تیرهای سقف ساختمان قرار داده و رویش را با مصالح ساختمانی می پوشانند. بوریابافی کاری است که فقط توسط مردان انجام می شود.

کپوبافی:

کپوبافی که در سالهای اخیر در استان خوزستان رونق فراوان یافته بیشتر در دهستان شهیون دزفول و روستاهای اطراف آن انجام می شود . مواد اولیه مصرفی در بافت کپو برگهای خشک نخل که در اصطلاح محلی " کرتک " نام دارد و ساقه های نازک گندم که " هلفه " گفته می شود تشکیل می دهد.

سبد بافی:

استان خوزستان که از مراکز مهم پرورش نخل در ایران است صنعتگران از برگ درختان خرما سبدهایی درست می کنند که مصارف مختلف دارد و به آن زنبیل می گویند همچنین عشایر بختیاری خوزستان و عده ای از روستاییان اطراف دزفول از شاخه های نازک و ترکه های درختان مختلف سبدهایی می بافند که معروفترین آنها سبدی است که "سله " نامیده می شود و برای آبکش کردن برنج از آن استفاده می شود.
در اندیمشک نیز عده ای از هموطنان ترک نژاد با استفاده از ترکه های درخت بید سبدهایی با اندازه و شکل های متفاوت تولید می کنندکه مصارف گوناگون دارد. عشایر و روستاییان استان خوزستان نوعی سبد که " کوروک " نامیده می شود برای جابجایی ماکیان تولید می کنند.

فلزکاری:

در استان خوزستان ساخت وسایل فلزی در شهرهای دزفول، اهواز، مسجد سلیمان، بهبهان، رواج دارد که تولیدات مختلفی از قبیل داس، تیشه، قیچی، قند شکن و ... از محصولات آنان است.
آهنگران خوزستان ابتدا فلز را به اندازه و شکل دلخواه بریده و در کوره قرار می دهند پس از گداخته شدن و انعطاف پذیری با چکش زدن به شکل مورد نظر در می آورند. در آخر با استفاده از سوهان آن را صیقل می دهند.

ورشوسازی:

در خوزستان این صنعت درزمانی نه چندان دور فعالیت چشمگیری داشت.عمده فعالیت های مربوط به ورشوکاری توسط مردان و درشهر دزفول انجام می گرفت . هم اکنون نیز در شهر دزفول تعداد ی صنعتگر به این حرفه مشغول هستند که کار عمده آنها تولید قلیان است . قلیان های ورشوی کار دزفول بسیار زیبا و نفیس است.

میناکاری و قلمزنی :

از جمله فعالیت هایی که از گذشته های دور در خوزستان رواج داشته مینا کاری بر روی طلا و نقره و قلمز نی بر روی مس و برنج است که در شهرهای آبادان، خرمشهر و اهواز انجام می شود که در سالهای اخیر بیشتر فعالین این حرفه در اهواز به کار خود ادامه می دهند.
تولیدات مینایی توسط " صبی ها" -که پیروان حضرت یحیی می باشند- برروی طلا و نقره و دیگر فلزات و بیشتر بصورت زینتی و زنانه عرضه می شود. این تولیدات که نقوش معمول و متداول آنها عبارت از : شتر و ساربان، نخل، پل معلق ( پل رودخانه کارون ) و گنبد وقایق، برروی گردن بند، دستبند، گوشواره، انگشتر، النگو، و همچنین قندان، سینی، گیره استکان و ... کاربرد دارند.

قلمزنی :

قلمزنی بر روی فلزات نیز توسط صبی ها انجام می شود. روش قلمزنی بر فلزات به این صورت است که ابتدا نقش مورد نظر را بر روی ظرف طراحی نموده و سپس درون ظرف را از محلول قیر مذاب آمیخته با خاکستر یا خاک اره پر کرده و بعد با استفاده از قلم و چکش به نقوش حالتی فرورفته می دهند . سپس قسمت های فرو رفته را با خمیر مینا که از اکسید فلزات مختلف تهیه می شود آرایش داده و ظرف مورد نظر را در کوره گذاشته و 350 درجه سانتیگراد حرارت می دهند. به این ترتیب لایه لعابی رنگین و شفافی برروی قسمتهایی از ظرف فلزی قلمزنی شده به وجود می آید.

تولید محصولات پوستی :

استان خوزستان به علت وجود عشایر بختیاری که بخش هایی از این منطقه را قشلاق خود قرار داده اند. و همچنین اسکان بسیاری از آنان در این خطه، از نظر تولید پوست موقعیت خاصی را دارا می باشد. در این استان بدلیل وجود عشایر بختیاری که کار اصلی شان دامداری است، پوست به وفور یافت می شود. با این حال صنایع چرم و پوست چندان رواج نداشته و فقط عده کمی از عشایر آنهم برای رفع نیاز خودشان و برای ساختن لوازم مورد استفاده زندگی مانند مشک و همیان از آن استفاده می کنند. گاهی نیز از پوست برای دهل که از سازهای محلی است استفاده می کنند.

.

معاونت صنایع دستی خوزستان از صادرات صنایع دستی این استان از گمرك آبادان به كشورهای خارجه در بهمن و اسفند ماه سال گذشته خبر داد.به گزارش روابط عمومی سازمان میراث فرهنگی ، صنایع دستی و گردشگری خوزستان بهزاد امیری گفت: صنایع دستی صادر شده به كشورهای خارجه مصنوعات حصیری نظیر پرده حصیری ، اشیای ساخته از حصیر ، بوریا ، ظروف سفالی مثل سفال و ظروف اشیای سفالی و سایر صنایع دستی مانند لیف حمام ، انواع خاتم ، سفره قلم كاری شده و سرامیك لعاب دار می باشند.وی با بیان اینكه طی مدت یاد شده این صادرات تنها از گمرك آبادان صورت گرفته است افزود: پیشینه صنایع دستی در استان خوزستان بیشتر به شهرهای دزفول، شوشترو بهبهبان بر می گردد كه از مناطق با سابقه در امر تولید صنایع دستی خصوصاًٍ منسوجات سنتی مانند ملحفه بافی ، اهرامی بافی ، سجاده بافی ، چوقا بافی، عبا بافی و غیره می باشدو در دزفول ورشوسازی و خراطی از رشته های دیرینه استان است.همچنین وجود عشایر در این استان خصوصاً ایل بختیاری موجب گردیده از دیر باز تولیدات عشایری متنوعی در این استان بافته شود.امیری در پایان گفت: در استان خوزستان نزدیك به 90 رشته صنایع دستی شناسایی شده است كه با توجه به شیوه و روش تولید و مواد اولیه مورد استفاده و میزان اهمیت آن رشته در استان و منطقه می باشد.