تبیان، دستیار زندگی

سازمان دهی براساس زمان
این نوع سازمان دهی بیشتر در سطوح پایین سازمان بكار می رود. استفاده از نوبت در بسیاری از مؤسسات (بیمارستان ها، سازمان های نظامی، فرودگاه ها، مخابرات و...) به دلایل اقتصادی، فنی و غیره و در مواردی كه روزهای كار معمولی نیست به كار برده می شود.

الگوهای جدید سازمان دهی
منطقی ترین روش در طراحی سازمان، شناسایی شرایط ویژه محیطی، تكنولوژی و استراتژیكی سازمان و انتخاب نوعی ساخت سازمانی است كه بتواند بهترین عملكرد را در آن شرایط به همراه داشته باشد. از این رو الگوهای جدید سازمان دهی بررسی می شود.

سازمان دهی برمبنای پروژه
سازمان برمبنای پروژه یا طرح یكی از انواع جدید ساخت سازمانی است. در سازمان هایی كه هدف و مأموریت آنها را می توان در قالب پروژه ها و برنامه های نسبتاً مستقلی اجرا نمود، این ساخت سازمانی قابل استفاده و مفید است. در سازمان برمبنای پروژه به تعداد پروژه های موجود در سازمان می تواند واحدهای مستقلی را ایجاد كند. این واحدها دارای عوامل و امكانات لازم برای انجام پروژه های مربوطه بوده و قادرند بدون نیاز به واحدهای دیگر، پروژه خود را مستقلاً به انجام رسانند.

در سازمان برمبنای پروژه، سازمان به واحدهای پروژه ای و كوچكتر تقسیم می شود و به همین جهت مشكلاتی ناشی از سلسله مراتب و كندی ارتباطات به حداقل ممكن كاهش می یابد.
در ساخت پروژه ای واحدهای نسبتاً مستقلی در قالب پروژه ها ایجاد می شوند كه دارای واحدهای مورد نیاز بوده و قادرند بدون درگیری با واحدهای دیگر هدف خود را تحقق بخشند. همكاری واحدها در داخل پروژه لازم است ولی كمك واحدهای خارجی چندان مورد نیاز نبوده و نقش تعیین كننده ای در عملكرد واحد پروژه ای ندارد.

در ساخت پروژه ای ضعف یك واحد، كل سیستم را تحت تأثیر قرار نمی دهد و مسأله حسابرسی مسئولیت ها، در هر پروژه به سادگی قابل پی گیری است. در ضمن سنجش و مقایسه واحدهای پروژه ای با توجه به امكانات و منابع مصروفه به وسیله آن ها، امر ارزیابی را با سهولت بیشتری امكان پذیر می سازد. پروژه ها می توانند رقابت سالم و سازنده ای با هم داشته باشند و از روش ها و تكنیك هایی كه در یك پروژه كارآمد تشخیص داده شده استفاده نمایند.

سازمان دهی ماتریالیستی یا خزانه داری (Matrix Organization)
اگر سازمان برمبنای پروژه را به عنوان واحدهایی از یك سازمان برمبنای وظیفه (ساخت سنتی) فرض كنیم، تركیب حاصله سازمان ماتریستی خواهد شد. به عبارت دیگر، سازمان برمبنای وظیفه و سازمان برمبنای پروژه به همراه هم سازمان ماتریسی را به وجود می آورند.
این نوع سازمان دهی در واقع مشكل پیشرفته تری از سرپرستی چند جانبه است و در سازمان های بزرگی كه فعالیت های فنی و پیچیده و متعددی را انجام می دهند به كار می رود. این نوع تقسیم بندی در سازمان های تحقیقاتی، مراكز آموزشی، مهندسین مشاور مورد استفاده واقع شده است.

وظیفه برنامه ریزی
تعریف برنامه¬ریزی
برنامه ریزی را به صورت های گوناگون تعریف كرده اند كه چند نمونه آن ارائه می گردد:
1-    تعریف نسبتاً جامعی از طرف «سیریل هودسن» بدین صورت ارائه شده است كه: برنامه ریزی یعنی «ارائه طرقی بر عملیات آینده كه متضمن نتایج معین با هزینه مشخص و دوره زمانی معلوم است.»
2-    برنامه ریزی عبارت است از: «تحسین هدف، یافتن و ساختن راه وصول به آن»
3-    «برنامه ریزی فرایندی است شامل اتخاذ و ارزیابی مجموعه ای از تصمیمات مرتبط با یكدیگر، قبل از نیاز به اجرای آن ها، با توجه به این اعتقاد كه بدون اقدام عملی احتمال وقوع وضعیت مطلوب در آینده وجود ندارد و در صورت اقدام، احتمال رسیدن به نتایج مورد نظر افزایش می یابد.»
4-    برنامه ریزی یعنی «تجسم و طراحی وضعیت مطلوب در آینده و یافتن و ساختن راه ها و وسایلی كه رسیدن به آن را فراهم كند.»

نهایت هدف اساسی برنامه ریزی كاهش میزان قبول خطر نسبت حوادث احتمالی و اتخاذ تدابیری برای نیل به موفقیت های سازمانی است. از این رو برنامه ریزی فرایند فكری دشواری است كه لازم می سازد تا آگاهانه راه های كنش را تعیین كنیم و تصمیم های خود را بر پایه هدف، شناخت و برآوردهای سنجیده استوار سازیم پس می توانیم اهداف برنامه ریزی را شرح زیر بیان كرد:
1-    افزایش احتمال رسیدن به هدف از طریق تنظیم فعالیت ها
2-    افزایش جنبه اقتصادی (مقرون به صرفه بودن عملیات)
3-    تمركز به روی مقاصد و اهداف و احتراز از تغییر مسیر
4-    تهیه ابزاری برای كنترل

نهایت هدف اساسی برنامه ریزی كاهش میزان قبول خطر نسبت حوادث احتمالی و اتخاذ تدابیری برای نیل به موفقیت های سازمانی است. از این رو برنامه ریزی فرایند فكری دشواری است كه لازم می سازد تا آگاهانه راه های كنش را تعیین كنیم و تصمیم های خود را بر پایه هدف، شناخت و برآوردهای سنجیده استوار سازیم پس می توانیم اهداف برنامه ریزی را شرح زیر بیان كرد:
1-    افزایش احتمال رسیدن به هدف از طریق تنظیم فعالیت ها
2-    افزایش جنبه اقتصادی (مقرون به صرفه بودن عملیات)
3-    تمركز به روی مقاصد و اهداف و احتراز از تغییر مسیر
4-    تهیه ابزاری برای كنترل

انواع برنامه ریزی
برنامه ریزی جامع یا استراژیك
برنامه ریزی استراتژیك فرایندی است در جهت تجهیز منابع سازمان وحدت بخشیدن به تلاشهای ان برای نیل به اهداف و رسالت های بلند مدت با توجه به امكانات و محدودیت های درونی و بیرونی. البته باید یادآور شد كه برنامه ریزی استراژیك قبل از آن كه یك تكنیك و فن باشد یك نحوه تلقی و باور است كه مدیران را به تفكر دراز مدت و آینده نگری و پیش بینی افق های دور ترغیب می كند. در سازمانی كه این باور و اعتقاد وجود نداشته باشد بستر مناسبی برای رشد برنامه ریزی استراتژیك وجود نخواهد داشت. برنامه ریزی استراتژیك، دور اندیشی سازمان یافته ای است كه مراحل زیر را دربر دارد: