تبیان، دستیار زندگی

معمربن خلاد گوید: از امام رضا علیه السلام شنیدم كه فرمود: عبادت تناه كثرت نماز و روزه نیست ، بلكه عبادت ، تفكر در اءمر خداى عزوجل است .

صادق آل محمد صلى الله علیه و آله و سلم فرمود: علیكم بالدعاء فانكم لاتقربون بمثله؛ به دعاء تمسك جویید كه به هیچ چیز همانند دعاء به خداوند نزدیك نمى شوید. 

عطبى نقل كرده است كه مردى را هنگام مرگ گفتند بگو: لا اله الا الله . مرد گفت : آه ! افسوس بر جوانى ! در چه زمانى عنفوان جوانى را از دست داده ام ، در حینى كه غیرتمند مرد و كابین ارزان شد و حجاب از هر باب بركنار رفت .

نمازگزار در هر شبانه روز چند بار از آفریدگارش مى خواهد كه او را به راه راست و درست بدارد، راهى كه همه پیامبران و دیگر بندگان شایسته اش بر آن بوده اند. و از گمراهى كه راه بدكاران است دورى مى جوید. 

یكى از مشایخ روایت مى كرد كه در سوره مباركه یس اسمى هست كه برطرف مى شود به بركت آن كورى مادرزاد و پیسى . او را گفتند كه آیا اگر كسى تمام سوره را بخواند نفعى از این مقوله كه مى گویى به او خواهد رسید؟ جواب داد: هر گاه حكیم یك دوا را براى مرضى مقرر كرده باشد و آن دوا در دكان عطارى باشد و مریض برود و تمام ادویه دكان او را بخورد، آیا نفعى به او خواهد رسید؟ همچنین است این اعمال .

خداوند سبحان مى فرماید: و علم آدم الاءسماء كلها ثم عرضهم على الملائكة فقال اءنبئونى باسماء هؤ لاء ان كنتم صادقین # قالوا سبحانك لاعلم لنا الا ما علمتنا انك انت العلیم الحكیم ؛  و نام هاى چیزها را به آدم بیاموخت سپس آنها را به فرشتگان عرضه كرد و گفت : اگر راست مى گویید مرا به نام هاى این چیزها خبر دهید. گفتند: منزهى تو، ما جز آنچه تو به ما آموخته اى دانشى نیست تویى داناى حكیم . خداوند سبحان مى فرماید: فتلقى آدم من ربه كلمات فتاب علیه انه هو التواب الرحیم  و یا آدم اسكن انت و زوجك الجنة ؛ آدم از پروردگارش كلمه اى چند فرا گرفت ، پس خدا توبه او را پذیرفت ؛ زیرا او توبه پذیر و مهربان است . خداوند سبحان مى فرماید: الى قوله سبحانه - قالا ربنا ظلمنا انفسنا و ان لم تغفرلنا و ترحمنا لنكومن الخاسرین ؛ (آدم و حوا) گفتند: اى پروردگار! ما به خود ستم كردیم و اگر ما را نیامرزى و بر ما رحمت نیاورى از زیان دیدگان خواهیم بود.

ادب با خدا، عبارت است از: اقتداى به آداب الهى و پیامبر صلى الله علیه و آله و سلم و اهل بیت پاكش ؛ كه همان عمل به طاعت خداوند عزوجل است و نیز حمد و سپاس او در شدت و گشایش و صبر بر بلا. از این رو، ایوب علیه السلام خطاب به خدایش گفت : رب انى منى الضر و انت اءرحم الراحمین حضرت ایوب در این دعا ادب را از دو جهت نگاه داشته است ؛ اول این كه نگفته است خدایا! تو مرا به بلا انداخته اى ، بلكه مى گوید: مرا بیمار و سختى رسیده است . و دیگر این كه نگفته است : بر من رحم نما! بلكه خود را در معرض رحمتش قرار داده و گفته است : تو از همه مهربانان عالم برترى . او چنین گوید، تا مرتبه صبر را حفظ نماید. 

نمازگزارى كه به راستى و درستى نماز مى خواند، هیچگاه دروغ نمى گوید، دزدى نمى كند، دشنام نمى دهد، خودبین و گردنكش نیست ، به دنبال هرزگى نمى رود، با بدان همنشین نمى شود، همواره در راه به دست آوردن دانش و بینش است ، در اندیشه پیشرفت خویش است و دور از مردم بداندیش است . 

پیغمبر خدا صلى الله علیه و آله و سلم فرمود: سوره بقره و آل عمران را بیاموزید، زیرا روز رستاخیز آنها دو نور تابانند، و همانند دو قطعه ابر سپید یا دو صف پرندگان بال و پر گشاده نگهداشته ، بر بالاى سر آنكه آنها را یاد گرفته است سایه مى اندازند.

مردى در حال مرگ بود و چیزى نمانده بود كه جان به جان آفرین تسلیم كند. او را گفتند: بگو لا اله الا الله . گفت : اندوه من بر زمان است و در چه زمانى روزگار ناگوار اصابت كرد؛ در حینى كهزمستان پشت كرد و تابستان روى آورد و شراب و ریحان خوشمزه ، و پاك و پاكیزه است.

 سیوطى در جامع صغیر از خواجه عالم صلى الله علیه و آله و سلم روایت كرده است كه : من اخلص لله اءربعین یوما ظهرت ینابیع الحكمة من قلبه على لسانه ؛ كیس كه به مدت چهل روز اعمالش را براى خداوند تبارك و تعالى خالص ‍ گرداند، چشمه هاى حكمت از دل او بر زبانش نمایان مى شود.

تعبیر حضرت آدم صفى مؤ دب به آداب الله چنین است : ربنا ظلمنا اءنفسنا و ان لم تغفرلنا و ترحمنا لنكونن من الخاسرین ؛ اى پروردگار! ما به خود ستم كردیم و اگر ما را نیامرزى و بر ما رحمت نیاورى از زیان دیدگان خواهیم بود. 

نمازگزار افتادگان را دستگیرى مى كند، و با بیچارگان مهربانى مى كند، و با مستمندان دلسوزى مى نماید، و با همه فروتنى دارد و خودگذشتگى نشان مى دهد و از دشمنان دین و آیین خدایى چشم مى پوشد.

نمازگزار باید نخست وضو بسازد و تن و پوشاك او پاك باشد تا بتواند در پیشگاه خدایش یار یابد و با او سخن بگوید كه : پاك شو اول و پس دیده بر آن پاك انداز، كم كم آگاه مى شود كه جان نمازگزار هم باید مانند تن و پوشاك او پاك باشد. و چون جان آدم پاك شده است آنچه كه از او پدید مى آید پاك خواهد بود كه از كوزه همان برون تراود كه در اوست . پس نمازگزار راستین ، پنهان و آشكار او، درون و بیرون او، دست و دهن او، اندیشه ها و پیشه هاى او، خواسته ها و كار و كوشش او همه پاك اند. 

ابلیس بى ادب مى گوید: فبما اءغویتنى لاءقعدن لهم صراطك المستقیم ؛ حال كه مرا نومید ساخته اى ، من هم ایشان را از راه راست تو منحرف مى كنم .