تبیان، دستیار زندگی

بسم‌الله الرحمن الرحیم
همانگونه كه از مجموعه شواهد و قرائن و سخنان مسئولان برمی آید، زمان مرحله آزادسازی قیمت‌ها در روند اجرای قانون هدفمندسازی یارانه‌ها بسیار نزدیك است و طولی نخواهد كشید كه با اعلام رسمی دولت، یارانه تعداد زیادی از اقلام مصرفی جامعه به قیمت تمام شده خود خواهد رسید.
اندك آشنایی با فضای كلی اقتصاد و افكار عمومی ایران بروشنی مشخص می‌كند كه اجرای این مرحله از قانون هدفمندی به غایت خطیر و نیازمند درایتی بیش از مراحل گذشته است چرا كه اشتباه در این مرحله و غفلت از پیامدهای محتمل آن این قدرت را دارد كه تمامی زحمات و تدابیر مراحل قبلی را ناكام كند و این اصلاح ساختاری را برای مدتها به محاق فروبرد.
آنچنان كه از گفته‌های اشاره وار مسئولان دولتی در مورد شیوه مورد نظر مجریان قانون هدفمندی
یارانه‌ها می‌توان حدس زد، دولت برای اجرای این قانون راهبردی را برگزیده كه در ادبیات اقتصادی از آن به راهبرد مقداری- قیمتی تعبیر می‌شود؛ بر اساس منطق این راهبرد، دولت به عنوان سیاست گذار، دو ملاك را برای میزان هزینه‌هایی كه مصرف كنندگان باید در ازای بهره مندی از اقلامی مانند گاز، برق، آب و حتی حامل‌های انرژی بپردازند، تعریف می‌كند.
ملاك نخست، الگوی مصرف این اقلام است و دیگری قیمت به ازای هر واحد مصرف است. به عبارت دیگر هر مصرف‌كننده مادام كه در حدود هر الگوی مصرف قرار دارد، قیمت مشخصی را برای آن میزان مصرف باید بپردازد ولی به مجرد تجاوز از این الگو، قیمت واحد مصرف تغییر می‌كند.
حسن بزرگ این راهبرد در این است كه علاوه بر واقعی شدن قیمت‌ها، آن دسته از مصرف كنندگانی كه در حیطه الگوی مصرف تعیین شده برای آنها حركت می‌كنند با كمترین میزان افزایش هزینه نهایی مصرف مواجه خواهند شد و به همین ترتیب مصرف كنندگانی كه مصارفی بسیار بالاتر از الگوی مصرف خود دارند، نه تنها به اعتبار مصرف بیشتر، هزینه بیشتری باید پرداخت كنند بلكه تعرفه محاسبه نیز برای آنان تغییر می‌كند، به گونه‌ای كه به یكباره و با خروج از الگوی مصرف پایین‌تر و ورود به الگوی مصرف بالاتر، هزینه‌ها برایشان چندین برابر می‌شود.
تجربیات دیگر كشورهایی كه سیاست آزادسازی قیمت‌ها را داشته‌اند به خوبی نشان می‌دهد كه استفاده از راهبرد مقداری - قیمتی ضمن اینكه كمترین فشار را به اكثریت جامعه كه در حالت عادی هم در حیطه الگوی مصرف، از اقلام اساسی استفاده می‌كنند، زمینه‌های همراهی فكری بیشتری را نیز با اجرای سیاست آزادسازی قیمت‌ها در میان بدنه جامعه فراهم می‌آورد چرا كه مردم می‌بینند كه آنانی كه بیشتر مصرف می‌كنند، پول بیشتری نیز می‌پردازند در حالی كه تا پیش از اجرای این سیاست‌ها اختلاف هزینه پرداختی میان مصرف كنندگان مختلف بسیار ناچیز بود.
اما این سیاست برای ثمربخشی نیازمند توجه به دو اصل مهم است؛ نخست تعریف صحیح و كارآمد پله‌های الگویی و تعرفه‌ای و اصل دیگر هم توجیه مناسب افكار عمومی نسبت به مكانیزم عملكرد این راهبرد.
دولت به عنوان مرجع تعیین الگوی مصرف و تعرفه هر الگو باید متوجه باشد كه اگر فاصله پله‌های الگویی و تعرفه آنها چشمگیر نباشد، طبیعتا انگیزه مصرف كنندگان برای كاستن از مصارف خود و باقی ماندن در حیطه الگویی تعریف شده برای آنان به شدت كاهش می‌یابد.چرا كه این تصور ایجاد می‌شود كه حتی در صورت تجاوز از الگوی تعریف شده، تعرفه محاسباتی برای آنان چندان تغییری نمی‌كند.
از این رو تاكید دولت باید برای تعریف پله‌های محدود و با فواصل تعرفه‌ای بسیار زیاد باشد تا انگیزه و زمینه مناسب روحی و روانی را در مصرف كنندگان برای كنترل و مدیریت مصرف فراهم آورد.در این راستا باید متوجه بود كه تعریف پله‌های الگویی متعدد و تعرفه‌های نزدیك به هم تمامی محاسن و ارزش‌های راهبرد مقداری - قیمتی را از بین می‌برد.
نكنه مهم دیگر توجیه افكار عمومی در مورد شیوه عملكردی این راهبرد است؛ این یك واقعیت انكار ناپذیر است كه مردم در حال حاضر نگران میزان افزایش قیمتها پس از هدفمندی یارانه‌ها هستند و این نگرانی اگر به صورت درست و صادقانه از سوی دولت به عنوان مجری اصلی این قانون درك و برطرف نشود قطعا میزان همراهی مردم را با این قانون كاهش خواهد داد.
در همین زمینه تاكید بر راهبرد مقداری ـ قیمتی و تبیین شیوه عملكرد این راهبرد، این آرامش را به جامعه تسری خواهد داد كه افزایش قیمت‌های آنچنانی و نگران‌كننده تنها گریبانگیر آن دسته از مصرف كنندگانی خواهد شد كه بیش از حد مجاز خود مصرف می‌كنند نه آنهایی كه در حیطه معقول و معمول مصرف دارند.
تبیین این مسئله در كنار تاكید بر این واقعیت كه بنا بر آمارهای موجود،بخش عمده‌ای از مصرف كنندگان در حیطه الگوهای معمول مصرف دارند، آرامش لازم را تا حدود زیادی به افكار عمومی تزریق خواهد كرد و ضریب همراهی جامعه را با این قانون مهم افزایش خواهد داد.

از همین امروز به فکر الگوی مصرف خود باشید

چندی است که در کشور تب آزاد سازی قیمت یارانه ها فراگیر شده و نیاز به مدیریت مصرف برای خانوارها به شدت به چشم می خورد .

این موضوع وقتی نمود بیشتری پیدا می کند که اولین مرحله از طرح هدفمندی یارانه ها به اجرا در آید و مردم با قبض هایی با رقم هایی خارج از حد تصورات روبرو شوند .

و مسلماْ بعد از آن به فکر کم کردن هزینه های تمام شده خود خواهند افتاد .

آنچه در این بین قابل ذکر است راهکارهایی است که منتج به کاهش مصرف و هزینه ها می گردد که در ذیل و به صورت چند تاپیک به بخشی از آن اشاره خواهد شد:

جهت دیدن ادامه بحث به وبلاگ من http://hampaye-khorshid.blogfa.com مراجعه نمائید .