تبیان، دستیار زندگی

با هم یا جدا خواندن دونماز

ـ ابن عمر: هرگاه پیامبر خدا صلّى الله علیه و آله در سفر شتاب مى كرد ، یا كارى بر او دشوار مى آمد، نماز مغرب و عشاء را با هم مى خواند[1].

2 ـ حلبى از امام صادق علیه السّلام : هرگاه پیامبر خدا صلّى الله علیه و آله در سفر بود یا نیازى او را وادار مى كرد، نماز ظهر و عصر و مغرب و عشاء را با هم مى خواند. و امام صادق افزود: عیبى ندارد كه نماز عشاء آخر را در سفر زودتر و پیش از آنكه شفق ناپدید شود، بخوانى.

3 ـ امام علىّ علیه السّلام : پیامبر خدا صلّى الله علیه و آله در شبهاى بارانى ، نماز مغرب و عشاء را با هم مى خواند، این كار را بارها انجام داد.

4 ـ معاذ بن جبل: همانا پیامبر خدا صلّى الله علیه و آله در سال (غزوه) تبوك، نماز ظهر و عصر و مغرب و عشاء را با هم خواند.

5 ـ ابن عباس: پیامبر خدا صلّى الله علیه و آله در مدینه، نماز ظهر و عصر و مغرب و عشاء را با هم مى خواند، بى آنكه وحشتى در كار باشد و یا باران بیاید.

6 ـ امام صادق علیه السّلام : پیامبر خدا صلّى الله علیه و آله هنگام زوال خورشید (ظهر) نماز ظهر و عصر را با مردم و به جماعت خواند، بى آنكه دلیل خاصى باشد و پیش از فرو رفتن شفق ، نماز مغرب و عشاء را با مردم و به جماعت خواند ، بى آنكه دلیل خاصى باشد . پیامبر خدا صلّى الله علیه و آله این كار را تنها براى آن كرد كه وقت (نمازها) بر امتش فراخ باشد[2].

7 ـ امام باقر علیه السّلام : همانا پیامبر خدا صلّى الله علیه و آله نماز ظهر و عصر را با هم و با یك اذان و دو اقامه خواند و نماز مغرب و عشاء را نیز با هم و با یك اذان و دو اقامه خواند.

8 ـ عبدالملك قمى از امام صادق علیه السّلام : گفتم: دو نماز را با هم بى آنكه علتى در كار باشد بخوانم؟ فرمود: پیامبر خدا صلّى الله علیه و آله این را انجام داد و مى خواست بر امتش سبك گرداند.

9 ـ عبدالله بن سنان: شبى بارانى، در مسجد پیامبر خدا صلّى الله علیه و آله به نماز مغرب حاضر شدم . نزدیك به شفق نداى اذان دردادند و اقامه را گفته، نماز مغرب را خواندند و سپس به مردم مهلت دادند تا دو ركعت نماز بگزارند . سپس منادى در جایگاهش در مسجد ایستاد و اقامه نماز را گفت ونماز عشاء را خواندند و به خانه هایشان رفتند و من این را از امام صادق علیه السّلام پرسیدم. امام فرمود: بلى، پیامبر خدا صلّى الله علیه و آله اینگونه كرد.

10 ـ فضیل بن یسار: علىّ بن الحسین ـ درودهاى خداوند بر آن دو باد ـ فرمان مى داد كودكان نماز عشاء را با نماز مغرب بخوانند و مى فرمود: این بهتر از آن است كه به خواب روند[3].

11 ـ امام صادق علیه السّلام : همانا فرمان مى دهیم كودكان تا هنگامى كه هنوز وضو دارند و سرگرم چیزى نشده اند، نماز عصر را با ظهر و نماز عشاء آخر را با نماز مغرب بخوانند[4].

12 ـ صفوان جمّال: امام صادق علیه السّلام هنگام زوال خورشید (ظهر) نماز ظهر و عصر را با یك اذان و دو اقامه، با ما خواند و فرمود: من كار دارم، شما نمازهاى نافله را بخوانید.

13 ـ امام علىّ علیه السّلام : با هم خواندن دو نماز، بر روزى مى افزاید.

14 ـ عبدالله بن سنان از امام صادق علیه السّلام : همانا پیامبر خدا صلّى الله علیه و آله در سفر، نماز مغرب و عشاء و ظهر و عصر را با هم مى خواند و این را تنها هنگامى كه عجله داشت، انجام مى داد .
[امام صادق علیه السّلام ] فرمود: جدا خواندن آن دو، بهتر است.

15 ـ معبد[5] بن میسره: به امام صادق علیه السّلام عرض كردم: انسان مى تواند هنگامى كه خورشید زوالش را در طول روز آغاز مى كند، نماز ظهر و عصر را با هم بخواند؟ فرمود: بلى ، ولى دوست ندارم آن را، هر روز انجام دهد.

بیان:
علامه مجلسى ـ رضوان الله تعالى علیه ـ مى گوید: بدان ، كه آنچه از روایات به دست مى آید این است كه نماز ظهر و عصر و مغرب و عشاء را از هم جدا خواندن بهتر از با هم خواندن است. و پیامبر خدا صلّى الله علیه و آله گاه به جهت آشكار كردن آن و تخفیف بر امت، با هم مى خواند و براى كودكان و مانند آنان همچون بیماران و گرفتاران اجازه داد، امّا از هم جدا خواندن ، به وسیله نماز نافله خواندن در میان آن دو نیز تحقق مى یابد و بیش از این ، لازم نیست. رواست كه در آغاز وقت، نافله (ظهر) بخواند سپس ظهر و پس از آن نافله عصر و نماز عصر را بخواند و این كار موجب به تأخیر انداختن دو نماز واجب «ظهر و عصر» و نافله هاى آن دو نمى شود و قراردادن یك ذراع و دو ذراع براى وقت ظهر و عصر به این جهت بوده است كه وقت فضیلت آن دو فراخ گردد و نافله خواندن، موجب تأخیر نماز واجب از وقت فضیلتش نشود و از این رو خواندن نماز ظهر و عصر پیش از رسیدن سایه به یك ذراع و دو ذراع اشكالى ندارد، بلكه از برخى روایات به دست مى آید كه این بهتر است و در روایت رجاء بن ابى الضحّاك آمده است كه امام رضا علیه السّلام میان نماز ظهر و عصر جز با نافله و ذكر و دعا، فاصله نمى داد ولى نماز عشاء را تا نزدیك به یك سوّم از شب، به تأخیر مى انداخت . و روایاتى كه با هم خواندن نمازها را سبب افزونى روزى مى خوانند ، شاید اینگونه با هم خواندن را مى گویند كه دو نماز واجب را همراه با نافله هایشان، یكجا بیاورد . سپس به بازار رود تا موجب پراكنده شدن مشتریان و طرف داد و ستدش نشود، یا با هم خواندن را براى كسى روا دانسته اند كه به خاطر عذرى، وضعیتش ایجاب مى كند نافله را نخواند، به دلیل روایتى كه كلینى از عباس ناقد با سندى مجهول نقل كرده است. او مى گوید: هر چه در دستم بود پراكنده شد و طرفهاى داد و ستدم رفتند . پس این مطلب را به ابو محمّد علیه السّلام گفتم، به من فرمود: نماز ظهر و عصر را با هم بخوان، آنچه دوست دارى، مى بینى.
و با سندى كه در آن ابهام و جهل است ، از محمّد بن حكیم روایت شده كه گفت: شنیدم ابوالحسن علیه السّلام مى گوید: با هم خواندن دو نماز در آنجاست كه میان آن دو، كار مستحبّى نباشد. پس اگر میان آن دو، مستحبى باشد، با هم خواندن صدق نمى كند..