در
حالی كه زائران خانه خدا در صحرای عرفات حضور دارند و مكه مكرمه خلوت شده
است،پرده جدید كعبه طی مراسمی امروز دوشنبه، برابر با نهم ذیحجه پس از
شستشوی كعبه با گلاب ناب كاشان، بر بنای كعبه نصب شد.
پایگاه اطلاع رسانی حج: در
حالی كه زائران خانه خدا در صحرای عرفات حضور دارند و مكه مكرمه خلوت شده
است،پرده جدید كعبه طی مراسمی امروز دوشنبه، برابر با نهم ذیحجه پس از
شستشوی كعبه با گلاب ناب كاشان، بر بنای كعبه نصب شد.
در حالی كه
زائران خانه خدا در صحرای عرفات حضور دارند و مكه مكرمه خلوت شده است،
مطابق سنتی دیرینه پرده خانه خدا نو شد و مسجدالحرام خود را آماده استقبال
از زائرانش از فردا - عید قربان - ساخت.
براساس این گزارش، در مراسم تعویض پرده كعبه شماری از سران كشورهای اسلامی حضور داشتند.
این
پرده از جنس حریر طبیعی خالص و به رنگ مشكی، منقش به آیات قرآن كریم است
كه با خط زیبا، با نخ های طلا و نقره بافته شده و ده‌ها كیلو طلا و نقره
در ساخت این پرده استفاده شده است.
ارتفاع این پرده ۱۴متر و نوار دور آن به عرض ۹۵ سانتیمتر است كه از ۱۶ قطعه به شكل مربع تشكیل شده است.
نوار
اطراف این پرده منقش به آیات قرآن كریم است كه در فواصل معین عبارات «یا
حی و یا قیوم»، «یا رحمن و یا رحیم» و «الحمدالله رب‌العامین» با رنگ طلایی
دوخته شده اند.
پرده خانه خدا از ۵ قطعه تشكیل شده است كه هر
قسمت یك طرف كعبه را می پوشاند و قطعه پنجم هم درب كعبه را دربرمی گیرد
كه هنگام نصب، وزن این پرده به حدود دو تن می رسد.
تمام آیاتی كه بر روی پرده كعبه نقش بسته پرده در كعبه / قطعه اول:
قَدْ نَرَی تَقَلُّبَ وَجْهِكَ فِی السَّمَاء فَلَنُوَلِّیَنَّكَ قِبْلَةً تَرْضَاهَا (بقره: ۱۴۴)
-بِسْمِ
اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِیمِ - وَسَارِعُواْ إِلَی مَغْفِرَةٍ مِّن
رَّبِّكُمْ وَجَنَّةٍ عَرْضُهَا السَّمَاوَاتُ وَالأَرْضُ أُعِدَّتْ
لِلْمُتَّقِینَ (آل عمران: ۱۳۳)
- اللَّهُ نُورُ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ (نور: ۳۵)
قطعه دوم:
- آیه الكرسی (بقره: ۲۵۵)
-
وسط آیه الكرسی بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِیمِ - لَقَدْ صَدَقَ
اللَّهُ رَسُولَهُ الرُّؤْیَا بِالْحَقِّ لَتَدْخُلُنَّ الْمَسْجِدَ
الْحَرَامَ إِن شَاء اللَّهُ آمِنِینَ (فتح: ۲۷)
قطعه سوم:
-
مُّحَمَّدٌ رَّسُولُ اللَّهِ وَالَّذِینَ مَعَهُ أَشِدَّاء عَلَی
الْكُفَّارِ رُحَمَاء بَیْنَهُمْ تَرَاهُمْ رُكَّعًا سُجَّدًا (فتح: ۲۹) كه
به صورت دایره ای نوشته شده و در بین آن آیه: قُلْ یَا عِبَادِیَ
الَّذِینَ أَسْرَفُوا عَلَی أَنفُسِهِمْ لَا تَقْنَطُوا مِن رَّحْمَةِ
اللَّهِ إِنَّ اللَّهَ یَغْفِرُ الذُّنُوبَ جَمِیعًا إِنَّهُ هُوَ
الْغَفُورُ الرَّحِیمُ (زمر: ۵۳)
قطعه چهارم:
- لااله الا الله الملك الحق المبین محمد رسول الله صادق الوعد الامین
- سوره قریش
- دورتادور سوره حمد و بین آیات آن، ” الله ربّی” و "اللّه حسبی”
ضلع در كعبه /قطعه اول:
-
بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِیمِ- وَإِذْ جَعَلْنَا الْبَیْتَ
مَثَابَةً لِّلنَّاسِ وَأَمْنًا وَاتَّخِذُواْ مِن مَّقَامِ إِبْرَاهِیمَ
مُصَلًّی (بقره: ۱۲۵)
قطعه دوم:
-
وَعَهِدْنَا إِلَی إِبْرَاهِیمَ وَإِسْمَاعِیلَ أَن طَهِّرَا بَیْتِیَ
لِلطَّائِفِینَ وَالْعَاكِفِینَ وَالرُّكَّعِ السُّجُودِ (بقره: ۱۲۵)
قطعه سوم:
-
وَإِذْ یَرْفَعُ إِبْرَاهِیمُ الْقَوَاعِدَ مِنَ الْبَیْتِ وَإِسْمَاعِیلُ
رَبَّنَا تَقَبَّلْ مِنَّا إِنَّكَ أَنتَ السَّمِیعُ الْعَلِیمُ (بقره:
۱۲۷)
قطعه چهارم:
-
رَبَّنَا وَاجْعَلْنَا مُسْلِمَیْنِ لَكَ وَمِن ذُرِّیَّتِنَا أُمَّةً
مُّسْلِمَةً لَّكَ وَأَرِنَا مَنَاسِكَنَا وَتُبْ عَلَیْنَآ إِنَّكَ أَنتَ
التَّوَّابُ الرَّحِیمُ (بقره: ۱۲۸)
- سوره توحید
- الْحَمْدُ للّهِ رَبِّ الْعَالَمِینَ
- یا حیّ و یا قیّوم
- یا رحمن یا رحیم
ضلع حجر اسماعیل/قطعه اول:
-
بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِیمِ - الْحَجُّ أَشْهُرٌ مَّعْلُومَاتٌ
فَمَن فَرَضَ فِیهِنَّ الْحَجَّ فَلاَ رَفَثَ وَلاَ فُسُوقَ وَلاَ جِدَالَ
فِی الْحَجِّ (بقره: ۱۹۷)
قطعه دوم:
-
وَمَا تَفْعَلُواْ مِنْ خَیْرٍ یَعْلَمْهُ اللّهُ وَتَزَوَّدُواْ فَإِنَّ
خَیْرَ الزَّادِ التَّقْوَی وَاتَّقُونِ یَا أُوْلِی الأَلْبَابِ (بقره:
۱۹۷)
قطعه سوم:
-
لَیْسَ عَلَیْكُمْ جُنَاحٌ أَن تَبْتَغُواْ فَضْلًا مِّن رَّبِّكُمْ
فَإِذَا أَفَضْتُم مِّنْ عَرَفَاتٍ فَاذْكُرُواْ اللّهَ عِندَ الْمَشْعَرِ
الْحَرَامِ (بقره: ۱۹۸)
قطعه چهارم:
-
وَاذْكُرُوهُ كَمَا هَدَاكُمْ وَإِن كُنتُم مِّن قَبْلِهِ لَمِنَ
الضَّآلِّینَ ثُمَّ أَفِیضُواْ مِنْ حَیْثُ أَفَاضَ النَّاسُ
وَاسْتَغْفِرُواْ اللّهَ (بقره: ۱۹۸ و۱۹۹)
- بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِیمِ - نَبِّئْ عِبَادِی أَنِّی أَنَا الْغَفُورُ الرَّحِیمُ (حجر: ۴۹)
- وَإِذَا سَأَلَكَ عِبَادِی عَنِّی فَإِنِّی قَرِیبٌ أُجِیبُ دَعْوَةَ الدَّاعِ (بقره: ۱۸۶)
ضلع مستجار /قطعه اول:
-
وَإِذْ بَوَّأْنَا لِإِبْرَاهِیمَ مَكَانَ الْبَیْتِ أَن لَّا تُشْرِكْ
بِی شَیْئًا وَطَهِّرْ بَیْتِیَ لِلطَّائِفِینَ وَالْقَائِمِینَ
وَالرُّكَّعِ السُّجُودِ (حج: ۲۶)
قطعه دوم:
- وَأَذِّن فِی النَّاسِ بِالْحَجِّ یَأْتُوكَ رِجَالًا وَعَلَی كُلِّ ضَامِرٍ یَأْتِینَ مِن كُلِّ فَجٍّ عَمِیقٍ (حج: ۲۷)
قطعه سوم:
-
لِیَشْهَدُوا مَنَافِعَ لَهُمْ وَیَذْكُرُوا اسْمَ اللَّهِ فِی أَیَّامٍ
مَّعْلُومَاتٍ عَلَی مَا رَزَقَهُم مِّن بَهِیمَةِ الْأَنْعَامِ فَكُلُوا
مِنْهَا (حج: ۲۸)
قطعه چهارم:
-
وَأَطْعِمُوا الْبَائِسَ الْفَقِیرَ ثُمَّ لْیَقْضُوا تَفَثَهُمْ
وَلْیُوفُوا نُذُورَهُمْ وَلْیَطَّوَّفُوا بِالْبَیْتِ الْعَتِیقِ صدق الله
العظیم (حج: ۲۸و۲۹)
- بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِیمِ -
وَبَشِّرِ الْمُؤْمِنِینَ بِأَنَّ لَهُم مِّنَ اللَّهِ فَضْلًا كَبِیرًا
(احزاب: ۴۷) (۲۴۴ سانتیمتر)
- قال الله تعالی و وَمَن یَعْمَلْ
سُوءًا أَوْ یَظْلِمْ نَفْسَهُ ثُمَّ یَسْتَغْفِرِ اللّهَ یَجِدِ اللّهَ
غَفُورًا رَّحِیمًا (نساء: ۱۱۰)
ضلع بین ركن
یمانی و حجرالاسود /قطعه اول:
-
بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِیمِ - قُلْ صَدَقَ اللّهُ
فَاتَّبِعُواْ مِلَّةَ إِبْرَاهِیمَ حَنِیفًا وَمَا كَانَ مِنَ
الْمُشْرِكِینَ (آل عمران: ۹۵)
قطعه دوم:
- إِنَّ أَوَّلَ بَیْتٍ وُضِعَ لِلنَّاسِ لَلَّذِی بِبَكَّةَ مُبَارَكًا وَهُدًی لِّلْعَالَمِینَ (آل عمران: ۹۶)
قطعه سوم:
- فِیهِ آیَاتٌ بَیِّنَاتٌ مَّقَامُ إِبْرَاهِیمَ وَمَن دَخَلَهُ كَانَ آمِنًا (آل عمران: ۹۷)
قطعه چهارم:
-
وَلِلّهِ عَلَی النَّاسِ حِجُّ الْبَیْتِ مَنِ اسْتَطَاعَ إِلَیْهِ
سَبِیلًا وَمَن كَفَرَ فَإِنَّ الله غَنِیٌّ عَنِ الْعَالَمِینَ (آل عمران:
۹۷)
- بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِیمِ - ذَلِكَ وَمَن یُعَظِّمْ شَعَائِرَ اللَّهِ فَإِنَّهَا مِن تَقْوَی الْقُلُوبِ (حج: ۳۲)
- قال الله تعالی وَإِنِّی لَغَفَّارٌ لِّمَن تَابَ وَآمَنَ وَعَمِلَ صَالِحًا ثُمَّ اهْتَدَی (طه: ۸۲)
دیدگاه‌ها
و دغدغه‌های رهبر كبیر انقلاب درباره بایسته‌های رفتاری رسانه ملی و نیز
تشویق و تحذیرهای ایشان در این‌باره، در مجموع می‌تواند نمایانگر
دیدگاه‌های آن بزرگ در مورد فعالیت‌های رسانه‌ای باشد. حجت‌الاسلام
والمسلمین محسن دعاگو عضو شورای سرپرستی و نیز سیاستگذاری سازمان صدا و
سیما در دوران حیات حضرت امام خمینی(قده)، دراین‌باره گفتنی‌هایی شنیدنی
دارد كه شمه‌ای از آن در پی می‌آید.
جنابعالی سال‌های متمادی عضو شورای سرپرستی و
نیز سیاستگذاری سازمان صدا و سیما بودید و قطعاً از نحوه تعامل حضرت امام
(قده) با این سازمان خاطرات شنیدنی و سازنده‌ای دارید. به عنوان سؤال
آغازین بفرمایید كه شورا از چه طریق و مجرایی با حضرت امام ارتباط داشت؟
چگونه خدمتشان گزارش می‌دادید؟
بسم‌الله‌الرحمن‌الرحیم. باید عرض كنم گاهی
بعضی از دوستان در شورا پیشنهاد می‌كردند كه خدمت مرحوم حاج احمدآقا برویم و
گزارش عملكرد صدا و سیما را به ایشان بدهیم. من با این قضیه مخالفت كردم و
گفتم: «نه ما به حاج احمدآقا گزارش نمی‌دهیم. ما نمایندگان سه قوه هستیم و
باید به رؤسای سه قوه گزارش بدهیم. اگر گزارش برای امام باشد كه سمعاً و
طاعتاً گزارش تهیه می‌كنیم و به استحضارشان می‌رسانیم.» البته من مخالف این
نبودم كه گزارش مكتوب ما توسط حاج احمدآقا به حضرت امام(ره) تقدیم شود، با
این مسئله كه با حاج احمدآقا جلسه داشته باشیم و حاج احمدآقا به ما جهت
بدهد، موافق نبودم. در این زمینه خیلی مقاومت كردم. به نظر من این موضع
درست و اصولی بود. تنها یك بار حاج احمدآقا شاهد مباحث شورا درباره نحوه
انعكاس سخنرانی‌های حضرت امام بود. ما هر چند یك بار خدمت حضرت امام
می‌رسیدیم و گزارش كار می‌دادیم. حضرت امام(ره) بر تمام كارهای صدا و سیما
نظارت می‌كردند. مرحوم حاج احمدآقا هم شاید برای خود نظرهایی داشت، ولی
هیچ‌گاه مدعی نبود كه هرچه می‌گوید نظر حضرت امام است. تا زمانی كه مسئولیت
دبیری شورا را داشتم، به‌شدت مراقب بودم از بیرون هیچ اعمال نفوذی در صدا و
سیما صورت نگیرد و شورای سرپرستی مستقل از جناح‌بندی‌ها و اعمال نفوذهای
بیرونی كار خود را انجام دهد.
از این جلسات خاطره‌ای هم دارید؟
بله، یك بار در مجلس شورا درباره موضع‌گیری
چند تن از نمایندگان درباره یك موضوع سیاسی و پیغام هشداردهنده حضرت
امام(ره) بحث و گفت‌وگویی مطرح می‌شود و به حضرت امام خبر می‌رسد كه مرحوم
آقای زواره‌ای در اعتراض به هشدار ایشان گفته است پس امام بفرمایند تا به
تعداد هر نماینده یك پوز‌بند تهیه كنند تا دهانشان بسته شود و نتوانند حرف
بزنند. علاوه بر آن مدعی شده است كه آنچه به امام نسبت داده می‌شود از سوی
حاج احمدآقاست و نظر حضرت امام نیست. حاج احمدآقا نظرهای خود را به عنوان
نظر حضرت امام بیان می‌كند! حضرت امام و حاج احمدآقا از اظهارات منسوب به
آقای زواره‌ای ناراحت شده بودند، روزی با اعضای شورای سرپرستی و مدیرعامل
سازمان صدا و سیما برای عرضه گزارش خدمت امام رسیدیم. آقای زواره‌ای هم به
عنوان علی‌البدل قوه مقننه حضور داشت. ناگهان حاج احمدآقا گفت: «آقا! چنین
مسائلی مطرح شده است، آنچه شما فرموده بودید در مجلس شورا به نمایندگان
گفتم، ولی گویا شایعه شده كه آن سخنان همه از قول خودم بوده است و شما نظری
نداده بودید، بلكه نظر شخصی‌ام است كه به نام شما مطرح شده است.» حضرت
امام پس از شنیدن این حرف‌ها خیلی ناراحت شدند و دست‌هایشان شروع به لرزیدن
كرد! بعد با اخم‌های درهم رفته فرمودند: «می‌دانید این حرف‌ها یعنی چه؟ و
تبعات آن چیست؟ مگر كسی جرئت می‌كند، مگر احمد جرئت می‌كند بدون اینكه نظری
بدهم از قول من چیزی را نقل كند. چرا این حرف‌ها را مطرح می‌كنید؟» وضعیت
جسمی امام مناسب نبود و همه ما ترسیده و نگران بودیم كه چه اتفاقی می‌خواهد
بیفتد. آقای‌هاشمی رفسنجانی تلاش می‌كرد امام را آرام كند. در این حال
آقای زواره‌ای گفت: «آقا! خلاف به عرض شما رسانده‌اند چنین حرف‌هایی نبوده
است. امروز همین قضیه را در بوق و كرنا می‌كنند و از رادیو و تلویزیون پخش
می‌شود و آبرو و حیثیت ما را می‌برند.» آقای زواره‌ای می‌ترسید خبر ملاقات
از شبكه سراسری صدا و سیما پخش شود و او كه متهم و مخاطب این جریان بود
ضایع شود. امام فرمودند: «این خبر از رادیو و تلویزیون پخش نشود.»
نظر حضرت امام (ره) درباره موسیقی‌هایی كه درآن دوره از صدا و سیما پخش می‌شد، چه بود؟ در برابر برخی اعتراضات چه واكنشی داشتند؟
در آن زمان عده‌ای از مقدسین نزد حضرت
امام(ره) می‌روند و از موسیقی كه در رادیو و تلویزیون پخش می‌شود، انتقاد
می‌كنند. حضرت امام(ره) برای دقت و رعایت بیشتر موضوع را به صدا و سیما
تذكر دادند. یك بار كه ما (اعضای شورای سرپرستی) در خدمت حضرت امام بودیم،
آقای‌هاشمی از ایشان سؤال كرد: «آقا! ما شنیده‌ایم حضرتعالی نگران پخش
موسیقی حرام از صدا و سیما هستید و در این‌باره تذكر داده‌اید.» حضرت امام
فرمودند: «بله.» آقای‌هاشمی پرسید: «آیا منظور حضرتعالی از این مطلب همان
غناست؟» امام فرمودند: «بله.» آقای‌هاشمی از حضرت امام تقاضا كردند تا
درباره این موضوع توضیحات بیشتری بدهند تا راهگشای ما در صدا و سیما باشد و
بدانیم كدام برنامه غنا یا موسیقی حرام دارد. امام فرمودند: «مقدسین خیلی
ایراد می‌گیرند و اعتراض می‌كنند.» حضرت امام(ره) ملاحظات اجتماعی را
درباره گروه‌ها و جناح‌ها رعایت می‌كردند، ولی در مجموع نظرشان در زمینه
موسیقی خیلی باز بود. در خدمت ایشان بسیاری از برنامه‌ها را با استفاده از
دستگاه‌های موسیقی اجرا می‌كردند. خود من در مسجدی كه امام جماعت آن بودم،
خیلی احتیاط می‌كردم و اجازه نمی‌دادم ابزار و آلات موسیقی را وارد كنند تا
حرفی در این زمینه پیش نیاید. حتی وقتی كه مجتمع فرهنگی قائم شمیرانات
ساخته شد و تصمیم داشتند در روز نیمه شعبان در آن برنامه‌ای اجرا كنند،
اجازه ندادم از هیچ ابزار موسیقی استفاده كنند. به آنها گفتم: «مجازید فقط
از نوار استفاده كنید»، ولی در حضور امام هیچ مشكلی در این‌باره وجود
نداشت.
ظاهراً درباره نكته‌ای كه فرمودید خاطرات و
مؤیدات دیگری هم از حضرت امام نقل شده است كه قطعاً در آن دوره به لحاظ
مسئولیتی كه داشتید از آن آگاهی پیدا می‌كردید. از اینگونه موارد خاطراتی
نقل كنید.
مقام معظم رهبری و آقای‌هاشمی رفسنجانی تعریف
می‌كردند كه روزی به منزل حضرت امام می‌روند و می‌بینند تلویزیون روشن است
و موسیقی از آن پخش می‌شود. آنها از حضرت امام می‌پرسند: «آیا شما به
موسیقی گوش می‌دهید؟» ایشان می‌فرمایند: «بله.» آقایان می‌گویند:«زمان شاه
موسیقی بود، الان هم هست، ولی چطور در آن موقع موسیقی حرام بود و الان حرام
نیست؟» امام می‌فرمایند: «در حال حاضر اگر حكومت شاهنشاهی بود همین موسیقی
كه الان می‌شنوید حرام بود، چون آن موسیقی برای تقویت نظام طاغوت عمل
می‌كرد، ولی این موسیقی كه از سیمای جمهوری اسلامی پخش می‌شود، برای تقویت
نظام است. بحث این نیست كه موسیقی در اصل حرام است یا حلال. البته موسیقی
جزو مباحات است.» در آن جلسه با توجه به فرمایش‌های حضرت امام این مطالب را
استنباط كردیم كه ایشان موسیقی را ذاتاً حرام نمی‌دانند، بلكه غنا حرام
است. در مواردی موسیقی مضر تشخیص داده می‌شود. مانند غذای مضر، همان طور كه
غذای مضر حرام است، موسیقی مضر هم حرام است، یعنی اگر دكتر به كسی كه دستش
شكسته است، بگوید اگر دستت را بلند كنی فلان ضرر را دارد، در آن موقع بلند
كردن دست توسط این فرد حرام است، نه اینكه هر كسی دستش را بلند كند حرام
است یا آن مریض هر موقع دستش را بلند كند حرام است. همین امر مباح در وضعیت
ویژه‌ای حرام می‌شود و این یك استثناست. گاهی جهت موسیقی موجب حرمت آن
می‌شود. اگر موسیقی برای نظام باطل باشد، حرام و اگر سبب تقویت نظام حق
شود، حلال است. اگر همراه موسیقی شعر خوبی باشد و مضمون خوبی را به ذهن
منتقل كند، قهراً حلال، مستحب و دارای ثواب است، ولی اگر شعر مبتذلی همراه
آن موسیقی پخش كنند كه مفهوم باطل به ذهن شنونده منتقل كند یا باعث نفوذ
بیشتر تفكر باطل در ذهن مخاطب شود، حرام است.
شما بر وضعیت صداوسیما در دوره بعد از انقلاب
هم اشراف داشتید و می‌توانید آن را برای خوانندگان تشریح كنید. سازمان در
آن شرایط چه وضعیتی داشت؟
یكی از مشكلات سازمان صدا و سیما مربوط به
نیروهای انسانی شاغل در آن بود. قسمت عمده كارمندان صدا و سیما قبل از
پیروزی انقلاب اسلامی به استخدام این سازمان درآمده بودند. كادر فنی و
هنری، تقوا و تعهد چندانی نداشتند و افراد متدین و حزب‌اللهی هم در آن
مقطع، كار بلد نبودند. به‌طور عمده برنامه‌های رادیو و تلویزیون قبل از
پیروزی انقلاب اسلامی رقص، آوازخوانی و خبر بود. اكثر فیلم‌های سینمایی و
سریال‌های تلویزیونی از كشورهای خارجی تأمین و تنها چند سریال ایرانی
بی‌محتوا در صدا و سیما ساخته می‌شد. برای مثال سریال سلطان صاحبقران را بر
ضد سلسله قاجاریه ساختند تا چهره این نظام را كه قبل از حكومت پهلوی
برقرار بود، خراب كنند. وقتی ما وارد شورای سرپرستی شدیم، تصمیم گرفتیم
كم‌كم مسئولیت‌های كلیدی را به دست افراد متدین و حزب‌اللهی بسپاریم و عذر
كسانی را كه حاضر نبودند در خدمت نظام جمهوری اسلامی باشند و كار كنند،
خواستیم. سعی كردیم پرسنلی را كه با همان تفكر و اندیشه خود حاضر به ادامه
خدمت بودند راهنمایی و با انتصاب مسئولان متعهد و كارشناس آنها را
سازماندهی و متشكل كنیم. صدا و سیما پرسنل فنی را كه حاضر بودند تخصص خود
را در خدمت ایمان و اعتقاد مردم قرار دهند و با انقلاب، نظام و مردم همراه
شوند، حفظ كرد و افرادی را كه گذشته سیاسی آنها خیلی آلوده بود از صدا و
سیما حذف كرد.
آئین‌نامه اخبار در صدا و سیما چگونه تنظیم و اجرایی شد؟ از حاشیه‌های تدوین این آئین‌نامه چه خاطراتی دارید؟
ما در شورای سرپرستی درصدد تهیه آئین‌نامه‌ای
برای پخش اخبار شدیم. درباره ضوابط و چگونگی پخش اخبار برای سران سه قوه،
اخبار مربوط به حضرت امام، آیت‌الله منتظری، نمازجمعه شهرستان‌ها، مسئولان
مختلف، وزرا، استانداران و غیره به بحث و گفت‌وگو نشستیم. این آئین‌نامه در
حقیقت دستورالعمل كار معاونت سیاسی صدا و سیما را تشكیل می‌داد. یكی از
اجرای آئین‌نامه این بود كه اگر سخنرانی حضرت امام(ره) حداكثر تا حدود یك
ربع طول كشید، در ابتدای خبر به‌طور كامل پخش شود ولی اگر بیشتر از این مدت
بود، محور فرمایش‌های ایشان در آغاز خبرها توسط گوینده خوانده و در پایان
اخبار سخنرانی حضرت امام(ره) به‌طور كامل پخش شود. یكی از اعضای شورای
سرپرستی به نقل از حاج احمدآقا گفت كه نظر ایشان این است كه تمام سخنرانی
حضرت امام بدون توجه به مدت آن در ابتدای اخبار پخش شود. من در برابر این
نظر مقاومت كردم و گفتم: «چنین روشی از نظر كار خبری صحیح نیست كه گوینده
با «بسم‌الله‌الرحمن‌الرحیم» اخبار را شروع كند و مثلاً پس از یك ربع یا
نیم ساعت سخنرانی بگوید، بینندگان محترم اكنون به ادامه اخبار توجه فرمایید
یا مثلاً در رادیو بگویند، شنوندگان محترم اكنون به ادامه اخبار توجه
فرمایید. با چنین كاری در تمام دنیا ما را مسخره می‌كنند.» اعضای شورا با
نظر من موافق بودند، منتها نگران این مسئله بودند كه مبادا حضرت امام نظر
دیگری داشته باشند و ما نظر ایشان را تأمین نكرده باشیم. بعدها فهمیدیم این
پیشنهاد از طرف حاج احمدآقا بوده است و حضرت امام درباره مسائل ریز نظر
نمی‌دهند.
با ایشان دراین‌باره صحبت هم كردید؟
بله، در یكی از جلسات شورا كه در منزل
آقای‌هاشمی‌رفسنجانی، نماینده اصلی قوه مقننه در صدا و سیما و در نزدیكی
بیت حضرت امام تشكیل می‌شد، از حاج احمدآقا دعوت كردیم كه به جلسه شورای
سرپرستی سازمان صدا و سیما تشریف بیاورند تا درباره این قضیه صحبت كنیم. در
آن جلسه نظرم را در خصوص این پیشنهاد بیان كردم و گفتم: «خبر باید كوتاه،
مفید و جذاب باشد. اگر سخنرانی طولانی‌مدت در ابتدای اخبار پخش كنیم، فضا
تغییر می‌كند و كسانی كه در پی شنیدن اخبارند با برنامه‌ها همراه نمی‌شوند.
برای حل موضوع می‌توان ابتدا محورها را بیان كرد و در پایان بخش خبری
مشروح سخنرانی حضرت امام را پخش كرد.» مرحوم حاج احمدآقا استدلالم را
پذیرفت و گفت: «كاملاً درست و منطقی است» و از این بابت تشكر كرد و همان
مصوبه شورای سرپرستی صدا و سیما مورد تأیید ایشان قرار گرفت. در حقیقت
می‌خواستیم نظر حاج احمدآقا را در این باره جویا شویم تا مبادا با بی‌توجهی
از نظرهای امام عبور كنیم. ترتیب پخش اخبار را در صدا و سیما چنین
برنامه‌ریزی كردیم: ابتدا اخبار مقام رهبری، پس از آن اخبار قائم مقام
رهبری، اخبار سه قوه به ترتیب اولویت، ابتدا اخبار مربوط به رئیس قوه مجریه
رئیس‌جمهوری كه هماهنگ‌كننده سه قوه بود، پس از آن اخبار قوه مقننه و سپس
اخبار قوه قضائیه از طریق صدا و سیما پخش می‌شد.
ظاهراً در آن دوره بیت آقای منتظری به نحوه پخش اخبار به وی اعتراض كرده بود. ماجرا از چه قرار بود؟
پس از تهیه آئین‌نامه با بیت آیت‌الله منتظری
مشكل پیدا كردیم. آنها به مقدار و نحوه پخش خبر آیت‌الله منتظری اعتراض
كردند و چیزی در حد اخبار امام را می‌خواستند. من در مقابل این اعتراض
مقاومت كردم و گفتم: «به هر قیمتی شده است به همین شیوه‌هایی كه تصویب
كرده‌ایم عمل می‌كنیم.» هرچه از بیت آیت‌الله منتظری تماس گرفتند و اعتراض
كردند و گفتند: «آقا ناراحت شده‌اند»، گفتم: «ما مستقلیم و با توجه به
ضابطه و قانون خودمان عمل می‌كنیم. برای ما مهم نیست كه چه كسی در این
برنامه ذی‌نفع است و چه كسی ذی‌نفع نیست.»
آیا حضرت امام(ره) درباره اخبار و شكل پخش آن نظرات ویژه‌ای داشتند؟
حضرت امام(ره) برای اخبار نظرهای ویژه‌ای
داشتند. ایشان می‌فرمودند: «بسیاری از مطالبی را كه شما به عنوان خبر نقل
می‌كنید، نمی‌توان به آن عنوان خبر داد، مثلاً اگر گفته می‌شود نخست‌وزیر
هیئت دولت را اداره می‌كند، خبر نیست. وظیفه نخست‌وزیر این است كه هیئت
دولت را اداره كند. خبر حادثه جدیدی است، نه كاری كه باید به روال معمول
خود انجام شود. یك وزیر باید سر كار خود حاضر باشد. اگر وزیری سر كارش حاضر
نشود، به آن می‌توان یك خبر اطلاق كرد یا اینكه اگر وزیر كشور به‌جای
نخست‌وزیر هیئت دولت را اداره كند، می‌توان آن را خبر دانست.» ما تلاش
كردیم آنچه را جنبه خبری ندارد از بخش اخبار حذف كنیم. همچنین حضرت امام به
ما تذكر دادند از حمله مستقیم به طرف مقابل در قالب خبر خودداری كنیم.
گاهی فضای خبر با تحلیل و داوری اشتباه می‌شد و در بخش خبر به‌طور مستقیم
به كشورهایی مانند امریكا حمله می‌كردیم كه خیلی‌ها ممكن بود در اصل خبر
تردید كرده و آن را باور كنند. امام فرمودند: «خبر را باید به‌گونه‌ای
تنظیم كنیم كه پیاممان را غیرمستقیم به شنونده منتقل كنیم نه مستقیم.»
ماجرای مصاحبه صدا و سیما در روز زن و واكنش
حضرت امام به آن از جمله وقایعی بود كه در دوران مسئولیت شما روی داد. با
توجه به اینكه این رویداد بازتاب و پیامدهای نسبتاً گسترده‌ای پیدا كرد،
مناسب است كه در پایان این گفت و شنود به نقل آن بپردازید.
روز ولادت حضرت فاطمه زهرا(س) در ایران روز
زن نامگذاری شده است. ما از زمان بعثت پیامبر(ص) تاكنون بیش از یك زن معصوم
نداریم. معصوم دارای قداست بالایی است. پیامبر اكرم(ص) و فاطمه زهرا(س)
معصوم‌اند و 12 امام معصوم(ع) پس از رسول خدا رهبری امت اسلامی را به عهده
دارند و در بین 14 معصوم پاك تنها یك زن است. در حقیقت فاطمه زهرا(س)
برترین موجود زن است كه خداوند از آغاز خلقت تاكنون آفریده است و تا پایان
زندگی انسان‌ها معصوم دیگری به جهان پا نخواهد گذاشت، یعنی هیچ زنی برتر از
فاطمه(س) در عالم هستی وجود نخواهد داشت. ما معتقدیم اگرچه در طول زندگی
بشر زنان معصومی چون مریم، مادر حضرت عیسی(ع) را داریم ولی اولاً معصومیت
آنها خیلی قطعی نیست، ثانیاً اگر هم معصوم باشند منزلت حضرت فاطمه زهرا(س)
خیلی بیشتر از آنهاست، چون این حضرت شهیده، همسر شهید، دختر پیامبر، مادر
شهدا و به عبارتی روشن‌تر مادر 11 شهیدند. امام دوازدهم حضرت مهدی(عج) پس
از ظهور شهید می‌شوند. فاطمه زهرا(س) از نظر علم و مرتبه معنوی بالاترین زن
عالم است كه می‌تواند برای زنان ما الگو باشد، البته در سایر مسائل عمومی
زهرای مرضیه(س) برای عموم مسلمانان الگو هستند.
در روز زن صدا و سیما مصاحبه‌ای را با تعدادی
از خانم‌ها انجام داد، گزارشگر از آنان سؤال كرد: «به نظر شما چه كسی
می‌تواند به عنوان الگو برای خانم‌ها مطرح شود؟» یكی از خانم‌ها اوشین را
معرفی كرد و گفت: «به نظر من اوشین بهترین الگو برای زنان است.» اوشین
هنرپیشه نقش اول سریال «سال‌های دور از خانه» بود. داستان از زندگی یك زن
ژاپنی الهام گرفته شده بود و با تغییراتی كه در اصل داستان ایجاد كردند،
تبدیل به سناریو و در نهایت فیلم شد. وقتی صدا و سیما این سریال را تهیه
كرد، تغییراتی در اصل فیلم به وجود آورد تا برای خانواده‌های مسلمان ایرانی
جنبه بدآموزی نداشته باشد، برای مثال در فیلم صحنه شنای اوشین با لباس
مخصوص یا مجالسی نشان داده شده بود كه صحیح نبود به نمایش درآیند. ما این
سریال را كنترل كردیم و سپس به نمایش درآوردیم تا مردم از جنبه‌های آموزنده
آن استفاده كنند. پخش این مصاحبه در روز زن از تلویزیون و برنامه سلام صبح
بخیر، با توجه به باورهایی كه ما مردم مسلمان ایران داریم و جایگاهی كه
برای حضرت فاطمه زهرا(س) قائل هستیم، تأثیر بدی در افكار عمومی گذاشت. عده
زیادی به ما اعتراض كردند كه صدا و سیما حق پخش چنین چیزهایی را ندارد و
مسئولیت آنچه از آنتن پخش می‌شود به عهده این سازمان است. شخصی آگاهانه یا
ناآگاهانه اظهار نظر نادرستی كرده و صدا و سیما با پخش آن با اعتراض
روبه‌رو شده بود. در آئین اسلام اگر مسلمانی با قصد انكار مقام و عصمت حضرت
فاطمه(س) نسبت به مرتبه ایشان حرف اهانت‌آمیزی بزند، حكم او ارتداد است.
نباید یك مسلمان شخص دیگری را به‌جای فاطمه زهرا(س) مطرح كند، مثلاً اوشین
را كه از قدرت تخیل یك فیلمنامه‌نویس خلق شده است، نمی‌توان با حضرت
زهرا(س) مقایسه كرد. حضرت فاطمه زهرا(س) یكی از اساسی‌ترین محورهای تحولات
ارزشی و بزرگ‌ترین محورهای انقلاب اسلامی در طول تاریخ، بعد از بعثت پیامبر
اكرم(ص) است. آن حضرت در احیای اسلام ناب و ایجاد جبهه سالم مقاومت بر ضد
نظام ستم و غصب حق ولایت بی‌نظیرند. اگر فاطمه زهرا(س) نبودند به‌طور مسلم
امروز انقلاب اسلامی و تشیع را نداشتیم. هنگامی كه حضرت زهرا(س) در تاریخ
پس از پیامبر(ص) ایفای نقش كردند و به همین دلیل پهلوی ایشان شكسته شد و به
شهادت رسیدند، هیچ فریادی از ولایت و اسلام بلند نمی‌شد و همه صداها را
خفه كرده بودند، حضرت زهرا(س) یك تنه به میدان آمدند و تمام مصایب را برای
نجات اسلام و امت اسلامی به جان خریدند. ایشان حتی فرزند به دنیا نیامده‌اش
را در این راه از دست دادند و به خدای شهیدان تقدیم كردند.
خبر مصاحبه چگونه به حضرت امام رسید و نحوه برخورد ایشان با این رویداد چگونه بود؟
وقتی خبر این مصاحبه به گوش حضرت امام رسید،
نظرشان را به‌طور مشروط چنین بیان فرمودند: «اگر این خانم با قصد اهانت و
انكار چنین سخنی را در مصاحبه گفته باشد، حكمش ارتداد است.» حضرت امام پس
از آن به‌شدت به صدا و سیما انتقاد كردند و گفتند: «این سازمان حق پخش چنین
برنامه‌هایی را ندارد.» همه ما از این قضیه دچار نگرانی و هراس شده بودیم
كه چه اتفاقی خواهد افتاد. در این ماجرا صدا و سیما هم ناخواسته خطایی
مرتكب شده بود. شورای سرپرستی بلافاصله تشكیل جلسه داد. مشخص شد این برنامه
از نوع ارتباط مستقیم بوده كه خبرنگار در خیابان مصاحبه‌ای را انجام داده و
چون به پخش وصل بوده است، به‌طور مستقیم همه در جریان آن قرار گرفته‌اند.
گویا كنترلی روی این برنامه صورت نگرفته بود و مصاحبه‌كننده هم در صدد
اصلاح و پاسخگویی به جواب آن خانم برنیامده بود. شورای سرپرستی توجیه
دست‌اندركاران برنامه را نپذیرفت و با افراد مقصر برخورد مناسبی صورت گرفت.
الحمدلله از آن تاریخ به بعد دیگر چنین موردی برای صدا و سیما پیش نیامد.
موضوع از طریق قوه قضائیه پیگیری شد و قوه قضائیه پس از بررسی، گزارشی به
حضرت امام(ره) و صدا و سیما تقدیم كرد كه در آن آمده بود: «این خانم بدون
اینكه قصدی داشته باشد، از روی ناآگاهی چنین مطلبی را بر زبان آورده است.»
حقیقت این است كه عده‌ای از خانم‌های ایرانی كه اطلاعات مذهبی بسیار كمی
دارند، به‌خصوص از تشیع و فاطمه زهرا(س) نیز از جایگاه هر یك از معصومین
اطلاع كافی ندارند، ممكن است از نظر فكری خیلی راحت تحت تأثیر تبلیغات غربی
قرار بگیرند و با دیدن فیلمی از تلویزیون بدون توجه به تبعات اظهار نظر
خود مطلبی را بر زبان آورند، البته ضعف آگاهی و بی‌توجهی در گفتار هم مشكل
شناخته‌شده‌ای است. بعد از این ماجرا شورای سرپرستی مصوبه‌ای را به سازمان
ابلاغ كرد كه به موجب آن تمامی مصاحبه‌ها باید ابتدا كنترل و سپس پخش شوند.
منبع : روزنامه جوان
