حفاریها در مناطق گرمسیری چین موجب کشفیات جدیدی شده
که میتواند تصورات قبلی را درباره شیوه زندگی بشر اولیه در این منطقه
تغییر دهد.
یافتههای جدید نشان میدهد مردمی که
5000 سال پیش در زینکون زندگی میکردهاند برای اولین بار پیش از پیدایش
برنج در این منطقه، زراعت را امتحان کردهاند. باور فعلی باستانشناسان این
است که پیدایش برنج در کنار رودخانه یانگتسه بوده که کشاورزی را در جنوب
چین پدید آورده است. شواهد ارگانیک کمی که در منطقه تحت مطالعه وجود دارد،
باستانشناسی گیاهان سنتی را عملا غیرممکن میسازد. امروزه با استفاده از
روش جدید آنالیز سنگهای آسیاب قدیمی، باستانشناسان به شواهدی مبنی بر
مقدم بودن پیدایش زراعت بر کشت برنج در منطقه دست یافتهاند. این شواهد
نتیجه دو سال تحقیق هو بارتون از مدرسه باستانشناسی و تاریخ قدیم دانشگاه
لیسستر و دکتر ژیائویان یانگ از موسسه علوم جغرافیایی و تحقیقات منابع
طبیعی آکادمی علوم چین در پکن بوده است.
دکتر بارتون، استاد زیست
باستانشناسی دانشگاه لیسیستر میگوید: کشف ما کاملا غیرمنتظره و بسیار
هیجانانگیز است. ما روش به نسبت جدیدی به نام آنالیز نشاستههای قدیمی را
برای آنالیز رژیم غذایی بشر اولیه به کار بردهایم. با این تکنیک میتوان
نکاتی را درباره رژیم غذایی بشر در گذشته به دست آورد که با هیچ روش دیگری
قابل حصول نبوده است.
در این روش از یک نمونه سنگهای
آسیاب مقدار بسیار کمی از رسوب به هم چسبیده محصور در ترکها و چالههای
موجود در سطح سنگ آسیاب را استخراج کردیم.
از این مواد مقداری نشاسته حفظ شده
توسط همکاران چینیمان در پکن استخراج شد. نمونههای نشاسته در چین و
آزمایشگاه لیسستر و آزمایشگاه پسماند دانشکده باستانشناسی و تاریخباستان
مورد بررسی قرار گرفت.
تحقیقات نشان میدهد چیزهای بسیار
جذابتری نسبت به آنچه تاکنون فکر میشده در مناطق گرمسیری جنوب چین در
5000 سال پیش در جریان بوده است. حیات مواد ارگانیک به خصوصیات شیمیایی خاص
خاک بستگی دارد؛ بنابراین تا زمانی که نمونهبرداری انجام نشود نمیتوان
درباره نتیجه اظهار نظر کرد. ما در زینکون در حقیقت یک کشف تاریخی انجام
دادیم. نشاستهها بخوبی محافظت شده و مقدار زیادی از آنها موجود بود. برخی
دانههای ریز نشاسته که موفق به یافتن آنها شدیم گونههایی بودند که ما
احتمال پیدا کردنشان را در سنگهای گرد آسیاب میدادیم؛ اما کشف برخی
گیاهان و دانههای دون دون مانند شاهبلوط تازه و ریشههای درختان سدر و
خرما در این منطقه کاملا غیرمنتظره و هیجانانگیز بودند.
انواع گوناگونی از نخلهای گرمسیری
حجم قابل توجهی از نشاسته را در خود ذخیره میکنند. این نشاسته را میتوان
از داخل تنه درخت استخراج کرده و پس از شستن و خشک کردن آرد کرده و البته
خورد. این آرد غیرسمی است و مزه خاصی ندارد؛ اما ماندگاری بالایی داشته و
در تمام طول سال قابل دسترس است. بسیاری از جوامع نواحی گرمسیری بویژه در
برونئی، اندونزی و هند شرقی هنوز از آرد درخت نخل استفاده میکنند.
دکتر بارتون میگوید: حضور دستکم دو
و احتمالا سه گونه از نشاستههای گرفته شده از نخل، درخت موز و ریشههای
گوناگون این احتمال را که این گیاهان در نزدیکی محل اسکان بشر رشد
کردهاند، تقویت میکند.
امروزه گروههایی که به رشد نخلهای
وحشی وابستهاند، پیوسته از یک مجموعه درختان نخل به مجموعه دیگری در حال
کوچ هستند. گروههای غیرمهاجر که از نخلها برای نشاسته آن استفاده
میکنند و در کنار روستاها ساکن هستند، پیوسته از منبع محافظت میکنند.
همان طور که باستانشناسان اکنون فکر
میکنند، کاشت این درختان در منطقه ژینکون نشان میدهد زراعت در اینجا
با آمدن و پیدایش برنج به این منطقه نیامده؛ اما یک سیستم بومی کشت گیاهان
احتمالا از اواسط دوره هولوسین (دورهای از دوران زمینشناسی که ما اکنون
در آن زندگی میکنیم) در محل رایج بوده است.
استفاده از برنج محلی در این منطقه آرام و تدریجی بوده و بر خلاف دیگر مکانها یک تغییر شکل سریع از زراعت محسوب نمیشود.
یافتههای پژوهشگران ممکن است نشان
دهد که چرا این وضع حاکم بوده است. مردم احتمالا مشغول کشت دیگر انواع غلات
بودهاند و برنج را که در منطقه وجود داشته نادیده گرفته؛ ولی به عنوان یک
گیاه کماهمیتتر در طولانیمدت مدنظر داشتهاند. پژوهشهای بعدی به بررسی
صخرههایی در مکانهای نزدیک به مکان مورد بررسی خواهد پرداخت تا مشخص شود
این الگو در امتداد ساحل تکرار شده یا خیر.
phys.org / مترجم: آتنا حسنآبادی