تشخیص زودتر آینده‌ای بهتر

تشخیص بیماری اوتیسم

بعضی از بیماری‌ها را همه می‌شناسند، در حالی که برخی دیگر، میان مردم ناشناخته مانده است. البته این نبود شناخت و آگاهی، معمولاً به ضرر افراد تمام خواهد شد؛ چرا که اگر بیماری و اختلالی را نشناسیم، به موقع هم به فکر تشخیص و درمانش نخواهیم بود.

اگر بیماری و اختلالی را نشناسیم، به موقع هم به فکر تشخیص و درمانش نخواهیم بود،‌ در چنین شرایطی، نتیجه هم مشخص است؛ روبه‌رو شدن با عوارضی که گاه به راحتی جبران نمی‌شود.

اوتیسم

اوتیسم یکی از این بیماری‌هاست که خیلی افراد آن را نمی‌شناسند یا فقط اسمش را شنیده‌اند؛ علائم این بیماری در سال‌های اولیه زندگی کودک نمایان می‌شود و هر چه زودتر برای درمان و کنترل آن اقدام کنند، آینده بهتری نیز در انتظار کودک خواهد بود.

اوتیسم یک بیماری با طیفی گسترده است که شامل ناتوانی‌های تکاملی سیستم عصبی می‌شود و آن را از خفیف تا شدید طبقه‌بندی می‌کنند. کودکانی که دچار اوتیسم هستند، در تعاملات اجتماعی شان با نقص روبه‌رو بوده و نمی‌توانند با دیگران ارتباط اجتماعی برقرار کنند. ارتباط کلامی و غیرکلامی‌شان نیز همراه با اختلال است. علاوه بر این موارد، این بچه‌ها رفتارهای تکراری و کلیشه‌ای از خود نشان می‌دهند و تمایلات و عواطف شان محدود و کند است.

اوتیسم بیماری روانی نیست

بعضی‌ها اوتیسم را نمی‌شناسند و تصور می‌کنند اوتیسم نوعی بیماری روانی است، یا این که به عقب‌افتادگی ذهنی کودک منجر می‌شود. در حالی که اوتیسم جزو بیماری‌های روان نیست و با این که شاید بعضی از علائم بیماری‌های روان، شبیه به نشانه‌های اوتیسم باشد، ولی نوع و روند بیماری‌ها کاملاً با هم متفاوت است.

وجود نقایصی در تکامل سیستم عصبی این بچه‌ها موجب بروز چنین حالاتی می‌شود. ساختمان‌های‌ مغز و ارتباطات بین نورون‌ها و سیناپس‌های مغز به دلایلی در این کودکان به خوبی ایجاد نمی‌شود و در آینده بازتاب این نقایص ممکن است به صورت اوتیسم بروز کند.

عوامل ژنتیکی و فاکتورهای ناشناخته محیطی نیز در این زمینه می‌تواند موثر باشد؛ به این معنا که ممکن است بیماری در خانواده‌ای به صورت ژنتیکی مشاهده شود یا عوامل ناشناخته محیطی که مادر در دوران بارداری با آن‌ها روبه‌رو شده، زمینه‌ساز چنین مشکلی شود. البته ممکن است علائم اوتیسم از ماه‌های اولیه پس از تولد نمایان شود. با این حال اوتیسم در پسرها شایع‌تر بوده و میان آن‌ها حدود چهار برابر دختران مشاهده می‌شود.

نشانه‌ها را باید بشناسید

همان‌طور که گفته شد خیلی‌ها با اوتیسم آشنا نیستند و نمی‌دانند چه زمانی باید به بروز این بیماری شک کنند. می‌توان بیماری را در ماه‌های اول زندگی شیرخوار تشخیص داد. همچنین کودک یک ساله باید بتواند کلماتی مانند «بابا» و «مامان» را ادا کند، ولی چنانچه شیرخوار در این سن هیچ‌گونه تولید صوتی نداشته باشد و تا شانزده ماهگی نتواند کلمه‌ای را بیان کند، یا تا دو سالگی قادر نباشد عبارات دو کلمه‌ای را بگوید، پدر و مادر باید به ابتلای کودک به این بیماری شک کنند. بنابراین می‌توان گفت تأخیر در تکلم و به دست نیاوردن مهارت‌های تکلمی یکی از علائم اوتیسم در سنین خیلی پایین است.

گاهی هم ممکن است کودک تا یک سالگی، چند کلمه را یاد گرفته و ادا کند، ولی با گذشت زمان آن‌ها را فراموش کرده و تکلمش دیگر پیشرفت نکند؛ این مورد هم زنگ خطری است که والدین باید در نظر داشته باشند. این بچه‌ها به چشم پدر و مادرشان نگاه مستقیم نمی‌کنند و با سایر بچه‌های هم‌سن و سال شان نیز نمی‌توانند ارتباط برقرار کنند. همچنین مهارت بازی کردن ندارند و از اسباب‌بازی‌ها به شیوه صحیح استفاده نمی‌کنند؛ مثلاً ممکن است ماشین را فقط جلو و عقب ببرند یا چرخش را بچرخانند.

برقراری ارتباطات اجتماعی

مهم‌ترین مشکلی که پدر و مادر را متوجه بروز بیماری می‌کند، ناتوانی کودک در برقراری ارتباطات اجتماعی است؛ گاهی ممکن است او بتواند با اطرافیان و در محیط خانه ارتباطی جزیی و محدود داشته باشد، ولی شرایطی هم پیش می‌آید که کودکان مبتلا به اوتیسم، هیچ‌گونه ارتباط چشمی یا غیر چشمی با افراد خانواده‌شان ندارند و بیشتر در خودشان فرورفته‌اند. حتی گاهی ممکن است پدر و مادر در روزها و ماه‌های اول پس از تولد، به اشتباه تصور کنند کودک ناشنواست؛ چون او هیچ واکنشی به صدا کردن اسمش نشان نمی‌دهد و توجهی به اطرافش ندارد.

بچه‌ها معمولاً از 9 ماهگی افراد غریبه را می‌شناسند و وقتی کنار آن‌ها قرار می‌گیرند، واکنش نشان داده و دچار اضطراب می‌شوند؛ در حالی که این حالت برای بچه‌های مبتلا به اوتیسم پیش نمی‌آید. این کودکان مهارت بازی کردن، تقلید کردن و لذت بردن از بودن در آغوش پدر و مادر را نیز ندارند. در سنین بالاتر ممکن است کودک حرکات غیرعادی داشته باشد؛ مثلاً دور خودش بچرخد یا بدنش را مرتب جلو و عقب ببرد.

تشخیص و کنترل اوتیسم

با توجه به این که تشخیص و کنترل اوتیسم در اولین فرصت می‌تواند وضع زندگی کودک را بهبود بخشد، لازم است پدر و مادر با شناخت علائم بیماری، به موقع نیز نسبت به تشخیص و درمان آن اقدام کنند. زمانی که با مشاهده علائم فوق به وجود این بیماری شک کردید، برای تشخیص دقیق و نهایی حتماً باید به پزشکان فوق تخصص اعصاب کودکان یا فوق تخصص روان‌پزشکی کودکان مراجعه کنید. البته توصیه می‌شود همه بچه‌های سالمی که برای کنترل وضع سلامتشان به پزشک مراجعه می‌کنند، از نظر تکاملی هم بررسی شده و در سن هجده و بیست‌وچهار ماهگی از نظر اوتیسم غربالگری شوند.

دکتر آزیتا توسلی، فوق تخصص بیماری‌های مغز و اعصاب کودکان

جام جم

باشگاه کاربران تبیان - ارسالی از: pakdamani