مقام معظم رهبری در دیدار با نمایندگان بخش خصوصی،
اولین شرط موفقیت در جهاد اقتصادی را، برآورد درست از شرایط کشور و ایجاد
روحیهی امیدآفرینی و پرهیز از ارایهی نگاه منفی و القاء سیاهنمایی در
نزد افکار عمومی مطرح نمودند.
پرهیز از ارایه نگاه منفی و القاء سیاهنمایی از نگاه ایشان، از چند منظر درفضای کنونی ایران قابل توجّه و تأمل میباشد.
1.
از منظر آموزههای ادبیات اقتصاد توسعه و با عنایت به نقش مولفه های نرم
افزاری و سخت افزاری در فرآیند توسعه ی کشورها، ایجاد روحیه
امیدآفرینی، نشاط و پرهیز از تصویرسازی های سیاه آینده، در زمره ی
مولفههای نرم افزاری توسعه قلمداد میشود.
ضریب نفوذ مولفههای نرم افزاری توسعه بسیار بیشتر از حوزه های سخت
افزاری بوده و لذا اثرات زنجیرهای و تصاعدی آن در صورت وجود رویکرد
تضعیفی - تخریبی، دارای ضریب ماندگاری طولانی برآحاد جامعه میباشد که در
نتیجه پیامد آن کاهش ضریب نفوذ اعتماد به نفس ملی خواهد بود.
2.
سرمایه اجتماعی به عنوان یک رهیافتی که کاملتر از سرمایه ی انسانی و
سرمایه ی فیزیکی بوده، در هزارهی جدید مورد توجّه بیشتر اندیشمندان
اجتماعی- اقتصادی در فرآیند جامعه سازی، دولت سازی و سیستم سازی قرار
گرفته است.
محور
کنونی سرمایه ی اجتماعی، شبکههای اجتماعی با محوریت احترام، اعتماد و
هویت بوده که سرمایهها و منابع انسانی یک جامعه را در پیوند هدفمند و
سیستمی قرار می دهد.
حاصل این ارتباط چند لایه و پویا در صورتی که سرمایه ی اجتماعی در بین
آحاد یک جامعه مثبت، تحول آفرین و امیدافزا باشند، تقویت و تحکیم
مناسبات خانوادگی- اجتماعی بوده ، حداقل اثر توسعهای آن کاهش هزینههای
مبادلات اجتماعی و حذف فرآیندهای غیرضروری خواهد بود.
در صورتیکه، سرمایه ی اجتماعی از نوع منفی در پی القا سیاه نمایی و
ارایه ی تصویرهای مخدوش برای جامعه باشد ، هزینه های فرآیند توسعه با
ساختار شبکه ای به صورت سرطانی افزایش یافته، فروپاشی اجتماعی – اقتصادی و
به تبع آن تخریب و انهدام نهادهای کانونی جامعه تسریع خواهد یافت.
3. از منظر آموزه های تئوریک توسعه، منابع و سرمایه های انسانی در نقطه عزیمت کانونی هر استراتژی توسعه قلمداد میشوند.
بدون توجه به سرمایه های انسانی، انجام استراتژی های سخت افزاری در فرآیند توسعه، دستاوردی جزاتلاف منابع ملی نخواهد داشت.
القاء سیاه نمایی و استفاده هدفمند و سازمان یافته از ابزارهای متنوع
جهت تضعیف روحیهی نشاط ملی و امید به آینده، بی اعتمادی سیستمی را در
جامعه نهادینه کرده به نحوی که با رویکرد تعاملی و زنجیرهای اثرات
تخریبی آن تا جزیی ترین لایه های انسانی جامعه به سرعت خود را نشان
خواهد داد.
کالبد شکافی هرم سنی جمعیت در آخرین سرشماری بیانگر آن است که، بخش
عظیمی از این جمعیت جوان بوده و متولدین سالهای بعد از انقلاب اسلامی
میباشند.
از منظر آموزههای روانشناختی در فرآیند توسعه، محور کانونی تمامی
تلاشهای انسانی و به ویژه جوانان و نوجوانان، امید به آینده میباشد به
نحوی که معمار کبیر انقلاب نیز همواره از نوجوانان به عنوان آینده سازان
جامعهی ایران نام میبرد. این در حالی است که، سیاهنمایی و القاء
ناامیدی و یأس، به ویژه در نسل جوان به عنوان اصلی ترین موتور محرکه ی
توسعه، فرآیند توسعه یافتگی اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی را با ناکارامدی
نهادی مواجه ساخته، به صورتی هدفمند و طراحی شده القاء ناکارآمدی جمهوری
اسلامی را در بین اذهان جوانان نهادینه خواهد نمود.
در این صورت رسیدن به آرمانهای تصریح شده در سند چشم انداز، صدور
آموزهها و دستاوردهای انقلاب و ... با تأخیر صورت خواهد گرفت.
4.شواهد تاریخی توسعه ی کشورها نیز به شدت تأکید بر پرهیز از ارایه نگاه های منفی و تخریبی در فرآیند توسعه یافتگی دارد.
تجربه ی ژاپن بعد از جنگ جهانی دوم به خوبی بیانگر این می باشد که نسل
به شدت آسیب دیده از بمباران اتمی، توانستند با خلق روحیه ی حماسی در
قالب یک حرکت همگرا، نوسازی و بازسازی ژاپن را رقم زده به نحوی که هم
اکنون در زمره ی سه اقتصاد برتر دنیا از منظر شاخصهای توسعه ی یافتگی
قلمداد میشود.
تجربه
ی اخیر کشورمان در مواجهه ی با جنگ تحمیلی نیز در کنار کمبود و عدم
وجود تجهیزات و دانش نظامی، تنها در سایه ی وجود روحیه ی نشاط، امید
آفرین و پرهیز جدی از سیاه نمایی در هدایت جنگ بود که، توانست فتوحات
لازم را برای کشور به همراه داشته باشد.
هم اکنون نیز که کشور در سال «جهاد اقتصادی» به سر برده، طرح تحول
اقتصادی را در میانه راه خود داشته و عملیاتی نمودن برنامه پنجم توسعه را
مورد هدفگیری قرار داده است، به عنوان مهمترین و کانونی ترین مولفه،
نیازمند بسته سازی و خلق روحیه ی جهادی، حماسی و توسعهای میباشد.
ایجاد این روحیهی مستلزم خلق تصویرهای امیدآفرین و روشن از آینده به
ویژه از سوی نخبگان اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی در کنار نقد منصفانه از
شرایط میباشد تا بتوان روحیهی جرأت و جسارت در ورود به میدانهای
اقتصادی و اجتماعی را داشته به نحوی که این امر در جزیی ترین لایه های
اجتماعی نهادینه شود.
سایت تحلیلی تبیینی برهان