این پدرهای امروزی
● بررسی الگوی روانشناختی پدران مدرن
محبوب اربابی؛ پدرهای آخر شب ها، پدرهای آخر هفته ها، پدرهای تمام وقت، پدرهای نیمه وقت، پدرهای غایب و... خوشبختانه همه آنها زیر چتر روز پدر گرد هم آمدند و از آنها تجلیل شد. اما به راستی چه دورنمایی می توان از پدرهای امروزی ارائه داد؟ آیا واقعاً سهم هر فرزند ایرانی از پدر خود فقط بیست دقیقه است؟
شرایط پدر بودن چیست؟ یک پدر خوب کیست؟ برای پدر خوبی بودن چه رفتارها و چه عادت هایی را باید کسب کرد؟
در دنیای پیشرفته امروز ما به شدت با کمبود الگوی نمونه مواجهیم. ولی پدرهای امروزی این وظیفه شماست که این الگوها را برای فرزندان خود خلق کنید، برای کسانی که فردا از شما پیروی خواهند کرد.
یک پدر«مد روز بودن»، ابتدا و قبل از هر چیز، یعنی آشنا بودن به روش زندگی با نزدیکان، با کسانی که مهم ترین افراد برای شما هستند.
تنها هدف این نوشتار مطرح کردن موضوع برای برانگیختن بعضی سوالات در ذهن شما و یافتن ابزاری برای پدری خوب بودن است، همچنین ایجاد انگیزه تلاش برای تبدیل شدن به پدری نمونه.

 نقش و جایگاه پدر در جامعه اسلامی
● نقش پدر در کانون خانواده
اسلام به عنوان آخرین دین الهی تاکیدات فراوانی بر کانون گرم خانواده و استحکام و انسجام آن دارد. در چنین کانون گرمی بدون شک پدر نقش ستون اصلی تمامی تحولات، طرح ها و اقدامات فردی و اجتماعی یک خانواده محسوب می شود، به نحوی که وجود کلیدی و محوری پدر در تمامی زمینه ها انکار ناپذیر است.
اما برای اطلاع از این موضوع که پدر در جامعه امروز ما از چه حال و روزی برخوردار است به اتفاق محمد شیخ زاده، عکاس حرفه ای و با سابقه روزنامه به میان مردم و برخی از صاحب نظران و اساتید دانشگاه رفتیم.
«محمد رحیم خانی» دانشجوی جوانی که به اتفاق دوستانش به پارک دانشجو در چهارراه ولیعصر (عج) آمده مخاطب سوالم قرار می گیرد و می گوید: «امروزه مشغله فکری و کاری پدرها آنقدر زیاد است که کمتر فرصت رسیدگی به مشکلات فرزندانشان را دارند، در روزگار ما تنها جملاتی که از زبان پدرمان بسیار جاری می شود این است که می گویند حوصله ندارم، کار دارم، وقت ندارم، پول ندارم و ... و شاید دنیای شلوغ ما سبب شده تا یک پدر بیشتر وقت خود را در خارج از منزل و در محل کار خود سپری کند و کمتر فرصت کنار فرزندان را داشته باشد.»
اما دوست دانشجوی ایشان سر صحبت را باز می کند و در ادامه سخنان دوستش می گوید: «تجملات و زرق و برق های زندگی آنقدر زیاد است که پدران در جامعه ما فرصت پرداختن به مسایل فرزندان خود را ندارند، از طرفی هم توقع خانواده ها همزمان با تجملات موجود بسیار بالا رفته است، در این میان پدر هم که نقش مهم اقتصادی را بازی می کند برای جبران کمبودهای اهل عیالش باید از صبح تا شب به دنبال کار و زندگی باشد، در برخی مواقع هم می بینیم با توجه به اینکه پدر در خانواده از صبح تا شب مشغول کار و فعالیت است اما متاسفانه خانواده اش باز هم ناراضی هستند و از او توقعات بیشتری دارند.»
این دانشجو می گوید: «به نظر من باید به فرهنگسازی در درون جامعه خودمان بپردازیم و سطح توقعات بی جا و بی مورد را کاهش دهیم.»
دوست دانشجوی دیگری از این جمع دوستان دانشجو بحث را چنین ادامه می دهد: «امروز در جامعه ما توقعات خیلی بالا رفته، خانواده ای را می شناسم که از فرط تنگدستی توان خرید فرش یا ماشین لباسشویی ندارند بر روی موکت زندگی می کنند اما همین خانواده دستگاه ویدیو و سی دی شان برقرار است، یعنی حاضرند شب ها بر روی یک موکت خشک بخوابند اما حاضر نیستند از سی دی بگذرند- این مسئله به خوبی نشان می دهد که تجمل گرایی در جامعه ما به اوج خودش رسیده و لازم است تا رسانه ها خصوصا رادیو و تلویزیون در این باره به فرهنگسازی بپردازند.»

● پول پدر برای روز پدر!
در کوچه برلن که بازار خرید البسه است افرادی را می بینیم که برای خرید هدیه روز پدر به مغازه داران مراجعه می کنند.
«محمد اختر شمس» یکی از مغازه داران در پاسخ به این سوال که میزان مراجعه کنندگان برای تهیه هدیه روز پدر چقدر است، می گوید:«هرچه که به روز پدر نزدیک تر می شویم متقاضیان هدیه این روز بیشتر می شود، بیشتر وسایلی هم که برای هدیه به پدران ازسوی همسر و فرزندان خانواده ها تهیه می شود جوراب و زیرپوش های مردانه است، اما حتی همین یک جفت جوراب را هم مـعمولا فرزندان با پول پدر تهیه می کنند! یعنی اکثر هدایایی که در چنین روزی به پدران داده می شود با پول پدر تهیه شده است.»
اما آقامجید، فروشنده البسه های مردانه در کوچه برلن به مقایسه پدران قدیم و جدید اشاره می کند و می گوید: «تجملات و دنیای فن آوری های روز آنقدر پیشرفت کرده که توقعات فرزندان را بیش از حد بالا برده است، مثلا در قدیم یک نفر کار می کرد و هشت نفر می خورند و هیچ کدام هم اهل غرولند نبودند اما الان همه اعضا یک خانواده شبانه روز کار می کنند ولی همیشه هشتشان گرو نه است.»
وی دلیل رواج چنین مسئله ای را چشم وهم چشمی و داشتن انتظارات بیش از حد از پدر خانواده می داند و می گوید: « با این شرایط مسلم است که پدر به عنوان ستون اصلی اقتصادی یک خانواده باید فشارهای مضاعفی را تحمل کند.»
وی در پاسخ به این سؤال که چه هدیه ای را مناسب پدر می دانید می گوید: «فکر می کنم مناسب ترین هدیه برای یک پدر زحمتکش این است که او را به خوبی درک کنیم و در چنین روزی که مصادف با ولادت حضرت علی(ع) است احترام پدر خود را حفظ کنیم و با طرح پیشنهادات و خواسته های غیرمنطقی و نامعقول زمینه نگرانی پدران را فراهم نکنیم، رعایت چنین مسایلی قطعاً بهترین هدیه به پدر آنهم در روز پدر است.»

● نمادی از روز پدر
نقش پدر در کانون خانواده ها بسیار حساس و زیربنایی است اما متأسفانه مشغله کاری و پیچ و خم های زندگی امروزی به گونه ای است که اغلب پدرها نسبت به وضعیت فرزندانشان بی تفاوتند.
حمیدرضا عارفی، کارمند، که به اتفاق همسرش برای خرید هدیه روز پدر برای پدر خود و همسرش به بازار کوچه مهران آمده در پاسخ به سؤالم می گوید: «پدر ستون خانواده را تشکیل می دهد و محوریت تمامی تصمیمات خانوادگی را بر عهده دارد و احترام او بر فرزندان و همسرش واجب است اما در برخی خانواده ها زن سالاری حاکم است و متأسفانه پدر آنچنان میدان حضور برایش فراهم نیست و آلامی برای تسکین دردها و رنج های سالهای سال او وجود ندارد، که روز پدر می تواند تاکیدی بر جایگاه والا و ارزشی پدر در جامعه باشد.»
از او می پرسم که آیا خرید هدیه روز پدر می تواند تسکینی بر خستگی های پدران باشد، می گوید: «به نظر من گرچه خرید هدیه برای پدر نمی تواند تسکین دهنده ای واقعی برای پدر باشد اما انتخاب چنین روزی نماد بسیار خوبی است از اینکه در این روز به پدر خود نشان دهیم قدردان زحمات او هستیم و بیش از گذشته قدر و منزلتش را می دانیم و به او احترام می گذاریم خصوصاً این روز با روز ولادت مولا علی(ع) مصادف گردیده که باید با الگوپذیری از شخصیت والای مولای متقیان احترام پدر و مادر خویش را حفظ کنیم.»

● مشاوری دلسوز به نام پدر
هر چقدر که فرزندان به سنین بلوغ نزدیک و نزدیک تر می شوند نیاز به وجود پدر به عنوان بزرگترین و امین ترین مشاور در تمامی مسایل فردی و اجتماعی به عینه احساس می شود.
خانم پورقیصری، دانشجوی حقوق، در تحلیل زیبایی درباره نقش پدر در خانواده های ایرانی می گوید: «یک پدر نمونه و خوب می تواند بهترین یار و یاور و امین ترین دوست و مشاور برای فرزندان خود باشد، به عنوان مثال پس از اینکه یک نوجوان به سن بلوغ می رسد نیاز به انتخاب دوست دارد، در این جا پدر می تواند بهترین راهنما برای فرزندانش باشد، از طرفی هم در فرزندان نوجوان حس نیاز به وجود پدری دلسوز و مدبر بسیار احساس می شود.»
وی می گوید: «فرزندان آیینه تمام نمای پدر خود هستند، هرگونه رفتار پدر را در جامعه انعکاس می دهند، ضمناً در ابعاد مالی، روحی و روانی هم یک پدر مدبر و با تدبیر می تواند و باید برای فرزندان خود خصوصاً فرزندان دختر در نقش مشاور و راهنمایی باتجربه ظاهر شود، چرا که فرزندان دختر به پدر خود به عنوان یک ستون و حامی نگاه می کنند، حال هر چقدر این ستون قوی و با تدبیر باشد موجب دلگرمی آن فرزند را فراهم می کند.»

● پدر در موج نگاه های فمنیستی
در سالیان اخیر و خصوصاً پس از روی کار آمدن جریان موسوم به اصلاحات جریانات خزنده ای درصدد حذف نقش پدر و مرد خانواده از عرصه های مهم و مختلف اجتماعی برآمدند و به عنوان کاسه داغتر از آش به تحریک خانم ها علیه مردان خود پرداختند. برابری حقوق زن و مرد برخلاف دستورات دینی و قرآنی در اسلام، طرح چند شوهری برای خانم ها در برابر چند همسری آقایان و... نمونه هایی از این دست بودند. برخی از نشریات مرتبط با زنان نیز در همین سال ها مجوز فعالیت گرفته و با تمام توان به نقش پدر و وظایف مردان تاختند و به مظلومیت زن در جامعه ایران پرداختند، این در حالی است که به جرات می توان ادعا کرد تنها کشوری که در جهان کنونی برای کرامت زن احترام ویژه ای قایل است جمهوری اسلامی ایران است، چرا که در ایران اسلامی برابر معیارهای دینی و قرآنی و رهنمودهای پیامبر اعظم(ص) و ائمه معصومین علیهم السلام رفتار می شود، به گونه ای که پیامبر عظیم الشان اسلام(ص) می فرمودند: بهشت زیر پای مادران است، از دامان زن است که مرد به معراج می رود...
«قره داغی» روزنامه نگار و صاحب نظر در امور اجتماعی در تحلیل خود درباره نقش پدر می گوید: «در حال حاضر اگر دقت کرده باشید خواهید دید که پدر در خانواده های ایرانیان فقط به عنوان ستون اقتصادی مطرح است و در ابعاد دیگر نقش او حذف شده است.»
وی درباره دلایل حذف نقش پدر در خانواده ها می گوید: «یکی از دلایل آن را باید در برنامه های صدا و سیما جستجو کرد، در برخی از سریال ها آنچنان از پدر خانواده، یک فرد عبوس و بداخلاقی را جلوه می دهند که گویی این پدر باید همیشه در نقش پرخاشگر و چوب بالای سر فرزندان و همسرش باشد، این در حالی است که نقش پدر در خانواده بسیار مقدس و والاست چون باید نقش هدایتگری برای خانواده اش را ایفا کند.»

● تا پدر زنده است قدرش را بدانیم
امیر نوری، کارمند که به اتفاق همسر و خواهرش برای تدارک مراسم عروسی در روز ولادت حضرت علی(ع) به بازار آمده است ضمن اشاره به اینکه حدود ۲۰ سال پیش پدرش را از دست داده و همچنین ۱۵ سال پیش هم پدر همسرش فوت کرده، می گوید: «توصیه من به همه فرزندان این است که قدر پدر و مادر خود را بدانند و به آنها احترام بگذارند قبل از اینکه آنها را از دست بدهند، من که ۲۰ سال است از وجود نعمت پدر محروم هستم همیشه از این موضوع متاثرم چون وقتی که پدر فوت می کند آنوقت است که تازه می فهمید چه گوهری را از دست داده اید.»
حجت الاسلام والمسلمین محمد راشد کاشانی، یکی از روحانیون صاحب نظر در امور اجتماعی در شهر کاشان می گوید: «گرامیداشت روز پدر یا مادر که همزمان با روز ولادت حضرت علی(ع) و حضرت فاطمه زهرا(س) است سبب می شود تا ارزش های راستین خانواده در اجتماع پاسداری شود و مهمترین رکن یک نهاد اجتماعی که خانواده است بیشتر مورد توجه قرار بگیرد، که پیامد این مسئله قطعاً صیانت از حریم خانه و خانواده را به همراه خواهد داشت، به گونه ای که می توان گفت پاسداشت روز پدر یا مادر تاکیدی بر نقش حساس، ارزنده و مهم آنها در خانواده و سپس اجتماع است.»
وی می گوید: «شایسته است که در چنین روزی فرزندان با دادن هدایایی هرچند جزیی در حد یک تبریک و شاخه گل به پدر خود، این روز را به آنها تبریک بگویند، حتی اگر برخی از فرزندان به دلیل مشغله کاری در شهرهای دیگر زندگی می کنند و از پدر و مادر خود دور هستند شایسته است که حداقل از طریق یک تماس مختصر تلفنی چنین روز مهمی را به پدر خود تبریک بگویند و قدردان زحمات سالیان متمادی آنها باشند.»