تبیان، دستیار زندگی

نزدیك رفتم ببینم پدرم چه مى گوید و آنها چه مى گویند. گوش كردم، دیدم پدرم آغاز كرد...

به گزارش خیمه گاه؛

در شب عاشورا همین كه اوضاع به آن حالت درآمد حسین علیه السلام اصحاب را جمع كرد. امام سجاد علیه السلام فرمود: من نزدیك رفتم ببینم پدرم چه مى گوید و آنها چه مى گویند. گوش كردم، دیدم پدرم آغاز كرد:

اثنى على الله احسن الثناء و احمده على السراء و الضراء اللهم انى احمدك على ان كرمننا بالنبوه و علمتنا القرآن و فقهتنا فى الدین فاجعلنا لك من الشاكرین، اما بعد فانى لا اعلم اصحابا اوفى و لا خیرا من اصحابى و لا اهل بیت ابر ولا اوصل م ن اهل بیتى فجزاكم الله جمیعا عنى خیرا. الا و انى لا ظن یومنا من هولا الاعداء غدا و انى قد اذنت لكم جمیعا فانطلقوا فى حل لیس علیكم منى ذمام. هذا اللیل قد غشیكم فاتخذوه جملا و لیاخذ كل رجل منك بید رجل من اهل بیتى فجزاكم الله جمیعا ثم تفرقوا فى البلاد فى سوادكم و مدائنكم حتى یفرج الله فان القوم یطلبوننى و لو اصابونى لهوا عن طلب غیرى

خدا را ثنا مى گویم به بهترین ثناها، و در همه حال، چه در سختى و چه در درستى، چه در راحتى و چه در بلا او را سپاس مى گویم و شكر مى كنم خدایا، تو را حمد مى كنم بر این نعمت عظما كه ما را به نبوت گرامى داشتى و خاندان ما را خاندان نبوت قرار دادى، علم قرآن را به ما تعلیم دادى كه حقیقت و روح تعلیم را مى دانم.

بعد فرمود: یارانى نیك تر و با وفاتر از یاران خودم و اهل بیتى فاضل تر و با مراعات تر از اهل بیت خودم سراغ ندارم. سپس رو كرد به اصحاب و برادران و عموزادگان و همه مردان مجاهدى كه آن جا بودند و فرمود: این گروه متعرض كسى دیگر غیر از من نخواهند شد. همه شما از طرف من آزادید، از تاریكى شب استفاده كنید و به هر جا كه مى خواهید بروید. فقط هر كدام از شما دست یكى از خاندان (85) مرا كه به تنهایى نمى توانند بروند بگیرد و با خود ببرد.

استغنا و بلند نظرى را ببینید، هیچ اضهار وحشت و ترسى نمى كند، از احدى استمداد نمى كند، خود را به غیر از خدا به احدى محتاج نمى بیند.

امام حسین علیه السلام اهل تعارف نبود، واقعا همه آنها را از طرف شخص  خودش مرخص كرد و آزاد گذاشت. مى خواست هیچ گونه خجالت و رو در بایستى در كار نباشد، همان طور كه مواقع دیگر نیز همین اظهارات را به بعضى از اصحاب یا نزدیكان خود فرمود. از آن طرف یارانش هم نشان دادند كه واقعا و حقیقتا فداكار و از خود گذشته اند.

گاهى ممكن است یك فداكاریهاى بزرگ بشود، اما به دنبال یك ضرورت و اجبارى، نشیر داستان معروف طارق بن زیاد. همین كه افراد خود را از دریا عبور داد و وارد اسپانیا شد كشتى ها را آتش زد و از آذوقه جز مختصرى باقى نگذاشت. آنگاه خطاب به جمیعت كرد و گفت: دشمن در جلو شما و دریا در پشت سر شماست از خواركى و مایه معیشت هم جز مقدار كمى در دست ندارید، روزى شما در دست دشمن است كه با شجاعت و دلاورى و جوانمردى مى توانید از چنگ آنها بیرون بیاورید.

اگر برگردید دریا كام خود را براى بلعیدن شما باز كرده است و اگر جلو بروید دشمن در برابر شماست و اگر به همین حال باقى بمانید گرسنگى شما را از پا در مى آورد. مردم را به جهاد و مبارزه تحریض كرد، آنها هم مردانه جنگیدند و پیش بردند. ولى براى اصحاب سیدالشهدا چنین اجبارى به وجود نیامد، مى توانستند از آن مهلكه جان به سلامت ببرند. حتى امام حسین علیه السلام سر مبارك خود را پایین انداخت كه آنها خجالت نكشند و ماخوذ به حیا نشوند. ثابت و پابرجا ماندند، همه هم صدا و هم آواز شدند و گفتند: آیا ما چنین كارى كنیم و تو را تنها بگذاریم؟ تو را در چنگال دشمن بگذاریم و خودمان براى زندگى برویم. به خدا كه چنین چیزى امكان ندارد. اول كسى كه این سخنان را جواب ابا عبدالله گفت، برادر رشیدش ابوالفضل العباس بود و بعد از او دیگران هر كدام جمله اى نظیر همین گفتند.

گفتگوى امام حسین علیه السلام با اهل بیت و اصحاب خود

امام زین العابدین علیه السلام مى فرماید: شب عاشورا پدرم خطبه خواند و خطاب به اصحاب خود فرمود: این مردم فقط مرا مى خواهند، اكنون كه سیاهى شب همه جا را فرا گرفته است بروید. هر یك از شما دست یكى از اهل بیت مرا بگیرد و با خود ببرد.

پاسخ اهل بیت امام حسین علیه السلام

چون امام علیه السلام سخن به این جا رسانید، فرزندان و برادران و برادر زادگان و پسران عبدالله آغاز سخن كردند و گفتند: لا و الله ما بدین كار گردن ننهیم و بعد از تو زندگى نخواهیم.

لا ارنا الله ذلك ابدا

خداوند هرگز ما را به دین ناستوده كردار دیدار نكند.

نخست عباس بن على ابیطالب علیه السلام آغاز سخن كرد.

امام حسین علیه السلام فرمود: اى فرزندان عقیل، قتل مسلم توانایى صبر و شكیبایى را از شما برتافت، بر این مصیبت فزونى نجویید، من شما را رخصت دادم كه از این بلاى ناگوار كناره گیرى كنید. عرض كردند: سبحان الله، مردم با ما چه گویند و ما چه پاسخ دهیم كه گوییم سید خود را و مولاى خود را و پسر عم خود را در میان دشمن گذاشتیم. لا والله، ما بیزار از چنین كردارى هستیم، جان و مال و اهل و عیال را در راه تو فدا مى كنیم و در ركاب تو با دشمنان تو مى جنگیم خدا نیاورد آن زندگانى را كه بعد از تو خواهیم كرد.

پاسخ اصحاب به امام حسین علیه السلام

در این هنگام مسلم به عوسجه برخاست و عرض كرد: یابن رسول الله، آیا ما آن كس باشیم كه دست از تو برداریم؟ پس به كدام حجت در نزد حق تعالى اداى حق تو را عذر بخواهیم. لا والله، من از خدمت شما جدا نشوم تا نیزه خود را در سینه دشمنان فرو ببریم و تا دسته شمشیر در دست من باشد اندام دشمنان را مضروب سازم و اگر مرا سلاح جنگ نباشد به سنگ با ایشان محاربه كنم

به خدا سوگند، كه ما دست از یارى تو بر نمى داریم، تا خداوند بداند كه تا حرمت پیغمبر صلى الله علیه و آله را در حق تو رعایت كردیم به خدا سوگند كه من در مقام یارى تو در مرتبه اى هستم كه اگر بدانم كشته مى شوم آنگاه مرا زنده كنند و بكشند و بسوزانند و خاكسرت مرا بر باد دهند و این كردار را هفتاد بار با من به جاى آوردند هرگز از تو جدا نخواهم شد كه گاهى مرگ را در خدمت تو ملاقات كنم. چگونه این خدمت را به انجام نرسانم و حال آن كه یك شهادت بیش نیست و پس از آن كرامت جاودانه و سعادت ابدى است.

پس زهیر بن قین برخاست و عرضه داشت: به خدا سوگند، من دوست دارم كه كشته شوم آنگاه زنده گردم، پس كشته شوم تا هزار مرتبه مرا بكشند و زنده شوم و در ازاى آن خداى بزرگ دور گرداند شهادت را از جان تو و جوانان تو. هر یك از اصحاب آن جناب بدین منوال شبیه به یكدیگر با آن حضرت سخن مى گفتند و زبان حال هر یك از ایشان این بود:

شاها من ار به عرش رسانم سریر فصل

مملوك این جنابم و محتاج این درم

گر بر كنم دل از تو و بردارم از تو مهر

این مهر بر كه افكنم آن دل كجا برم

از شوق رخت هر كه پرش سوختنى نیست

پروانه صفت محفلش افروختنى نیست

گرد آمده از نیستى این مزرعه را برگ

اى برق مزن خرمن ما سوختنى نیست

در طوف حریمش زفنا جامه احرام

كردیم كه این جامه بن تن دوختنى نیست

در مدرسه آموخته اى گرچه بسى علم

در میكده علمى است كه آموختنى نیست

خود را چه فروشى به دگر كس به خود اى دل

بفروش اگر چند كه بفروختنى نیست

گویند كه در خانه دل هست چراغى

افروخته كاندر حرم افروختنى نیست

شب عاشورا

امشب شب وصال است روز فراق فرداست

در پرده حجازى شور عراق فرداست

امشب قرآن سعد است در اختران خرگاه

یا آنكه لیله البدر روز محاق فرداست

امشب ز لاله رویان فرخنده لاله زاى است

رخساره اى چون شمع در احتراق فرداست

امشب نواى تسبیح از شش جهت بلند است

فریاد واحسینا تا نه رواق فرداست

امشب به نور توحید خرگاه شاه روشن

در خیمه آتش كفر دود نفاق فرداست

امشب ز روى اكبر قرص قمر هویداست

آسیب انشقاق از تیغ شقاق فرداست

امشب شكفته اصغر چون گل به روى مادر

پیكان و آن گلو را بوس و عناق فرداست

امشب خوش است و خرم شمشاد قد قاسم

رفتن به حجله گور با طمطراق فرداست

امشب نهاده بیمار سر روى بالش ناز

گردن به حلقه غل پا در وثاق فرداست

امشب به روى ساقى آزادگان گشاده

بند گران دشمن بر دست و ساق فرداست

امشب نشسته مولا بر رفرف عبادت

پیمودن ره عشق روى براق فرداست

امشب شب عروج است تا بزم قاب و قوسین

هنگام رزم و پیكار یوم السباق فرداست

امشب شه شهیدان آماده رحیل است

دیدار روى جانان یوم التلاق فرداست

امشب بگو به بانو یك ساعتى بیارام

هنگامه بلا خیز مالایطاق فرداست

امشب قرین یارى از چیست بى قرارى

دل گر شود ز طاقت یكباره طاق فرداست.

دیوان كمپانى

آخر روز نهم ماه محرم آخرین تكلیف (یا بیعت یا جنگ) از سوى دشمن به امام رسید و آن حضرت شب را براى عبادت مهلت گرفت و مصمم براى جنگ فردا شد.

برگرفته از کتاب چهره درخشان حسین بن علی(ع)