تبیان، دستیار زندگی

سلام

میخوایم باهم یادبگیریم که ابرنواختر چیه..

اگه بدونیم هم که دوباره خوندش ضرر نداره،داره؟

شاید شما هم چیزهایی راجع به این موضوع برای به ما یاد دادن داشته باشید..

پس با ما همراه باشید..

.

.

ماناباشیدوشادوموفق

یاحق

 

قبل از اینکه به شناختن ابرنواختر بپردازیم،بهتره که نواختر رو بشناسیم..

---

ریشهٔ واژه

نواختر به معنی تازه و نو است و در زبان لاتین نیز نُوا خوانده می‌شود. انگیزهٔ کاربرد این واژه آن است که گذاشتگان می پنداشتند نواختر به راستی زایش یک ستاره است زیرا که این ستارگان ناگهان بیشتر از همیشه درخشان می‌شدند. هر چند امروزه ما می دانیم که که نواختر و ابرنواختر نمودار مرگ یک ستاره اند.

تاریخچه

کهن‌ترین گزارش دیدن یک نواختر به ۱۳۴ سال پیش از زادروز باز می‌گردد و از آن سال تا ۱۹۰۰ زادروزی، ۱۶۰ نواختر دیگر هم دفترینه شده است. با پیشرفت در فناوری نورشناسی و برنامه ریزی پایه‌ای شمار نواخترهای شناسایی شده به دو برابر افزایش پیدا کرده است.

چکیده

نمایی پنداشتی از یک کوتولهٔ سپید که هیدروژن را از یک همراه بزرگ‌تر می‌کشد

زایش یک ستاره ی نو در یک ابر غول آسایی که از گاز و غبار ساخته شده رخ می‌دهد. این ابر با کشش گاز و غبار به درون با نیروی گرانش آغاز به فروپاشی می‌کند و صدها ستاره جوان را بنیاد می نهد. هر ستاره جوان یا پیش ستاره با ساخت انرژی هسته‌ای آغاز به درخشش می‌کند. سپس ستاره میلیاردها سال از سوخت هسته‌ای بهره می‌گیرد و پرتو افشانی می‌کند. ولی سرانجام گازها که به عنوان سوخت واکنش هسته‌ای ستاره عمل می‌کنند، پایان می‌یابد. برآیند اینکه ستاره داغ و داغتر می‌شود، تا جایی که ستاره به یک غول قرمز دگرش می‌یابد. هنگامی که همهٔ سوخت ستاره پایان یافت، ستاره در خود کوچک می‌شود و تبدیل به یک کوتوله سفید می‌گردد که با گذر زمان کم نور و کم نور تر می‌شود. برخی از ستاره‌های بزرگ با چنان سرعتی کاهش حجم می‌یابند که به گونهٔ یک ابرنواختر در می‌آیند و می پکند.

این پدیده در ستارگان کوچک مانند خورشید رخ نمی‌دهد ونکه آن‌ها سرانجام به کوتولهٔ سپید تبدیل می‌شوند و میزان روشنایی نواختران از ابرنواختر‌ها کمتر است. یک نواختر یک پکش هسته‌ای بزرگ است که به خاطر رشد هیدروژن در پوسته یک کوتوله سفید رخ می‌دهد.

---

این هم لینک مطلب ودر واقع منبع ما،یعنی ویکی پدیا==> نواختر

وحالا ابر نواختر چیست؟

---

ابرنواَختر (به انگلیسی: supernova) انفجاری ستاره‌ای است که پرانرژی‌تر از یک نواَختر می‌باشد.

هنگامی که تمام سوخت هسته‌ای یک ستاره با جرم بیشتر از حد چاندراسکار (۱٫۴۴ جرم خورشیدی) به پایان برسد، نیروی گرانش برتری یافته و ستاره شروع به انقباض می‌کند. دراین حالت به دلیل عدم وجود فشار کافی داخلی، ستاره شروع به فروریزش می‌کند، برای وقوع یک انفجار ابرنواختری سرعت فروریزش باید بسیار زیاد باشد. فشار روی هسته ستاره سبب فشردگی آن می‌شود که در نتیجهٔ آن الکترون‌ها و پروتون‌های مجزا ترکیب شده و نوترون‌ها را به وجود می‌آورند زیرا در آن فشار شدید تنها نوترون‌ها می‌توانند وجود داشته باشند. سرانجام بخش بیرونی ستاره منفجر شده و تبدیل به سحابی ابرنواختری می‌شود.

-------------------------------------------------------------------

رده‌بندی ابرنواخترها

-بر پایهٔ نحوهٔ تشکیل

ابرنواخترها بر پایهٔ نحوهٔ تشکیل به دو دستهٔ کلی تقسیم می‌شوند:

گونهٔ اول

گونهٔ اول ابرنواخترها از یک ستاره دوتایی به وجود می‌آیند. در این نوع ابرنواخترها یکی از ستارگان که کوتوله سفید است و بسیار چگال می‌باشد، بر اثر جذب مواد ستارهٔ دیگر به افزایش جرم دچار می‌شود، این افزایش تا جایی ادامه پیدا می‌کند که جرم کوتوله سفید از حد چاندراسکار بگذرد. ابرنواختر هایی از این دست را می‌توان اغلب در ستاره‌های کهن سال جستجو کرد.

گونهٔ دوم

گونه دوم ابرنواخترها، مربوط به ستارگانی با جرم بیشتر است که به شکل طبیعی اتفاق می‌افتد. اساس کار در هر دو نوع ابر نواختر یکسان است و در مراحل تحول و انفجار تفاوتی نمی‌کنند.

حد چاندراسکار

جرم یک ستاره کوتوله سفید نمی‌تواند از ۱٫۴۴ جرم خورشیدی، که اکنون با نام حد چاندراسکار شناخته می‌شود، بیشتر باشد. ستاره‌هایی که جرمشان از این حد بیشتر باشد در انتها به ستاره نوترونی و یا سیاهچاله تبدیل می‌شوند.

-------------------------------------------------------------------

-بر پایهٔ وجود هیدروژن

یک انفجار ستاره‌ای که در آن کل ستاره تحت تاثیر قرار می‌گیرد. به دنبال انفجار درخشندگی ستاره حتا به اندازه ۲۰ قدر می‌تواند درخشان تر شود. ابرنواخترها با توجه به بودن یا نبودن هیدروژن در طیفشان به دو دسته یعنی ابرنواختر نوع یک و نوع دو تقسیم می‌شوند. ابرنواخترهای نوع یک (Type I) نشانی از وجود هیدروژن در طیفشان ندارند در حالیکه ابرنواخترهای نوع دو (Type II) دارند. در حال حاضر می‌دانیم که دلیل اصلی انفجار بودن یا نبودن هیدروژن نیست بنابراین دسته بندیهای جدیدی تعریف شده‌اند. دو مدل برای توجیه انفجار وجود دارد.

در مدل اول، ابرنواخترهای با هسته رمبنده می‌باشند که در حقیقت ستاره‌های پرجرمی هستند که سوخت هسته‌ای درونشان به اتمام رسیده‌است و با توجه به اینکه جرم هسته به ماوراء حد چاندراسکار می‌رسد انقباض هسته تا رسیدن به تبهگنی نوترونی و در واقع تبدیل شدن ستاره به یک ستاره نوترونی ادامه پیدا می‌کند و در نتیجه این وضعیت مواد ستاره در لایه‌های بالایی جو به بیرون پرتاب می‌شوند. در مدل دوم ابرنواختر در ستاره‌های دوتایی بسیار نزدیک رخ می‌دهد که در آن جرم ستاره کوتوله سفید بدلیل جاری شدن مواد از ستاره همدم به سوی آن از حد چاندراسکار بیشتر می‌شود و ستاره کوتوله سفید به حالت انفجار می‌رسد و ابرنواختر به وجود می‌آید.

نوع Ia

ابرنواخترهای نوع Ia در تمام کهکشانها وجود دارند اما در بازوهای مارپیچی کهکشانهای مارپیچی کمتر به چشم می‌خورند. این ابرنواخترها دارای عناصری مانند منیزیم، سیلیکون، گوگرد و کلسیم هستند که در زمان حداکثر نورانیت در طیف آشکار می‌شوند و بعد از گذشتن از حال حداکثر نورانیت با کاهش نور٬ آهن نیز خودنمایی می‌کند. نمودار نور این گونه ابرنواخترها طی حدود دو هفته افزایش نورانیت را نشان می‌دهد و پس از آن با کاهش نورانیت طی چند ماه روبرو می‌شود. تصور براین است که ابرنواخترهای نوع Ia ناشی از انفجار بدلیل انتقال جرم بین ستاره‌ای پیر باعمر زیاد در یک ستاره دوتایی بسیار نزدیک به هم باشند. از آنجایی که درخشندگی این ابرنواخترها زیاد است از آنها برای تخمین فاصله کهکشانهای بسیار دور استفاده می‌شود.

نوع II

ابرنواخترهای نوع II در کهکشانهای بیضوی به چشم نمی‌خورند، اما به جای آن در بازوهای کهکشانهای مارپیچی و گاهی در کهکشانهای نامنظم بچشم می‌خورند. این ابرنواخترها طیف معمولی مانند بقیه ستاره‌ها از خود نشان می‌دهند. منحنی نور این ابرنواخترها طی حدود یک هفته به حداکثر می‌رسد، برای حدود یک ماه تقریباً ثابت می‌ماند، و سپس طی چند هفته ناگهان کاهش می‌یابد و طی چند ماه در همین وضعیت با نور ناچیز باقی می‌ماند. تصور براین است که این گونه ابرنواخترها نتیجهٔ انفجار در هستهٔ یک غول سرخ با یک گسترهٔ پرجرم باشند.

نوع Ib و Ic

ابرنواخترهای نوع Ib و Ic فقط در بازوهای کهکشانهای مارپیچی رخ می‌دهند. هر دو گونه نشانه‌هایی از اکسیژن منیزیم و کلسیم بعد از حداکثر نورانیت در طیفشان دارند. علاوه بر آن ابرنواخترهای گونه Ib در نزدیکی حداکثر نورانیت نشانه‌هایی از وجود هلیم در طیفشان دارند. منحنی نوری هر دو گونه Ib و Ic مانند گونه Ia می‌باشد، ولی با این تفاوت که در زمان حداکثر درخشندگی نور آنها کمتر از نور ابرنواخترهای گونه Ia می‌شود. دو گونهٔ Ib و Ic معمولاً چشمهٔ امواج رادیویی هم می‌باشند، در حالی که ابرنواخترهای Ia دارای چنین خاصیتی نیستند. تصور بر این است که ابرنواخترهای گونه Ib و Ic ناشی از انفجار در ستارگان پرجرمی باشند که محتوای هیدروژنی شان به اتمام رسیده و در گونهٔ Ic محتوای هلیومی نیز به اتمام رسیده باشد.

-------------------------------------------------------------------

رویدادهای پس از انفجار

به دنبال انفجار ابرنواختری یک ستاره نوترونی به وجود می‌آید که احتمال دارد در مرکز پوششی کروی از ابر باشد که این ابر همان مواد ستاره است که به بیرون پرتاب شده‌اند. این سحابی، باقیمانده ابرنواختری (Supernova remnant) نام دارد. باقیمانده‌های ابرنواختری که یک تپنده در میان آن باشد سحابی باد تپ اختر (Pulsar wind nebula یا به طور مخفف Plerion) نامیده می‌شود.

-------------------------------------------------------------------

تعداد ابرنواخترها

آهنگ مشاهدهٔ ابرنواختر در یک کهکشان معمولی در حدود یک ابرنواختر در صد سال است و در کهکشانهایی که از لبه دیده می‌شوند به دلیل غبارهای تیره کننده بسیار کم هستند. در هزاره گذشته تنها پنج ابرنواختر در کهکشان راه شیری مشاهده شده‌اند به علاوهٔ ابرنواختر SN ۱۹۸۷ که در ابر ماژلانی بزرگ روی داد. با آمدن فن آوری سی سی دی به میان اخترشناسان آماتور همواره بر تعداد ابرنواختر هایی که در دیگر کهکشان‌ها کشف می‌شوند افزوده شده‌است. تلسکوپ‌های خودکار نیز که با هدایت رایانه به طور اتوماتیک به عکسبرداری ومقایسهٔ عکس‌ها از هزاران کهکشان طی یک شب می‌پردازند کمک بزرگی به کشف ابرنواخترها کرده‌اند.

-------------------------------------------------------------------

ابرنواختر ۱۰۵۴

ابرنواختر سال ۱۰۵۴ به عنوان منشاء سحابی خرچنگ در صورت فلکی گاو توسط ادوین هابل معرفی شده‌است. مانند دو ابرنواختر سال ۱۰۰۶ و ۱۱۸۱ این ابرنواختر نیز توسط ستاره شناسانی از مشرق زمین ثبت شده بود. ستاره شناسانی از چین، شبه جزیره کره، جغرافیای اسلام و اروپا در ثبت این ابرنواخترها سهم داشته‌اند. نشانه‌هایی از ابرنواختر سال ۱۰۵۴ در نقاشی هایی در قاره آمریکا به چشم می‌خورند.

-------------------------------------------------------------------

ابرنواخترهای بعد از سده ۱۵

ابرنواختر سال ۱۵۷۲ با دقت توسط تیکو براهه رصد شده‌است. او به ثبت موقعیت و تغییرات درخشندگی آن بطور روزانه پرداخت. او متوجه شد که باوجود گردش زمین هیچ اختلاف منظری وجود ندارد بنابراین این جرم باید ماوراء مدار ماه باشد. حرکت نکردن این جرم طی ۱۸ ماه که ناپدید شد نشان می‌داد که مدار آن باید ماوراء مدار کیوان باشد (در آن زمان دورترین سیاره شناخته شده زحل بود). این مشاهدات آن را در میان بقیه ستارگان آسمان قرار داد. ابرنواختر سال ۱۶۰۴ بانام ستاره کپلر شناخته می‌شود گرچه او اولین نفری نبود که آن را مشاهده می‌کرد. نشانه‌هایی وجود دارد که در سال ۱۶۸۰ نیز ابرنواختری در صورت فلکی ذات الکرسی وجود داشته‌است. توده ابری بزرگ و در حال گسترش در این منطقه وجود دارد که دارای تابش قوی امواج رادیویی نیز می‌باشد این سحابی با نام ذات‌الکرسی آ شناخته می‌شود. هیچ انفجار نوری از این انفجار گزارش نشده‌است. امکان دارد ستاره قبل از انفجار لایه‌های بیرونی خود را پرتاب کرده باشد یا اینکه انفجار آن ضعیف بوده‌است.

-------------------------------------------------------------------

منابع

• آکادمی علوم فضایی ایران ^{[پیوند مرده]}
• http://www.haftaseman.ir/webdb/article.asp?id=763
• فهرست عنوان‌های فیزیک
• سرمدی، مهرداد. "واژه نامهٔ اخترشناسی". تهران:فرهنگ معاصر http://www.farhangmoaser.com ISBN 964-8637-38-5
• http://biblioteca.universia.net (در انگلیسی)

---

این هم لینک مطلب ودر واقع منبع ما،یعنی ویکی پدیا==> ابر نواختر

در 23 فوریه 1987 ابرنواختر عظیمی در یكی از كهكشان‌های راه شیری فوران كرد. اخترشناسانی كه آن موقع این حادثه تاریخی را مورد بررسی قرار می‌دادند، این پرسش را نیز مطرح می‌كردند كه از بابت این فوران عظیم تا چه میزان نوترینو تولید و روانه زمین شده است؟ دانشمندان تخمین زدند در عرض تنها 15 ثانیه حجم عظیمی از این ذرات روانه زمین شده است. دانشمندانی كه در تاسیسات زیرزمینی پیشرفته آمریكا و ژاپن این رویداد را زیر نظر داشتند از ردیابی این حجم عظیم در زمین خبر دادند.

اكنون فیزیك اخترشناسان به این نتیجه رسیده بودند كه سقوط جاذبه‌ای یك ابرنواختر می‌تواند منبع عظیمی از تولید نوترینوها باشد. در این میان باید به نكته‌ای ظریف توجه كرد و آن این‌كه نور فلش مانندی كه از بابت سقوط جاذبه‌ای یك ابرنواختر دیده می‌شود، تنها بخش بسیار كوچكی از رویداد عظیم كیهانی است كه در آن نقطه از عالم روی داده است. دانشمندان با محاسبه شمار نوترینوهایی كه در آن روز تاریخی ردیابی كردند و همچنین اطلاعاتی كه درخصوص فاصله آن ابرنواختر از زمین داشتند، توانستند محاسباتی درخصوص ویژگی‌های مربوط به این ذرات و از جمله میزان انرژی نهفته در آنها انجام دهند. این محاسبات نشان داد كه نظریه ابرنواخترهای صحیح بوده است، یعنی زمانی كه ستارگان در خود فرو می‌ریزند حجم عظیمی از ذرات نوترینو را از خود رها می‌كنند. این عدد بسیار بزرگ است یعنی 10 به توان 59 یا به عبارتی دیگر عدد یك و 9 صفر كه در مقابل آن قرار می‌گیرد. اگر بخواهیم این عدد را بخوانیم باید بگوییم: 100 میلیارد تریلیون تریلیون تریلیون تریلیون نوترینو! بدیهی است كه تصور كنیم این حجم عظیم از ذرات نوترینو میزان انرژی عظیمی نیز در خود نهفته دارند. پس از انجام این محاسبات تاریخی بود كه فیزیك اخترشناسان بر آن شدند تا نگاه دقیق‌تری روی ابرنواخترها داشته باشند.

اما در حالی كه مخازن آبی قرار گرفته در عمق زمین ابتكار عمل خوب و موثری برای شكار نوترینوها به شمار می‌آید، باید برای شكار دسته‌های بزرگ‌تر، تور وسیع‌تری نیز پهن كرد. در اینجا صحبت از نوترینوهایی است كه از فواصل بسیار دور كیهانی به زمین می‌رسند. بزرگ‌ترین تور شكار نوترینویی كه تاكنون ساخته شده همان Ice Cube راه‌اندازی شده در قطب جنوب است. این پروژه بزرگ فاصله چندانی تا تكمیل شدن ندارد. البته در اینجا برای این‌كه نوترینوها را به دام بیندازند نه از آب بلكه از یخ استفاده می‌كنند. البته بدیهی است كه استفاده از یخ در قطب جنوب همانقدر ساده است كه خواستن از دانشمندان برای تولید یخ و نگاه داشتن آن در دمای مورد نظر برای مدت طولانی و آن هم در حجم بالا در خانه كاری دشوار است. دقیقا به همین خاطر بوده است كه این پروژه بزرگ در قطب جنوب آغاز شده است. قرن‌های طولانی است كه در قطب جنوب برف می‌بارد. این حجم عظیم برف در لایه‌های زیرین یخی این منطقه فشار خیره‌كننده‌ای تولید كرده است كه در زیر آن تمامی حباب‌های هوا، له شده‌اند. دانشمندان از صدها حسگر در عمق یخ‌های به كار گرفته شده در پروژه Ice Cube استفاده می‌كنند. اكنون كه این گزارش را می‌خوانید تنها چند روز از قرار گرفتن آخرین سری این حسگرها در دل یخ‌های مورد نظر گذشته است. در دنیای فیزیك اتفاقات بسیار خاصی نیز روی می‌دهد كه یكی از آنها در این پروژه دیده می‌شود. برخورد نوترینوها به یك اتم یخ موجب تولید ذره دیگری به نام muon می‌شود. این ذرات نور آبی تولید می‌كنند كه به وسیله حسگرهای نوری ثبت می‌شوند و از آنجا كه یخ كاملا شفاف و خالص است، پرتوهای نور آبی می‌توانند بی‌آن كه افت رنگ پیدا كنند تا صدها متر در دل یخ نفوذ كنند.

مشكلی كه در اینجا وجود دارد و درخصوص نوترینوهایی كه از رویدادهای بسیار دور دست كیهانی تولید و روانه زمین می‌شوند نیز دیده می‌شود، این است كه muon‌ها زمانی تولید می‌شوند كه پرتوهای كیهانی با اتم‌های اتمسفریك زمین برخورد می‌كنند، اما ازآنجاكه نوترینوها تنها ذرات شناخته شده‌ای هستند كه می‌توانند از زمین نیز عبور كنند، پروژه Ice Cube می‌تواند از زمین به عنوان فیلتر استفاده كند.

دانشمندان دریافته‌اند شدت نوترینوهایی كه از سایر ستارگان تولید می‌شود در مقایسه با نوترینوهایی كه از خورشید تولید و روانه زمین می‌شوند همچون شب پرستاره در برابر روز است. شكار نوترینوهایی كه از خورشید به زمین می‌رسند كار بسیار دشواری است چه برسد به نوترینوهایی كه از عمق كیهان راهی زمین می‌شوند. برای این دسته اخیر به تورهای بزرگ شكار نیاز است و پروژه Ice Cube همان تور بزرگ مورد نظر دانشمندان است. پروژه Ice Cube به ما كمك خواهد كرد تا چیزهایی را در عالم ببینیم كه در روز روشن قابل رویت نیستند. همچنین اطلاعات ارزشمندی درخصوص امواج الكترومغناطیسی در اختیار ما قرار می‌دهد. پس از همین حالا پرسش‌هایی را كه دانشمندان به دنبال دستیابی به پاسخ آنها درخصوص دنیای نوترینوها هستند باید با استفاده از نتایج تحقیقات صورت گرفته در پروژه Ice Cube حل شده تصور كرد، اما فقط یك امای كوچك دارد؛ تا یك دهه دیگر باید صبر كرد.

---

این مطلب،یه قسمت از یه مطلبی هست که توی ویژه نامه ی سیب از روزنامه ی جام جم که پنجشنبه ها منتشر میشه،چاپ شده،این هم لینکش هست روی جام جم آنلاین==> مرموزترین ماده دنیا در قلب قطب جنوب

ماناباشیدوشادوموفق

یاحق

مطلب ابتدایی این تاپیک رو هم یک نگاهی بزنید:

http://www.tebyan.net/index.aspx?pid=17257&threadID=237194&forumID=887