سحر خیزی
یكی از اموری كه به وسیله علم و تجربه ثابت شده زمینه ساز درك مطالب علمی است سحر خیزی است.
علماء و دانشمندان اسلامی توصیههای زیادی در این مورد كردهاند. حتی برخی از دانشمندان غیر اسلامی هم به این نكته توجه كردهاند.
پیامبر خدا (ص) فرمود: ساعات بامداد، پگاه لحظات مبارك و پربركتی است.
در صبحگاهان جویای دانش باشید زیرا من از پروردگار خویش درخواست نمودم كه برای امت و پیروان من لحظات خیر و بركت را در صبحگاهان تعیین فرماید.
برای سحر خیزی فوائد زیادی ذكر كردهاند از جمله موجب طولانی شدن عمر میشود، طراوت روحی و جسمی و فكری انسان را زیاد میكند، اعصاب انسان را آرامش میبخشد و نیز روزی انسان را زیاد میكند. و ...
آری حافظه در صبحهای زود، بهتر از مواقعی كه شكم پر است فعال است.
و نیز حافظه در صبحها بهتر از شبها و تابستانها بهتر از زمستانها كار میكند.
البته این سحر خیزی در صورتی مفید خواهد بود كه شبها یك مقداری زودتر بخوابید و اگر قرار باشد انسان با خستگی زیاد بخوابد دیگر معلوم نیست صبح زود بتواند بیدار شود و اگر هم بیدار شود حال تفكر و تدبیر را نخواهد داشت.
باید توجه داشت كه وقت سحر، وقت بسیار مباركی است، وقت تهجّد و عبادت خدا است. وقت انس گرفتن با محبوب حقیقی در خلوت شب است. وقتی است كه پیشوایان معصوم اسلام (سلام الله علیهم) مسلمانان را به بیداری و تهجّد در آن ترغیب مینمودند، وقتی است كه علمای بزرگ و صالحان روزگار همیشه در آن وقت از خواب برمیخاستند و در پیشگاه حضرت حق به نماز خواندن و تلاوت قرآن و استغفار میپرداختند و حل مشكلات زندگی و قضای حوائج مهم خود را در این ساعت از ذات مقّدس حق تعالی میخواستند و به مقصود میرسیدند.
خداوند در دو جای قرآن، كسانی را كه در سحرگاهان به استغفار میپردازند و از خداوند كریم و رحیم بخشایش گناهان خود را میخواهند مورد تمجید قرار داده است. (وقت سحر، آخرین قسمت از یك ششم شب میباشد. هر چند وقت نماز شب از نصف شب به بعد آغاز میشود و تا طلوع فجر ادامه پیدا میكند، ولی هر چه به طلوع فجر نزدیكتر باشد، ثواب بیشتری دارد).
در روایات آمده است كه خداوند متعالی، هنگام سحر درهاى آسمانها را میگوشاید و مقرّبان به درگاه خداوند آیند و تسبیح و تهلیل و تكبیر گویند و نغمات ذكر ایشان عالم قدس را بگیرد و در این ساعت است كه خداوند هر حاجتى از او خواسته شود اجابت مىكند و وقت انتشار بركات بر زمین است و آنگاه كه نسیم سحر از مطلع خویش عاشق وار نفس سرد برآرد، آن ساعت درهاى بهشت باز شود و آن باد سحرگاهى با آن لطافت و راحت و لذت از جانب بهشت عَدَن روان باشد.
از داوود پیغمبر پرسیدند: كدام وقت شب فضیلت بیشتر دارد؟ گفت: ندانم لیكن دانم كه وقت سحر، عرش مجید به جنبش درآید.
هر گنج سعادت كه خدا داد به حافظ
***
از یمن دعاى شب و ورد سحرى بود
مرا در این ظلمات آن كه رهنمایى كرد نیاز نیم شب و درس صبحگاهى بود رو به خواب كه حافظ به بارگاه قبول زد ورد نیمه شب و درس صبحگاهى بود.