آموزش و تحقيقات
روزه و توجه به سرای جاوید
یكی از حالات انسان كه نمیتوان آن را انكار كرد، غفلت است كه در حد طبیعی از نعمتهای بزرگی است كه خداوند به انسان داده است، به راستی اگر این ویژگی در وجود آدمی نبود با دردها، پریشانیهای بنیان كن چه میكرد، ولی گاهی این صفت از حد طبیعی خود خارج شده و طغیان مینماید كه هرگونه اثرات بیداری آفرین را در انسان خنثی میكند به عنوان نمونه همه افراد بشر یقین دارند كه روزی عمرشان خاتمه مییابد و به دنیای دیگر منتقل میگردند اما بسیاری افراد اعمالی انجام میدهند كه گویی مرگی وجود ندارد یا احتمال آن ضعیف است، این غفلت بزرگ اثر آن یقین مسلّم را نابود میكند. یكی از عواملی كه آدمی را از غفلت بیرون میآورد و بیدار كننده و یادآورنده شایسته است روزه میباشد.
سه شنبه 12/6/1387 - 3:32
آموزش و تحقيقات
دشوارترین جنبه روزه این است كه لبه شمشیر ریاضت را به سوی نفس امّاره بگیریم. در روزه تمایلات سركشانه تدریجاً روبه ضعف میرود و با انقیاد نظاممند این خواهشها در برابر خواست الهی آرام میشود. بر اثر این خویشتن داری هدفمند و جهتگیری شده به سوی خداوند، نفس آدمی به این امر واقف میگردد كه میتواند جدای از یك زندگی دنیایی مشابه با چرای حیوانات بزید و آگاه میگردد كه اگر چه بدنش در این سراست اما از كنگره عرش او را فرا میخوانند كه تو باید در بزم قدسیان باشی. تو زائری در این جهانی و هدفی والاتر از این موجودیت فیزیكی داری. آرام آرام قدری اینپردههای مادی كنار میروند و جنبهای از شفافیت هویدا میگردد كه او را به سوی لطافتهای معنوی سوق میدهد. روزه گرفتن در واقع یك نوع زره اخلاص در برابر لذایذ دنیاست، یك فنای از دادههای زوالپذیر است كه حیات طیبه را به ارمغان میآورد، رسول اكرم(ص) چنان روزه را دوست میداشت كه این عنصر بخش اساسی فقر معنوی محمّدی را تشكیل میداد چیزی كه رسول اكرم(ص) دربارهاش فرمودهاند: «الفقر فخری».
روزه صحنه شگفت انگیزی برای ارزیابی باورها، اخلاص، صدق و صفاست، روزهای كه خداوند میفرماید من خود عهده دار پاداش آن هستم یك میدان زیبایی است برای اوجگیری، رشد و عروج ملكوتی. حضرت زهرا(س) فرمودهاند: خداوند روزه را برای تحكیم و تثبیت اخلاص واجب فرمود، حتی در روزه ماه مبارك رمضان بوئیدن گل و لذت بردن از چنین رایحهای كراهت دارد، زیرا خداوند میخواهد روزه دار از تمامی لذتهای فانی محروم گردد تا وجودش خالصانه به سوی حق معطوف گردد و تار و پود وجودش با اخلاص بافته شود. حسن بن راشد میگوید: امام صادق(ع) وقتی روزه میگرفت گل را بو نمیكرد، پرسیدم چرا؟ فرمود: كراهت دارم روزهام را با لذت دیگری مخلوط كنم.(5) وقتی آدمی با این امساكهای همه جانبه متوجه خدا شد و آن فرمانروای هستی را حاضر و ناظر رفتار و اعمال خود دید و درك كرد كه در محضر حق میباشد، همین معرفت او را به سوی افقهای عالی میكشاند و دیگر حاضر نیست بدون رضایت خداوند كاری انجام دهد و این جاست كه بذر فضایل و مكارم در اعماق وجودش شكوفا میگردد.
سه شنبه 12/6/1387 - 3:30
آموزش و تحقيقات
تقوا و پرهیزگاری ناشی از این روزه كامل نقش برجستهای در تربیت و سازندگی شخصیت انسان مسلمان دارد و شعلههای سركش غرایز حیوانی و هوسها تا حد چشمگیری در وجودش خاموش میگردد و گریبان عقل و دل از چنگال شهوات رها میشود و برای روزه دار زمینهای آماده برای تمرین خوب زیستن و نكو بودن فراهم خواهد شد. این مراقبت و تمرین پیاپی در یك ماه نیروی بازدارندهای در فرد روزه دار بوجود میآورد كه میتواند به او كمك كند در بقیه ایام سال هم با دلی پاك و اندرونی پالایش شده به زندگی فردی و اجتماعی ادامه دهد. روزه چراغ معرفت و آگاهی را هم در وجود آدمی برمیافروزد این بینش و نگرش چنان كمال آفرین است كه حتی شخص روزه دار میتواند از اندیشه و فكر گناه هم دوری گزیند. حضرت علی(ع) میفرمایند: روزه دل از اندیشه گناهان، برتر از روزه شكم از خوردن و آشامیدن است.
سه شنبه 12/6/1387 - 3:26
آموزش و تحقيقات
اگر مسلمانی با این نوع روزه داری جسم و جان خود را به مدت یك ماه تمرین و پروش دهد قطعاً به مرحله كمال معنوی و روحانی میرسد و ثواب بزرگی نصیب خود میسازد. علی(ع) از پیامبر خدا نقل كرده است كه آن حضرت میفرمود: هر كس برای رضای خدا و اجر اُخروی در ماه رمضان روزه گیرد و گوش، چشم و زبان خویش را از مردم باز دارد، خداوند روزهاش را میپذیرد و گناهانش را میبخشد و به او ثوابی معادل اجر صابران عطا میكند.
سه شنبه 12/6/1387 - 3:25
آموزش و تحقيقات
از نتایج و فوائد بزرگ روزه همین صفای باطن و پاكیزگی روح است وقتی از امور مادی و نفسانی اعراض گردید، گرایشهای پرهیزگاری در آدمی تقویت میشود و در این حال انسان برای درك حقایق جهان هستی آمادهتر میشود. البته برای رسیدن به چنین كمالی صرفاً خوردن و آشامیدن كفایت نمیكند بلكه روزه دار باید از هر چه موجب آلودگی و ارتكاب گناه است و یا او را به وسوسههای شیطانی و هوسهای سركش سوق میدهد امساك كند. رسول اكرم(ص) فرمودهاند:آسانترین چیزی كه خداوند برای روزه دار واجب كرده، پرهیز از خوردن و آشامیدن است.(1) امّا این مرحله اول است و باید تمامی اعضاء بدن در حال روزه باشند چنان كه امام صادق(ع) فرمودهاند: روزه این نیست كه انسان صرفاً از غذا خوردن و آشامیدنیها خودداری ورزد وقتی روزه داری باید گوش، چشم، زبان، شكم و عورتت نیز باید صائم باشند، دست خود را از تعدّی به حقوق دیگران و دامنت را از آلودگی حفظ كن و بسیار ساكت باش و جز در امور خیر سخن مگوی و با زیردستان و خادمان مدارا كن.
سه شنبه 12/6/1387 - 3:23
آموزش و تحقيقات
منظره ی بوستانی با صفا كه روح را طراوت و جان را لذت میبخشد، هر چند زیبا و روح نواز باشد، آن كسی كه عینك تیره بر دیده نهاده، نمیتواند درست درك كند و هر چه از این شكوفایی و شكوهمندی برایش بیان گردد، نمیتواند آن همه خوبی را در ذهن خود مجسّم نماید. مردم ظاهربین كه غرق در لذات و شهوات دنیوی هستند قادر نمیباشند آن جلوههای جذاب روحی و معنوی را بفهمند. امكاناتی لازم است كه عینك سیاه برداشته شود یعنی از تمایلات میرا و فانی و لذت تن بكاهد تا آن نور زیبا كه از نظرها مخفی است با سیمایی تابناك جلوه گر شود روزه میتواند این كار را به خوبی انجام دهد.
سه شنبه 12/6/1387 - 3:20
آموزش و تحقيقات
روزه همچون محلولی از املاح نقره است كه شیشه عكاسی دل را به آن آغشته میسازند تا تصاویر زیبایی از محاسن ملكوتی روی آن نقش بندد، چون روزه تاریكیهای روح و ظلمتهای دل را زایل میسازد، قلب آدمی نور حقیقت را جلب میكند، در واقع روزه چون ذرهبینی است كه موجب تمركز و توجه نور راستی و درستی میگردد البته نور معنویت محدودیتی ندارد و همه جا هست امّا در جاهایی تابش افزونتری دارد كه یك زمینه مساعد و شرایط كافی به وجود آید. روزه به این اكتفا نمیكند كه صرفاً آن نور را به سوی قلب رهنمون سازد بلكه دقت مینماید كه اولاً مبادا این نور كم رنگ گردد و ثانیاً اجازه نمیدهد ظلمت هایی كه شیاطین انسی و جنی تولید میكنند این پرتو افشانی را تحت الشعاع قرار دهند به همین دلیل رسول اكرم(ص) روزه را به یك سپر تشبیه كردهاند. به بركت این ویژگی روزه دار مراقب است از راه حق منحرف نگردد و از كژیهای زبانی، رفتاری و كرداری پرهیز میكند و با زبان حال خویش میگوید این نفس اماره میخواهد چنین پاسبان قوی را كه وجودم را تحت نظارت گرفته و این نگهبان مفید و مهربان را كه قوای رذیلت و نكوهش شده را به زندان افكند از بین ببرد امّا دستش كوتاه است و به بركت معنویت روزه قادر نیست مرا از صراط حق منحرف كند، راستی مهار نمودن این نفس سركش بسیار مشكل است و از این روی است كه پیامبر اكرم(ص) جهاد با نفس را جهاد اكبر و جهاد با دشمن را جهاد اصغر دانستهاند. روزه یك توفیق بزرگی است كه چنین عمل مشقت زایی را برای ما آسان و ساده مینماید و بوستانی از خوبیها را در اختیارمان میگذارد دل، قلب، روح و جان آدمی كانونی شریف و حساس است و آفریدگار هستی عرش خویش را دل مؤمنان قرار داده است. ولی گاهی این گوهر وجود آدمی دچار هیجانهای منفی و تشویشها و اضطرابهای بیهوده میگردد، از جمله داروهای شفابخش این تلاطمهای روحی روزه است كه تمایلات را كنترل و تعدیل مینماید.
سه شنبه 12/6/1387 - 3:17
آموزش و تحقيقات
وقتی از تربیت روح و حالات درونی انسان سخن میگوییم به ابزاری نیاز داریم، فضایی نیز برای تحقق این امر لازم است. روزه این امكان را فراهم میسازد كه خودسازی را تمرین كند و ویژگی بارز انسانیت را در خود احیاء و شكوفا سازد. در این ایام كشتی متلاطم روح انسانی به ساحل آرامش میرسد و فرصت ارزندهای است كه آدمی در این كرانه معنوی قلب خویش را به ملكوت پیوند زند. در ماه رمضان ما میتوانیم این ماده خام را كه در وجودمان داریم به محصولات مولّد و مفیدتری تبدیل كنیم، همچنین یك نوع مراقبت افزونتری بر چنین ساخت و سازی داریم.
سه شنبه 12/6/1387 - 3:16
آموزش و تحقيقات
روزه پیكاری است درونی برای آماده شدن در پیكارهای سخت بیرونی، رمضان كلاس درس است، معلمانش پیامبران خدا، كتابش قرآن و درسش آموختن تشنگی تا در محرم از پایمان نیندازند، رمضان یك اردوگاه است، سربازانش عموم مردم و افسرانش بهترین عبادت كنندگان. ماه سخن گفتن با خدا و بیدار شدن و بیدار كردن و مهیا شدن است در این ایام مبارك خوردن انكار میشود تا به اصل وصل گردیم. اگر بخواهیم محاسن و فواید روزه و روزه داری را بر شماریم و به هر كدام اشارتی كنیم، واقعاً ملاحظه میگردد این بركت در ابعاد گوناگونی برای آدم روزهدار ارمغانهای ارزندهای به همراه میآورد.
سه شنبه 12/6/1387 - 3:14
آموزش و تحقيقات
ماه رمضان در دستورات اسلامی و مكتب قرآن یك دوره آموزشی، تربیتی و هدیهای آسمانی به حساب میآید، آدمی در چنین اوقاتی بیش از ماههای دیگر ملتزم و مقیّد میگردد كه با خدای خویش راز و نیاز كند، عبادات را اعم از واجبات و مستحبات جدیتر انجام دهد، با قرآن انس گیرد.
سه شنبه 12/6/1387 - 3:12
