تبیان، دستیار زندگی

موزه هنرهای معاصر تهران که در ضلع شمالی بلوار کشاورز و غرب پارک لاله تهران واقع شده است در سال ۱۳۵۶ خورشیدی به کوشش و ابتکار کامران دیبا و با پشتیبانی فرح پهلوی در زمینی به مساحت ۲۰۰۰ متر مربع (به جز باغ تندیس‌ها) بنا شد.

موزه هنرهای معاصر مرکز فعالیت‌ها و رویدادهای مهم هنری ایران در زمینه هنرهای تجسمی به شمار می‌آید. این موزه شامل مهم‌ترین و جامع‌ترین مجموعه از هنر غربی در قاره آسیا در زمان تاسیس خود است. بر اساس تعریف رسمی موزه، موزه هنرهای معاصر نمایشگر چگونگی سیر تحولات هنر معاصر در یک دوره محدود و مشخص هستند.

معماری موزه هنرهای معاصر تهران :
ساختمان موزه که یکی از نمونه‌های با ارزش و کم همتای معماری نوین ایران است‌، با الهام از معماری سنتی ایران و مفاهیم فلسفی آن بنا شده است‌. طراحی و معماری این بنا به دست کامران دیبا انجام گرفته است‌. هشتی‌، چهارسو، معبر و گذرگاه از جمله عناصر چشم‌نوازی هستند که بازدیدکنندگان هنر دوست را به تأمل در هنر و فرهنگ ایران زمین وا می‌دارند. موزه هنرهای معاصر مرکز فعالیت‌ها و رویدادهای مهم هنری ایران در زمینه هنرهای تجسمی به شمار می آید. گالری موزه مکان برگزاری نمایشگاه‌های مختلف هنری است‌. به هنگام برپایی هر نمایشگاه‌، یک یا دو گالری نیز به نمایش گنجینه‌هایی از هنرمندان بزرگ جهان اختصاص می‌یابد.

ساختمان موزه تلفیقی ازمعماری مدرن و سنتی است که با الهام از بادگیرهای مناطق حاشیه کویر ایران ساخته شده است‌. تندیس‌هایی زیبا و با ارزش از هنرمندان معاصر هم‌چون هنری مور، آلبرتو جیاکومتی و پرویز تناولی فضای سبز اطراف را به پارک مجسمه بدل ساخته است‌. بیننده مسیری چرخشی را در گرداگرد فضای اصلی موزه می‌پیماید و پس از تماشای نگارخانه‌ها، به هشتی می‌رسد در دل هشتی‌، اثر زیبا و نوین ماده و فکر، که توسط هنرمند ژاپنی‌، نوریوکی هاراگوچی‌، از روغن و پولاد ساخته شده است‌، خود نمایی می‌کند.

مجموعه دایمی موزه هنرهای معاصر تهران از نزدیک به 3000 اثر ارزشمند و یکتا تشکیل شده که به نخبگان دیروز و امروز هنرهای تجسمی ایران و جهان تعلق دارد و در مالکیت موزه است‌. آثاری از هنرمندان پرآوازه مانند رنوار، لوترک‌، گوگن‌، پیکاسو، ماکس ارنست و ماگریت از آن جمله‌اند.

مجموعه‌ای تماشایی از هنرمندان پاپ و فتورئالیست انگلیسی و آمریکایی و نیز آثار دیدنی آبستره از جکسون پولاک‌، کلاین و سوییز در گروه آثار مدرن‌تر جای دارند. موزه هنرهای معاصر تهران آثاری از بیکن‌، هاکنی‌، کیتاج‌، دو بوفه و جانسن را نیز در اختیار دارد.

موزه مجموعه‌ای است متشکل و نظام یافته از بخش‌های امور هنری‌، امور اداری‌، روابط‌عمومی‌، کتاب‌خانه تخصصی‌، روابط بین‌الملل‌، سینما تک‌، سمعی و بصری‌، خدمات نمایشگاهی‌، راهنمایان هنری‌، مراقبان‌، حراست‌، آرشیو آثار هنری‌، دبیرخانه دایمی نمایشگاه‌ها، فروشگاه کتاب و همچنین کافی‌شاپ‌ است.

در کتاب‌خانه تخصصی موزه هزاران عنوان کتاب فارسی و غیر فارسی در زمینه‌های معماری‌، نقاشی‌، طراحی‌، ارتباط تصویری‌، عکاسی‌، صنعت سینما و دیگر زمینه‌های هنری گرد آمده است‌.

کتاب‌های کتاب‌خانه به روش LC (کتاب‌خانه کنگره‌) طبقه‌بندی و فهرست نویسی شده و اطلاعات مربوط به هرکتاب در برگه‌های مؤلف‌، عنوان و موضوع انعکاس یافته است‌.

موزه هنرهای معاصردر جریان انقلاب :
گالووی می‌ گوید هنگامی که در سال ۱۹۷۹ ایران دستخوش شورش و ناآرامی شد، وی برای واپسین بار از موزه دیدن کرد. او نقاشی از تام ولسمانرا به یاد می‌آورد که نگاره‌ای از «زن آمریکایی برهنه با پستان‌های بزرگ صورتی‌رنگ» بود. پس از وقوع انقلاب، یکی از کارمندان موزه برگه‌ای را از نقاشی آویزان دید که در زیر قاب چپانده شده بود و بر رویش نوشته بود: «دفعه بعد به جای این برگه یک بمب خواهد بود!».

با بالا گرفتن راهپیمایی و درگیری‌های خونین خیابانی، کارکنان موزه آثار موجود در آن را به زیرزمین ساختمان ـ که در آن هنگام به عنوان پناهگاهی موقت در نظر گرفته شده بود ـ منتقل کردند. به گفتهه آغداشلو : “در آغاز انقلاب کسی نمی‌دانست چه اتفاقی پیش خواهد آمد. پس تنها کاری که کردند آن بود که زمین را بکنند. چیزی همچون مجموعه درسدن در جریان جنگ جهانی دوم؛ آن‌ها همه چیز را در غارها نگاه داشتند. مشابه چنین چیزی در لوور انجام شد. این چیزها پدید می‌آید. [مهم این است] تا بتوان آثار را امن نگاه داشت. آن‌ها در انجام چنین کاری موفق شدند.”

به گفتهٔ گالووی، هنردوستی مردم ایران و فرهنگشان مانع نابودی آثار موزه در جریان انقلاب شد. به باور او عشق به زیبایی، ابراز هنرمندانه، تزئین، طراحی، و رنگ در ایرانیان آنگونه بوده است که گویی «در شکلی خنده‌آورانه، مجموعه‌ای که آثار اندی وارهول و روی لیختنشتاین را در خود جای داده باشد، بی‌تردید در چنان فرهنگی ریشه دارد.

پس از انقلاب اسلامی ایران :
پس از وقوع انقلاب اسلامی در ایران، بسیاری از آثار موجود در موزه برچسب “غیرقابل نمایش” خوردند و از دیدگان همگانی پنهان شدند. تعدادی از آثار که نمایش‌دهنده برهنگی بودند نیز باعث برانگیختن واکنش مسئولان حکومت جمهوری اسلامی شدند. این آثار حتا برای نمایش به کشورهای دیگر قرض داده نمی‌شدند. با این حال، در دهه ۱۹۹۰ میلادی تعدادی از آن‌ها برای نمایش به موزه‌های غربی فرستاده شدند.

در سال ۲۰۰۵ میلادی و پس از نزدیک به ۳۰ سال از وقوع انقلاب، نمایشگاهی بزرگ از آثار ممنوعه این مجموعه برای متخصصان هنری برگزار شد. البته تعدادی از آثار نامدار، از جمله “گابریل با پیراهن باز” از رنوار، در این نمایشگاه به نمایش در نیامدند. همچنین، پس از آنکه مسئولان تابلویی سه‌لتی از فرانسیس بیکن با نام «دو شخص خوابیده بر تخت به همراه خدمتکار»  را مظنون به داشتن تم همجنسگرایانه تشخیص دادند، نامه‌ای رسمی به برگزارکننده موزه فرستاده شد لت میانی اثر را از نمایش به در بیاورد.

این نمایشگاه که با نام «جنبش هنر مدرن» نام‌گذاری شده بود با تلاش مسئولان موزه و پشتیبانی رئیس جمهور وقت (محمد خاتمی) تشکیل شد و نخستین باری به شمار می‌رفت که تعدادی از آثار اندی وارهول، ونسان ون گوگ، و سالوادور دالی پس از انقلاب به نمایش گذاشته می‌ شدند.

موزه آبگینه و سفالینه های‌ ایران در تهران، خیابان جمهوری، خیابان سی تیر، پلاک 55  واقع شده است. موزه آبگینه و سفالینه های‌ ایران، موزه تخصصی شیشه و سفال است. این ساختمان که در باغی به وسعت بالغ بر 7 هزار مترمربع قرار دارد و در دو طبقه و 5 تالار ساخته شده است‌. تالار یک و دو در طبقه اول و تالارهای دیگر در طبقه فوقانی قرار دارد.

معماری موزه آبگینه و سفالینه های‌ ایران :

ساختمان موزه آبگینه به خودی خود می‌تواند برای علاقه‌مندان دیدنی باشد. این مجموعه تا 1330 خانه و محل کار قوام‌السلطنه بود و بعد از آن مدت هفت سال در اختیار سفارت مصر قرار گرفت. بعد از آن، به ترتیب سفارت افغانستان، بانک بازرگانی و در سال 1355 با همکاری مهندسان ایرانی و اتریشی تغییرات آن شروع شد. طرح ‌های در و پنجره‌های نفیس که بسیار خوب نگهداری شده‌اند، یادآور معماری عصر سلجوقی است.

این خانه اگرچه با تلفیقی از معماری ایرانی و اروپایی ساخته و پله های آن به سبک روسی طراحی شده اند اما در جای جای آن، هنر استادکاران ایرانی به چشم می خورد، در منبت کاری های درها و پله ها، در گچ بری های سقف ها و ستون ها و آیینه کاری هایی که به این خانه حال و هوای کاملا ایرانی داده اند. پس از انقلاب در سال 1368 به آینه کاری های طبقه دوم بخش هایی اضافه شده که در آن ها مضامین مذهبی و انقلابی به چشم می خورد.

از بارزترین ویژگی های طراحی داخلی موزه آبگینه باید به طراحی منحصر به فرد ویترین ها و ایده های ابتکاری که هولاین، طراح اتریشی آن، در این زمینه به کار گرفته اشاره کرد. ویترین هایی که گاه با الهام از ستون های تخت جمشید، گاه با الهام از کاخ تچر داریوش هخامنشی و گاه با الهام از کعبه زرتشت در نقش رستم طراحی شده اند و در نوع خود بی نظیر و منحصر به فرد هستند. تزیینات بنا شامل منبت کاری چهارچوب درها و پله‌ها است و آجر کاری نما که در 50 نوع است‌.

تاریخچه موزه آبگینه و سفالینه های‌ ایران :

قوام السلطنه، اواخر دوران قاجار و زمانی که نخست وزیر احمد شاه بود، دستور داد در یکی از بهترین نقاط تهران برای او خانه ای بسازند احمد قوام، ملقب به قوام السلطنه از پرنفوذ ترین سیاستمداران ایرانی در دوران سلطنت قاجار و پهلوی بود که سه بار در دوران قاجار و دو بار در دوران پهلوی به نخست وزیری رسید، 14 بار به عنوان وزیر امور داخلی انتخاب شد، 4 بار پست وزارت امور خارجه به او تفویض شد و علاوه بر این 4 بار وزیر امور مالیه ، 2 بار وزیر جنگ و یک بار وزیر عدلیه بود.

قدیمی‌ترین شیشه‌های این موزه، لوله‌های شیشه‌ای به نام سیلندر شیشه است که از معبد چغازنبیل کشف شده و مربوط به هزاره دوم قبل از میلاد است. شیشه‌ها و سفال‌های طبقه اول نیز مربوط به دوره‌های پیش از تاریخ است که قدیمی‌ترین سفال دست‌ساز از دوران اشکانی بدست آمده است. تالار صدف به علت شباهت شکل آن به صدف نیمه باز به این نام خوانده می‌شود و شامل انواع سفال‌های قرن سوم و چهارم شهر نیشابور است.

تالار چهارم زرین نام دارد که به خاطر ظروف زرین‌فام که از دوران سلجوقی به جا مانده چنین نامی گرفته است و شامل ظروفی است که دور تا دور با خط نسخ و نستعلیق تزیین شده ‌است. هم‌چنین چهره‌های مغولی روی این ظروف خود نمایی می‌ کنند که با توجه به شهر محل پیدایش، نقوش آن‌ها فرق می‌کند. تالار پنج که لاجورد نام دارد به خاطر لعاب‌های یک رنگ فیروزه به این نام خوانده می‌شود، و از قرن هفتم و هشتم  به جا مانده است.

با نزدیک شدن به دوران صفویه، اشیا مصرفی‌تر می‌شود. تزیینات این بخش شامل گلاب پاش و صراحی است. هم‌چنین میزی که از دوران قاجار به جا مانده با لعاب هفت رنگ و مزین به نقش چهره‌های شخصیت‌های شاهنامه است که نام هر شخص بالای چهره نوشته شده است.

بخش های موزه آبگینه و سفالینه های‌ ایران :

موزه شامل بخش‌های اداری (زیر زمین)، دبیرخانه و ریاست (طبقه بالا) است. کتاب‌خانه نیز، واقع در ضلع شمال غربی، شامل ۴۰۰۰ جلد کتاب فارسی و انگلیسی در زمینه‌های باستان شناسی، تاریخ و هنر است. در ضلع شمالی محوطه، بناهایی برای تکمیل مجموعه در دست احداث است که در طبقه اول کلاس‌های آموزشی و در طبقه دوم نمایشگاه موقت قرار دارد.

کتابخانه و موزه ملی ملک ازموزه ها و کتابخانه‌های شهر تهران است که در خیابان امام خمینی یا سپه سابق جنب ساختمان امور خارجه واقع شده است. موزه ملی ملک در سال 1316 خورشیدی توسط حسین آقا ملک تأسیس شد کتابخانه و موزه ملی ملک تا سال 1375 در خانه ملک برپا بود. اما حاج حسین از آغاز کار، گسترش آن را از نظر دور نداشت و بنای ساختمانی بزرگ تر را پیش بینی کرد. بنابراین در 29 تیرماه 1323 قطعه زمین بزرگی را در باغ ملی تهران (محل کنونی مؤسسه) برای ساختمان جدید کتابخانه و موزه وقف کرد.

احداث ساختمان جدید در زمان حیات حاج حسین ملک ممکن نشد. تا این که آستان قدس رضوی طراحی و بنای ساختمان جدید را در سال 1364 آغاز کرد و در سال 1375 به پایان برد. از نظر ساختار تشکیلاتی، مؤسسه کتابخانه و موزه ملی ملک مؤسسه‌ای غیر دولتی و غیرانتفاعی است که همچون سایر مؤسسات فرهنگی آستان قدس رضوی بر اساس وقف نامه زیر نظر مستقیم تولیت آستان قدس رضوی اداره می شود.

 
باغ موزه هنر ایرانی با متراژی کمتر از یک هکتار در منطقه الهیه تهران واقع شده است و از لحاظ معماری مربوط به دوره پهلوی اول است. این بنا با تعمیراتی که از سال 1384 در آن شروع شده است در تاریخ 1386 با تغییر کاربری تبدیل به باغ موزه هنر ایرانی شد. باغ‌ موزه، به محلی گفته می ‌شود که در کنار نگهداری و نمایش آثار هنری، فضایی را فراهم کند که موجب آرامش و انبساط خاطر بازدیدکنندگان شود.

در این باغ سعی شده با توجه به پیشینه تاریخی ایران از دوره باستان تا‌کنون آثار به‌جای مانده به‌عنوان نماد در فضایی سبز که یادآور ایرانی کوچک است، گردآوری شود. ‌در گذشته باغ در اختیار خانه سینما با فعالیت‌های جانبی آن بوده است که با مرمت نهایی در سال‌1384-‌1385 تغییر‌کاربری داده و تبدیل به موزه فعلی شده است.

قسمت های فعلی باغ عبارت است از : نگارخانه، پخش فیلم، کارگاه های هنری، فروشگاه محصولات فرهنگی و ارائه آثار حجمی مجسمه سازان ایران .

ـ آثار هنری باغ‌ موزه هنر ایرانی :
آثار هنری باغ‌ موزه را می ‌توان به دو‌دسته‌ کلی تقسیم کرد؛ دسته نخست شامل‌ ماکت آثار باستانی، میراث گرانبهای نیاکان‌مان به اضافه آثار حجمی ‌(چوب و فلز) برخی هنرمندان معاصر که به‌ شکل دایمی ‌امکان تماشای آن‌ها میسر است.
‌دسته‌ دیگر آثار هنری قابل‌عرضه در فضای باغ، نگارخانه و دیواره‌ها‌‌ی باغ است‌ که در مدت محدودی در معرض دید شهروندان قرار‌‌ می ‌گیرد. ‌کارگاه‌ها‌‌ی آموزشی تخصصی‌ (نظام استادـ‌شاگردی) از دیگر فرصت‌ها‌‌ی پیش‌بینی ‌شده در این باغ‌ موزه است.

‌در این کارگاه‌ها‌‌ هنرجویان می‌توانند با ثبت‌نام و پذیرش در یک ‌دوره‌ بلندمدت شرکت کرده و پس از کسب موفقیت در دوره، موفق به اخذ گواهی با تاییدیه‌ استاد مربوطه شوند. ‌نمایشگاه عکس فضای باز باغ‌موزه با امکان نمایش ‌20 اثر هنری در دوره‌ها‌‌ی ماهیانه، علاوه‌ بر فراهم‌ آوردن زمینه عرضه‌ آثار هنری بر جذابیت بصری باغ‌‌ موزه می‌ افزاید. ‌

ماکت‌های باغ ‌موزه هنر ایرانی :
اوایل دهه 50 تعدادی ماکت از معروف ترین بناهای تاریخی ایران توسط هنرمندان ایتالیایی ساخته می شود که سال 85، 12 تای آنها در این باغ موزه رونمایی می شوند که بسیار ظریف و دقیق ساخته شده اند. این آثار به دلیل ارزش هنری شان تنها ماکت محسوب نمی شوند؛ جنبه هنری هم دارند و سیر تحول تاریخی معماری ایران را از قبل از اسلام تا دهه اخیر به طور کامل نشان می دهند و قرار گرفتنشان در کنار هم در طول یک مسیر پیچ و خم دار حس گذر از لایه های مختلف تاریخی در بازدیدکننده ها به وجود می آورد و باعث می شود بازدیدکنندگان با صرف کمترین وقت و هزینه دور ایران را بگردند و حضور در حال و هوای شهرهای مختلف را حس کنند.

ماکت ‌های آثار تاریخی شامل ‌: هشت‌بهشت، چهل‌ستون، گنبد‌قابوس، شمس‌العماره، سی‌و‌سه‌پل، کاروانسرای مهیار، باغ‌فین کاشان، نقش رستم، برج‌آزادی، برج‌میلاد، مقبره دانیال ‌نبی ‌و قره کلیسا،‌ آثار حجمی ‌هنرمندان انجمن مجسمه‌سازان ایران (توسط استاد جمشیدی از جنس چوب)،‌ کافه ‌گالری (نمایش آثار هنرمندان تراز ‌اول کشور به‌صورت ادواری با طرح موضوع)، نمایشگاه عکس‌های تهران قدیم در حاشیه دیوار باغ به صورت ادواری (تعداد عکس‌ها 20‌عدد)، کارگاه استاد‌ – شاگردی در کارگاه آفرینش هنری و…
غیر از ماکت ها، مجسمه های دیگری هم در گوشه گوشه باغ قرار دارند که اثر دست هنرمندان ایرانی و خارجی است. این آثار برگزیده های اولین دوره سمپوزیوم مجسمه سازی در چیتگر تهران در سال 85 هستند و ارزش هنری قابل توجهی دارند. کار هنرمندان اروپایی و آسیایی از هلند تا عراق و ایران در این مجموعه قرار می گیرند.

فضای باطراوت و بهاری باغ موزه خیلی ها را به آنجا می کشاند. مسئول هنری باغ موزه می گوید بسیاری از دانشگاه ها و مدارس تورهای مختلفی را در باغ موزه برگزار می کنند که در این تورها اقدامات انجام شده در باغ مورد استقبال جوان ها قرار می گیرد. دانش پژوهان عزیز اگر قصد انجام پروژه های هنری را دارید، اگر به هنر معماری و اماکن تاریخی ایران علاقمندید، از باغ موزه هنر ایرانی بازدید نمایید.

خانه مقدم یا موزه مقدم، در خیابان امام خمینی تهران، بین خیابان شیخ هادی و خیابان ولیعصر جنب بانک ملت  پلاک 249 واقع شده است.  خانه و موزه مقدم مربوط به اواخر دوره قاجار است و در فضایی با مساحتی برابر با 2117 مترمربع شامل سه حیاط بیرونی، اندرونی و سرایداری است.

خانه مقدم به واسطه داشتن اشیای تاریخی و گرانبها به یکی از گرانترین خانه های جهان مشهور شده است و متعلق به استاد محسن مقدم پسر کوچکتر احتساب الملک شهردار دوره ناصرالدین شاه قاجار است.

زنده‌یاد استاد مقدم که متولد 1279 خورشیدی بود، جزو اولین باستان شناسان ایرانی بود که به همراه اساتید باستان شناسی در محوطه‌های تاریخی فعالیت می‌کرد. وی همچنین از شاگردان استاد کمال الملک و همچنین  باستان شناس و موسس دانشگاه هنرهای زیبا و استاد دانشگاه تهران بود که با همسر فرانسوی زبانش تصمیم گرفتند همه تلاش  خود را برای برپا کردن یک موزه از اشیای گران‌بهایی که در حال از بین رفتن است بکار گیرند. نشان دانشگاه تهران را که با الهام از تاریخ و فرهنگ کهن ایران طراحی کرده‌ است، علی‌رغم همه تحولات دهه‌های اخیر، هنوز هم بر سردر دانشگاه باقی است.

مقدم که از کودکی به نقاشی علاقه زیادی نشان می داد در مکتب کمال الملک نقاشی یاد گرفت، حتی در تابلوی معروف کمال الملک از کلاس درسش نیز محسن مقدم به تصویر کشیده شده است. در جریان جشن های 2500 ساله شاهنشاهی دکتر محسن مقدم یکی از مشاورین تاریخی این جشن ها شده بود، از کلکسیون پارچه او برای لباس رسمی زنان مهم دربار استفاده شده بود. او اولین ایرانی است که به دریافت نشان لژیون دو نور با درجه اوفیسیه از طرف شارل دو گل رئیس‌جمهور فرانسه مفتخر شده ‌است.

مجموعه فرهنگی تاریخی سعدآباد  یا کاخ موزه سعدآباد تهران در میدان دربند تهران در شمال غربی تجریش  و در خوش آب و هواترین منطقه تهران در زمینی به مساحت ۳۰۰ هکتار بنا شده ‌است مجموعه کاخ سعدآباد دارای حدود ۱۸۰ هکتار جنگل طبیعی، چشمه‌سارها، قنات‌ها، باغستان‌ها، گلخانه‌ها و خیابان است.

عمارت کاخ موزه سعدآباد تهران از شمال با کوه‌های البرز، از شرق با گلاب‌دره، از غرب با ولنجک و از جنوب با تجریش همسایگی دارد و از شمال به جنوب در امتداد رودخانه دربند امتداد دارد و این رودخانه از شمال وارد محوطه کاخ شده و از دیواره جنوبی آن خارج می شود. مجموعه سعدآباد تهران با هیجده کاخ بزرگ و کوچک از دوره های قاجار و پهلوی، یکی از بزرگ ترین و مهم ترین مجموعه موزه های ایران است.

 
 
باغ موزه قصر که در خیابان شریعتی، خیابان پلیس تهران واقع شده است از موزهای دیدنی تهران است و جالب است بدانید که زندان قصر در تاریخ ۱۱ آذرماه ۱۳۰۸ به دست رضا شاه افتتاح گردید. فاز اولیه زندان که در آن زمان افتتاح شد ۱۹۲ اتاق بود با گنجایش ۸۰۰ زندانی. بعدها و تا زمان ساخت زندان اوین در دهه چهل، این زندان تنها زندان پایتخت بود. در این دوران زندان قصر توسعه زیادی پیدا کرد. پس از انقلاب اسلامی ایران این زندان محل حبس زندانیان غیر سیاسی بود.

در سال ۱۳۸۳ این زندان تعطیل و شهرداری شروع به تخریب بخش هایی از زندان نمود که با پیگیری کانون زندانیان سیاسی قبل از انقلاب با ثبت زندان به عنوان آثار ملی در سازمان میراث فرهنگی از تخریب آن جلوگیری و متعاقبا بوسیله شهرداری به باغ موزه تبدیل گردید. البته در این میان تا قبل از ثبت محل، زندان زنان سیاسی تخریب شد.

سرانجام این باغ موزه در تاریخ ۱۴ آبان ماه ۱۳۹۱ با حضور شهردار تهران و جمعی از هنرمندان برای بازدید عموم رسماً افتتاح گردید.

تاریخچه زندان قصر :
فتحعلیشاه قاجار در سال 1177 ه.ش در سال دوم سلطنت خودفرمان داد تا بیرون از تهران قصری برایش بسازند. در آن جا یک عمارت بزرگ شامل بیرونی، اندرونی، کلاه فرنگی و استخر بنا کردند. این قصر به تدریج از دوره ناصرالدین شاه با کم توجهی از رونق اولیه افتاد. ناصرالدین شاه امر کرد که فوج قزاق اردوی سالیانه خود را در این محوطه برپا سازد که این شروع کاربری نظامی این منطقه بود. در دوره مظفرالدین شاه باغ قصر قجر به دست اداره ژاندارمری افتاد، باغ به تدریج کاربری خود را از دست داد و قصر نیز متروکه و به ویرانه تبدیل شد. بخش های زیادی از قصر قاجار در سال1284 ه.ش بر اثر بارش شدید باران و وقوع سیل، تخریب شد. با این حال بقایای ساختمان قصر قاجار تا 1337 هجری شمسی باقی بود.

حدود یکصد و سی سال بعد از ساخته شدن قصر قاجار شالوده های اولین زندان نوین ایران بر پای ویرانه های قصر و زمین های پایین دست آن بنا نهاده شد. تا از آبان ماه سال 1308 هجری  شمسی  نام “زندان قصر” را به خود گیرد.
در آبان ماه 1391 به نام “باغ موزه قصر” گشوده شد تا روایتگر بخشی از تاریخ و فرهنگ دو سده گذشته این سرزمین باشد.

اولین زندانی زندان قصر، سازنده آن یعنی سرتیپ درگاهی بود. او تنها دو روز پس از همراهی رضا شاه در مراسم افتتاح زندان، در همان زندان محبوس گردید. قوام‌السلطنه، صارم‌الدوله، صولت‌الدوله، عبدالحسین تیمورتاش، بزرگ علوی و علیمردان خان بختیاری و پنجاه و سه نفر و محمد فرخی یزدی و همچنین دکتر تقی ارانی برخی از زندانیان معروف این زندان هستند. از زندانیان معروف پس از انقلاب می‌توان به امیر عباس هویدا و اغلب اعدام شدگان رژیم پهلوی اشاره کرد.

بزرگ‌ علوی سرگذشت سال‌های حبس خود و دیگر زندانیان مشهور را در کتاب “۵۳ نفر” در زندان قصر نوشت.

“باغ ایرانی” یکی از بخش های این مجموعه است که با بهره‌گیری از تنوع گیاهی یک فضای شهری دلنشین و یک موزه روباز محسوب ایجاد شده است.
یکی از بخش های اصلی، “موزه تاریخ انقلاب اسلامی ایران” است. این موزه تصویری است از مبارزات مردم در دوران پهلوی و بخش دیگر “موزه زندان” است که بازسازی عینی فضای زندان از اتفاقاتی است که در دوره رژیم پهلوی افتاد و هم محلی برای تصویربرداری مجموعه های سینمایی.

از دیگر بخش های این باغ موزه می ‌توان به مسجد، زورخانه قصر، باغ های ایرانی، کتابخانه مرکز تحقیقات، گالری های مختلف، فضاهای نمایشگاهی و فرهنگی چایخانه و سفره خانه سنتی، مراکز عرصه محصولات فرهنگی، بازارچه محصولات هنری و صنایع دستی اشاره کرد.

همچنین شهروندان می‌توانند در محدوده زندان، از فضای سبز و بوستان و مجموعه‌های فرهنگی ورزشی موزه بازدید کنند.

زندان مارکوف نیز با مساحتی بالغ بر 8800 متر مربع از فضاهای متنوعی همچون مرکز اسناد، تصاویر و اشیاء تاریخی، نمایشگاه، گالری موسمی، کافه گالری و سالن اجتماعات چند منظوره تشکیل شده است.

مسجد، کتابفروشی دائمی (با مضامین تاریخ انقلاب و مبارزات سیاسی و کتب مرتبط با زندان) و زورخانه از دیگر قسمت های این مجموعه محسوب می‌شوند.
همچنین حسینیه، رستوران و کافی شاپ نیز دیگر قسمت‌های این مجموعه را تشکیل می‌دهد و سه حیاط موجود در زندان قابلیت پخش فیلم و نماهنگ و ویدئوهای مفهومی دارند.

کاخ گلستان مجموعه‌ای از بناهاست که در میدان ارگ تهران واقع است. بناهای این کاخ در زمان‌های مختلف ساخته شده‌اند. کاخ گلستان بخشی از ارگ سلطنتی تاریخی بوده است. مجموعه گلستان که نامش همیشه با سلسله قاجار همراه بوده در زمان شاه عباس صفوی ساخته شد و در زمان کریمخان زند با اضافه شدن دیوان خانه به آن، سر و شکلش به کلی عوض شد، اما اهمیت واقعی این مجموعه به دوران آغامحمدخان قاجار برمی گردد. آغامحمدخان بعد از غلبه بر لطفعلی خان زند در نوروز سال بعد در این کاخ تاجگذاری کرد و با این حرکت اهمیت ارگ سلطنتی گلستان را افزایش داد. بعد از او فتحعلی شاه و ناصرالدین شاه هم همین رویه را پیش گرفتند و جشن های تاجگذاری را در این کاخ برگزار کردند.

ناصرالدین شاه به واسطه سفرهایی که به اروپا داشت تحت تاثیر معماری غربی، تغییرات زیادی در کاخ گلستان به وجود آورد. دوره ناصرالدین شاه آخرین دورانی بود که کاخ گلستان تغییرات عظیم ساختاری را به خود دید. در دوره سه پادشاه آخر قاجار، ارگ سلطنتی کم و بیش ظاهر خود را حفظ کرد و شاهد تاجگذاری پهلوی اول و دوم هم بود.

کاخ گلستان نه تنها یادگارهای زیادی از دوران قاجار را به صورت موزه در خود حفظ می کند، بلکه خود این مجموعه هم به واسطه قرار گرفتن در مرکز حوادث سیاسی مثل انقلاب مشروطه، بخشی از تاریخ زنده تهران است.

کاخ گلستان یکی از منحصر بفرد ترین مجموعه های تاریخی ایران است که با این قدمت نه تنها بیانگر بخش مهمی از تاریخ هنر ایران بلکه به واسطه رخدادهای فوق العاده موثرِ اتفاق افتاده در آن یا به نوعی مرتبط با آن، به مجموعه ای بی بدیل و سندی زنده از مهمترین بخش تاریخ ایران تبدیل گشته است. این بنا در زمان پهلوی، جهت مراسم رسمی و محل اقامت روسای جمهور و مهمانان ویژه خارجی استفاده می‌شد. با این حال قسمت‌هایی از آن در این زمان تخریب گردید. منظره‌ای از کاخ گلستان در یک سوی اسکناس‌های پنج هزار ریالی از سال ۱۳۴۸ ش تا سال ۱۳۵۷ چاپ و نشر می‌شد.

تکیه دولت، بنایی است که در جنوب غربی کاخ گلستان، کنار شمس العماره و روبه روی مسجد شاه قرار داشته و ورودی سوم آن، راهرو پر پیچ وخم و تاریکی بوده که قسمت شاه نشین تکیه دولت را به ضلع جنوبی کاخ گلستان وصل می کرده و شاه برای ورود به تکیه از آن می گذشته است.

کاخ گلستان از سمت شمال به وسیله چند در و دالان باریک با حرم خانه که اندرون و فرح آباد نیز نامیده می شد ارتباط داشت. پس از آنکه زن های حرم سرای ناصرالدین شاه رو به ازدیاد نهاد و رفته رفته جا بر آنان تنگ شد مجبور گردیدند اندرون را دوباره وسعت داده بزرگتر سازند.

بخش‌های مختلف کاخ گلستان عبارتند از ایوان تخت مرمر، خلوت کریخانی، تالار سلام، تالار آیینه، تالار سفره خانه، تالار برلیان، عمارت خوابگاه، کاخ شمس‌العماره، عمارت بادگیر، تالار الماس، کاخ ابیض و چادرخانه.

نگارخانه هم بخشی از حوض‌خانه طبقه زیرین تالار سلام است که برای ارائه آثار نقاشی هنرمندان ایران در دوره قاجار اختصاص یافته است و شما می‌توانید آثار کمال الملک را در نگارخانه ببینید.

ایوان تخت مرمر هم با 65 قطعه مرمر در اندازه‌های مختلف از دیدنی‌های پرشمار کاخ گلستان محسوب می‌شود. در صورت بازدید از کاخ گلستان، فرصت دیدار از تالار عاج را هم خواهید یافت. این تالار در زمان ناصرالدین شاه برای نگهداری هدایای خارجی استفاده می‌شد. تزیینات گچبری و نقاشی تالار بسیار جذاب و شبیه به بناهای دوره زندیه است.

عمارت بادگیر هم یکی دیگر از این دیدنی‌ها است. تالار این عمارت دارای نقاشی و آیینه‌کاری‌های جذابی است. اما وجه تسمیه این عمارت به دلیل چهار بادگیر بلندی است که با کاشی‌های آبی، سیاه، زرد، معرق و قبه‌های زرین تزیین شده است.

با رفتن به مجموعه کاخ گلستان بنای کاخ ابیض را نیز خواهید دید که با الهام از بناهای اروپایی آن دوران ساخته شده است. کاخ ابیض دارای نمایی سفید رنگ با گچبری است که همین موضوع دلیل نام‌گذاری آن هم هست.

موزه مردم شناسی هم که در سال 1314 در فضایی کوچک و آثار اندکی شکل گرفت به سال 1347 به کاخ گلستان تغییر مکان داده شد. این موزه دارای بنایی دو طبقه و دربرگیرنده صحنه‌هایی از زندگی واقعی و آداب و رسوم گذشته مردم است.

اما در ضلع شرقی مجموعه کاخ گلستان عمارتی 5 طبقه موسوم به شمس‌العماره را می‌بینید که طبقه چهارم و پنجم آن به صورت دو برج مجزا از هم قرار دارد. در واقع ناصرالدین شاه پس از نخستین سفر خود به اروپا و تحت تاثیر ساختمان‌های بلند فرنگی به فکر احداث بنایی مرتفع در تهران افتاد. این بنا از لحاظ نقشه و نیز تنوع تزیینات داخلی آن و حتی شکل ظاهری، بی‌نظیر و نمونه‌ای کامل از معماری و هنر تزیینات داخلی ایران است.

هر چند کاخ گلستان در حال حاضر با وسعتی برابر با 5/4 هکتار ( یک دهم وسعت اولیه ) در بخشی از شهر تهران به صورتی عضوی غریب از اندام شهری از هم گسیخته واقع شده است و اطراف آن مملو از ساخت و سازهای جدید و بی هویت با عملکرد های نا همگن با آن است اما در تیرماه ۱۳۹۲ خورشیدی در سی‌وهفتمین اجلاس سالانه کمیته میراث جهانی سازمان یونسکو در کامبوج، این کاخ در فهرست میراث جهانی این سازمان به ثبت رسید.

کاخ نیاوران در مجموعه باغ نیاوران در میدان شهید باهنر (میدان نیاوران) تهران واقع شده است. کاخ نیاوران در باغی درکنار روستای «گُرده وی» یا «گُرده به» که در نیاوران امروزی قرار داشت ساخته شد. این باغ در نیزاری درهمسایگی این روستا ایجاد شد. باغ ییلاقی فتحعلی‌شاه قاجار که در این نیزار ایجاد شد را «نی آوران» نامیدند که بعدها به نام «نیاوران» مشهور شد.

مجموعه کاخ موزه نیاوران شامل؛ کتابخانه اختصاصی، کاخ نیاوران ، کوشک احمدشاهی، کاخ صاحبقرانیه، موزه جهان نما، باغ کتیبه ها، موزه حوضخانه، موزه خودروهای کاخ نیاوران، مدرسه اختصاصی است.

محمدشاه در باغ نیاوران بنای کوچک و ساده ای بنا کرد و به دنبال او ناصرالدین‌شاه قاجار” کاخ صاحبقرانیه ” را در این باغ ساخت. آخرین بنایی که در دوران قاجار در این باغ ساخته شد ” کوشک احمدشاهی” است.

کاخ کوچک فتحعلی شاه در باغ نیاوران در زمان محمدرضا پهلوی تخریب و کاخ نیاوران بجای آن ساخته شد. طراح بنا محسن فروغی بود که طرح خود را بیشتر از معماری ایرانی و تلفیقی از هنر پیش و پس از اسلام الهام گرفته بود.

کاخ نیاوران با مساحتی در حدود 9000 مترمربع در دو طبقه و یک نیم طبقه در باغ نیاوران واقع شده است. در ابتدا این کاخ را به عنوان محلی برای پذیرایی سلطنتی و اقامت میهمانان عالی رتبه دربار طراحی نمودند اما در حین عملیات اجرایی با اعمال تغییراتی در کاربری به محل سکونت محمدرضا پهلوی و خانواده او اختصاص یافت.

پس از انقلاب اسلامی در سال ۱۳۶۵ کاخ موزه نیاوران برای اولین بار گشایش یافت. در سال ۱۳۶۸ مرکز آموزش عالی میراث فرهنگی در محل مدرسه اختصاصی راه اندازی شد و یک سال بعد فضاهای جانبی آن به خوابگاه پسران اختصاص یافت. در سال های بعد موزه جهان نما (۱۳۷۶)، کاخ صاحبقرانیه (۱۳۷۷) و کوشک احمدشاهی (۱۳۷۹) نیز در معرض بازدید عموم قرار گرفت.

کاخ و موزه صاحبقرانیه نیاوران :
ناصرالدین شاه در سال 1267 قمری دستور داد ساخت قصری را در دو طبقه شامل شاه نشین، کرسی خانه، حمام و 50-40 دستگاه خانه هر کدام شامل 4 اتاق و یک ایوان برای زنانش بسازند. او در سی و یکمین سال حکومتش خود را صاحب قران نامید و این کاخ را کاخ صاحبقرانیه نام نهاد. فرمان مشروطیت نیز در حیاط کاخ صاحبقرانیه، توسط مظفرالدین امضا شد. در زمان پهلوی دوم، فرح دیبا تغییراتی اساسی در قسمت‌های داخلی بنا و دکوراسیون آن ایجاد کرد و طبقه اول یعنی حوضخانه برای پذیرایی میهمانان و طبقه دوم به عنوان دفتر کار محمد رضا پهلوی مورد استفاده قرار گرفت.

از دیگر اتاق‌های این کاخ می‌توان به کرسی خانه، چایخانه، ظرفخانه، اتاق‌های بازی، بار و پذیرایی در طبقه اول و اتاق‌های مذاکرات، انتظار سفرا، منشی، هدایا، دندانپزشکی و استراحت محمدرضا پهلوی نام برد. همه درها و پنجره های چوبی این بنا به شکل ارسی بوده و با شیشه‌های رنگی تزئین شده است.

کاخ صاحبقرانیه در سال 1374 مرمت و در اردیبهشت سال 1377 به عنوان موزه بازگشایی شد.

کوشک احمدشاهی نیاوران :
این عمارت در اواخر دوره قاجار جهت خوابگاه ییلاقی احمدشاه در میان باغ نیاوران با مساحتی بالغ بر 800 متر در دو طبقه با سقف شیروانی بنا شد. از ویژگی‌های عمده این بنا تزئینات و نمای آجری به کار رفته در سرتاسر نمای بیرونی آن است. آجرها از نوع منقوش قالبی با طرح‌های متنوع به رنگ نخودی است. ورودی بنا در ضلع جنوبی قرار دارد که به وسیله چندین پله از کنار حوض بیضی شکل پوشیده از کاشی، به کوشک منتهی می‌شود.

عمارت احمدشاهی در دوره پهلوی دوم مرمت و الحاقات جدیدی در آن صورت گرفت و مبلمان داخلی آن به طور کامل عوض شد تا به عنوان محل کار و سکونت رضا پهلوی مورد استفاده قرار گیرد. طبقه همکف این عمارت شامل یک هال با حوضی از جنس مرمر در وسط می باشد و 6 اتاق و 2 راهرو در اطراف آن قرار دارند.

اشیاء تزئینی از جنس نقره، برنز، عاج، چوب، هدایایی از کشورهای مختلف مثل هند، تابلوهای نقاشی و گوبلن و نشان ها و مدال‌ها در این فضا به نمایش در آمده است. همچنین ویترینی شامل اشیاء و سنگ‌های معدنی تزئینی، سنگی از کره ماه و چندین فسیل گیاهی و حیوانی در معرض دید قرار دارند.

نقش شیر و خورشید گچبری شده بر پیشانی دیواره ضلع شمالی ایوان کوشک احمد شاهی به چشم می‌خورد.

پس از انقلاب، در جریان حفاظت و مرمت این بنا، بخش پایین دیواره‌های آن نیز تعمیر شد و در اردیبهشت سال 1379 همزمان با هفته میراث فرهنگی این عمارت گشایش یافت.

موزه جهان نما نیاوران :
جهان نما کامل ترین نامی است که برای نمایش آثار اهدایی به خاندان پهلوی و یا خریداری شده توسط آنان به بخش غربی کاخ صاحبقرانیه که در دهه پنجاه برای نگهداری این آثار آماده شده بود، داده شده است.

زیرا این آثار از فرهنگ های مختلف جهان در قالب شیئی تاریخی یا اثری هنری از هنرمندانی همچون پیکاسو، دالی، رنوار، گوگن، براک، که در تاریخ هنر مدرن جهان تاثیری ژرف به جای گذاشته اند و یا آثار هنرمندان ایرانی صاحب سبک همچون پرویز تناولی، حسین زنده رودی، سهراب سپهری، بهمن محصص در زیر سقف های آن کنار هم گردآوری شده اند و همچنین آثاری مانند تنگ سفالین مربوط به نیمه دوم هزاره اول پیش از میلاد از املش گیلان به همراه پیکره های مفرغی لرستان مربوط به هزاره دوم و اول پیش از میلاد به همراه اثری مفرغی «پیکره مرد ایستاده» از آلبرتو جاکومتی و سردیس بودا از سده دوم میلادی و آثاری از هنرهای آئینی “پیش کلمبیائی precolombien” و تمدن های مصر باستان، ویکوس vicus و موشیکای mochica پرو.

باغ موزه کتیبه ها نیاوران :
مجموعه فرهنگی تاریخی نیاوران با همکاری پژوهشکده زبان و گویش سازمان میراث فرهنگی و گردشگری نمایشگاهی از میراث مکتوب پیشینیان را برگزار کرده است. در این نمایشگاه تعداد 43 مولاژ از کتیبه های صخره ای شامل دوره تاریخی مادها به خط و زبان اوراتی، آشوری و آرامی متعلق به مناطق اهر و سراب، دوره تاریخی پارتی و ساسانی به خط و زبان های فارسی باستان، آکدی، عیلامی و آرامی تا اواخر دوره ساسانی و به خط شکسته پهلوی به چشم می خورد. از جمله این کتیبه ها می توان به کتیبه های شاپور و اردشیر در نقش رستم، کتیبه شاپور یکم در نقش رجب، کتیبه کرتیر در نقش رجب و … اشاره کرد.

باغ موزه کتیبه ها واقع در محوطه شرقی کاخ نیاوران در اردیبهشت ماه 1387 افتتاح شد و در معرض بازدید علاقه مندان قرار گرفته است.

خودروهای اختصاصی نیاوران :
خودروهای خاندان پهلوی نیز از آثار به جا مانده ای است که قابلیت نمایشی دارند. ایجاد موزه برای خودروهای اختصاصی کاخ نیاوران می تواند نقش مهمی در پاسخ گویی به توقعات بازدیدکنندگان ایفا نماید.

ساخت موزه خودروهای اختصاصی کاخ نیاوران با هدف ساماندهی بخشی از آثار موجـود در مخـازن مجمـوعه، بهینه سازی سیستم حفاظت و نگهداری این آثار، قرارگیری خودروها در معرض دید عموم، ایجاد ارتباط نسل جوان با پیوندهای فرهنگی-تاریخی، گسترش فضاهای موزه ای مجموعه و ایجـاد امکان جذب مخـاطب بیشتـر در تیرماه سال 1391 به صورت رسمی به بهره برداری رسید.

موزه خودروهای اختصاصی در یک طبقه با فضای 200 مترمربع، آثاری از قبیل خودروهای اختصاصی خاندان پهلوی، موتور سیکلت های کوچک متعلق به فرزندان پهلوی و ماکت های خودرو را در خود جای داده است.

کتابخانه سلطنتی کاخ نیاوران :
کتابخانه اختصاصی کاخ نیاوران در حدود سال 1355 شمسی در قسمت شمال شرقی مجموعه نیاوران در محیطی نسبتا دنج و همجوار با محل سکونت خاندان پهلوی در دو طبقه و یک زیرزمین با زیر بنای تقریبی 770 متر مربع احداث شد. معماری ساختمان توسط شرکت فرمان فرماییان و طراحی و ترکیب هوشمندانه شیشه و آیینه توسط هنرمند امریکایی Charles sevigny انجام پذیرفت. این طراحی دارای ویژگی های متمایزی در دکوراسیون داخلی می باشد. از آنجایی که فضای مورد بحث جهت استفاده شخصی و خصوصی در نظر گرفته شده، لذا از استانداردهای موجود کتابخانه ای بدور است.

همچنین وجود پیانو و لوازم صوتی در این مجموعه حکایت از استفاده فضا به عنوان اتاق موسیقی را می نمایاند. آثار هنری شاخص ازجمله مبلمان، مجسمه ها، تابلوهای نقاشی که در چیدمان داخلی بکار گرفته شده اند باعث گردیده که فضا بیشتر جنبه موزه ای خود را القا کند. از عناصر شاخص تزئینی – کاربردی کتابخانه، ترکیب حجمی بزرگی شامل 4356 استوانه شفاف است که روشنایی سقف کتابخانه را توسط روشنایی زیادی که در پشت آن قرار گرفته تامین می نماید.

آثار حجمی و تابلوهای نقاشی از هنرمندان ایرانی و خارجی شامل پرویز تناولی، مسعود عربشاهی، بهمن محصص، منوچهر یکتایی، محمد مدبر، سزار بالداجینی، دیه گو جاکومتی، آرنولدو پومودورو و پیر آرماندو فرناندز(آرمان) فضای داخلی را مزین نموده است.

مجموعه کتب چاپی موجود در کتابخانه اختصاصی بالغ بر 23000 جلد و حدود 16000 عنوان می باشد که مشتمل بر آثار فارسی؛ تالیفات فرهنگی، ادبی، اجتماعی، گزارشات و آمار و آثار خارجی شامل؛ دایره المعارف ها، دوره های تخصصی هنر، باستان شناسی و منابع تمدن و هنر ملل می باشد. در این میان سه رشته کتاب های مربوط به تاریخ ایران، ادبیات فرانسه، و هنر نقاشی از غنای بیشتری برخوردار است. چاپهای اول بسیاری از سفرنامه های بنام و معتبر خارجیان به آسیا و ایران دراین کتابخانه موجود است.

یکی از ویژگی های منحصر بفرد این کتابخانه که این فضا را مبدل به فضای موزه ایی نموده است وجود کتب اهدایی است که از سران کشورها و نویسندگان نامی به این واحد اهدا گردیده است. از جمله این افراد می توان به پروین اعتصامی، علی نقی وزیری، منوچهر آتشی، جان اف کندی، والت دیزنی، جواهر لعل نهرو، رولف بنی، گریشمن و امضا بسیاری از افراد سرشناس دیگر اشاره کرد.

از جمله دیگر آثار موجود در این کتابخانه می توان به مجموعه های خطی اشاره کرد و از بخش های دیگر کتابخانه کلکسیون آثار هنری است که مجموعه ای بیش از 350 تابلو نقاشی را شامل می شود. قدیمی ترین کتاب در مجموعه غیر فارسی کتابی است که توسط JOSEPHUS FLAVIUSدر مورد تاریخ قوم یهود در سال 1609 میلادی به زبان لاتین در پاریس به چاپ رسیده است. قدیمی ترین کتاب فارسی، دیوان حافظ به شرح سوری است که به ناصرالدین شاه قاجار اهدا شده است. این کتاب در سال 1252 شمسی (1873 میلادی) در لایپزیک منتشر شده است.

 
کاخ فرح آباد یا قصر فیروزه در تهران، انتهای خیابان پیروزی واقع شده است.

این کاخ مربوط به دوره قاجار در دوشان‌تپه به دستور مظفرالدین شاه قاجار ساخته شد.

کاخ سلطنتی فرح‌آباد در سال 1281 خورشیدی در دهکده فرح‌آباد، در شرق تهران آغاز شد و پس از دوسال به پایان رسید.

قصر فیروزه با الگو گرفتن از طرح كاخ تروكادرو پاریس، به شكل نیم دایره و با چند ردیف ایوان‌های روباز دورتا دور ساختمان ساخته شد. گنبدی فیروزه‌ای بر سقف کاخ قرار گرفته است.

باغ و کاخ فرح آباد در اصل از سه محوطه مختلف تشکیل شده است‌. محوطه اول، محل سکونت مستخدمان قصر و یک اصطبل آجری‌، محوطه دوم، باغ کوچک و محوطه سوم نیز باغ و استخر بسیار بزرگی بوده است‌.

در طراحی باغ، قرینه ‌سازی در نظر گرفته نشده است و به نیمه شرقی آن بیش از نیمه غربی پرداخته شده است. معماری كاخ سراسر اروپایی است.

در زمان محمد علی شاه توجه زیادی به کاخ فرح آباد نشد و به همین خاطر در دوره او قصر از رونق افتاد. در دوره سلطنت احمد شاه، کاخ فرح آباد رونق گذشته خود را بازیافت و عمارت اندرونی به آن اضافه شد.

در دوره پهلوی نیز، رضا شاه اهمیتی به این كاخ نداد، و در دوره محمدرضا شاه بود که کاخ بازسازی و دگرگون شد و با نام قصر فیروزه شناخته شد و سپس در پیرامون و دامنه‌های سرسبز آن منطقه خانه‌های ویلایی اشرافی ساخته شد.

بعد از انقلاب اسلامی، این منطقه کاربری نظامی پیدا کرد. پس از چند سال این کاخ به موزه نیروی دریایی سپاه پاسداران تبدیل شد، اما اجازه بازدید همگانی از آن داده نمی‌شود.

این اثر در تاریخ 20 بهمن 1355 با شماره ثبت 1331 به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.