خواب دانش‌آموزان را مدیریت کنید
معمولاً كودكان دانش‌آموز، هر روز صبح با گریه و التماس می‌خواهند چند دقیقه‌ای بیشتر بخوابند و پدر و مادر باید آن‌ها را بیدار و راهی مدرسه کنند. بی‌شک این کار سخت است و والدین را خسته و کلافه می‌کند، اما می‌توان با برنامه‌ریزی دقیق و حساب‌شده، این مشکلات را به حداقل رساند.
بزرگ‌سالان یک سوم عمرشان را در خواب سپری می‌کنند و باید دقت داشته باشیم نیاز کودکان و نوجوانان بیش از این خواهد بود. البته تأثیرات مثبت خواب فقط به این ساعات محدود نمی‌شود و هنگامی که بیدار هستیم نیز سلامت و زندگی ما را تحت تأثیر قرار می‌دهد.
کودکانی که خواب شان کافی است در طول روز خلق و خوی خوبی داشته، ارتباطات اجتماعی مناسب‌تری برقرار می‌کنند و عملکرد درسیشان نیز بهتر از کسانی است که به میزان کافی نمی‌خوابند.
میزان خواب برای سنین مختلف، متفاوت است و البته این مقدار، رقمی مطلق و غیرقابل تغییر نیست؛ به این معنا که ساعت خواب کودکان می‌تواند با توجه به ویژگی‌های فردیشان تغییر کند و کمی بیشتر یا کمتر شود. نوزادان معمولاً در طول شبانه‌روز به 19 تا 20 ساعت خواب نیاز دارند و این مقدار برای کودکان یک ساله به 14 تا 15 ساعت می‌رسد. میزان خواب در سه سالگی به 12 ساعت رسیده و در پنج سالگی با یک ساعت کاهش، 11 ساعت خواهد بود. بچه‌ها در هفت سالگی و همزمان با شروع درس و مدرسه به 9 تا 10 ساعت خواب نیاز دارند. این میزان هم به تدریج کاهش می‌یابد و در نوجوانی به هشت ساعت می‌رسد.
چرا گاهی بچه‌ها خواب را دوست ندارند
تقریباً همه بچه‌ها از خواب فرار می‌کنند و اصلاً دوست ندارند بخوابند. حتی اگر خواب شان هم بیاید، ترجیح می‌دهند بازی کنند، ولی به رختخواب نروند.
بچه‌ها در سنین پایین چندان تمایلی به خوابیدن ندارند. بچه‌ها تازه با دنیای اطراف شان آشنا شده‌اند و این دنیا برایشان محیطی بسیار جالب و هیجان‌انگیز است که محرک‌های زیادی نیز برای جذب آن‌ها دارد. بنابراین کاملاً طبیعی است که خوابیدن از نظر آن‌ها دور شدن از تمام این هیجانات و زیبایی‌ها باشد.
بچه‌ها در مقابل خوابیدن مقاومت می‌کنند تا ساعات بیشتری در این دنیای جذاب حضور داشته باشند و اصلاً از مشکلات و عوارض ناشی از نخوابیدن آگاه نیستند. این مسئله تا نوجوانی همراه کودکان باقی می‌ماند. آن‌ها هر موقع بتوانند و به ویژه در ایام تعطیل، تا نیمه‌های شب بیدار می‌مانند و تا نزدیک ظهر می‌خوابند. در پیش گرفتن و عادت به چنین شیوه‌هایی هم برای کودکان و هم نوجوانان دردسرساز است و می‌تواند سلامت جسمی و روحی آن‌ها را تحت تأثیر قرار دهد.
خواب بچه‌ها را تنظیم کنید
همین نکات به ظاهر ساده هشداری برای پدر و مادرهاست تا به اهمیت خواب در سلامت کودکان شان بیشتر بیندیشند و تلاش کنند با رعایت مواردی نه چندان سخت، بچه‌ها را به خواب منظم عادت دهند.
برای خواب کودک باید برنامه‌ریزی داشته باشید. اگر کودک را قبل از خواب برای رفتن به رختخواب آماده کنید، از نظر روانی، مشکلات و قشقرق‌هایی که هنگام خوابیدن ایجاد می‌شود، کاهش پیدا خواهد کرد. البته این کار خیلی سخت نیست و می‌توانید به شیوه‌های ساده‌ای کودک را آماده خواب کنید؛ مثلاً چند دقیقه قبل از خواب به او بگویید ساعت خوابش نزدیک است و باید به رختخواب برود. این شیوه به خصوص برای بچه‌های دبستانی و پیش‌دبستانی که درک دقیقی از زمان ندارند، بسیار مفید است. همچنین می‌توانید فعالیت خاصی مانند شام خوردن، تمام شدن برنامه تلویزیونی و... را تعیین کنید تا کودک بداند پس از آن، باید به رختخواب برود.
برای انجام کارهای قبل از خواب مانند مسواک زدن، لباس پوشیدن و... به کودک کمک کنید تا او کم‌کم برای خواب آماده شده و حواس تان باشد، هیچ‌وقت ناگهان کودک را هنگام انجام فعالیت‌هایی مانند بازی کردن یا صحبت با هم‌سن و سالان به رختخواب نبرید.
زمانی که کودک در رختخوابش دراز می‌کشد، والدین باید با داستان گفتن یا مرور کردن اتفاقات خوشایند روزانه با لحنی آرام، کودک را آماده خواب کنند، به او شب به خیر بگویند و از او جدا شوند. همچنین باید یادمان باشد هرگز قبل از خواب، در مورد اتفاقات هیجان‌انگیز و منفی با کودک صحبت نکنیم. یکی از موارد مهمی که والدین باید به خاطر داشته باشند نیز این است که قبل از خواب به هیچ وجه زمان مناسبی برای تنبیه لفظی کودک به دلیل اشتباهات روزانه‌اش نیست.
پدر و مادر باید در مورد ساعت خواب کودک، قاطع و هم‌رأی باشند و به هیچ‌وجه آن را تغییر ندهند تا او بداند همیشه باید سر ساعت خاصی بخوابد؛ این کار به رشد، تنظیم ساعت زیستی درونی و سلامت کودک کمک می‌کند. همچنین این موضوع از نظر روان‌شناختی نیز الگویی برای آموزش نظم است.
یکی از شرایط علاقه‌مندی کودک به خواب درست و به موقع، فراهم بودن محیط مناسب هنگام خواب است، به این معنا که همه خواهر و برادرها باید تقریباً با هم هماهنگ باشند و در ساعتی مشخص بخوابند و بزرگ‌سالان هم بدون سرو صدا و ایجاد مزاحمت برای کودک، کارهایشان را دنبال کنند تا آرامش خانه حفظ شود. همچنین فراموش نکنید خوابیدن کودک کنار والدین، به هیچ‌وجه مناسب نیست و برای رشد کودک مشکل‌ساز می‌شود؛ پس باید کودک را به تدریج در فاصله‌های دورتر از رختخواب خود بخوابانید تا او هم به این شیوه عادت کند و بیاموزد باید در جایی جدا از پدر و مادرش بخوابد.
گاهی باید به متخصص مراجعه کرد
خیلی‌ها پس از استفاده از این روش‌ها همچنان مشکل دارند و نمی‌توانند فرزندشان را به موقع بخوابانند. راه‌حل چیست و چه کار باید کرد؟
اگر با استفاده از روش‌هایی که گفته شد همچنان مشکلات خواب کودک باقی مانده است، حتماً به روان‌پزشک یا روان‌شناس کودک مراجعه کنید و برای حل مشکل از او کمک بگیرید.
در صورتی که کودک مشکل خاصی نداشته باشد، با استفاده از شیوه‌های ساده‌ای می‌توانید به او کمک کنید تا راحت‌تر بخوابد؛ اما اگر مشکل روان‌شناختی عمیق‌تری در این زمینه وجود داشته باشد، برای حل مشکل حتماً باید با فردی متخصص مشورت کنید. برای مثال، استفاده از چراغ خواب یا روشن گذاشتن چراغ راهروی مقابل اتاق کودک، باز گذاشتن در اتاق و قصه گفتن تا زمانی که کودک خوابش ببرد از جمله شیوه‌هایی است که برای غلبه بر ترس کودک، می‌تواند مۆثر باشد.
اگر احساس می‌کنید استفاده از این روش‌ها کمکی به شما نکرده، ناامید نشوید و بدانید حتماً باید دو هفته به کمک همسرتان این نکات را رعایت کنید تا کودک کم‌کم بیاموزد به موقع به رختخواب برود؛ ولی اگر پس از این مدت همچنان مشکلات وجود داشت، ابتدا باید برای بررسی وضع جسمانی کودک به متخصص اطفال مراجعه کنید و اگر در این زمینه هم مشکلی نبود، از روان‌پزشک یا روان‌شناس کودک کمک بگیرید.
جام جم آنلاین
دکتر اسماء عاقبتی، متخصص کودک و نوجوان
باشگاه کاربران تبیان - ارسالی از: گنج زندگی
مطالب مرتبط:
فنون تر و خشك كردن دانش‌آموزان
