تبیان، دستیار زندگی

ملا بر منبر شد و پرسید که: ای مردم می دانید می خواهم چه بگویم؟ 

مردمان به تایید سرتکان دادند.

ملا از منبر فرود آمد و گٿت: پس دیگر لازم نیست تا دوباره بگویم.

روز دیگر بر منبر شد و همان پرسش را کرد. این با همه گفتند: نه نمی دانیم.

ملا گفت: مرا با مردمان نادان کاری نباشد. و از منبر پایین آمد.

روز سوم باز همان پرسش را کرد. این بار نیمی گفتند می دانیم و نیمی پاسخ دادند که نمی دانیم.

ملا گفت: پس آنان که می دانند، به آنان که نمی دانند، بگویند. و از منبر پایین شد.

این داستان شاید ظاهری احمقانه دارد اما...

( ملا هرجا که می رفت، دری را بر دوش می کشید.چون مریدانش پرسیدند، گفت: این برای آن است که خاطرم آسوده باشد که هیچ کس نمی تواند وارد خانه ی من شود، زیار در و قفل آن با من است.

گویند پس از مرگش نیز، مریدانش این در را با او در گور نهادند. و کلیدش را نیز در کنارش.

اما این داستان برای آن ها که خود را در برج های کوچکشان پنهان می کنند و باور ندارند که جهان چگونه دگرگون می شود، چندان احمقانه نیست.)

ملا به مهمانی رفت. لباسی کهنه در برداشت. راهش ندادند. پس با شتاب به خانه رفت و لباسی فاخر با آستین های بلند بر تن کرد و به مهمانی بازگشت. او را در صدر مجلس جای دادند. چون خوراک در برابرش نهادند، آستین در بشقاب کرده و می گفت: بخور جانم که مهمان واقعی تویی.

مانی؛ شاعر، نقاش و پیام آور نور و مهربانی

بیامد یکی مرد گویا ز چین

که چون او مصور ندیده زمین

بر آن چربدستی رسیده به کام

یکی پر منش مرد، مانی به نام

به صورتگری گفت: پیغمبرم

ز دین آوران جهان برترم

مانی، نقاشی که پیامبر شد و یا پیامبر نقاشی كه از مشهور‌ترین كتاب او، ارژنگ یا آردهنگ امروزه اثری در دست نیست. مانی، شاعری که پیامبر بود.. پیام‌آوری كه آیین وی آبشخور الهی نداشت اما آن چنان فراگیر شد كه زمانی بر منطقه وسیعی از غرب امپراتوری روم تا هند و از مرزهای چین تا عربستان گسترده شد. پیروان كیش او در اوج عظمتش از سواحل اقیانوس آرام تا سواحل اقیانوس اطلس را در بر‌گرفته بودند و آیین او آیین رسمی دولت تركان اویغوری آسیای مركزی شد. مانی حتا موفق شد تا  بر امپراتوری چین میانه تاثیر بگذارد. این آیین بیش از ۱٥۰۰سال دوام آورد و  عده‌ای از مانویان تا اوایل سده بیستم نیز در چین وجود داشتند. تاثیر آیین مانی بر برخی از فرقه‌های مسیحی در حوالی شمال ایتالیا و جنوب فرانسه و نیز در قوانین مذهب تائو در چین به چشم می‌خورد.  تائو در نگاهش به انسان و همزاد و طبیعت بسیار به مانی نزدیک است.

* پایه ی باور ما، شناسایی خود است.

* شناختن آدمی، سرآغاز کمال است.

* همه چیز را دوست بداریم

* بت را نباید پرستید. دروغ نباید گفت. زنا نباید کرد. دزدی نباید کرد. از جادو و افسون باید دوری کرد. در پیشه و حرفه باید جدی بود.

                                                                       ماني

کیست این پنهان مرا در جان و تن

کز زبان من همی گوید سخن

اینکه گوید از لب من راز کیست

بنگرید این صاحب آواز کیست

                                         منصورحلاج 

             صیاد همو، دانه همو، صید همو

         ساقی و می و حریف و پیمانه همو

         گفنم که ز عشق او به میخانه شوم

           دیدم که بت و حاکم بتخانه همو

                                                        عین القضات همدانی

عین القضات در یکی از نوشته‌های خویش،  «در بیان حقیقت و حالات عشق» می نویسد:
“ای عزیز... اندر این تمهید، عالم عشق را خواهیم گسترانید. هرچند که می کوشم که از عشق درگذرم، عشق مرا شیفته و سرگردان می دارد، و با این همه، او غالب می‌شود و من مغلوب. با عشق کی توانم کوشید؟!»

کارم اندر عشق مشکل می‌شـــود    خان و مانم در سر دل مي شود

 هرزمان گویم که بگریزم زعشق   عشق پیش از من به منزل مي شود

... در عشق قدم نهادن،‌ کسی را مسلم شود که با خود نباشد، و ترک خود بکند و خود را ایثار عشق کند. عشق آتش است، هرجا که باشد جزاو رخت دیگری ننهند. هرجا که رسد سوزد و به رنگ خود گرداند... کار طالب آن‌ست که در خود،‌ جز عشق نطلبد. وجود عاشق از عشق است، بی‌ عشق چگونه زندگانی؟ »

فردوسي در ستايش خرد ميفرمايد: خرد يكي از بهترين بخششهاي ايزدي است كه در هر دو جهان دستيار آدميان است، و از آن غم و شادي ميزايد و كاهش و فزوني ميتراود: