گفت‌و‌گوی اختصاصی با خانم دکتر زهرا سجادی

در بحث دلایل رشد منفی جمعیت عوامل مختلفی دخالت دارند که یکی از آنها را می‏توان سیاست گذاری‏های دولت در دهه 60 دانست. اما می‏بینیم که سیاست‏گذاری‏های غرب هم در راستای کاهش جمعیت کشور ما بوده و از این سیاست بسیار حمایت کردند و در این راستا از ظرفیت مسائل زنان در قالب ضرورت تحول در زندگی زنان استفاده کرده اند. تحلیل حضرتعالی از این مسأله چیست؟

جمعیت کشور ما بسیار بحرانی است. یک جریانی از اوایل انقلاب شروع شد و آرام آرام جلو آمد تا به اینجا رسید. قبلاً باور خانواده‏ها این نبود که بتوانند جمعیت را کنترل کنند و جمعیت ما این نبود اما آرام آرام اینقدر تبلیغات گسترده شد که توانستند این تغییر و تحول را ایجاد کنند. این سیاست، تغییرات فرهنگی بسیاری را در پی داشت. این تغییر و تحول به گونه‌ای شده که خانم‌های جامعه‌ی ما نه تنها فرزندآوری را ارزش نمی‌دانند، بلکه آن را به عنوان ناهنجاری مطرح می‌کنند و دقیقاً تغییر فرهنگ این موضوع را ایجاد کرده است. به گونه‌ای که اگر کسی چند بچه داشته باشد، عقب‌مانده و متهجر و کسی که بچه ندارد یا یک بچه دارد، روشنفکر است. این تغییر فرهنگ در طی زمان اتفاق افتاده است. بنا به فرمایش مقام معظم رهبری این تغییر را در کشور ما ایجاد کرده‌اند که باید اصلاح شود. باید درباره‌ی چگونگی این اصلاح، تدبیر کنیم. مثلاً قبلاً تبلیغاتی را روی جعبه‌ی نبات و گز و... می‌دیدید که مردم را به داشتن فرزند کمتر تشویق می‌کرد. کشورهایی مثل کشور ما هزینه‌ی این تبلیغات را از سازمان ملل تأمین می‌کردند.
آن‌قدر این فرهنگ رخنه کرده بود که در تمام رشته‌های دانشگاهی درس عمومی تنظیم خانواده گنجانده شد. در کتاب‌هایی که از سال 1346 تا امروز در دست دانشجویان ما قرار دارد، آمده است اگر جمعیت با همین روال پیش رود، بعد از سال نود، به هر ایرانی فقط یک لیوان آب می‌رسد یا یک خانواده سه یا چهار نفری بیش از یک اتاق سه در چهار نمی‌توانند داشته باشند. یعنی آن‌قدر جمعیت زیاد می‌شود که مکان هم کم می‌آید. آن‌قدر در مورد آینده‌ی کشور راهنمایی کردند که آن عالم و مرجع تقلید می‌گوید، اگر این مطالب محقق شود، جلوگیری لازم است و وظیفه‌ی ما این است که نگذاریم ملت مسلمان به ضعف و ذلت دچار شود. نظر این عالم را در کتاب‌های درسی گنجاندند که دانشجویان بخوانند و بگویند جامعه‌ی مؤمن، مسلمان و شیعه به علما اهمیت می‌دهند.
آن‌قدر سیاه‌نمایی اتفاق افتاد که برخی علما نیز به این نتیجه رسید که باید این موضوع را تحریم کنند. در همه‌ی بخش‌های کشور ما این تغییر فرهنگ را ایجاد کرده‌اند. حتی قانون منع فرزند سوم به بعد را که اگر بچه‌ی سوم به بعد به دنیا آید، نمی‌تواند شناسنامه، بیمه و حق اولاد داشته باشد. این قوانین را وضع کردند و کار فرهنگی مورد نظر خود را انجام دادند، تبلیغات و شعارهایی که لحظه‌ای است، ولی تأثیر خود را می‌گذارد. اکنون متوجه اشتباه خود شده‌ایم.
غرب هم بسیار از این مسأله حمایت کرد. کسانی که تأثیرگذار بودند اشتباه کردند و تحت‌تأثیر غرب و تبلیغات سوء دشمنان قرار گرفتند. می‌خواستند جمعیت کم و محدود شود تا دشمن راحت‌تر بتواند بر ما غلبه کند. اما غافل از اینکه قرآن می‌فرماید«کَم مِّن فِئَةٍ قَلِیلَةٍ غَلَبَتْ فِئَةً کَثِیرَة»ً. در جنگ بدر 313 نفر اصحاب پیغمبر اکرم(صلّی الله علیه و آله) در برابر بیش از هزار نفر پیروز شدند. آن‌ها فکر می‌کنند اگر جمعیت ایران کم شود، می‌توانند بر ما فائق شوند. همان طور که جمعیت ایران کم می‌شود، در واقع جمعیت نخبگان هم کم می‌شود. تصور کنید ایران که از نظر مدارج علمی در رده‌های بالا قرار دارد و روزبه‌روز در حال پیشرفت است، به دلیل کمبود نخبگان از پیشرفت بازماند که این ترفند دشمن است.

به طور کلی افزایش جمعیت در چه صورت تهدید و در چه صورت فرصت است؟

اگر آمار دقیقی در خصوص وضعیت جمعیتی کشور دارید بفرمایید؟ با توجه به تأکیدات مقام معظم رهبری مبنی بر توقف سیاست‏های کنترل جمعیت، آیا این برنا مه‏ها به طور کامل متوقف شده است یا خیر؟

شما به مسأله تغییر فرهنگ خانم ها اشاره فرمودید این مسأله به دلیل نقش و جایگاه زنان در خانواده بسیار اهمیت دارد. متأسفانه می‏بینیم که سبک زندگی زنان در مناسبات خانواده و همچنین در اجتماع روز به روز در حال تغییر است. این مسأله تأثیر خود را در بحث جمعیت هم نشان داده است. رسانه های فراملی و حتی رسانه های داخلی در تغییر سبک زندگی زنان بسیار نقش داشته اند. به نظر شما چگونه می‏توان این وضعیت را اصلاح کرد؟

طی دو دهه اخیر فرهنگی در کشور ما به وجود آمد مبنی بر اینکه رشد جمعیت یعنی از دست دادن زمینه های توسعه و رشد اقتصادی یا به عبارتی کنترل جمعیت شرط مقدماتی توسعه، رشد و پیشرفت است. نظر شما در این خصوص چیست؟ آیا این فرضیه صحیح است؟

یکی از معضلاتی که در کشور ما وجود دارد مسأله‏ی بیکاری جوان‏ها است. به نظر شما این مسأله چه اندازه در کاهش جمعیت تأثیر دارد؟

راهکارهای پیشنهادی شما برای برون رفت از این بحران چیست؟

مقام معظم رهبری فرموده‌اند که یک مرکز عالی زنان تشکیل شود. آیا بهتر نبود این مرکز زیرمجموعه مرکز عالی تعریف می‌شد تا از موازی کاری جلوگیری شود؟