استاد علوم عرفانی حوزه علمیه قم با اشاره به حدیثی از امام کاظم(ع)گفت: وقتی به ما تأکید شد که باید به اهل ذکر مراجعه کنید، یعنی این مراجعه، مراجعه به برهان و استدلال و عقل است که مایه آرامش انسان خواهد بود.
حجت‌الاسلام والمسلمین سید‌علی حسینی آملی، از استادان حوزه علمیه قم در گفت‌وگو با خبرنگار آیین و اندیشه خبرگزاری فارس با اشاره به نزدیک شدن ماه شوال و پایان یک ماه بندگی خدا اظهار داشت: به جهت نزول قرآن در ماه مبارک رمضان و معنویت خاصی که برای همه انسانها وجود دارد، انس مردم با قرآن در این ماه بیشتر از سایر ماه‌ها می‌شود ولی چیزی که مهم است حفظ این انس و حال و هوای معنوی در بقیه ماه‌هاست.
اهل ذکر چه کسانی هستند؟
وی با اشاره به آیه هفت سوره مبارکه انبیاء و تأکید قرآن کریم بر مراجعه به اهل ذکر گفت: خداوند می‌فرماید: «فَسْئَلُوا أَهْلَ الذِّکْرِ إِنْ کُنْتُمْ لا تَعْلَمُونَ؛ اگر نمىدانید، از آگاهان بپرسید.» باید دید این اهل ذکر چه کسانی هستند که خداوند ما را برای حفظ یاد و ذکر خودش به آنها سوق می‌دهد؟
این استاد عرفان حوزه علمیه گفت: رسول اکرم صلی الله علیه و آله فرمودند: اهل ذکر من هستم و ائمه معصومین علیهم‌السلام، به عنوان اهل بیت من هستند. در سایر روایات هم آمده که منظور از اهل ذکری که ما ملزم به مراجعه به آنان هستیم، امیرالمومنین و اهل بیت علیهم‌السلام هستند.
حسینی آملی با اشاره به اینکه هنگامی که به قرآن مراجعه می‌کنیم، با این عناوین و عناوین دیگری نیز رو به رو می‌شویم، گفت: در سوره مبارکه طلاق آیات 10 و 11 حقیقت ذکر را به رسول اکرم(ص) تطبیق داده و رسول الله(ص) را «ذکر» نامیده است: «... قَدْ أَنزَلَ اللَّهُ إِلَیْکمُْ ذِکْرً رَّسُولًا یَتْلُواْ عَلَیْکمُْ ءَایَاتِ الله...»
این استاد حوزه علمیه قم در ادامه اظهار داشت: در سوره مبارکه حجر نیز در آیه شریفه «إِنَّا نَحْنُ نَزَّلْنَا الذِّکْرَ وَ إِنَّا لَهُ لَحافِظُون؛ ما قرآن را نازل کردیم و ما بطور قطع نگهدار آنیم!»، «قرآن» را با عنوان ذکر نامیده است. بنابراین اهل ذکر، اهل رسالت و اهل قرآنند و به ما امر شده که به اهل قرآن و رسالت مراجعه کنیم، چرا که قرآن کلام و یاد خداست و رسول خدا هم یاد خداست.
حسینی آملی تأکید کرد: همان طور که قرآن کریم فرموده است: «الَّذینَ آمَنُوا وَ تَطْمَئِنُّ قُلُوبُهُمْ بِذِکْرِ اللَّهِ أَلا بِذِکْرِ اللَّهِ تَطْمَئِنُّ الْقُلُوبُ؛ آنها کسانى هستند که ایمان آورده‌اند، و دلهایشان به یاد خدا مطمئن (و آرام) است آگاه باشید، تنها با یاد خدا دلها آرامش مىیابد!» (رعد/ 28). با توجه به شواهد بالا یعنی به قرآن و رسالت خاتم الانبیاء، دل آرام می‌گیرد چرا که قرآن و رسالت خاتم الانبیاء شرحی بر متن فطرت انسان است و هر که به اندرون و خواسته‌های باطنی و فطری خودش مراجعه کند، دلش آرام می‌گیرد.
قرآن و رسالت پیامبر اکرم (ص) مایه آرامش همگان است
این استاد حوزه علمیه با بیان اینکه این آرامشی که ما در قرآن از آن تعبیر به طمأنینه کردیم، اعتماد و اطمینان خاطر انسان در مقابل امری است که به او ارائه می‌شود؛ گفت: قرآن، سراسر، برهان و دلیل است و رسالت خاتم الانبیاء که تکیه بر عصمت ایشان دارد، برای همگان مایه قطع الیقین و طمأنینه خاطر است. آنانی که این طمأنینه را تحصیل کردند، با دین خدا با شک و تردید و ریب برخورد نمی‌کنند. بلکه با دین خدا باید بر اساس طمأنینه و یقین برخورد کرد.
وی ادامه داد: حضرت امام موسی بن جعفر علیه‌السلام فرمودند: هر کسی به دین با یقین و برهان و علم وارد شود، کوه‌ها از هم متزلزل شود ولی این انسان از آن باورهای باطنی قرآنی و نبوی که تکیه بر فطرت اصیل انسانی او دارد، هرگز دست نخواهد کشید. در مقابل، آن کسی است که بدون برهان، طمأنینه، اعتماد، قطع و یقین، به اسلام روی آورد با حادثه اندکی دست از دین خواهد کشید و بیرون خواهد رفت.
مراجعه به اهل ذکر، مراجعه به برهان، عقل و استدلال است
این استاد حوزه با توضیح اینکه سخن امام کاظم علیه‌السلام نشان می‌دهد وقتی به ما تأکید شد که باید به اهل ذکر مراجعه کنید یعنی این مراجعه، مراجعه به برهان و استدلال و عقل است که مایه آرامش انسان است، افزود: آنانی که به این مقام طمأنینه رسیدند، مخاطب آیه شریفه «یَا أَیَّتهُا النَّفْسُ الْمُطْمَئنَّةُ ارْجِعِى إِلىَ رَبِّکِ رَاضِیَةً مَّرْضِیَّةً فَادْخُلىِ فىِ عِبَادِى وَ ادْخُلىِ جَنَّتىِ؛ تو اى روح آرامیافته! به سوى پروردگارت بازگرد در حالى که هم تو از او خشنودى و هم او از تو خشنود است، پس در سلک بندگانم درآى، و در بهشتم وارد شو» قرار می‌گیرند.
مدرس علوم عرفانی حوزه علمیه قم بیان داشت: این آرامش خاطر در محضر حقیقت عالم که برخاسته از فطرت انسان است، همان است که انسان از طرف ملائکه الهی دعوت برای بازگشتن نزد خدای سبحان می‌شود. این ندای الهی توسط ملائکه الهی، ندایی به گوش همه اهل قرآن و اهل ولایت امیرالمومنین علیه‌السلام است. هر کس به هر اندازه که به این حقیقت راه یافت، جانش آرام می‌گیرد.
چشیدن، ملاک اصلی آرامش است نه دانستن
حسینی آملی تأکید کرد: نکته مهمی که در اینجا باید عرض کنم این است که ذوق و چشیدن این حقیقت غیر از دانستن آن است. رسیدن به این مرحله با الفاظ و عبارات حل نمی‌شود. مانند کودکی که در همان مرحله اولی که از مادر متولد شده، مادرش از دنیا رفته است. این کودک، اگر همه الفاظ و عبارات را در شأن مادر یاد بگیرد، حتی در همایش‌ها، برترین مقالات در شأن مادر، ارائه دهد، باز هم محبت، عاطفه و احساس مادری را نچشیده است و فقط مطالبی را می‌داند.
وی افزود: این چشیدن، خیلی مهم است و چیزی جای آن را پر نمی‌کند. ذوق و چشیدنی که در عرفان اسلامی از آن حرف زده می‌شود، اینجاست. انسان باید با آن طمأنینه خاطر الهی، حقیقت معنویت قرآن و نورانیت ولایت اهل بیت علیهم‌السلام را بچشد. البته این مسئله یک پیش شرط هم دارد و آن طهارت و پاکی است. هر که بیشتر طهارت تحصیل کرده باشد، به این حقیقت نزدیک‌تر است.
وی با بیان اینکه به این جهت است که تقوا در گام اول، ترک معصیت و ترک گناه شمرده می‌شود، افزود: انسان هر چه بیشتر از گناه دور شد و از ظواهر دنیا و خواسته‌های نفسانی و شیطان، خود را آزاد کرد، یقینا به حقیقت قرآن و آل پیامبر علیهم السلام آشناتر خواهد بود.
حجت‌الاسلام والمسلمین حسینی آملی در پایان اظهار داشت: ان‌شاء‌الله با گذر روزهای ماه مبارک رمضان، این انس با قرآن و ولایت اهل بیت علیهم السلام را از دست ندهیم و نگذاریم آثار پر برکت این ماه شریف، کم رنگ شود و این روزهای رمضانی را شروعی برای تحصیل طهارت و تقوا بدانیم و باید خود را آماده کنیم و این آمادگی را حفظ کنیم تا همه عمر با اهل ذکر باشیم.
