زمانى كه از بیمارى قلبى صحبت مى شود، تصور این كه این عضو حیاتى نتواند ما را در ادامه زندگى همراهى كند، بسیار آزاردهنده خواهد بود.فرد بیمار كه به علت سكته قلبى، نارسایى قلبى و یا عمل جراحى قلب به یك باره متوجه مى شود كه قلب بیمارى دارد، افزون بر ناتوانى هاى جسمى كه به دنبال این بیمارى ها رخ مى دهد، از نظر روحى نیز صدمه فراوانى مى بیند. گاهى بیماران تا روز قبل از بروز یك حادثه قلبى، به ظاهر هیچ گونه مشكلى نداشته اند و همه چیز به طور ناگهانى و غافلگیرانه اتفاق افتاده است. چه بسا فرد تا مدت ها نتواند بپذیرد كه مدتى قادر به انجام بخشى از فعالیت هاى قبلى خود نخواهد بود.
از سوى دیگر مشاهده شده كه تصورات نادرست و اطلاعات بى پایه و اساس ارائه شده از سوى برخى اطرافیان و افراد غیرمتخصص نیز به مشكلات بیمار دامن مى زند. در چنین مواقعى بیمار همه چیز را پایان یافته و بقیه زندگى خود را تاریك مى بیند. چنین احساسى نه تنها زندگى شخصى او را مختل مى كند، بلكه عرصه را بر خانواده و بستگان نیز تنگ خواهد كرد. حال آن كه بیماران قلبى باید بدانند كه بروز بیمارى به معناى پایان دنیا نیست و با استفاده از روش ها و دستورات نوین علمى كه در سراسر دنیا براى بیماران قلبى ارائه مى شود مى توانند زندگى جدید خود را بر پایه اصول صحیحى بنا گذاشت و از ادامه آن لذت ببرد.در قدم نخست توصیه مى شود فاكتورهاى خطرساز براى بروز بیمارى هاى قلبى را بشناسید، چرا كه آگاهى نسبت به آن ها براى پیشگیرى لازم است. برخى از این عوامل مانند ارث، جنس و سن در اختیار شما نبوده و قابل تغییر نیستند. اما براى جلوگیرى از بروز بیمارى هاى قلبى، باید دیگر عوامل خطرساز را تحت كنترل خود درآوریم. بنابراین با حذف دخانیات، متناسب كردن فشار، قند و چربى خون، استرس، چاقى (خصوصاً چاقى شكمى) و كم تحركى مى توان نخستین گام ها را برداشت.
بیشتر این عوامل را مى توان از دوران كودكى و نوجوانى كنترل كرد تا احتمال بروز بیمارى هاى قلبى در دوران بزرگسالى كاهش یابد. برخى از این فاكتورهاى خطرساز ارثى هستند و در خانواده از والدین به فرزندان منتقل شده و یا ناشى از یك بیمارى دیگر هستند. این ها را نیز تا حدى مى توان كنترل كرد. بیمارى هاى مادرزادى قلب، گروه جداگانه اى هستند كه با پیشرفت در امر تشخیص و درمان به میزان قابل توجهى كنترل مى شوند.همچنین هر روز گزارش هایى را از رادیو، تلویزیون و یا مجله هاى پزشكى مى شنوید كه كسانى كه شب ها خر خر مى كنند، طاسى جلوى سر دارند و یا موى زایدى روى لاله گوش دارند، بیشتر به بیمارى هاى قلبى مبتلا مى شوند اما باید به خاطر داشته باشیم كه ابتلا به این نوع عوارض به معنى آن نیست كه به حتم به بیمارى قلبى مبتلا مى شویم، بلكه به شما این هشدار را مى دهند كه اگر فاكتورهاى خطر اصلى (چاقى، دیابت، سیگار، فشار خون بالا، سن، جنس و ارث) را دارید، بیشتر در معرض خطر خواهید بود و باید با كنترل آن ها، خطر بیمارى هاى قلبى را مقدار زیادى كاهش دهید. بنابراین فكر خود را زیاد به اخبارى كه هر روز مى شنوید، مشغول نكنید.
به خاطر داشته باشید كه تصمیم به عمل جراحى قلبى، براى یك بیمار نیاز بیشترى به بررسى هاى مختلف و مشورت میان جراح قلب و متخصص داخلى قلب دارد. پزشكان هم زمانى توصیه به عمل جراحى مى كنند كه روش هاى دیگر مانند درمان دارویى و آنژیوپلاستى و استنت گذارى (براى بیماران عروق كرونر) و یا والولدپلاستى (از راه شریان یا ورید براى بیماران دریچه اى)، براى بیمار مناسب نباشد.توانبخشى قلب نیز برنامه اى است كه به طور اختصاصى براى هر بیمار و نیازهاى طبى وى طراحى مى شود كه شامل ورزش، تغییر در روش زندگى، تغذیه صحیح و حمایت هاى روانى از بیماران قلبى است. برنامه هاى توانبخشى قلب، فعالیت هاى بدنى و سلامت روانى را، بدون آن كه خطر عوارض مهم را افزایش دهند، بهبود مى بخشند. امروزه با توجه به نتایجى همانند بهبود كیفیت زندگى بیمار، افزایش فعالیت بدنى، رضایت از تغییر فاكتورهاى خطرساز، تطابق روانى در برخوردهاى اجتماعى و امكان پیشرفت در فعالیت هاى كارى بیمار، براساس مهارت قبلى او (نه فقط حضور در محل كار) مى توان میزان موفق بودن برنامه هاى توان بخشى را اندازه گرفت. پاسخ هر بیمار به بیمارى قلبى و یا عمل جراحى قلب، با بیمار دیگر متفاوت است و بدن هر بیمار به روش خودش عمل خواهد كرد. همچنین دوران نقاهت براى عمل هاى جراحى مختلف متفاوت خواهد بود.
مهم ترین اهداف توانبخشى بیماران قلبى
كاهش اثرات فیزیكى و روحى بیمارى هاى قلبى، كاهش خطر انفاكتوس مجدد و یا مرگ ناگهانى، كاهش علائم بیمارى، به تأخیر انداختن روند «آترواسكلروز» با ارائه برنامه هاى ورزشى، آموزش و مشاوره ها و تغییر فاكتورهاى خطر و بازگرداندن بیماران قلبى به وضع مطلوب در روابط خانوادگى واجتماعى از مهم ترین اهداف توانبخشى است.
