تبیان، دستیار زندگی

با عرض سلام و خسته نباشید خدمت تمامی دوستان

عزیزان شما هر مطلب خوب و مفیدی كه باعث شود در نماز خواندن ما تاثیر مثبت بگذارد یا ما را بیشتر با نماز آشنا كند بنویسید تا همه استفاده كنند.

فراموش نكنید كه هیچ امر الهی مانند نماز خواندن ما را از زشتی و گناه دور نمی سازد .

آثار و بركات نیّت پاك
با نگاهى كوتاه و گذرا به آیات و روایات ، آثار و بركات زیادى براى نیتّ پاك درمى یابیم كه بطور فشرده گوشه هایى از آنها را بیان مى كنیم :
1- كسى كه حُسن نیّت داشته باشد رزق او فراوان مى شود.⁽¹¹⁷⁾ شاید مراد حدیث آن باشد كه بخاطر حُسن نیّت ، رفتار و برخورد او با مردم به نحو مطلوب مى شود و قهراً افراد بیشترى جذب شغل و كار او مى شوند و درآمد بیشترى بدست مى آورد.
2- حُسن نیّت ، توفیقات انسان را زیاد مى كند، زندگى طیّب و دلچسب مى شود و دوستان زیادى را براى انسان مى آورد.⁽¹¹⁸⁾
الطاف الهى به قدر حُسن نیّت افراد است و هرچه نیت بهتر و خالص تر باشد لطف خداوند نیز بیشتر مى گردد.
3- به انسان طول عمر مى دهد.
در روایات آمده : كسى كه حج را تمام كرد، اگر در موقع بازگشت به وطن نیّت كند و تصمیم بگیرد براى سال بعد هم به حج بیاید، خداوند بخاطر همین آرزوى خوب ، به او طول عمر مى دهد.⁽¹¹⁹⁾
4- حسن نیّت ، گذشته انسان را جبران مى كند. على علیه السلام مى فرماید: اگر گنهكار با حسن نیت توبه كند خداوند آنچه را به عنوان كیفر از او گرفته به او پس مى دهد و هرگونه مشكلى در كارش باشد اصلاح مى كند.⁽¹²⁰⁾
5 - خداوند به نیّتِ كار خیر، پاداش آن كار خیر را مى دهد گرچه انسان موفق به انجام آن كار نشود. با نیّتِ صادق ، كارهاى نشده براى انسان به حساب مى آید، چنانكه در روایت آمده : اگر انسان مؤ منى بگوید: اگر خداوند به من امكانات مى داد چنین و چنان مى كردم . و این آرزو صادقانه باشد، خداوند پاداش آن كارهاى خیر را به او مرحمت مى فرماید.⁽¹²¹⁾ حتى اگر صادقانه آرزوى شهادت كند و از خداوند شهادت بخواهد، خداوند او را به درجات شهدا مى رساند گرچه در رختخواب از دنیا برود.⁽¹²²⁾
از لطف خدا همین بس كه براى تصمیم به كار خیر پاداش مى دهد، امّا براى نیّتِ گناه تا وقتى گناهى انجام نشود كیفر نمى كند.⁽¹²³⁾
6- نیّت پاك مى تواند مادّى ترین امور زندگى را عامل قرب انسان قرار دهد، چنانكه معنوى ترین حالات مانند سجده و گریه اگر از روى ریا باشد وسیله دورى انسان از خدا مى گردد.

آثار نیّت فاسد
در خاتمه بحث نیّت ، اشاره اى هم به آفاتِ نیّتِ فاسد مى كنیم چنانكه قبلاً بركات نیّتِ سالم را بیان كردیم .
1- مستجاب نشدن دعا. امام سجّاد علیه السلام مى فرماید: نیّت سوء سبب قبول نشدن دعاهاست .⁽¹⁴⁵⁾
نیّتِ غیرخدایى ، نه تنها كارها را از رنگ الهى و عبادت بودن مى اندازد، بلكه خطراتى را هم در بر دارد.
امام صادق علیه السلام مى فرماید: اگر كسى وام بگیرد اما هدفش این باشد كه آن را نپردازد به منزله سارق است .⁽¹⁴⁶⁾ چنانكه اگر در ازدواج قصد پرداختِ مهریّه همسرش را نداشته باشد در نزد خدا به منزله زناكار است .⁽¹⁴⁷⁾
2- محرومیّت از رزق . امام صادق علیه السلام فرمود: چه بسا مؤ منى كه نیّت گناه مى كند و خداوند او را از رزق محروم مى كند.
نمونه عینى این حدیث ، داستان باغى است كه در قرآن آمده است :
در سوره قلم از آیه 16 تا 30 داستان گروهى آمده است كه باغى داشتند و قصد كردند براى برداشت محصول شبانه بروند تا فقرا آگاه نشوند و چیزى از میوه ها را به فقرا ندهند.
سحرگاه كه به سراغ باغ رفتند، دیدند باغ سوخته و خاكستر شده است . ابتدا گمان كردند راه را گم كرده اند، اما یكى از آنها كه عاقل تر بود گفت : آیا من به شما تذكّر ندادم چنین قصد و نیّتى نكنید. شما قصد محروم كردن فقرا را داشتید خداوند هم شما را از آن محروم كرد.
از این ماجراى قرآنى فهمیده مى شود كه خداوند گاهى بر اساس قصد و نیّتِ ما كیفر مى دهد⁽¹⁴⁸⁾ گرچه این امر كلیّت ندارد.
3- سبب شقاوت است . حضرت على علیه السلام مى فرماید: ((مِنَ الشّقاءِ فَسادُ النِّیَّة ))⁽¹⁴⁹⁾ نیّت فاسد نشانه شقاوت است .
4- بركت از عمر و زندگى مى رود. على علیه السلام در جاى دیگرى مى فرماید: ((عِنْدَ فَسادَ النِّیَّة تَرْتَفِعُ الْبَرَكَة ))⁽¹⁵⁰⁾ خداوند بركت را از كسى كه نیتش سالم نیست برمى دارد و او نمى تواند از نعمت هاى الهى به خوبى استفاده كند.
مى گویند به شخصى گفتند: بخاطر فلان كارر خوبت ، سه دعاى مستجاب دارى . خوشحال شد و گفت : خدایا! همسرم زیباترین زنان شود، همسرش بسیار زیبا شد اما زندگى برایش تلخ شد زیرا مى دید كه همه مردم چشم به زن او دوخته اند. دعاى دوّم را بكار بست كه خدایا همسرم را زشت ترین زنان كن ، دعایش مستجاب شد اما دیگر زندگى با چنین همسرى قابل تحمّل نبود. از دعاى سوّم استفاده كرد و گفت : خدایا همسرم مثل اوّلش شود. دعایش مستجاب شد و همسرش به شكل اوّل بازگشت . او هر سه دعا را بكار بست اما نتیجه اى نگرفت . این است معناى برداشته شدن بركت كه انسان از امكانات بهره خوب نبرد.

درجات نیّت
1- گاهى ترس از قهر خدا یا طمع به لطف او انسان را به كارى وادار مى كند. چنانكه قرآن در این مورد مى فرماید: (اُدْعُوهُ خَوْفاً و طَمَعاً)⁽¹³⁶⁾ خدا را در هر حال بخوانید؛ چه حال ترس ، چه امید.
و یا در جاى دیگرى مى فرماید: (یَدْعُونَنا رَغَباً وَ رَهَباً)⁽¹³⁷⁾ ما را در حال امید یا ترس مى خوانند.
2- مرحله بالاتر آنست كه انسان بخاطر تشكر از الطاف او كارى انجام دهد، گرچه پاداش یا كیفرى از جانب خداوند نباشد. چنانكه حضرت على علیه السلام مى فرماید: ((لَوْ لَمْ یَتَوَعَّدِ اللّهُ عَلى مَعْصِیَتِهِ لَكانَ یَجِبُ اَلاّ یُعْصى شُكْراً لِنِعْمَتِهِ))⁽¹³⁸⁾
اگر خداوند بر معصیتش وعده عذاب نداده بود، بر انسان لازم بود بخاطر تشكر از نعمت هاى او نافرمانى او را نكند.
3- مرحله بالاتر، قرب به اوست كه انسان بدون چشمداشتى به بهشت و یا ترسى از دوزخ ، خدا را عبادت كند چون تنها او را شایسته بندگى و عبادت مى داند.
4- بالاترین مرحله آنست كه عشق به خدا انسان را به كارى وادار كند، چنانكه على علیه السلام عشق به مرگ و لقاى خدا، از علاقه طفل به پستان مادر بیشتر مى داند و حضرت قاسم فرزند امام حسن مجبتى علیهما السلام در كربلا مى گوید: مرگ در راه خدا براى من از عسل شیرین تر است .

درجات نیّت
1- گاهى ترس از قهر خدا یا طمع به لطف او انسان را به كارى وادار مى كند. چنانكه قرآن در این مورد مى فرماید: (اُدْعُوهُ خَوْفاً و طَمَعاً)⁽¹³⁶⁾ خدا را در هر حال بخوانید؛ چه حال ترس ، چه امید.
و یا در جاى دیگرى مى فرماید: (یَدْعُونَنا رَغَباً وَ رَهَباً)⁽¹³⁷⁾ ما را در حال امید یا ترس مى خوانند.
2- مرحله بالاتر آنست كه انسان بخاطر تشكر از الطاف او كارى انجام دهد، گرچه پاداش یا كیفرى از جانب خداوند نباشد. چنانكه حضرت على علیه السلام مى فرماید: ((لَوْ لَمْ یَتَوَعَّدِ اللّهُ عَلى مَعْصِیَتِهِ لَكانَ یَجِبُ اَلاّ یُعْصى شُكْراً لِنِعْمَتِهِ))⁽¹³⁸⁾
اگر خداوند بر معصیتش وعده عذاب نداده بود، بر انسان لازم بود بخاطر تشكر از نعمت هاى او نافرمانى او را نكند.
3- مرحله بالاتر، قرب به اوست كه انسان بدون چشمداشتى به بهشت و یا ترسى از دوزخ ، خدا را عبادت كند چون تنها او را شایسته بندگى و عبادت مى داند.
4- بالاترین مرحله آنست كه عشق به خدا انسان را به كارى وادار كند، چنانكه على علیه السلام عشق به مرگ و لقاى خدا، از علاقه طفل به پستان مادر بیشتر مى داند و حضرت قاسم فرزند امام حسن مجبتى علیهما السلام در كربلا مى گوید: مرگ در راه خدا براى من از عسل شیرین تر است .

غضب شدگان و گمراهان كیانند؟
در قرآن ، افرادى همانند فرعون و قارون و ابولهب و امّت هایى همچون قوم عاد و ثمود و بنى اسرائیل ، به عنوان غضب شدگان معرفى شده اند. ما در هر نماز از خدا مى خواهیم كه در اعتقاد و اخلاق و عمل همانند این افراد و گروهها كه گرفتار قهر و غضب الهى شده اند، نباشیم .
بنى اسرائیل كه داستان زندگى و تمدّن آنها در قرآن بیشتر آمده است ، زمانى بر تمام مردم عصر خویش برترى داشتند كه خداوند در مورد آنها مى فرماید: (فَضَّلْتُكُمْ عَلىَ العالَمینَ)⁽²³³⁾ شما را بر جهانیان برترى دادم . امّا بعد از این فضیلت و برترى ، به خاطر كردار و رفتار ناشایسته دچار قهر و غضب خداوند شدند كه قرآن در این مورد مى فرماید: (وَ باؤُا بِغَضَبٍ مِنَاللّهِ)⁽²³⁴⁾ این تغییر سرنوشت به علت تغییر در رفتار آنان بوده است .
دانشمندانِ یهود، دستورات آسمانى تورات را تحریف كردند: (یُحَرِّفُونَ الْكَلِم )⁽²³⁵⁾ تجّار و ثروتمندان آنها به رباخوارى و حرام خوارى روى آوردند: (وَاَخْذِهِمُ الرِّبا)⁽²³⁶⁾ و توده مردم در برابر دعوت به جهاد و مبارزه ، به علّت تن پرورى و یا ترس ، از رفتن به جبهه نبرد سرباز زدند و به موسى گفتند: تو و خدایت به جنگ بروید ما همین جا نشسته ایم ! (فَاذْهَبْ اَنْتَ وَ رَبُّك فَقاتِلا اِنّا هیهُنا قاعِدوُنَ)⁽²³⁷⁾
همین انحرافات فكرى و عملى باعث شد كه خداوند آنان را از اوج عزتّ به قعر ذلت و سرافكندگى مبتلا ساخت .
پس در هر نماز از خدا مى خواهیم كه نه اهل تحریف كتاب خدا باشیم ، نه اهل رباخوارى و نه اهل فرار از جنگ و جهاد. همچنین از گمراهان نباشیم ، آنانكه همچون افراد گمشده دچار حیرت و سرگردانى اند و هر لحظه بدون آنكه هدفى داشته باشند به سویى مى روند. نان را به نرخ روز مى خورند و از خود اراده و اختیارى ندارند.
((ضالّین )) نه همچون ((اَنعمتَ عَلیهم )) در خط انبیا و صالحان آمده اند و نه همچون ((المغضوب علیهم )) در مقابل دین خدا، جبهه گیرى و مبارزه طلبى مى كنند، بلكه افرادى بى تفاوت ، بى درد و رفاه طلب هستند كه همچون چهارپایان تنها در فكر شكم و شهوت اند و كارى به حقّ و باطل ندارند. براى آنها فرقى نمى كند كه پیامبران حاكم باشند یا طاغوت ها، مهم آنست كه آنها در رفاه و آسایشِ مادى باشند هر كس كه مى خواهد حكومت كند. این گروه گمراهند زیر راه مشخصى را براى خود برنگزیده اند.
این آیه مصداق كامل تولّى و تبرىّ است .
نمازگزار در پایان سوره حمد، عشق و علاقه و تولاّى خود را به انبیا و شهدا و صالحان ابراز داشته و از مغضوبان و گمراهان تاریخ تبرّى و برائت مى جوید. و همین ابراز تنفّر از مغضوبان و گمراهان در هر نماز، جامعه اسلامى را در برابر پذیرش حكومت آنان پایدار و مقاوم مى سازد. قرآن سفارش مى كند:
(لا تَتَوَلَّوْا قَوْماً غَضِبَ اللّهُ عَلَیْهِمْ)⁽²³⁸⁾
هرگز سرپرستى گروه غضب شدگانِ الهى را نپذیرید.

اهمیّت سوره توحید
در نماز بعد از سوره حمد، باید یكى دیگر از سوره هاى قرآن خوانده شود كه نمازگزار مى تواند هر سوره اى را انتخاب كند، البتّه به غیر از چهار سوره اى كه سجده واجب دارند. اما در میان سوره ها، سوره توحید ترجیح دارد ولذا در روایات به ما سفارش شده است در هر شبانه روز لااقل در یكى از ركعت هاى نمازتان این سوره را بخوانید تا از نمازگزاران واقعى باشید.⁽²³⁹⁾
این سوره در اهمیت ، به اندازه یك سوّم قرآن ، بلكه یك سوّم تورات و انجیل و زبور است . نه تنها در نماز، بلكه اگر بعد از نماز هم این سوره به عنوان تعقیب نماز خوانده شود، خداوند خیر دنیا و آخرت را به انسان مرحمت مى كند.
گرچه این سوره كوچك است اما محتواى آن بسیار بالاست ، چنانكه امام سجّاد علیه السلام فرمود: خداوند چون مى دانست در آینده افراد دقیق وعمیقى پیدا مى شوند، این سوره و همچنین آیات اوّل سوره حدید را نازل كرد.
قرائت این سوره نه تنها در نماز سفارش شده ، بلكه تلاوت مكرّر آن ، شرّ افراد ظالم را كوتاه و خانه انسان را از حوادث و خطرات بیمه مى كند.
سعدبن معاذ یكى از یاران وسرداران لشگرِ رسول خدا بود كه در قبرستان بقیع مدینه مدفون است . در تشییع جنازه او پیامبر پابرهنه شركت كرد و فرمود: نودهزار فرشته از آسمان براى تشییع سعد آمده اند. پیامبر از جبرئیل پرسیدند: دلیل نزول تو و این همه فرشته براى تشییع جنازه سعدبن معاذ چیست ؟ جبرئیل فرمود: او در هر حال چه ایستاده چه نشسته چه سواره و چه پیاده ، سوره ((قُلْ هُوَ اللّهُ اَحَدٌ)) را مى خواند.
در سبب نزول این سوره مى خوانیم : یهودیان و مسیحیان و مشركان از پیامبر درباره خداوند سؤ ال مى كردند كه خدایت را براى ما معرّفى كن . پیامبر در جواب آنها این سوره را قرائت فرمود. این سوره به منزله شناسنامه خداوند است .
(قُلْ هُوَ اللّهُ اَحَدٌ)
بگو: او خداى یكتاست .
توحید، اساسى ترین اصلِ همه ادیان آسمانى است و انبیا آمده اند تا آثار شرك و كفر و بت پرستى را از میان بردارند و مردم را بسوى خداى یگانه دعوت كنند.
توحید، روح و جان همه تعالیم انبیاست . نه فقط اعتقادات كه احكام و اخلاق نیز بر محور توحید استوار است .
توحید، مرز میان ایمان و كفر است و ورود به قلعه ایمان بدون پذیرش توحید ممكن نیست : ((قُولُوا لا اِلهَ اِلا اللّهُ تُفْلِحُوا))⁽²⁴⁰⁾ و ((لا اِله اِلا اللّه حِصنى فَمَن دَخَلَ حِصنى اَمِنَ مِنْ عَذابى ))⁽²⁴¹⁾
این سوره شامل خالص ترین عقاید توحیدى است ، لذا آنرا سوره اخلاص نیز نامیده اند. این سوره ، هم عقیده مسیحیت را در مورد تثلیت رد مى كند، هم شرك یهود را و هم عقیده عرب جاهلى ، كه فرشتگان را دختران خدا مى پنداشتند.
توحید، یعنى خالص كردن فكر و عمل از هرگونه شریك و همتایى براى خدا. نه شركِ نظرى و نه ریاى عملى . بلكه هم انگیزه و هدف تنها خدا باشد، و هم نفس كار، خدایى و الهى .
((قُلْ هُوَ اللّهُ اَحَدٌ)) او یكتایى است كه دوّمى ندارد، شبیه و مثل ندارد، جزء و عضو ندارد.
((قُلْ هُوَ اللّهُ اَحَدٌ)) او معبودى است كه در همه چیز فرد است ، لذا بشر از فهم و دركِ ذات او عاجز.
دلیل یكتایى او اینكه اگر خداى دیگرى هم بود، او نیز باید پیامبرانى مى فرستاد تا مردم او را بشناسند و اطاعتش كنند!
دلیل یكتایى او اینكه همه انسانها در موقع خطر، تنها به یك نقطه متوجه مى شوند و دل آنها گواهى مى دهد كه تنها یك نقطه است كه در سختى ها به انسان امید مى دهد.
دلیل یكتایى او، هماهنگى میان زمین وآسمان ، هستى وانسان و ارتباطى دقیق و منظم میان همه آفریده هاست . اگر شما به چند نقاش سفارش تصویرى بدهید، مثلاً به یكى بگویید: سر خروس بكشد و دیگرى بدن آن را رسم كند و نقاش ‍ سوّمى دُم و پاى خروس را بكشد، وقتى سه نقاشى را كنار هم بگذارید، میان سر و تن و پا هماهنگى نیست ، یكى بزرگ است و یكى كوچك ، یكى خوش رنگ و یكى بدرنگ .
آرى هماهنگى میان خورشید و ماه و زمین ، آب و باد و خاك ، كوه و دشت و دریا و همه اینها با نیازهاى انسان ، نشان دهنده یكتایى خالق است . انسان اكسیژن مى گیرد و كربن پس مى دهد و گیاهان كربن مى گیرند و اكسیژن مى سازند تا نیاز انسان و دیگر موجودات زنده را برطرف كنند و این هماهنگى رمز حیاتِ انسان و گیاه است .

ركوع
یكى از اركان نماز ركوع است كه با كم و زیاد شدن آن ، خواه عمدى یا سهوى ، نماز باطل مى شود. كلمه ركعت كه در شمارش بخش هاى نماز بكار مى رود از همین واژه ركوع است . قبیله بنى ثقیف از پیامبراكرم درخواست كردند، در نماز ركوع و سجود نداشته باشند و مى گفتند: خم شدن براى ما عار است . آیه نازل شد: (وَ اِذا قیلَ لَهُمْ ارْكَعُوا لا یَرْكَعُونَ)⁽²⁴⁹⁾ هرگاه فرمان ركوع به آنان داده شود ركوع نمى كنند.⁽²⁵⁰⁾
دیگران در برابر انسان هایى مثل خود خم مى شوند و تعظیم مى كنند، امّا شما تنها در برابر خالق خود خم شوید و تعظیم كنید.
وقتى آیه (فَسَبِّحْ بِاسْمِ رَبِّك الْعَظیمِ)⁽²⁵¹⁾ نازل شد، پیامبر دستور دادند در ركوع خداوند را تعظیم كنید و این ذكر را در ركوع بگویید: ((سُبْحانَ رَبِّىَ الْعَظیمِ وَ بِحَمْدِهِ))⁽²⁵²⁾ در روایات مى خوانیم : ركوع نشانه ادب است و سجود نشانه قرب به خدا، و تا ادب را خوب انجام ندهید آماده قرب نمى شوید.⁽²⁵³⁾
ركوع ، راهى براى توبه و استغفار و عذرخواهى به درگاه خداوند است : (فَاسْتَغْفَرَ رَبَّهُ وَ خَرَّ راكِعاً وَ اَنابَ)⁽²⁵⁴⁾
آثار ركوع
امام باقر علیه السلام مى فرماید: كسى كه ركوع خود را كامل انجام دهد از وحشت قبر در امان است .⁽²⁵⁵⁾
هرچه در برابر خداوند بیشتر خم شویم ، قدرت برخورد با شیطان و شیطان صفتان را بیشتر خواهیم داشت . امام صادق علیه السلام مى فرمود: ركوع و سجود طولانى ، ابلیس را عصبانى كرده و مى گوید: واى بر من ! این مردم با اینگونه بندگى ، دیگر مرا اطاعت نمى كنند

تكبیر در نمازهاى دیگر
در نمازهاى عید فطر و قربان ، نه فقط در نماز كه قبل و بعد نماز، شعارها همه تكبیر است .
در نماز آیات پنج ركوع داریم وبراى هر ركوع تكبیرى وارد شده است .
در نماز میّت نیز اصولاً 5 تكبیر ركن نماز است .
در نماز چگونه تكبیر بگوییم ؟
اسلام براى هر كار آدابى را بیان كرده است . در گفتن اللّه اكبر نیز آدابى باید مراعات شود، از جمله :
1- هنگام گفتن تكبیر در نماز، دو دست را تا مقابل گوش ها بالا بیاوریم ، بطورى كه وقتى دستها مقابل گوش رسید تكبیر تمام شده باشد.
امام رضا علیه السلام فرمود: حركت دستها در موقع تكبیر در توجه و ابتهال به خدا و حضور قلب مؤ ثر است .⁽¹⁵¹⁾
2- انگشتان دست موقع تكبیر بهم چسبیده باشد و بالا رود.
3- كف دستها رو به قبله باشد.
روایات بلندكردن دست هنگام تكبیر را زینت نماز معرّفى كرده اند.⁽¹⁵²⁾
معناى تكبیر
اللّه اكبر، یعنى خدا برتر از همه موجوداتِ حسّى ، ذهنى ، مُلكى و ملكوتى است .
اللّه اكبر، یعنى خدا برتر از آنست كه كسى بتواند او را توصیف كند.

صراط مستقیم كدام است ؟
كلمه ((صراط)) كه بیش از 40 مرتبه در قرآن آمده است ، به معنى راه هموار، روشن و وسیع است . در زندگى انسان راههاى متعددى وجود دارد كه او باید یكى از آنها را انتخاب كند:
راه هوس هاى خود، راه هوس هاى مردم ، راه طاغوت ها، راه نیاكان و پیشینیان به جهت تعصّب هاى قومى و نژادى ، راه وسوسه هاى شیطانى ، راههاى تجربه نشده و بالاخره راه خدا و اولیاى خدا.
طبیعى است كه انسان معتقد به خدا از میان این همه راه تنها راه خدا و اولیاى او را انتخاب مى كند، زیرا این راه امتیازاتى دارد كه دیگر راهها ندارند:
راه مستقیم ، كوتاه ترین راه میان دو نقطه است ، لذا این راه نزدیكترین راه براى رسیدن به مقصود است .
راه الهى ثابت است ، برخلاف راههاى دیگر كه طبق هوسهاى خود یا دیگران هر روز تغییر مى كند.
یك راه بیشتر نیست ، زیرا میان دو نقطه تنها یك خط مستقیم وجود دارد. اما راههاى دیگر متعدد است .
راهى مطمئن و بى خطر است ، برخلاف راههاى دیگر كه انسان همواره در معرض خطر سقوط قرار دارد.
راهى كه انسان را به مقصد، یعنى رضاى خدا مى رساند و در آن شكست و باخت وجود ندارد.

تكبیرة الاحرام
اللّه اكبر
زائران خانه خدا، اوّلین كلام واجبشان گفتن لبیّك است كه با گفتن آن وارد اعمال حج مى شوند و یك سرى چیزها بر آنها حرام مى شود.
نماز نیز با گفتن اللّه اكبر شروع مى شود و امورى را بر نمازگزار حرام مى كند، مانند خوردن ، آشامیدن و حرف زدن ، لذا به تكبیر اوّل نماز تكبیرة الاحرام مى گویند.
زائران مكّه در مسیر راه به هر فراز و نشیب كه مى رسند لبیّك را تكرار مى كنند و این تكرار مستحب است . نمازگزار نیز در هر خم و راست شدن و قیام و قعود مستحب است اللّه اكبر را تكرار كند.
((اللّه اكبر)) اوّلین كلمه واجب به هنگام صبح است .
اوّلین كلمه اى است كه نوزاد مسلمان در آغاز تولد به عنوان اذان و اقامه مى شنود و آخرین كلمه اى است كه بر مرده خوانده مى شود (در نماز میّت ) و سپس وارد قبر مى شود.
یگانه ذكرى است كه در نماز هم واجب است و هم ركن نماز است .
اولین جمله در سرود مسلمانان یعنى اذان است .
((اللّه اكبر))، بیشترین ذكرى است كه هم در مقدّمات نماز، هم در خود نماز و هم در تعقیبات آن گفته مى شود، بطورى كه یك مسلمان در طول یك روز فقط در نمازهاى پنجگانه واجب (نه نمازهاى مستحب ) حدود 360 مرتبه آنرا تكرار مى كند. بدین صورت كه :
1- براى هر 5 نماز اذان وارد شده و در هر اذانى 6 مرتبه ((اللّه اكبر)) گفته مى شود (مجموعاً 30 مرتبه )
2- براى هر 5 نماز اقامه وارد شده كه در هر اقامه اى 4 مرتبه اللّه اكبر گفته مى شود (مجموعاً 20 مرتبه )
3- قبل از تكبیرة الاحرام ، در هر 5 نماز، 6 تكبیر مستحب است و تكبیر هفتم همان تكبیرة الاحرام واجب است ، (مجموعاً 30 مرتبه )
4- تكبیرة الاحرامِ آغاز نمازها كه در مجموع 5 تكبیر مى شود.
5 - قبل از هر ركوع در 17 ركعت یك تكبیر وارد شده است . (مجموعاً 17 مرتبه )
6- در هر هفده ركعت نماز دو سجده داریم كه براى هر سجده دو تكبیر مستحب است ، یكى قبل و یكى بعد از آن . (مجموعاً 68 مرتبه )
7- هر نماز یك قنوت دارد كه قبل از هر قنوت یك تكبیر وارد شده است (مجموعاً 5 مرتبه ).
8 - در پایان هریك از نمازهاى 5گانه 3 تكبیر وارد شده است . (مجموعاً 15 مرتبه )
9- بعد از هر نماز 34 مرتبه تكبیر به عنوان تسبیحات حضرت زهرا مى گوییم . (مجموعاً 170 مرتبه )
اما حیف كه در طول عمر یك اللّه اكبر با توجه نگفتیم ، كه اگر انسانى با ایمان و توجه كامل هر روز بیش از 360 مرتبه بگوید: خدا بزرگتر است ، دیگر از هیچ قدرت وابرقدرت و توطئه اى هراس ندارد.