تبیان، دستیار زندگی

 برخى معانى ماده قدر:
1 - قدر يعنى قدرت يافت ، توان اقدام پيدا كرد، قادر يعنى توانا و قدير يعنى توانمند، خداى متعال در سوره يس (81) مى فرمايد:
او ليس الذى خلق السموات و الارض بقادر على ان يخلق مثلهم
آيا كسى كه آسمانها و زمين را آفريد، قادر نيست همانند آنها را بيافريند؟
و در سوره بقره (20) مى فرمايد:
و لو شاء الله لذهب بسمعهم و ابصارهم ان الله على كل شى ء قدير
و اگر خدا بخواهد، گوش و چشم آنان را از بين مى برد، زيرا خداوند بر هر چيز توانمند است .
يعنى خداوند بر انجام هر كارى به هر گونه كه حكمتش اقتضاء كند قدرت دارد.
2 - قدر يعنى در تنگنا قرار داد، قدر الرزق عليه و يقدر يعنى او را در تنگناى معيشت قرار داده و مى دهد. خداوند در سوره سبا (36) مى فرمايد:
قل ان ربى يبسط الرزق لمن يشاء و يقدر
بگو: پروردگار من روزى را براى هر كس بخواهد وسعت داده يا تنگ مى كند.
3 - قدر يعنى تدبير و اندازه كرد، قدر الله الامر بقدره يعنى خداوند آن را تدبير كرد يا خواستار وقوع آن شد، چنان كه در سوره قمر (12) مى فرمايد:
و فجرنا الارض عيونا فالتقى الماء على امر قد قدر
و زمين را شكافتيم و چشمه هايى بيرون فرستاديم ؛ و اين دو آب (= باران و چشمه ) به اندازه اى كه تدبير و خواسته شده بود با هم در آميختند.

 برخى معانى ماده قضا:
1 - قضا به معناى داورى ميان دو طرف درگير، مانند:
ان ربك يقضى بينهم يوم القيامه فى ما كانوا فيه يختلون
پروردگار تو روز قيامت ، در آنچه اختلاف مى كردند، ميان آنان داورى مى كنند.⁽³⁾
2 - قضا به معناى آگاه كردن ، مانند سخن خداى متعال در داستان لوط و آگاه كردن او از سرانجام قومش كه مى فرمايد:
و قضينا اليه ذلك الامر ان دابر هولاء مقطوع مصبحين
ما لوط را از اين موضوع آگاه كرديم كه صبحگاهان ، همه آنان ريشه كن خواهند شد.⁽⁴⁾
3 - قضا به معناى واجب كردن و فرمان دادن ، مانند:
و قضى ربك ان الا تعبدوا الا اياه
پروردگار تو فرمان داده كه جز او را نپرستيد.⁽⁵⁾
4 - قضا به معناى اراده و تقدير، مانند:
و اذا قضى امرا فانما يقول له كن فيكون
و هرگاه چيزى را اراده كند، تنها مى گويد: موجود باش ! و مى شود.⁽⁶⁾
هو الذى خلقكم من طين ثم قضى اجلا
او خداوندى است كه شما را از گل آفريد، سپس (براى او) مدتى مقدر فرمود.⁽⁷⁾
يعنى براى زنده بودن انسان اندازه و مقدار معينى قرار داد.

اختيار در اصطلاح علماى عقايد اسلامى :
خداى متعال بندگانش را به وسيله انبيا و رسولان خود بر برخى از كارها مكلف و از برخى نهى فرموده است . خداوند پس از آنكه قدرت و اراده انجام كار و ترك آن را به بندگانش بخشيده و براى آنان در آنچه مى كنند، حق انتخاب و گزينش قرار داده ، و هيچ كس را در اين راه مجبور نكرده ، از آنان خواسته است تا در آنچه كه به آن فرمان داده يا از آن باز داشته ، او را اطاعت نمايند. استدلال بر اين موضوع - به يارى خدا - در بحث آينده مى آيد.

^{معناى لغوى اختيار:
اختيار در لغت به معناى حق انتخاب و گزينش است . برگزيدن و پسنديدن و آزاد بودن در انتخاب را، اختيار گويند.}

^{تفويض در اصطلاح علماى عقايد اسلامى
تفويض در اين اصطلاح يعنى : خداوند متعال كارهاى بندگان را به خود آنان واگذار كرده است . هر چه بخواهند آزاد و رها و مستقل انجام مى دهند و خداوند قدرتى بر افعال آنان ندارد. اين سخن ، سخن متعزله است}

جبر در اصطلاح علماى عقايد اسلامى :
جبر در اين اصطلاح يعنى : خداى متعال بندگانش را بر آنچه مى كنند مجبور كرده است ؛ در كار نيك باشد يا بد، زشت باشد يا زيبا، بگونه اى كه بنده در اين باره اراده و اختيار ترك فعل و سرپيچى از آن را ندارد.
پيروان جبر را عقيده بر آن است كه ، هر چه براى انسان پديد آيد همان سرنوشت از پيش تعيين شده اوست . انسان را آنجا كه بايد مى برند، او
اختيارى ندارد. اين سخن ، سخن اشاعره است

 معناى لغوى جبر:
جبر در لغت به معناى واداشتن كسى به كارى با زور است ، و مجبور يعنى كسى كه با زور به كارى وادار شده است

سفر شبانه    داستان معراج پیامبر

به نام پدر

برمودا

حقر السکوت

تیغه های جادویی و غیره