1ـ
قالَ الإمامُ الْحَسَنُ الْمُجتبی - عَلَیْهِ السَّلام - : یَا ابْنَ آدْم! عَفِّ عَنِ
مَحارِمِ اللّهِ تَكُنْ عابِداً، وَ ارْضِ بِما قَسَّمَ اللّهُ سُبْحانَهُ لَكَ
تَكُنْ غَنِیّاً، وَ أحْسِنْ جَوارَ مَنْ جاوَرَكَ تَكُنْ مُسْلِماً، وَ صاحِبِ
النّاسَ بِمِثْلِ ما تُحبُّ أنْ یُصاحِبُوكَ بِهِ تَكُنْ عَدْلاً.
«بحارالأنوار، ج 78، ص 112»
امام حسن مجتبی - علیه السلام - فرمود: ای فرزند آدم!
نسبت به محرّمات الهی عفیف و پاكدامن باش تا عابد و بنده خدا باشی. راضی باش بر
آنچه كه خداوند سبحان برایت تقسیم و مقدّر نموده است، تا همیشه غنی و بی نیاز
باشی. نسبت به همسایگان، دوستان و همنشینان خود نیكی و احسان نما تا مسلمان محسوب
شوی. با افراد (مختلف) آنچنان بر خورد كن كه انتظار داری دیگران همانگونه با
تو بر خورد نمایند.
2ـ
قالَ الإمامُ الْحَسَنُ الْمُجتبی - عَلَیْهِ السَّلام - : وَ نَحْنُ رَیْحانَتا
رَسُولِ اللّهِ، وَ سَیِّدا شَبابِ أهْلِ الْجَنّةِ، فَلَعَنَ اللّهُ مَنْ
یَتَقَدَّمُ، اَوْ یُقَدِّمُ عَلَیْنا اَحَداً.
«كلمة الإمامُ الْحَسَن - علیه السلام -، ص 211»
امام حسن مجتبی - علیه السلام - به دنباله وصیّتش در حضور جمعی از أصحاب
فرمود: و ما دو نفر ـ یعنی حضرت و برادرش امام حسین (علیهما السلام) ـ ریحانه رسول
اللّه (صلی الله علیه وآله وسلم) و دو سرور جوانان اهل بهشت هستیم، پس خدا لعنت
كند كسی را كه بر ما پیشقدم شود یا دیگری را بر ما مقدّم دارد.
3ـ
قالَ الإمامُ الْحَسَنُ الْمُجتبی - عَلَیْهِ السَّلام - : وَ إنّ حُبَّنا
لَیُساقِطُ الذُّنُوبَ مِنْ بَنی آدَم، كَما یُساقِطُ الرّیحُ الْوَرَقَ مِنَ
الشَّجَرِ.
«بحارالأنوار، ج 44، ص 23، ح 7»
امام حسن مجتبی - علیه السلام - فرمود: همانا محبّت و
دوستی با ما (اهل بیت رسول اللّه(صلی الله علیه وآله) سبب ریزش گناهان ـ از
نامه اعمال ـ می شود، همان طوری كه وزش باد، برگ درختان را می ریزد.
4ـ
قالَ الإمامُ الْحَسَنُ الْمُجتبی - عَلَیْهِ السَّلام - : لَقَدْ فارَقَكُمْ
رَجُلٌ بِالاْمْسِ لَمْ یَسبِقْهُ الاْوَّلُونَ، وَ لا یُدْرِكُهُ أَلاْخِرُونَ.
«إحقاق الحقّ، ج 11، ص 183»
امام حسن مجتبی - علیه السلام - پس از شهادت پدرش
امیرالمؤمنین علی - علیه السلام -، در جمع اصحاب فرمود: شخصی از میان شماها رفت كه
در گذشته مانند او نیامده است، و كسی در آینده نمی تواند هم تراز او قرار
گیرد.
5ـ
قالَ الإمامُ الْحَسَنُ الْمُجتبی - عَلَیْهِ السَّلام - : مَنْ قَرَءَ الْقُرْآنَ
كانَتْ لَهُ دَعْوَةٌ مُجابَةٌ، إمّا مُعَجَّلةٌ وَإمّا مُؤجَلَّةٌ.
«دعوات الرّاوندی، ص 24، ح 13»
امام حسن مجتبی - علیه السلام - فرمود: كسی كه قرآن را
ـ با دقّت ـ قرائت نماید، در پایان آن ـ اگر مصلحت باشد ـ دعایش سریع مستجاب خواهد
شد ـ و اگر مصلحت نباشد ـ در آینده مستجاب می گردد.
6ـ
قالَ الإمامُ الْحَسَنُ الْمُجتبی - عَلَیْهِ السَّلام - : إنّ هذَا الْقُرْآنَ
فیهِ مَصابیحُ النُّورِ وَشِفاءُ الصُّدُورِ.
«بحارالأنوار، ج 75، ص 111»
امام حسن مجتبی - علیه السلام - فرمود: همانا در این
قرآن چراغ های هدایت به سوی نور و سعادت موجود است و این قرآن شفای
دل ها و سینه ها است.
7ـ
قالَ الإمامُ الْحَسَنُ الْمُجتبی - عَلَیْهِ السَّلام - : مَنَ صَلّی، فَجَلَسَ
فی مُصَلاّه إلی طُلُوعِ الشّمسِ كانَ لَهُ سَتْراً مِنَ النّارِ.
«تهذیب الأحكام، ج 2، ص 321، ح 166»
امام حسن مجتبی - علیه السلام - فرمود: هر كه نماز ـ
صبح ـ را به خواند و در جایگاه خود بنشیند تا خورشید طلوع كند، برایش پوششی از آتش
خواهد بود.
8ـ
قالَ الإمامُ الْحَسَنُ الْمُجتبی - عَلَیْهِ السَّلام - :إنَّ اللّهَ جَعَلَ
شَهْرَ رَمَضانَ مِضْماراً لِخَلْقِهِ، فَیَسْتَبِقُونَ فیهِ بِطاعَتِهِ إِلی
مَرْضاتِهِ، فَسَبَقَ قَوْمٌ فَفَازُوا، وَقَصَّرَ آخَرُونَ فَخابُوا.
«من لا یحضره الفقیه، ج 1، ص 511، ح 1479»
امام حسن مجتبی - علیه السلام - فرمود: خداوند متعال
ماه رمضان را برای بندگان خود میدان مسابقه قرار داد. پس عدّه ای در آن ماه
با اطاعت و عبادت به سعادت و خوشنودی الهی از یكدیگر سبقت خواهند گرفت و گروهی از
روی بی توجّهی و سهل انگاری خسارت و ضرر می نمایند.
9ـ
قالَ الإمامُ الْحَسَنُ الْمُجتبی - عَلَیْهِ السَّلام - : مَنْ أدامَ
الاْخْتِلافَ إلَی الْمَسْجِدِ أصابَ إحْدی ثَمان: آیَةً مُحْكَمَةً، أَخاً
مُسْتَفاداً، وَعِلْماً مُسْتَطْرَفاً، وَرَحْمَةً مُنْتَظِرَةً، وَكَلِمَةً
تَدُلُّهُ عَلَی الْهُدی، اَوْ تَرُدُّهُ عَنْ الرَّدی، وَتَرْكَ الذُّنُوبِ
حَیاءً اَوْ خَشْیَةً.
«تحف العقول، ص 235»
امام حسن مجتبی - علیه السلام - فرمود: هركس جایگاه ـ
عبادات ـ خود را در مسجد قرار دهد یكی از هشت فایده شاملش می گردد: برهان
ونشانه ای ـ برای معرفت ـ، دوست و برادری سودمند، دانش واطلاعاتی جامع، رحمت
و محبّت عمومی، سخن و مطلبی كه او را هدایت گر باشد، ـ توفیق إجباری ـ در ترك
گناه به جهت شرم از مردم و یا به جهت ترس از عقاب.
10ـ
قالَ الإمامُ الْحَسَنُ الْمُجتبی - عَلَیْهِ السَّلام - : مَنْ أكْثَرَ مُجالِسَة
الْعُلَماءِ أطْلَقَ عِقالَ لِسانِهِ، وَ فَتَقَ مَراتِقَ ذِهْنِهِ، وَ سَرَّ ما
وَجَدَ مِنَ الزِّیادَةِ فی نَفْسِهِ، وَكانَتْ لَهُ وَلایَةٌ لِما یَعْلَمُ، وَ
إفادَةٌ لِما تَعَلَّمَ.
«إحقاق الحقّ، ج 11، ص 238»
امام حسن مجتبی - علیه السلام - فرمود: هر كه با علماء
بسیار مجالست نماید، سخنش و بیانش در بیان حقایق آزاد و روشن خواهد شد، و ذهن و
اندیشه اش باز و توسعه می یابد و بر معلوماتش افزوده می گردد و به
سادگی می تواند دیگران را هدایت نماید.
11ـ
قالَ الإمامُ الْحَسَنُ الْمُجتبی - عَلَیْهِ السَّلام - : تَعَلَّمُوا الْعِلْمَ،
فَإنْ لَمْ تَسْتَطیعُوا حِفْظَهُ فَاكْتُبُوهُ وَ ضَعُوهُ فی بُیُوتِكُمْ.
«إحقاق الحقّ، ج 11، ص 235»
امام حسن مجتبی - علیه السلام - فرمود: علم و دانش را ـ
از هر طریقی ـ فرا گیرید، و چنانچه نتوانستید آنرا در حافظه خود نگه دارید، ثبت
كنید و بنویسید و در منازل خود در جای مطمئن قرار دهید.
12ـ
قالَ الإمامُ الْحَسَنُ الْمُجتبی - عَلَیْهِ السَّلام - : مَنْ عَرَفَ اللّهَ
أحَبَّهُ، وَ مَنْ عَرَفَ الدُّنْیا زَهِدَ فیها.
«كلمة الإمام الحسن - علیه السلام -، ص 140»
امام حسن مجتبی - علیه السلام - فرمود: هركس خدا را
بشناسد، (در عمل و گفتار) او را دوست دارد و كسی كه دنیا را بشناسد آن را رها
خواهد كرد.
13ـ
قالَ الإمامُ الْحَسَنُ الْمُجتبی - عَلَیْهِ السَّلام - : هَلاكُ الْمَرْءِ فی
ثَلاث: اَلْكِبْرُ، وَالْحِرْصُ، وَالْحَسَدُ; فَالْكِبْرُ هَلاكُ الدّینِ،،
وَبِهِ لُعِنَ إبْلیسُ. وَالْحِرْصُ عَدُوّ النَّفْسِ، وَبِهِ خَرَجَ آدَمُ مِنَ
الْجَنَّةِ. وَالْحَسَدُ رائِدُ السُّوءِ، وَمِنْهُ قَتَلَ قابیلُ هابیلَ.
«أعیان الشّیعة، ج 1، ص 577»
امام حسن مجتبی - علیه السلام - فرمود: هلاكت و نابودی
دین و ایمان هر شخص در سه چیز است: تكبّر، حرص، حسد. تكبّر سبب نابودی دین و ایمان
شخص می باشد و به وسیله تكبّر شیطان ـ با آن همه عبادت ملعون گردید. حرص و
طمع دشمن شخصیّت انسان است، همان طوری كه حضرت آدم - علیه السلام - به وسیله آن از
بهشت خارج شد. حسد سبب همه خلاف ها و زشتی ها است و به همان جهت قابیل
برادر خود هابیل را به قتل رساند.
14ـ
قالَ الإمامُ الْحَسَنُ الْمُجتبی - عَلَیْهِ السَّلام - : بَیْنَ الْحَقِّ
وَالْباطِلِ أرْبَعُ أصابِع، ما رَأَیْتَ بَعَیْنِكَ فَهُوَ الْحَقُّ وَقَدْ
تَسْمَعُ بِأُذُنَیْكَ باطِلاً كَثیراً.
«بحارالأنوار، ج 10، ص 130، ح 1»
امام حسن مجتبی - علیه السلام - فرمود: بین حقّ و باطل
چهار انگشت فاصله است، آنچه كه را با چشم خود ببینی حقّ است; و آنچه را شنیدی یا
آن كه برایت نقل كنند چه بسا باطل باشد.
15ـ
قالَ الإمامُ الْحَسَنُ الْمُجتبی - عَلَیْهِ السَّلام - : ألْعارُ أهْوَنُ مِنَ
النّارِ.
«بحارالأنوار، ج 75، ص 105، ح 4»
امام حسن مجتبی - علیه السلام - فرمود: سرزنش و ننگ
شمردن مردم انسان را، آسان تر است از معصیت و گناهی كه موجب آتش جهنّم شود.
16ـ
قالَ الإمامُ الْحَسَنُ الْمُجتبی - عَلَیْهِ السَّلام - : إذا لَقی أحَدُكُمْ
أخاهُ فَلْیُقَبِّلْ مَوْضِعَ النُّورِ مِنْ جَبْهَتِهِ.
«بحارالأنوار، ج 75، ص 105، ح 4»
امام حسن مجتبی - علیه السلام - فرمود: وقتی انسان
برادر مؤمن ـ و دوست ـ خود را ملاقات نمود، باید پیشانی و سجده گاه او را
ببوسد.
17ـ
قالَ الإمامُ الْحَسَنُ الْمُجتبی - عَلَیْهِ السَّلام - : إنَّ اللّهَ لَمْ
یَخْلُقْكُمْ عَبَثاً، وَلَیْسَ بِتارِكِكُمْ سُدًی، كَتَبَ آجالَكُمْ، وَقَسَّمَ
بَیْنَكُمْ مَعائِشَكُمْ، لِیَعْرِفَ كُلُّ ذی لُبٍّ مَنْزِلَتَهُ، وأنَّ ماقَدَرَ
لَهُ أصابَهُ، وَما صُرِفَ عَنْهُ فَلَنْ یُصیبَهُ.
«بحار الأنوار، ج 75، ص 110، ح 5»
امام حسن مجتبی - علیه السلام - فرمود: خداوند شما
انسان ها را بیهوده و بدون غرض نیافریده و شما را آزاد، رها نكرده است. لحظات
آخر عمر هر یك معیّن و ثبت می باشد، نیازمندی ها و روزی هركس
سهمیّه بندی و تقسیم شده است تا آن كه موقعیّت و منزلت شعور و درك اشخاص
شناخته گردد.
18ـ
قالَ - علیه السلام - لِبَعْضِ وُلْدِهِ: یا بُنَیَّ! لا تُواخِ أحَداً حَتّی
تَعْرِفَ مَوارِدَهُ وَ مَصادِرَهُ، فَإذَا اسْتَنْبَطْتَ الْخِبْرَةَ، وَ رَضیتَ
الْعِشْرَةَ، فَآخِهِ عَلی إقالَةِ الْعَثْرَةِ، وَ الْمُواساةِ فی الْعُسْرَةِ.
«بحار الأنوار، ج 75، ص 105، ح 3»
امام حسن مجتبی - علیه السلام - به بعضی از فرزندانش
فرمود: ای پسرم! با كسی دوستی و برادری بر قرار نكن مگر آن كه او را از هر جهت
بشناسی و مورد اطمینان باشد، پس هنگامی كه چنین فردی را یافتی در همه امور با او
باش.
19ـ
سُئِلَ - علیه السلام - : عَنِ الْبُخْلِ؟ فَقالَ: هُوَ أنْ یَری الرَّجُلُ ما
أنْفَقَهُ تَلَفاً، وَما أمْسَكَهُ شَرَفاً.
«أعیان الشّیعة، ج 1، ص 577»
از حضرت پیرامون بُخل سؤال شد؟ در جواب فرمود: معنای آن چنین است كه انسان
آنچه را به دیگری كمك و انفاق كند فكر نماید كه از دست داده و تلف شده است و آنچه
را ذخیره كرده و نگه داشته است خیال كند برایش باقی می ماند و موجب شخصیّت و
شرافت او خواهد بود.
20ـ
قالَ الإمامُ الْحَسَنُ الْمُجتبی - عَلَیْهِ السَّلام - : تَرْكُ الزِّنا،
وَكَنْسُ الْفِناء، وَغَسْلُ الاْناء مَجْلَبَةٌ لِلْغِناء:
«كلمة الإمام حسن - علیه السلام -، ص 212»
امام حسن مجتبی - علیه السلام - فرمود: انجام ندادن
زنا، جاروب و نظافت كردن راهرو و درب منزل، و شستن ظروف سبب رفاه و بی نیازی
می گردد.
21ـ
قالَ الإمامُ الْحَسَنُ الْمُجتبی - عَلَیْهِ السَّلام - :السِّیاسَةُ أنْ تَرْعی
حُقُوقَ اللّهِ، وَحُقُوقَ الاْحْیاءِ، وَحُقُوقَ الاْمْواتِ.
«بحارالأنوار، ج 73، ص 318، ح 6»
امام حسن مجتبی - علیه السلام - فرمود: ـ مفهوم و معنای
ـ سیاست آن است كه حقوق خداوند و حقوق موجودات زنده و حقوق مردگان را رعایت كنی.
22ـ
قالَ الإمامُ الْحَسَنُ الْمُجتبی - عَلَیْهِ السَّلام - : ما تَشاوَرَ قَوْمٌ
إلاّ هُدُوا إلی رُشْدِهِمْ.
«بحارالأنوار، ج 75، ص 105، ح 4»
امام حسن مجتبی - علیه السلام - فرمود: هیچ گروهی در
كارهای ـ اجتماعی، سیاسی، اقتصادی، فرهنگی و ... ـ با یكدیگر مشورت نكرده اند
مگر آن كه به رشد فكری و عملی و ... رسیده اند.
23ـ
قالَ الإمامُ الْحَسَنُ الْمُجتبی - عَلَیْهِ السَّلام - : اَلْخَیْرُ الَذّی لا
شَرَّفیهِ: ألشُّكْرُ مَعَ النِّعْمَةِ، وَالصّبْرُ عَلَی النّازِلَةِ.
«بحارالأنوار، ج 75، ص 105، ح 4»
امام حسن مجتبی - علیه السلام - فرمود: آن خوبی كه شرّ
و آفتی در آن نباشد شكر در مقابل نعمت ها و صبر و شكیبائی در برابر
سختی ها است.
24ـ
قالَ الإمامُ الْحَسَنُ الْمُجتبی - عَلَیْهِ السَّلام - : یَابْنَ آدَم! لَمْ
تَزَلْ فی هَدْمِ عُمْرِكَ مُنْذُ سَقَطْتَ مِنْ بَطْنِ اُمِّكَ، فَخُذْ مِمّا فی
یَدَیْكَ لِما بَیْنَ یَدَیْكَ، فَإنَّ الْمُؤْمِنَ بَتَزَوَّدُ وَ الْكافِرُ
یَتَمَتَّعُ.
«بحارالأنوار، ج 75، ص 111، ح 6»
امام حسن مجتبی - علیه السلام - فرمود: ای فرزند آدم از
موقعی كه به دنیا آمده ای، در حال گذراندن عمرت هستی، پس از آنچه داری برای
آینده ات (قبر و قیامت) ذخیره نما، همانا كه مؤمن در حال تهیّه زاد و توشه
می باشد; ولیكن كافر در فكر لذّت و آسایش است.
25ـ
قالَ الإمامُ الْحَسَنُ الْمُجتبی - عَلَیْهِ السَّلام - : إنَّ مَنْ خَوَفَّكَ
حَتّی تَبْلُغَ الاْمْنَ، خَیْرٌ مِمَّنْ یُؤْمِنْكَ حَتّی تَلْتَقِی الْخَوْفَ.
«إحقاق الحقّ، ج 11، ص 242»
امام حسن مجتبی - علیه السلام - فرمود: همانا كسی تو را
ـ در برابر عیب ها و كم بودها ـ هشدار دهد تا آگاه و بیدار شوی، بهتر است از
آن كسی كه فقط تو را تعریف و تمجید كند تا بر عیب هایت افزوده گردد.
26ـ
قالَ الإمامُ الْحَسَنُ الْمُجتبی - عَلَیْهِ السَّلام - : القَریبُ مَنْ
قَرَّبَتْهُ الْمَوَدَّةُ وَإنْ بَعُدَ نَسَبُهُ، وَالْبَعیدُ مَنْ باعَدَتْهُ
الْمَوَدَّةُ وَإنْ قَرُبُ نَسَبُهُ.
«بحارالأنوار، ج 75، ص 106، ح 4»
امام حسن مجتبی - علیه السلام - فرمود: بهترین دوست
نزدیك به انسان، آن كسی است كه در تمام حالات دلسوز و با محبّت باشد گرچه
خویشاوندی نزدیكی هم نداشته باشد. و بیگانه ترین افراد كسی است كه از محبّت و
دلسوزی بیگانه باشد گرچه از نزدیك ترین خویشاوندان باشد.
27ـ
وَسُئِلَ عَنِ الْمُرُوَّةِ؟ فَقالَ - علیه السلام - : شُحُّ الرَّجُلِ عَلی
دینِهِ، وَإصْلاحُهُ مالَهُ، وَقِیامُهُ بِالْحُقُوقِ.
«بحارالأنوار، ج 73، ص 312، ح 3»
از امام حسن مجتبی - علیه السلام - پیرامون مُروّت و
جوانمردی سؤال شد، حضرت فرمود: جوانمرد كسی است كه در نگهداری دین و عمل به آن
تلاش نماید، در اصلاح اموال و ثروت خود همّت گمارد، و در رعایت حقوق طبقات مختلف
پا بر جا باشد.
28ـ
قالَ الإمامُ الْحَسَنُ الْمُجتبی - عَلَیْهِ السَّلام - : عَجِبْتُ لِمَنْ
یُفَكِّرُ فی مَأكُولِهِ كَیْفَ لایُفَكِّرُ فی مَعْقُولِهِ، فَیَجْنِبُ بَطْنَهُ
ما یُؤْذیهِ، وَیُوَدِّعُ صَدْرَهُ ما یُرْدیهِ.
«بحارالأنوار، ج 1، ص 218، ح 43»
امام حسن مجتبی - علیه السلام - فرمود: تعجّب
می كنم از كسی كه در فكر خوراك و تغذیه جسم و بدن هست ولی درباره تغذیه معنوی
روحی خود نمی اندیشد، پس از غذاهای فاسد شده و خراب دوری می كند. و عقل
و قلب و روح خود را كاری ندارد ـ هر چه و هر مطلب و برنامه ای به هر شكل و
نوعی باشد استفاده می كند ـ.
29ـ
قالَ الإمامُ الْحَسَنُ الْمُجتبی - عَلَیْهِ السَّلام - : غَسْلُ الْیَدَیْنِ
قَبْلَ الطَّعامِ یُنْفِی الْفَقْرَ، وَبَعْدَهُ یُنْفِی الْهَمَّ.
«كلمة الإمام الحسن - علیه السلام -، ص 46»
امام حسن مجتبی - علیه السلام - فرمود: شستن
دست ها قبل از طعام فقر و تنگدستی را می زداید و بعد از آن
ناراحتی ها و آفات را از بین می برد.
30ـ
قالَ الإمامُ الْحَسَنُ الْمُجتبی - عَلَیْهِ السَّلام - : حُسْنُ السُّؤالِ
نِصْفُ الْعِلْمِ.
«كلمة الإمام الحسن - علیه السلام -، ص 129»
امام حسن مجتبی - علیه السلام - فرمود: كسی كه عادت
سؤال و حالت پرس و جو دارد مثل آن است كه نصف علم ها را فرا گرفته باشد.
behroozraha