تبیان، دستیار زندگی

برونو متسو در سن 59 سالگی به خاطر ابتلا به بیماری سرطان کولون (روده بزرگ) درگذشته است. یک سال پیش تشخیص داده شد که او سرطان دارد، متأسفانه سرطان او در مرحله پیشرفته بود و به ریه‌ها و کبد او دست‌اندازی کرده بود و بنابراین بیماری او را نمی‌شد درمان کرد.

متسو در کلینیکی در یکی از روستاهای شمال فرانسه درگذشت.

ما متسو را با آن تیپ و قیافه نیکو، به عنوان مربی تیم‌های رقیب از سال 2007 شناختیم. او مربی تیم‌های مثل العین، القرافه، سنگال، تیم ملی امارات، الاتحاد و الوصل بود.

تشخیص سرطان او زمانی داده شد که تنها سه ماه از پیوستن او به الوصل می‌گذشت، او جانشین «دیگو مارادونا»ی نامدار شده بود.

ما من در اینجا به این بهانه می‌خواهم نگاهی مختصر و مفید بیندازم به سرطان کولون. سرطانی که اگر به موقع تشخیص داده، بالقوه قابل درمان است و برخلاف بعضی از سرطان‌ها در صورت تشخیص زودهنگام، می‌توان با جراحی و شیمی‌درمانی، عمری طولانی برای بیمار تضمین کرد.

سرطان‌ها به صورت عام و سرطان کولون به صورت خاص، تنها گریبان اشخاص خاصی را نمی‌گیرند، هر کسی ممکن است مبتلا به این سرطان شود. سرطان کولون همانگونه که متسو را قربانی کرد، می‌تواند جان هر شخص دیگری را تهدید کند.

بدون آگاهی و بدون غربالگری مناسب، متأسفانه ممکن است یک بیمار زمانی نزد پزشکان مراجعه کند که کار از کار گذشته و دیگر کار خاصی برای بیمار نمی‌شود کرد.

سرطان روده بزرگ و راست‌روده سومین سرطان شایع و دومین علت مرگ ناشی از سرطان در آمریکا محسوب می‌شود.

این سرطان معمولا در سن زیر 35 سال نادر است، مگر اینکه شخص سندرم ژنتیکی خاصی داشته باشد. اما بعد از 40 سالگی، با گذشت هر دهه از عمر میزان بروز سرطان روده بزرگ بیشتر می‌شود، به این ترتیب که با هر دهه مسن شدن، میزان بروز بیماری، دو برابر می‌شود.

میزان بروز سرطان روده بزرگ در زنان و مردان برابر است، اما سرطان راست‌روده در مردان بیشتر رخ می‌دهد.

بیماری چطور ایجاد می‌شود؟

معمولا سرطان روده از یک پولیپ در داخل روده شروع می‌شود. البته هر پولیپی تبدیل به سرطان نمی‌شود. دست‌کم 10 سال زمان لازم است تا پولیپ تغییر کند، رشد کند و تبدیل به سرطان شود، بنابراین اگر پولیپ‌ها را زود تشخیص بدهیم، می‌توانیم با برداشتن، جلوی بیماری را بگیریم.

عوامل خطر بیماری سرطان روده:

ما می‌توانیم با تغییر سبک زندگی‌مان، احتمال ابتلا به این بیماری را کم کنیم. از جمله عوامل خطر که ما می‌توانیم با برطرف کردنشان با بیماری مبارزه کنیم، می‌توانم به اینها اشاره کنم:

چاقی – مصرف زیاد گوشت قرمز و الکل – مصرف دخانیات.

ورزش، خوردن غذاهای پرفیبر، استفاده داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی مثل بروفن (و البته آسپرین) و استفاده مولتی ویتامین‌ها احتمال بروز بیماری را کم می‌کند.

بعضی از عوامل خطر هم قابل تغییر نیستند و کار خاصی برای برطرف کردنشان نمی‌کرد، تنها می‌شود با شناسایی این افراد در معرض خطر، ترتیبی داد که آنها به صورت مرتب مورد آزمایش قرار بگیرند تا بیماری‌شان در مراحل زود تشخیص داده شود:

- سن بالای 50 سال

- سابقه سرطان روده بزرگ در خود بیمار یا سابقه داشتن پولیپ آدنوماتو در فرد

- مبتلا بودن به سندرم گاردنر (یک سندرم ژنتیکی که در آن تعداد زیادی پولیپ در روده ایجاد می‌شود.)

- مبتلا بودن به بیماری‌های التهابی روده (کرون و کولیت اولسرو)

- شخص سابقه ابتلا به سرطان پستان، تخمدان یا رحم را داشته باشد

- شخص مبتلا به سندرم پولیپوز هامارتومی باشد.

- ابتلا به پولیپوز آدناماتوی مرتبط با MYH

تظاهرات بالینی

یک بیمار مبتلا به سرطان روده بزرگ ممکن است، هیچ علامت خاصی نداشته باشد. ممکن است ما بتوانیم با آزمایش مدفوع وی، دفع خون مخفی را تشخیص بدهیم.

در اینجا می‌خواهم به یک مطلب مهم اشاره کنم: اگر خودتان یا عضوی از خانواده‌تان به کم‌خونی فقر آهن مبتلا شده‌اید و علت خاصی هم برای این فقر آهن پیدا نشده، مثلا کمبود تغذیه‌ای نداشته‌اید، زخم معده نداشته‌اید یا دوره‌های پریود شدید نداشته‌اید، حتما باید مشکوک شوید که نکند سرطانی در روده بزرگ دارید که باعث می‌شود به صورت آهسته و مخفی خون از دست بدهید. اگر سن بیمار هم بالا باشد، باید توجه بیشتری به این نکته کرد.

از علایم دیگر بیماری می‌توان به اینها اشاره کرد: درد شکم به خاطر انسداد یا تهاجم تومور، تغییر عادت اجابت مزاج (یعنی اگر مثلا قبلا هر روز یک بار مدفوع می‌کردید، مدتی هست که دو روز در میان اجابت مزاج دارید.) – کاهش وزن یا بی‌اشتهایی بدون علت خاص.

تشخیص بیماری

بیماری با کولونوسکوپی، سیگموئیدوسکوپی یا تنقیه با باریم تشخیص داده می‌شود.

درمان بیماری:

اگر بیماری در مراحل اولیه باشد، از جراحی و در صورت نیاز شیمی‌درمانی استفاده می‌شود. در مرحله 4 بیماری، تنها درمان تسکینی صورت می‌گیرد.

توجه داشته باشید که اگر بیماری در مرحله یک تشخیص داده شود، میزان بقای 5 ساله به 93 درصد می‌رسد!

این کار هم تنها به لطف غربالگری می‌تواند صورت بگیرد

غربالگری سرطان روده بزرگ:

این قسمت آخر شاید مهم‌ترین قسمت این پست باشد، در ایران متأسفانه اصلا بهایی به غربالگری بیماری‌ها داده نمی‌شود. کلینیک‌های جراحی و شیمی‌درمانی فراوان هستند، اما کلینیک‌های غربالگری معدود هستند و اصولا کمتر کسی هست که بداند در صورت داشتن کدام عوامل خطر یا در صورت رسیدن به کدام سن، باید کدام غربالگری‌ها را انجام بدهد.

ما بسیار بیمارانی را می‌بینیم که تصور می‌کنند با یک آزمایش ساده خون که عادت دارند به آن آزمایش کلی یا چک‌آپ بگویند، می‌توانند از نبود بیماری یا سرطان مهلکی در خود مطمئن شوند، در صورت که این طور نیست.

غربالگری‌ها، یک سری آزمایش‌های ارزان و حساس هستند که با کمک آنها می‌شود، بیماری را در مراحل زودرس تشخیص داد.