بخش اقتصاد- چند روزی از اجرای طرح هدفمندی یارانه ها می گذرد. نحوه اجرای طرح و تثبیت قیمت ها باعث رضایت مقامات دولتی شده است.بد نیست که به برخی از اظهار نظرها در این زمینه بپردازیم:

وضعیت رضایت بخش بازار

محمدعلی ضیغمی معاون وزیر بازرگانی، ضمن ابراز رضایت از شرایط حاکم بر بازار از کاهش حضور فیزیکی بازرسان در بازار و تداوم فعالیت‌های نظارتی از طریق گزارش‌های مردمی و اطلاعات موجود خبر داد. به گفته ضیغمی، ثبات قیمت‌ها و فراوانی کالا در بازار پایدار خواهد بود و وزارت بازرگانی فعلا برنامه‌ای برای آزاد‌سازی‌ ذخایر خود ندارد.وی، افزایش قیمت‌ها در سال آینده را منتفی دانست و ادامه داد: عدم‌ تغییر قیمت‌ها تا پایان سال به معنای افزایش قیمت از ابتدای سال آینده نیست.

افزایش قیمت نخواهیم داشت

محمدرضا فرزین سخنگوی کارگروه طرح تحول اقتصادی نیز با بیان اینکه تمرکز اصلی بسته‌های سیاستی و حمایتی بر تقویت بخش تولید است، اظهار داشت: با افزایش تولید و بهبود بهره ‌وری شاهد افزایش قیمت‌ها نخواهیم بود. فرزین با بیان این مطلب به پایگاه اطلاع رسانی دولت گفت: مطابق برنامه‌ ریزی‌هایی که پیش از این صورت گرفته است، برای تک ‌تک بخش‌ها بسته‌های حمایتی و سیاستی داشتیم و تمرکز اصلی روی بسته‌های سیاستی و حمایتی این بود که بتوانیم بخش تولید را تقویت کنیم تا بخش تولید با اجرای قانون هدفمندی یارانه‌ها بتواند همچنان نیازهای بازار را پاسخگو باشد.

وفور کالا در بازار

 قاسم نوده‌فراهانی رئیس شورای اصناف کشور نیز با اشاره به‌وجود کالا به اندازه کافی در بازار، گفت: وضع قیمت‌ها هیچ تغییری نکرده و بازار جریان عادی خود را دارد. قاسم نوده‌فراهانی ادامه داد: با توجه به موجود بودن کالا به‌اندازه کافی در واحدهای صنفی و بازار، فکر نمی‌کنم نیاز باشد از انباردارها نیز کمک بگیریم. نوده فراهانی بر خلاف معاون وزیر بازرگانی از تشدید بازرسی و نظارت در کشور خبر داد.

اما آیا اینکه دولتی ها از اجرای طرح راضی هستند الزاما به معنای رضایت مردم از اجرای طرح است؟ یا به عبارت دیگر لازم است چه اقداماتی صورت بگیرد که مردم هم راضی باشند و دچار خسران نگردند؟

به نظر میرسد که دولت با انجام برنامه ریزی های مناسب و ایجاد بسته های حمایتی متفاوت وظیفه خود را انجام داده و از اینجا به بعد باید به مشارکت مردمی و اصلاح الگوی مصرف توجه کرد. اما این تغییرات به چه شکلی خواهند بود؟

در واقع هدف اصلی از اجرای قانون هدفمندی یارانه‌ها، افزون بر مصرف عادلانه حامل‌های انرژی، مهار مصرف بی ‌رویه حامل‌های انرژی و تغییر الگوی کلی مصرف کالاها و خدمات است.

چند توصیه برای تغییر الگوی مصرف

واقعیت این است که میزان یارانه نقدی هر نفر در روز حدود 1300 تومان بیشتر نیست و به همین دلیل باید اندیشه کرد که دل بستن به یارانه‌های نقدی به‌عنوان مکمل و مسکنی بر هزینه‌های احتمالی ناشی از تداوم روند کنونی مصرف، اطمینان بخش نخواهد بود و بر این اساس پیشنهاد می‌شود خانوارهای ایرانی با درک دشواری‌های پیش رو نسبت به تغییر الگوی مصرفی خود و مدیریت هزینه‌ های زندگی اقدام کنند.

پس انداز و سرمایه‌گذاری:

فرض کنید بخشی از یارانه نقدی پرداختی دولت اضافه خواهد آمد. بهتر است به جای هزینه کردن فوری و خرج تراشیدن‌های غیرضرور، مبلغ اضافه را پس‌انداز یا سرمایه‌ گذاری کنید؛ در بانک ‌ها سپرده‌گذاری کنید یا اوراق مشارکت بخرید. اگر آگاهی کافی از بازار سهام دارید به صندوق‌های سرمایه ‌گذاری فعال در بازار بورس بپیوندید.

مهم پس انداز و سرمایه‌ گذاری در زمینه‌هایی است که بازده اقتصادی آنها با اصلاح قیمت حامل‌های انرژی به نسبت سایر فعالیت‌ها بالاست، حتی بالاتر از نرخ تورم مورد انتظار.

کاهش هزینه‌ های غیرضرور و پرهیز از تجمل گرایی:

چاره‌ای نیست باید هزینه‌های غیرضرور را کم کرد و دست از تجمل گرایی برداشت. دست‌ کم اینکه با کاهش هزینه‌های مکالمه اعضای یک خانوار با تلفن همراه در یک دوره زمانی می‌ توان، بخشی از هزینه‌های ناشی از افزایش بهای قبوض 3گانه برق، آب و گاز را جبران کرد.

اصلاح ساختار مصرف انرژی خانوار:

میزان یارانه نقدی تنها کفاف افزایش هزینه‌های حامل‌های انرژی مصرفی خانوار را خواهد داد. با این فرض نخست باید ساختار مصرف انرژی خانوار اصلاح شود.

نخستین توصیه کارشناسان برای خانوارها به‌ ویژه خانوارهای دارای سطح درآمد پایین و متوسط، تلاش به‌منظور اصلاح ساختار مصرف انرژی است که می ‌تواند مجموعه‌ای از راهکارها از جمله، استفاده از روش‌های نوین برای جلوگیری از هدررفت انرژی در محیط زندگی، جایگزینی وسایل زندگی پرمصرف به کم مصرف و با بازده بالا، مدیریت مصرف انرژی اعضای خانوار بسته به نیاز هر یک و توجیه ضرورت کاهش مصرف انرژی به تک ‌تک فرزندان متناسب با نوع حامل‌های انرژی مصرفی خانوار را شامل شود. از این ‌رو برای توفیق در اصلاح الگوی مصرف انرژی خانوار مشارکت همه ذی ‌نفعان به فراخور فهم و البته نوع مصرف آنهاست.

تغییر رفتار حمل‌ونقل:

 اندکی باید صبر پیشه کرد. با تغییر رفتار اعضای خانوار در استفاده از وسایل نقلیه می‌ توان هزینه‌های ناشی از آزادسازی تدریجی قیمت‌ها را کم کرد.

کاهش تردد خودروهای درون‌شهری به ‌ویژه در کلانشهرها، باعث سهولت در رفت‌وآمد و کاهش هزینه‌های رفت‌وآمد خواهد شد. استفاده از حمل‌ونقل عمومی دست ‌کم این فرصت را ایجاد خواهد کرد تا دولت تحت‌ تأثیر افزایش تقاضا برای استفاده مردم از حمل‌ونقل عمومی، رویکرد همکاری خود در اعطای تسهیلات به مدیران‌ شهری را تغییر دهد. استقبال همگانی از حمل‌ونقل درون شهری البته باعث کاهش آلودگی هوا و کاهش هزینه‌های سلامت و تقویت بودجه خانوار خواهد شد. آیا وقت آن نشده که با فرهنگ استفاده فاجعه بار از خودروهای شخصی و سفرهای غیرضرور وداع شود؟

خرید کالاهای بادوام با مصرف انرژی کمتر:

پیشنهاد می‌ شود خانوارها با دقت و وسواس زیاد نسبت به خرید کالاهای بادوام و دارای مصرف انرژی کمتر اقدام کنند و از این طریق هم هزینه کمتری بابت مصرف انرژی، به ‌ویژه برق، پرداخت کنند و هم این امکان را فراهم کنند تا انرژی برق که به گرانی تولید می‌شود، به ارزانی هزینه نشود.

مشاوره گرفتن از خبرگان اقتصادی و بی‌توجهی به شایعه‌ها:

 واقعیت این است که تا‌کنون سیاست دولتمردان در اطلاع رسانی درباره واقعیت اجرای قانون هدفمندی یارانه‌ها بیشتر بر مبنای خوش‌ بینی قرار دارد، در حالی که باید منتظر ماند و اثر افزایش قیمت‌ها بر بودجه خانوار را مشاهده کرد.

به ‌نظر می ‌رسد باید به جای تکیه بر سیاست گفتار درمانی با اطلاع رسانی دقیق دانش اقتصادی مردم را افزایش داد و بی‌ توجه به شایعات و فرهنگ شفاهی، به استفاده و مشاوره گرفتن از خبرگان اقتصادی روی آورد. چه اینکه درک درست و واقع بینانه نسبت به آثار و عوارض ناشی از آزادسازی یارانه‌ها، به تشخیص و درمان دشواری ‌ها کمک خواهد کرد.

اختصاص یارانه‌های نقدی به پرداخت هزینه‌های مستقیم:

پیش از اینکه به خرج کردن زودهنگام یارانه‌های نقدی روی آورده شود باید فکر کرد که دست‌کم 2 ماه دیگر قبض‌های جدید آب، برق و گاز می ‌رسد. اندکی صبر نشان خواهد داد که وضعیت دخل و خرج خانواده‌ها چگونه خواهد بود.

افزون بر این همیشه خرج کردن آسان‌تر از کسب درآمد است پس قبول کنیم که باید فرهنگ اقتصادی خانوار را تغییر داد؛ ابتدا درآمد کافی، سپس هزینه به اندازه و سرانجام کمی هم پس انداز. این منش اقتصادی همه مردم دنیاست.

نتیجه اینکه

مدیریت مصرف انرژی و هزینه‌های زندگی دیگر نه شوخی بردار است و نه یک انتخاب و با وجود اینکه همه به خوبی میدانیم که اجرای این طرح لازم و اجتناب ناپذیر است و یک جراحی بزرگ برای سلامت اقتصاد ایران به شمار می آید اما باید دانست هر طرحی با این عظمت هزینه هایی هم خواهد داشت که البته اگر با برنامه ریزی درست اجرا شود و همکاری لازم میان تمام بخش ها و مردم وجود داشته باشد این هزینه ها می تواند به فرصت تبدیل شود. فرصتی برای اصلاح همگانی الگوی مصرف و توجه به توسعه پایدار و حفظ منابع ارزشمند منابع انرژی برای نسل های آینده. به عبارتی این طرح عظیم نعمتی است که اگر همگی وظایف خود را نسبت به آن به درستی ایفا نکنیم می تواند به نقمت تبدیل شود

مقالات همشهری