آیا فیلم مشهور دکتر استرنجلاو را دیدهاید؟ این فیلم را استنلی کوبریک در سال ۱۹۶۴ ساخته بود و در آن پیتر سلرز در نقش دکتر استنرجلاو، کنترلی روی یکی از دستهایش نداشت، این دست خودسر مرتب میخواست که سلام نازی بدهد!
اما جالب است بدانید که این مشکل منحصر به این فیلم نیست و سندرمی به نام سندرم دست بیگانه (Alien hand syndrome) یا سندرم دست نابهنجار (anarchic hand) یا سندرم دکتر استرنجلاو وجود دارد!
در این اختلال نورولوژیک یک دست سرخود عمل میکند، گویی که تحت اراده مغزی جدا از مغز بیمار است. این سندرم به بهترین وجه در مواردی مشاهده می شود که دو نیمکره مغزشان با جراحی جدا شده باشد (عملی که گاها برای تسکین علائم برخی بیماران صرعی انجام می شود). همچنین در برخی موارد بعد از جراحی مغز، سکته ها و یا عفونت های مغز رخ می دهد.
البته در بیماریهایی مثل تشنج، لرزش دست یا اختلالات حرکتی مثل کره، دیستونی و آتتوز هم دست بیاختیار حرکت میکند. اما این موارد را زیرمجموعه سندرم دست بیگانه نیستند. چون در این بیماریهای دست حرکاتی بیهدف دارد، اما حرکات دست در سندرم دست بیگانه هدفدار هستند.
نخستین بار یک نورولوژیست آلمانی به نام دکتر کورت گلداشتاین در سال ۱۹۰۸، موردی از سندرم دست بیگانه را گزارش کرد. دست چپ بیمار او هر کاری که دلش میخواست انجام میداد و حتی یک بار میخواست خفهاش کند!
دکتر کن هیلمن، یکی از نورولوژیستهای دانشگاه کالیفرنیا، موارد جالبی از این سندرم را به خاطر میآورد: مثلا او بیماری را به یاد میآورد که در هنگام خرید با دست چپش که دست بیگانه بود، کفش قرمزی را انتخاب میکرد ولی دست راستش، آن کفش را سر جایش میگذاشت و کفشی آبی را برمیداشت!
در این سندرم بیمار حس طبیعی در دستش دارد ولی رفتارهای آن به طریقی است که کاملا از رفتار نرمال صاحبش متمایز و متفاوت می باشد.
سندرم دست بیگانه به علل مختلفی به وجود میآید.
آسیب به ناحیهای از مغز به نام کورپوس کالوزوم که دو نیمکره مغز را به هم متصل میکند، میتواند باعث سندرم دست بیگانه شود. این آسیب میتواند در طی جراحیهایی که برای کنترل تشنج انجام میشود یا بعد از سکته مغزی رخ دهد. معمولا دست چپ، بیگانه میشود، چون دست چپ از از نیمکره راست فرمان میگیرد.
اگر سندرم دست بیگانه داریم، پس چرا سندرم پای بیگانه نداریم؟! شاید علت این مطلب، کنترل دو طرف بیشتر پاها توسط مغز باشد.
یک نوع شایعتر ولی کمتر عجیبتر سندرم دست بیگانه، بیماری است که در گرفتن اشیا و اجسام توسط دست غیر قابل کنترل میشود. در این نوع بیماری، شخص ممکن است هر چیزی را که جلویش باشد، با دست محکم بگیرد و رها نکند. این نوع بیماری، به خاطر آسیب به لوب پیشانی مغز رخ میدهد، چون این قسمت از مغز به موازات بالغ شدن مغز، رفلکس طبیعی چنک زدن را مهار میکند.
آسیب به قسمت خلفی جانبی لوب آهیانه یا لوب خلفی مغز هم میتواند باعث سندرم دست بیگانه شود. در این نوع از بیماری حرکات دست خشنتر است و شخص ناخودآگاه کف دستش را طوری موقعیت میدهد که از تماس با اشیای مجاور، پرهیز کند.
در بیماریهای پیشرونده تحلیلبرنده عصبی مثل کروتزفلد جاکوب و زوال قشری قاعدهای ، هم سندرم دست بیگانه دیده میشود.
-------------
انشالله در ادامه بیشتر به مورد خواهم پرداخت.