• مشکی
  • سفید
  • سبز
  • آبی
  • قرمز
  • نارنجی
  • بنفش
  • طلایی
انجمن ها > انجمن شمال > صفحه اول بحث
لطفا در سایت شناسائی شوید!
شمال (بازدید: 825)
شنبه 5/5/1392 - 14:24 -0 تشکر 626291
پل های قدیمی استان مازندران

http://www.tamaddone.blogfa.com/post-16.aspx
الهام قادی - دانشجوی كارشناسی ارشد مردم شناسی دانشگاه تهران

تاریخچه پل سازی در ایران

 

پل های اولیه:

شاید دست یابی به این سوال که پل سازی از چه زمانی و توسط چه کسانی آغاز شده مشکل باشد، ولی بدون شک انسان در هر دوره، با هر وسیله ای ممکن به مقابله با مشکلات و موانعی که طبیعت برایش به وجود آورده پرداخته و سعی نموده که با فکر و تدبیر این موانع را از سر راه خود بردارد.
قطعاً از همان هنگام که بشر توانست برای گذر از جویها و رودخانه های کوچک ، از ابتدایی ترین راه یعنی استفاده از تنه درختان استفاده کند، می توان گفت کار پل سازی آغاز شده است.
چنین به نظر می رسد که انسان در مراحل بعدی ، تجربیات گذشته را به کار گرفته و برای عبور از رودهای عریض و کم عمق و یا مسیلها ، این گونه چاره اندیشیده که در هنگام کم آبی در وسط آن تکیه گاهی ساخته و تنه درختان بلند در دو سوی این ساحل و این تکیه گاه قرار داهد و بدین وسیله مشکل عبور و مرور را در این موارد حل نماید.( فرشاد ، مهدی ، تارخ مهندسی در ایران، ص 356)

شنبه 5/5/1392 - 16:9 - 0 تشکر 626384

پل سفید :


این پل در ایستگاه راه آهن پل سفید در مرکز شهر ( بازار ) در راستوپی سوادکوه بر روی رودخانه تالار واقع گردیده است.پل در محل غیر از پل سفید به پل شاه عباسی نیز معروف است.


تاریخچه پل :


پل سفید در مسیر جاده شاه عباسی ساخته شده و از بناهای دوره صفوی و شاه عباسسی است . ناصرالدین شاه در سال 1282 ه.ق که سفر اول به مازندران بوده است، این پل را دیده و می نویسد که این پل در دهکده پل سفید سوادکوه بوده و از بناهای شاه عباسی است.


مصالح بنا:


مصالح اصلی بنا در ساخت پل آجر می باشد که به همراه ملات گچ و آهک مورد استفاده قرار گرفته است. پایه پل به صورت سنگ چین است که جهت استحکام آن در مقابل آب از آن استفاده شده است.

شنبه 5/5/1392 - 16:9 - 0 تشکر 626385

پل های قنبر آباد بهشهر


قنبر آباد در بخش مرکزی بهشهر در قسمت مشرق قرار دارد که یکی از دهستانهای پرجمعیت به حساب می آید. دو پل معروف در این بخش از بهشهر قرا دارد که به « بزپل » و « سیکاپل » معروفند که جداگانه به توصیف هر یک می پردازیم

شنبه 5/5/1392 - 16:9 - 0 تشکر 626386

بزپل:


پلی است یک چشمه که پایه های آن کاملاً از سنگ می باشد و بر روی رودی است که از داخل بهشهر می گذرد.محل عبور عابران و حیوانات می باشد و به علت کمی عرض پل به بزپل معروف گشته است.بز پل در محل قنبرآباد به « پل شاه عباسی » نیز معروف است .

شنبه 5/5/1392 - 16:10 - 0 تشکر 626387

سیکاپل :


 این پل با فاصله چند متری از بزپل قرار دارد که نظیر آن پل از سنگ و اجر و با یک دهانه ساخته شده است.پل محل عبور  عابران و وسائل نقلیه می باشد.پایه های پل از سنگ و طاق جناغی است.

شنبه 5/5/1392 - 16:10 - 0 تشکر 626389

نتیجه گیری :

استان مازندران با توجه به اقلیم خاص منطقه و رودهای پرآب و حاصلخیزی زمین ، نوعی معماری به خصوص را می طلبد که در آن تمامی خصوصیات ساخت و استحکام و تزئینات را باید در نظر گرفت. با وجود رودهای پرآب در این استان وجود پل ها امری حیاتی هم از نظر اقتصادی و هم از لحاظ حمل ونقل بوده است.شاید بتوان گفت مسائل فنی در رابطه با احداث پل پیچیده تر از بنای سنتی دیگری است ، زیرا پل نه تنها باید مانند سایر ابنیه در مقابل عوامل طبیعی از قبیل تابش آفتاب ، باد ، نزولات جوی ، یخبندان و ... مقاومت کند، بلکه بدنه آن در برابر فرسایش مداوم جریان اب ، سیلهای خروشان متناوب باید تاب تحمل داشته باشد.

در استان مازندران با وجود پل های مقاومی چون پل های ، آمل ( دوران صفوی ) ، محمد حسن خان بابل      ( دوران قاجار ) که بعد از سالهای سال از زمان ساخت این پل ها ، هنوز پابرجا و رفت و آمد روی آن جریان دارد، به امر مهم دست می یابیم که در ساخت این پلها همه موارد ذکر شده رعایت شدند.مطلب دیگیری که اهمیتفراوان در ساخت پل در این منطقه دارد، شدت و نحوه جریان آب در تعیین محل پل است.در ساخت این پلها سعی شده که آنها را در نقاطی که سرعت و شدت جریان آب کمتر است بنا کنند.بدین ترتیب علاوه بر پیوستگی بین پایه های پل ، جریان آب به صورت منظم تری ادامه پیدا می کند و فرسایش و تخریب کمتری ایجاد می نماید.

از آنجا که به منظور احداث پل ، مقاومت خاک زیر آن بسیار مهم بوده و سعی می شده تا حد امکان پل را بر روی بستر صخره ای بنا کنند.همچنین برای شالوده و پایه های پل احتیاج به سنگهای بسیار مقاوم چه از نظر کیفیت و چه از نظر کمیت بوده، بنابراین امکان دسترسی به این مصالح نیز امری مهم در تعیین محل پل بوده است.در مورد پل های مازندران با وجود بستر نرم خاک و مقاومت کم آن در منطقه ، ما هنوز شاهد پل هایی هستیم که هنوز پابرجا بوده و مورد استفاده مردم می باشند که این امر نشان دهنده دقت در تعیین محل ، دقت بکار بردن مصالح مقاوم در ساخت است، که در مورد اکثر پلهای مازندران از جمله پل آمل که هنوز در مرکز شهر محل عبور و مرور اتومبیل ها و افراد می باشد و همچنین پل شاه عباسی شیرگاه و پل سفید رعایت شده است.پل های مازندران اکثراً در داخل شهرها و مرکز آن قرا دارند و بیشتر آنها محل اجتماع و گردهمایی مردم و همچنین محل تفرج و تفریح و خرید و فروش بوده است که می توان از پلهای دوازده چشمه آمل ، پل سفید، پل شاه عباسی شیرگاه، سیکاپل قنبرآباد بهشهر، نام برد که تمامی پلهای نام برده شده در مرکز شهر و محل اجتماع و گردهمایی مردم می باشند.

همانگونه که عملکرد پل در مناطق مختلف کشور بسته به شرایط اجتماعی ، اقتصادی ، سیاسی و استراتژیک متفاوت بوده ، شکل آن نیز به شرایط محیطی و اقلیمی مانند ناهمواری های سطح زمین ، عمق، عرض و شدت جریان آب میزان بارندگی و سیلابهای فصلی ، نوع مصالح در دسترس و مقاومت بستر رودخانه بستگی دارد.قوس ها با خیز زیاد و دهانه عریض از مشخصات بارز پلها در مازندران است. با توجه به خصوصیت ذکر شده ، در هنگام بالا آمدن آب رودخانه ارتباط بین دو طرف پل مختل نمی گردد. مانند پل شاه عباسی شیرگاه، که ارتفاع زیاد پل و دهانه عریض آن در نوع پلهای این منطقه بی نظیر و قابل توجه است.

در استان مازندران، اکثر رودخانه ها نسبتاً کوچک هستند و از طول نسبتاً چندانی برخوردار نمی باشند،و در مواقع بارندگی شدید همین موجب طغیان بستر رودخانه می شود. به همین دلیل اکثر پلها در مازندران دارای خیز زیاد و اغلب یک یا دو دهانه بیشتر ندارند.

اکثر پل های مازندران درارای پایه های کم و حتی الامکان دو یا سه پایه می باشند که وجود پایه های کمتر در کف رودخانه باعث ایجاد مجرای بزرگتری جهت عبور آب می شود و پایه های پل کمتر فشار می آورد، همچنین با ایجاد مانع کمتر در مقابل جریان آبها، سطح آب رودخانه در پشت پل بیشتر از سایر قسمت ها بالا نمی آید.

اکثر طاق های پل در مازندران از نوع جناغی است و دلیل این امر را می توان در تحمل بار بیشتری که این نوع از طاق ها نسبت به انواع مدور دارند جستجو نمود.

از خصوصیات دیگر که می توان با بررسی پلها در این منطقه بدان توجه کرد این است که اکثر پلها از مرکز به طرفین دارای شیب می باشند که این امر تداعی کننده نوعی معماری بومی منطقه می باشد.همانطور که گنبد رک از ویژگی های معماری این منطقه است، وجود شیب در پلها، نیز از خصوصیات بارز این نوع معماری است که این امر را می توان در نوع اقلیم و آب و هوای منطقه جستجو کرد. وجود بارش و برف فراوان در این منطقه جهت سرازیر شدن به کناره پل و آسیب نرساندن به طاق پل سطح پل را شیب دار می ساختند .

در سطح پل در کنار جان پناه ها و گاه در میانه آنها میله هایی شبیه مناره های کوچک به ارتفاع 2-3 متر تعبیه شده است. که می توان از پل فرح آباد و پل قاجاری تجن که اکنون اثری از آن نیست نام برد.

این میل های راهنما که در کنار تعدادی از جاده های کاروان روی قدیم ساخته شده است، مسافرین را از فاصله دور به سوی پل و منطقه مورد نظر هدایت می نمود ، یا به هنگام فقدان دیدی لازم که با وجود برف و مه غلیظ صورت می گیرد ، محدوده سطح گذر پل را برای مسافرین مشخص می سازد و می توان نتیجه گرفت که این مورد ، پلها نقش راهنمای شهر را ایفا می کنند. از ویژگی های کلی پلهای مازندران باید در مصالح آنها جستجو نمود که اکثر پلها در منطقه ، پایه های آنها از سنگ بوده و بدنه آنها از آجر و ملات گچ و آهک است،  که تقریباً در تمامی پلهای این منطقه می توان دید.

شنبه 5/5/1392 - 16:10 - 0 تشکر 626390

منابع


[1]. آذری میرچی ، علاء الدین ، " نظری کوتاه به مازندران و آثار تاریخی آن " ( هنر مردم ش129 )، 1352


[2].اعتماد السلطنه ف محمد حسین خان، تاریخ طبرستان ، تهران، انتشارات دنیای کتاب ، چ اول ، 1373 )


[3].حسین زاده ، پوراندخت ، شهر بابل ، متن کامل سخنرانی  در جلسه بیست و هفتم آذر 1342 ، تهران ، انتشارات انجمن دوست داران مازندران ، 1343


[4]. حقیقت ، عبدالرفیع ، فرهنگ تاریخی و جغرافیایی شهرستان های ایران، تهران، انتشارات کومش، چاپ اول ، 1367 )


[5].لونجی ، مجید ، نگرشی بر جغرافیای آمل


[6].رابنو، ه ل ، سفرنامه مازندران و استرآباد ، ترجمه غلامعلی وحید مازندرانی ، تهران ، انتشارات بنگاه ترجمه و نشر کتاب ، 1336.


[7].ستوده ، منوچهر ، از آستارا تا آسترآباد ، ج 4 ، بخش 1 ، تهران ، انتشارات اداره کل انتشارات و تبلیغات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی ، چ اول ، 1366 .


[8]. شایان ، عباس ، مازندران ، تهران ، انتشارات علمی ، 1364.


[9].مهجوری ، اسماعیل ، تاریخ مازندران ، ج دوم ، ساری ، بی نا ، چ اول 1345


[10].جعفری ، عباس ، شناسنامه جغرافیای طبیعی ایران، تهران ، انتشارات گیتا شناسی ، 1363


[11].امیرکلائی ، ابراهیم ، پایان نامه کارشناسی ارشد، 1379


[12].دیوسالار ، اسدالله ، پایان نامه کارشناسی ارشد، 1378


[13].فرشاد، مهدی،تاریخ مهندسی در ایران از آغاز تا قرن حاضر ،چ اول،شیراز،انتشارات دانشگاه پهلوی،1356


[14].فلسفی ،نصرالله،زندگانی شاه عباس اول،تهران،انتشارات دانشگاه تهران،1344


[15].زمرشیدی،حسین،طاق و قوس در معماری ایرانی،انتشارات کیهان،تهران، 1367


[16].مخلصی، محمد علی ، پل های قدیمی ایران، انتشارات سازمان میراث فرهنگی ، 1379


[17]. بی نا ،راه و  راهسازی از دوره هخامنشی تا عصر سلطنت پهلوی ،تهران، دفتر اطلاعات و روابط عمومی


وزارت راه


برو به انجمن
انجمن فعال در هفته گذشته
مدیر فعال در هفته گذشته
آخرین مطالب
  • آلبوم تصاویر بازدید از کلیسای جلفای...
    آلبوم تصاویر بازدید اعضای انجمن نصف جهان از کلیسای جلفای اصفهان.
  • بازدید از زیباترین کلیسای جلفای اصفهان
    جمعی از کاربران انجمن نصف جهان، در روز 27 مردادماه با همکاری دفتر تبیان اصفهان، بازدیدی را از کلیسای وانک، به عمل آورده‌اند. این کلیسا، یکی از کلیساهای تاریخی اصفهان به شمار می‌رود.
  • اعضای انجمن در خانه شهید بهشتی
    خانه پدری آیت الله دکتر بهشتی در اصفهان، امروزه به نام موزه و خانه فرهنگ شهید نام‌گذاری شده است. اعضای انجمن نصف جهان، در بازدید دیگر خود، قدم به خانه شهید بهشتی گذاشته‌اند.
  • اطلاعیه برندگان جشنواره انجمن‌ها
    پس از دو ماه رقابت فشرده بین کاربران فعال انجمن‌ها، جشنواره تابستان 92 با برگزاری 5 مسابقه متنوع در تاریخ 15 مهرماه به پایان رسید و هم‌اینک، زمان اعلام برندگان نهایی این مسابقات فرارسیده است.
  • نصف جهانی‌ها در مقبره علامه مجلسی
    اعضای انجمن نصف جهان، در یك گردهمایی دیگر، از آرامگاه علامه مجلسی و میدان احیا شده‌ی امام علی (ع) اصفهان، بازدیدی را به عمل آوردند.